ABVVvoorstellen. voor meer. koopkracht en rechtvaardiger belastingen

Transcriptie

1 ABVVvoorstellen voor meer koopkracht en rechtvaardiger belastingen 1

2 INHOUDSTAFEL ABVV-voorstellen voor meer koopkracht en rechtvaardiger belastingen...3 Voor meer koopkracht en voor rechtvaardiger belastingen...5 De index: onontbeerlijk, maar ontoereikend...8 Een minder zware energiefactuur...11 Gemakkelijker toegang tot huisvesting...14 De sociale uitkeringen verhogen...15 Stop de fiscale cadeaus...19 Rechtvaardiger belastingen...21 MANNEN - VROUWEN Verwijzingen naar personen of functies (zoals werknemer, adviseur, ) hebben betrekking op vrouwen en mannen. 2

3 ABVV-voorstellen voor meer koopkracht en rechtvaardiger belastingen De prijzen swingen de pan uit Gezondheidsindex + 2,79%, gewone index + 3,46%. Sinds 1991 niet meer gezien! Op het eerste gezicht misschien niet echt zorgwekkend. Maar als je wat dieper graaft, begrijp je wel beter de ongerustheid van de mensen. Dat de koopkracht er algemeen op achteruit gaat, is niet zomaar een indruk. Sinds 2004 zijn de prijzen van bepaalde levensnoodzakelijke goederen letterlijk ontploft. Stookolie + 78% Gas keuken, warm water, verwarming + 33% Brandstoffen (diesel, benzine) + 31% Brood, koffie, melk, eieren +19 à 25% Water + 16% Financiële diensten & verzekeringen + 2 à 13% Fruit + 9% Huurprijzen (privé) + 8% En het zal daarbij niet blijven: de Controlecommissie voor Elektriciteit en Gas (CREG) kondigt voor 2008 verhogingen aan van 10% (100 euro per jaar per gezin) voor elektriciteit en van 25% (200 euro per jaar per gezin) voor gas. Zijn die verhogingen verantwoord? Kunnen die verhogingen door de stijging van de energie- en de grondstoffenprijzen verantwoord worden? Door de band genomen wel. Bepaalde sectoren (één fabrikant van voedingsmiddelen op drie geeft het toe) profiteerden er echter van om hun prijzen méér dan nodig te verhogen. Voor energie stelt de CREG dat de prijsstijging voor Electrabel alleen maar dient om haar winstmarges veilig te stellen. Immers, in 2006 boekte Electrabel een nettowinst van maar liefst 2,3 miljard euro. Matig de prijzen, niet de lonen! De toenemende inflatie baart niet alleen de werknemers zorgen. Ook de Europese Centrale Bank en de werkgevers zijn ongerust. Hun eerste reactie is om de lonen te doen matigen. De alarmkreten van de ECB en van het patronaat verbergen echter een niet te ontkennen realiteit: het aandeel van de inkomens uit arbeid in het nationale inkomen neemt voortdurend af. De werknemers worden langzaam maar zeker armer. Voor de bedrijven echter geen crisis, ze doen het zelfs uitstekend. In 2006 stegen hun winsten immers gemiddeld met zo n 14%. Als men een recessie, ten gevolge van de dalende koopkracht, wil vermijden, moet men dus de koopkracht vrijwaren. Zo er al een ontsporing is, is het van de prijzen, niet van de lonen. 3

