Figuur 1: FAO food price index voor suiker, zuivel, plantaardige oliën, vlees en granen.

Transcriptie

1 LTO-Melkmarktbericht 1 december Algemeen beeld De prijzen voor grondstoffen lijken het dieptepunt achter zich gelaten te hebben. Dat geldt ook voor een aantal landbouwproducten. De FAO Food Price Index laat al geruime tijd stijgingen zien voor suiker en melk. Granen blijven nog achter, maar daar zou ook een kentering kunnen gaan optreden. Figuur 1: FAO food price index voor suiker, zuivel, plantaardige oliën, vlees en granen. Terwijl de melkprijs snel stijgt zijn er twee vragen die deze update probeert te beantwoorden: waar ligt het plafond voor de melkprijs deze keer? En hoe gaat 2017 uitpakken ten opzichte van de afgelopen jaren? 2. Internationale zuivelmarkt Vier ontwikkelingen kenmerken op dit moment de internationale zuivelmarkt: 1. Groot verschil tussen eiwit en vet. Melkvetprijzen breken records, terwijl eiwit achterblijft 2. Minder melkproductie in Nieuw Zeeland, Australië, Argentinië en EU, maar niet in de VS 3. De gestegen Amerikaanse dollar na de verkiezing van Trump 4. De neiging van de olieprijs om te stijgen, naarmate OPEC dichter bij een deal komt. Vet en eiwit Boter raakt uitverkocht in Europa. Alles was nog te koop beschikbaar komt, komt uit de EU private opslag voorraden. Roomprijzen zijn opgelopen naar bijna 6 euro per kg. Opvallend is de sterke EUexport naar de VS en zelfs Canada.

2 Figuur 2: boterimporten (ton) door EU, VS, Mexico, Rusland en China. Bron: Europese Commissie. Ondanks vanuit vrijwel de hele melkveehouderij en zuivel gaat de Europese Commissie in januari/februari toch ton mager melkpoeder uit de interventievoorraad aanbieden. Dit is 6% van de totale interventievoorraad. De Europese Commissie heeft beloofd om voorzichtig te opereren. Dat kan je lezen als: we gaan geen biedingen beneden de marktprijs accepteren. Ondertussen heeft de handel deze ton al ingecalculeerd in de markt. Deze ligt voornamelijk in België (7.800 ton), Litouwen (5.900 ton) en Polen (2.300 ton). De eerste biedingen dienen vóór 13 december uur gedaan te worden. Waarom neemt de Europese Commissie dit initiatief? De belangrijkste reden is geld. De opslag van mager melkpoeder kost ongeveer 1 miljoen euro per maand. Het EU-budget staat onder druk. Met de verkoop wordt geld opgehaald. Maar het blijft onlogisch om enerzijds melkveehouders geld te bieden voor melkproductievermindering (150 miljoen euro) en ook nog steeds geld te bieden voor private opslag, maar tegelijkertijd ook interventievoorraden op de markt te brengen. De melkprijs ligt in veel landen nog op of beneden 30 cent per kg. We hebben een diep, lang dal achter ons en het vertrouwen is nog broos. De ondoorzichtigheid van de procedure helpt ook niet. Officieel zijn stemmingen in het EU-comité geheim. Uiteindelijk blijkt dat afgelopen donderdag (24 november) alleen Letland tegenstemde. Nederland stemde vóór. Acht EU-lidstaten, waaronder Duitsland, Frankrijk en Spanje, onthielden zich van stemming. Volgens de regels van de EU-besluitvorming betekent dat dat het Comité geen advies heeft uitgebracht. In dat geval staat het de Europese Commissie vrij om het voorstel uit te voeren of in te trekken. En het gaat door. Productiedaling Nieuw Zeeland, Australië, Argentinië en EU Fonterra zou in oktober 8,3% minder melk opgehaald hebben dan in dezelfde maand van Voor Nieuw Zeeland als geheel was de daling 6,1%. Fonterra meldt ook in Australië minder melk: -12%. Dat correspondeert met de melding door Dairy Australia dat er over de eerste vier maanden van het seizoen (juli-okt) 10% minder melk opgehaald is. Argentinië zou over 2016 uitkomen op - 11% melk, het laagste niveau van de laatste tien jaar. In alle gevallen wordt als reden gegeven: overvloedige neerslag en overstromingen.