4 Met andere woorden, net de prijzen moet men matigen en controleren. En aan de automatische loonindexering mag men onder geen enkel beding raken! Bovendien moet de gecreëerde rijkdom beter verdeeld worden. Werknemers moeten krijgen waarop ze recht hebben! De belastingen vormen daartoe het meest geschikte instrument. Het moet gedaan zijn met de omgekeerde herverdeling van de inkomens uit arbeid naar het kapitaal. Deze uit arbeid worden te zwaar belast, terwijl die uit kapitaal, ook uit economisch oogpunt, niet te verantwoorden voordelen genieten. Een intelligente mix van voorstellen Aan de huidige interimregering doet het ABVV een aantal voorstellen op korte termijn om dringend de stijging van de energieprijzen en de daling van de koopkracht aan te pakken. Bijzondere aandacht is daarbij nodig voor de sociale uitkeringstrekkers: hun situatie gaat er al 25 jaar op achteruit. Ook aan de regering die (in principe) na Pasen de teugels moet overnemen doet het ABVV voorstellen, waaronder een belastinghervorming ten voordele van de lage en middelhoge inkomens. Verder werkt het ABVV aan een eisenbundel die in het najaar aan de werkgevers overgemaakt wordt voor de onderhandelingen over een interprofessioneel akkoord Belangrijk daarin uiteraard de lonen: de loonmatiging duurt immers al veel te lang. Bovendien zijn de loonsverhogingen, bedongen in de akkoorden , al tenietgedaan door de stijging van de levensduurte. Tot slot doet het ABVV ook enkele snel uit te voeren voorstellen, maar waarvan de effecten wel in de tijd dienen gespreid. Concreet gaat het zowel om energiebesparende items, als om maatregelen om de energiefactuur van de gezinnen te verlagen. AnneDEMELENNE, Algemeen Secretaris Rudy DE LEEUW, Voorzitter 4

5 Voor meer koopkracht en voor rechtvaardiger belastingen De prijs van basisproducten en energie swingt de pan uit Stijging met 2,79% van de gezondheidsindex, stijging met 3,46% van de normale index, sinds 1991 niet meer gezien! De algemene indruk van koopkrachtverlies is er niet zomaar een: sedert 2004 zijn de prijzen van sommige levensnoodzakelijke goederen, waaronder stookolie, letterlijk ontploft. Stookolie + 78% Gas keuken, warm water, verwarming + 33% Brandstoffen (diesel, benzine) + 31% Brood, koffie, melk, eieren +19 à 25% En het zal daarbij niet blijven: voor 2008 spreekt men van een verhoging van 10% voor elektriciteit en van 25% voor gas. De stijging van de grondstoffen- en de energieprijzen verklaren niet alles: bepaalde sectoren hebben van de situatie misbruik gemaakt om hun winstmarges te verhogen. Matig de prijzen, niet de lonen! De inflatie verontrust de werkgevers. Hun eerste reactie is om de lonen te matigen. De werknemers worden echter langzaam maar zeker armer, terwijl de bedrijven het uitstekend doen. In 2006 stegen hun winsten gemiddeld met 14%. Het aandeel van de lonen in het bruto binnenlands product (= de rijkdom van het land) daalt. De rijkdom moet dus beter verdeeld worden. De werknemers moeten krijgen waarop ze recht hebben. Als men een recessie ten gevolge van de dalende gezinsconsumptie (- 7% in 2007) wil vermijden, moet men prioritair de koopkracht vrijwaren. Aan de automatische loonindexering mag dus onder geen beding geraakt worden. We matigen al veel te lang onze lonen. Bovendien werden de bescheiden loonsverhogingen, bedongen in het kader van het interprofessioneel akkoord , volledig tenietgedaan door de stijging van de levensduurte. De oorzaken aanpakken Om de stijging van de levensduurte te bestrijden moet men dus in eerste instantie de oorzaken aanpakken door: rechtvaardiger belastingen, hogere lonen en betere sociale uitkeringen; die moeten zorgen voor een rechtvaardiger herverdeling van de inkomens; een doeltreffender controle van de prijzen en de huren en in het licht van de mislukking van de liberalisering hernieuwde controle van de gas- en elektriciteitsprijzen; het energieverbruik aan te pakken (door o.m. energiebesparingen, zachte energie). Het ABVV doet een reeks voorstellen op korte termijn. Het richt zich hierbij tot de huidige interimregering én tot de volgende regering, vermits die binnen de begroting zal moeten blijven. Deze maatregelen zijn bedoeld om dringende problemen te verhelpen, veroorzaakt door de stijging van de energieprijzen en de daling van de koopkracht in het algemeen. Hierbij wordt voorrang verleend aan de sociale uitkeringstrekkers. Daarnaast bereidt het ABVV ook een eisenbundel voor, die in het kader van de interprofessionele onderhandelingen (voor een IPA ) aan de werkgevers zal worden voorgelegd. 5

6 Op korte termijn, meer bepaald binnen de begroting 2008, vraagt het ABVV: Een rechtvaardiger fiscaliteit De BTW op gas en elektriciteit verlagen (van 21 % naar 6 %). En ook voor huisbrandolie moet een gelijkaardige maatregel getroffen worden (het BTW-tarief hierop is immers bepaald via een Europese richtlijn). Al deze maatregelen moeten door de betrokken sectoren ten laste worden genomen: de prijsstijgingen komen hen immers ten goede. De fiscaliteit op de inkomens uit arbeid verlagen voor middelhoge en lage inkomens via invoering van een sociaal belastingkrediet. Voor werknemers met het minimumloon komt deze maatregel neer op een winst van 83 euro per maand. Stop fiscale cadeautjes die geen werkgelegenheid scheppen: de notionele intresten moeten herzien worden. Die kosten immers al vier maal meer dan oorspronkelijk voorzien. Hierdoor raakt het voor koopkracht beschikbare budget op. De loonsubsidies aan werkgevers moeten worden geëvalueerd in functie van het nut ervan voor de werkgelegenheid. Inkomens uit kapitaal beter belasten: bedrijfswinsten en beursmeerwaarden ontsnappen aan elke belasting. De inkomens van de zelfstandigen en de huuropbrengsten beter controleren. Een ASB (Algemene Sociale Bijdrage) invoeren op alle inkomens, niet alleen op de inkomens uit arbeid. Zo kunnen de welvaartskoppeling en de sociale verbeteringen bekostigd worden, en is de financiering van de sociale zekerheid op lange termijn gewaarborgd. Betere sociale uitkeringen De laagste uitkeringen optrekken: de uitkeringen onder de armoedrempel moeten omhoog. Het wettelijk pensioen versterken met, als streefdoel, 75 % als vervangingspercentage. De forfaitaire welvaartsbonus moet worden omgezet in een maandelijkse procentuele verhoging. Strijd tegen de levensduurte Opnieuw controle op de gas- en elektriciteitstarieven door de CREG (Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas) De prijzencontrole versterken en inzake prijsvorming echte transparantie opleggen. 6

7 In het perspectief van 2009/2010 AAN HET ADRES VAN DE REGERING(EN): De sociale uitkeringen verbeteren Het mechanisme voor de welvaartskoppeling van de sociale uitkeringen correct toepassen (om de 2 jaar een verhoging met 1 % voor alle uitkeringen, 2 % voor de minima en 2,5 % voor de plafonds). De situatie van de alleenstaanden en de samenwonenden verbeteren, en evolueren naar een individualisering van de rechten: - 60 % van het begrensd loon voor de samenwonende werklozen in de 1e periode, - 55 % van het begrensd loon voor de alleenstaande werklozen in de 2e periode, - 55 % van het begrensd loon voor alleenstaande invaliden. Lagere energiefactuur, betere toegang tot huisvesting De minder begoede gezinnen hulp bieden om hun woning te isoleren en om hun energiefactuur te verminderen via financiering van het Energiefonds. De huishuurprijs bevriezen (behalve wanneer er energiebesparende werken uitgevoerd worden). De gevraagde huurprijs moet tevens in verhouding staan tot het kadastraal inkomen (KI). De huurwaarborg spreiden in de tijd, met effectieve bankwaarborg (zoals voorzien in de wet). Voldoende sociale woningen bouwen (behoort tot de Gewestbevoegdheden). AAN HET ADRES VAN DE WERKGEVERS Een aantal eisen richten zich meer bepaald tot de werkgevers, sommige daarvan worden in de eisenbundel voor een IPA opgenomen. Groter aandeel van de lonen in het BBP de reële brutolonen en het gewaarborgd minimumloon verhogen in kader van het IPA 2009/2010 gratis woon-werkverkeer waarborgen via het: - integraal terugbetalen van een abonnement op het openbaar vervoer, en/of - organiseren van collectief vervoer door de werkgever, en/of - door de werkgever ten laste nemen (met fiscale vrijstelling voor de werknemer) van de autokosten wanneer de auto het enig mogelijke vervoermiddel is. 7