3 De Europese Unie stevent af op een zeer beperkte melkproductiegroei in 2016: +0.5%. De belangrijkste melk producerende lidstaten zitten de laatste maanden alle fors in de min: - Verenigd Koninkrijk (6-19 november): -9,8% - Frankrijk (7-13 november): -8,1% - Duitsland (14-20 november): -4,8% Figuur 3: melkproductieontwikkeling in Frankrijk. Bron: FranceAgriMer. Ook Denemarken, België en Ierland produceren nu onder het niveau van Naast Nederland zat in oktober in de EU alleen Spanje nog behoorlijk in de plus. Amerikaanse dollar Na de verkiezing van Donald Trump is de US dollar in waarde gestegen en brengt een euro nog maar 1,06 dollar op. Dit in verwachting dat Trump veel (geleend) geld gaat investeren in infrastructuur. Een hogere olieprijs kan dit nog eens versterken. Hierdoor worden Europese producten goedkoper voor de Amerikanen. Daarentegen krijgen de Amerikanen het zo lastiger om te concurreren op de wereldmarkt. Maar de Amerikaanse termijnnoteringen handhaven zich toch goed (zie figuur 4). Figuur 4: termijnnotering op 30 november voor class III melk levering juli (US$ 16,85 is omgerekend 35 euro per 100 kg bij 3,5% vet). Bron: CME, Chicago.

4 Ondertussen voorspelt USDA ook een aanhoudende melkproductiegroei voor de VS: +1,9% in 2016 en 2,1% in Met dank aan lage voer- en energiekosten, en een sterke interne vraag. Olieprijs De olieprijs heeft grote invloed op landbouwmarkten, door transportkosten, inkoopkracht van olieproducenten, teelt van gewassen voor biobrandstoffen (maïs, tarwe, koolzaad) en de link met (vermeende) economische groei. Olie-exporterende naties snakken nu naar een hogere olieprijs. OPEC probeert tot afspraken te komen en dit kan leiden een stijging op grondstoffenmarkten, waardoor de koopkracht van deze landen weer toeneemt. Op 9 december is er een bijeenkomst tussen OPEC-leden en niet-opecleden. Zie ook figuur 5. Figuur 5: olieprijsontwikkeling (US dollars per vat) 3. Vraag naar zuivel China (bijna 20% van de wereldbevolking) importeert in 2016 meer dan in 2015, en het aandeel van melk en babyvoeding in deze import neemt snel toe. Vol melkpoeder is nog steeds het belangrijkste product (hofleverancier Nieuw Zeeland), maar dat bepaalt al lang niet meer alleen de melkprijs. Hoewel de laatste statistieken nog wat vragen oproepen, mag er optimisme zijn over het verloop van de vraag in De Europese Commissie, OESO en FAO voorspellen een jaarlijkse groei van de wereldmarkt van bijna 2% per jaar. De Europese zuivelhandel gaat zelfs uit van 2,3%. Maar dit zijn gemiddelden. In 2015 was er geen groei. Volgens de cijfers van de Europese retail en de Europese Commissie groeit de Europese vraag naar yoghurts, kaas en boter. Maar er wordt minder melk gedronken. De stijgende noteringen van melkvet ten opzichte van eiwit kan eigenlijk alleen maar verklaard worden uit de stijgende consumptie die het gevolg is van de hernieuwde populariteit van melkvetten. 4. Marktvooruitzichten De handel stelt dat het herstel van de melkprijs vooral te danken is aan de afgenomen productie. Dit heeft veel invloed, maar het is zeker niet zo dat de vraag naar zuivel is gestagneerd. Ieder jaar is er groei, al was het maar door de wereldwijde bevolkingsgroei (1% per jaar, plusminus 80 miljoen