8 De index: onontbeerlijk, maar ontoereikend Van december 2006 tot december 2007 steeg het normale indexcijfer met 3%, de gezondheidsindex met 2,64%. In december werd de spilindex van 106,22 overschreden. Sociale uitkeringen en overheidslonen verhoogden met 2%. De lonen in de privésector volgen. En toch heeft iedereen de indruk dat de prijzen sneller stijgen dan de index. De index, slechte thermometer van de levensduurte? 1. De gezondheidsindex houdt geen rekening met de brandstofprijzen. Het verschil met de normale index bedraagt 0,5%. De indexering gebeurt verder op basis van de zogenaamde uitgevlakte index (= het gemiddelde van de laatste vier maanden), Dit leidt tot een licht verschil tussen de prijsstijgingen en de indexaanpassing. 2. Het indexcijfer is een gemiddelde. De index steunt op een hele reeks producten, de gezinskorf genoemd. Die bestaat uit honderden producten en diensten. Sommige daarvan wegen zwaarder dan andere in functie van hun belang, dat wordt vastgesteld via de gezinsbudgetenquête. Maar de prijs van bepaalde producten kan ook dalen en compenseert zo de prijsstijgingen. Dat is het geval voor technologische producten (tv - 46%; dvd, gsm, gps, pc, digitale fototoestellen, ). Sommigen stellen de weging van de producten in vraag: zo zouden bijvoorbeeld de huurprijzen ondergewaardeerd zijn, omdat ze geen rekening houden met de marktprijzen om de fictieve huur van eigenaars te berekenen. En technologieproducten zijn weliswaar geen luxegoederen, maar worden, in tegenstelling tot voedingsmiddelen, toch weer niet dagelijks gekocht Het indexcijfer is dus vooral een gemiddelde. In een gemiddelde lengte van 1,75 meter komen mensen die kleiner zijn dan 1,50 meter en groter dan 1,90 meter niet voor. Nochtans zijn niet alle mensen 1,75 meter groot en bovendien kan een kleine minder gemakkelijk over een hindernis van 1 meter springen dan een grote. Een ontoereikend instrument Het indexcijfer meet dus vrij getrouw de gemiddelde evolutie van de levensduurte. Nochtans hebben de lage en middelhoge lonen en de sociale uitkeringen het steeds moeilijker. Precies omdat de levensnoodzakelijke goederen een grotere hap uit hun budget betekenen. De 10% gezinnen met het laagste inkomen (1e deciel) besteden 1/3 van hun inkomen aan huisvesting, tegen 1/6 voor de 10% rijkste gezinnen (10e deciel). Telt men daar de energierekening bij, dan gaat maar liefst 40% van het inkomen van de armsten naar huisvesting, tegen minder dan 20% voor de rijksten onder ons. 8

9 Uitgaven in % van de totale gezinsuitgaven Laagste inkomens (1e deciel) Hoogste inkomens (10e deciel) Gemiddelde 10 decielen Huisvestingskosten 31,38% 14,60% 19,86% Energiekosten 7,68% 4,81% 5,32% Totaal 39,06% 19,40% 25,18% Source SPF Economie, PME, Classe moyenne et Energie, Enquête sur le revenu des ménages 2005 Rijkere gezinnen worden dus minder getroffen door de prijsstijgingen van levensnoodzakelijke goederen. Omdat ze meer speelruimte hebben. Omdat ze hun spaarcenten kunnen besteden aan overbodige posten zoals vrijetijdsbesteding, restaurantbezoek, reizen, kleding, Maar wel een noodzakelijk instrument Hoewel de index niet perfect is, toch is het een onontbeerlijk instrument voor het meten van de levensduurte. Samen met de automatische indexering zorgt de index ervoor dat de lonen en de sociale uitkeringen aan de evolutie van de levensduurte aangepast worden. Met andere woorden, de index is een instrument tegen een veralgemeende armoede. De index bevordert eveneens de solidariteit. In onze buurlanden (met uitzondering van het Groothertogdom Luxemburg), die niet over een dergelijk systeem beschikken, moeten de werknemers vechten voor loonsverhogingen die de gestegen levensduurte neutraliseren. Sterke sectoren slagen daar doorgaans gemakkelijker in dan zwakkere, en rijven vaak meer binnen. Bij ons hebben de werknemers uit de zwakke sectoren tenminste de garantie dat hun lonen de inflatie volgen (bovenop het interprofessioneel minimumloon dat in het interprofessioneel akkoord bedongen werd). Die thermometer niet stukslaan De index dient om de koorts te meten, niet om de koorts te bestrijden. De thermometer breken dient dus tot niets! De oorzaken aanpakken De index is een meet- en een solidariteitsinstrument. Het is evenwel geen middel om de prijzen te controleren, noch een herverdelingsinstrument. De index dient niet om de inkomensongelijkheid ongedaan te maken. Om de oorzaken daarvan aan te pakken, moet men op de prijzen inwerken. Daarvoor moet opnieuw een zekere prijzencontrole (ook op brandstof) ingevoerd worden; moeten de huurprijzen gecontroleerd worden. Voor niet eigenaars vormen zij immers een zware post. Bovendien wordt het financieel ook steeds moeilijker om een eigendom te verwerven; moeten de energieprijzen (gas en elektriciteit) opnieuw gereguleerd worden, zeker in het licht van de mislukte liberalisering (die slaagde er niet in de prijzen door de concurrentie en de vrije markt te doen dalen). De Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG) moet opnieuw een doorslaggevende bevoegdheid krijgen qua tariefbepaling voor de gezinnen. 9

10 Ook inzake energieverbruik (energiebesparingen, zachte energie) en mobiliteit zijn ingrijpende maatregelen essentieel. Tot slot dient ook iets gedaan op het vlak van de inkomens: een rechtvaardiger verdeling tussen hoge en lage, tussen inkomens uit eigendom en deze uit kapitaal, is noodzakelijk. Dat kan: via de lonen (de loonmatiging heeft immers al te lang geduurd en bovendien zijn de minimumlonen te laag); via de indirecte belastingen (BTW); via de directe belastingen (personenbelasting, vennootschapsbelasting) voor meer rechtvaardigheid; via maatregelen voor de uitkeringstrekkers: - welvaartsvastheid; - verhoging uitkeringen en pensioenen; - gerichte maatregelen voor bepaalde uitkeringen. 10

11 Een minder zware energiefactuur Alle aandacht spitst zich toe op de stijging van de energieprijzen. Die stijging lijkt immers onomkeerbaar. En ook omdat ze een flinke hap uit het gezinsbudget betekent: verwarmen, koken, verlichting, elektrische huishoudapparatuur, en de woon-werkverplaatsing! Bovendien is energie onontbeerlijk in de hele productieketen (van de aardappel tot de baksteen die elke Belg in de maag heeft). Ook dat beïnvloedt de prijzen. De energiefactuur omlaag halen is dus een economische prioriteit. In de strijd tegen de opwarming van ons klimaat is die uitgegroeid tot een belangrijke inzet op wereldschaal. Het ABVV heeft een aantal voorstellen om de energiefactuur van de gezinnen wat te verlichten én om hun consumptie - dus ook de CO 2 - uitstoot - te verlagen. Mobiliteit: kosteloos vervoer om naar het werk te gaan Volgens de wet moet de werkgever voor 60 % tussenkomen in de kosten voor openbaar vervoer. Die tussenkomst kan tot 80 % opgetrokken worden en de Staat legt de rest bij. Het ABVV vraagt gratis openbaar vervoer voor werknemers die van het openbaar vervoer gebruik kunnen maken. Bus, trein, fiets aanmoedigen, dat is natuurlijk positief. Maar het is niet altijd mogelijk: industriezones en koopcentra liggen doorgaans buiten de stadscentra en zijn niet zo makkelijk bereikbaar. Ook werken volgens atypische uurroosters ( s nachts, s morgens vroeg, s avonds laat, onderbroken uurroosters, ) stimuleren het autogebruik. Je auto voltanken kost echter handenvol geld. Dus zijn er bijzondere maatregelen nodig om het woon-werkvervoer ook gratis te maken voor wie geen andere keuze heeft dan met de wagen te gaan werken. Het ABVV vraagt dan ook dat de werkgevers - ook in de KMO s - verplicht worden om mobiliteitsplannen te ontwikkelen waarin het gebruik van het openbaar vervoer aangemoedigd wordt; collectief vervoer voor hun werknemers te organiseren als het openbaar vervoer tekortschiet. En als de auto als enig vervoermiddel overblijft een (voor de werknemer belastingvrije) financiële compensatie (ten laste van de werkgever) toe te kennen, zodat het woon-werkverkeer gratis wordt. Stookolie: BTW naar 6% of gelijkwaardige maatregel Sinds 2004 is de prijs van de huisbrandolie met 78 % gestegen. Voor gezinnen die vroeger een stookolieketel installeerden, toen de goedkoopste brandstof, is die verwarming nu duur geworden. Een Europese richtlijn (2006/112/CE) legt de lijst vast van goederen en diensten waarop een lager BTW-percentage mogelijk is. Stookolie komt echter niet in die lijst voor en dus kan ons land de BTW erop niet verlagen, ook al is huisbrandolie een levensnoodzakelijke behoefte. Nochtans werken bepaalde landen al met een verlaagd BTW-tarief: zo o.m. Luxemburg (6%), Groot-Brittannië en Portugal (5%). De verlaagde BTW-voet van 6% voor stookolie moet op de Europese agenda geplaatst worden. In afwachting moet de regering een gelijkwaardige maatregel nemen als in de winter van , ten laste van de petroleumsector. 11