5 mensen). Daarnaast is er welvaartsgroei. De importbehoeften van landen veranderen daardoor. De reden dat 2015 qua vraag een slecht jaar was, had mogelijk te maken met voorraden die in 2013/2014 in China waren opgebouwd. China blijft echter een onduidelijke factor in het geheel; lastig als dat land toevallig ook de grootste importeur is. Het is in ieder geval verstandig om te kijken naar hoe de melkproductie zich ontwikkelt in de belangrijkste exporterende landen EU, VS, Nieuw Zeeland en Australië. Dan is allereerst de vraag of de melkveehouders in Nieuw Zeeland en Australië in staat zullen zijn hun achterstand tijdens de rest van het seizoen in te lopen. Dit zijn de landen met de beste toegang tot China, dankzij handelsovereenkomsten. Als het weer meewerkt, is dat is mogelijk, zeker nu Fonterra en Synlait hun melkprijs hebben verhoogd naar ruim NZ$ 6 per kg milksolids (zie figuur 6). Zes maanden geleden zat Fonterra nog op NZ$ 4,25. Dat geeft aan hoe snel inzichten kunnen wijzigen. De productiepiek (rond half oktober) is echter achter de rug en een forse plus voor dit seizoen lijkt onwaarschijnlijk. Nieuw Zeeland zat tijdens de eerste vijf maanden van dit seizoen (juni-oktober) op - 3,1%. Figuur 6: Fonterra melkprijs en -dividend in Nieuw Zeeland. De Amerikaanse melkveehouders houden hun groeitempo vast, zo laten de cijfers en prognoses zien: +2% per jaar. De lage graanprijzen spelen hier een belangrijke rol. Ondanks dat zien we dat de Amerikaanse melkprijs goed stand houdt. Europa exporteert volop naar de VS. Dat zal met een sterkere dollar nog gestimuleerd kunnen worden. Dit wijst op een sterke vraag op de Amerikaanse markt en geen zware concurrentie van de VS op de wereldmarkt. Hoe snel zullen Europese melkveehouders dan kunnen reageren op de omslag in de markt? Nog steeds ontvangen veel Europese boeren maar 30 cent per kg. Vooral Frankrijk blijft plotseling achter door hun systeem van contracten, dat nadelig werkt bij een aantrekkende markt. Kijken we naar de productietrends in het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk, dan is de afstand tot vorig jaar aanzienlijk. We hebben een lang en diep prijsdal achter de rug. Dat herstelt zich niet zo maar. Nog maar een half jaar geleden voorspelden marktdeskundigen dat er pas in 2017 uitzicht was op prijsherstel. De lopende regeling voor EU-melkproductiebeperking, een weinig effectieve vorm van micromanagement door Brussel, heeft mogelijk nog invloed, al zullen we dat pas eind februari weten.

6 Het gaat nog even duren voordat de grote EU-landen weer in de plus zitten. Dan is de Europese voorjaarspiekproductie al achter de rug. Krijgt de verkoop van mager melkpoeder uit de EU-interventievoorraad nog invloed? De Europese Commissie belooft voorzichtig te handelen. De eerste ronde biedingen moet op 13 december uur binnen zijn. Op 15 december stelt de Commissie dan de inkoopprijs vast. Het ziet er naar uit dat de handel dit al ingecalculeerd heeft in de noteringen; die blijven afgelopen week stabiel. De Commissie zal onder druk van de inkopers staan om de volledige ton te gunnen, maar dat hoeft niet. Conclusie: de komende maanden blijft de zuivelmarkt vast gestemd. Een sterkere vraag dan verwacht (hogere olieprijs, gunstiger dollarkoers, China) kan de stemming alleen maar bevorderen. Pas wanneer Nieuw Zeeland en de VS hun melkproductie in de loop van 2017 weer gaan opvoeren, kan de stemming veranderen. Klaas Johan Osinga