12 BTW op gas en elektriciteit: 6 % voor huisverbruik Het stookoliefonds kan alleen aangesproken worden voor stookolie (en voor sommige andere brandstoffen, zoals lamppetroleum of bulkpropaan). Gezinnen met verwarming op gas hebben dus nergens recht op. Bovendien wordt voor 2008 een stijging van gemiddeld 200 euro voor gas en 100 euro voor elektriciteit aangekondigd. De CREG (Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas) is trouwens van mening dat de koers van de energieprijzen dergelijke prijsstijgingen genszins rechtvaardigt. De belangrijkste producent, Electrabel, wil namelijk zijn hoge winstmarges behouden. Even herinneren, in 2006 haalde Electrabel 2,3 miljard netto winst binnen! Niemand kan zonder verwarming, verlichting, een warme maaltijd, Hiervoor is energie nodig, en die behoort tot de levensnoodzakelijke behoeften. Het is mogelijk om de BTW op gas en elektriciteit te verlagen. Het ABVV vraagt dan ook dat de BTW voor huisverbruik van gas en elektriciteit van 21 tot 6 % zou worden teruggebracht. Het ABVV is bovendien van mening dat Electrabel deze BTW-verlaging ten laste moet nemen. De torenhoge winsten van Electrabel vloeien voort uit de thans afgeschreven kerncentrales. Net voor die centrales heeft de Belgische consument jarenlang veel betaald. Niet meer dan logisch dat dit geld nu naar de consument terugvloeit. Controle op de gas- en elektriciteitstarieven opnieuw invoeren Vóór de liberalisering kon de CREG voor elektriciteit en gas maximumtarieven bepalen én een sociaal tarief vastleggen. Een soort compromis tussen producenten en consumenten, maar met een zekere controle. Maar met de liberalisering verdween de controle op de tarieven. Immers, de liberalisering zou de tarieven verlagen, de concurrentie in de sector zou daar wel voor zorgen Voor sommige gebruikers was dat ook zo (al naar gelang van het verbruikersprofiel), maar algemeen gezien kwam er geen tariefverlaging. Er wordt integendeel een stijging aangekondigd. En ook de netwerkbeheerders (distributeur en netwerkbeheerder zijn niet meer dezelfde) aarzelen niet om die trend te volgen. Een onduidelijke tariefbepaling is blijkbaar het enige dat we bij de liberalisering gewonnen hebben. De CREG kan geen enkele tariefcontrole meer uitoefenen. Het ABVV is dan ook van mening dat er een stap terug moet worden gezet: de CREG moet opnieuw maximumtarieven kunnen invoeren. 12

13 Beter isoleren = minder verbruiken Verbruikers helpen die het moeilijk hebben, maximumprijzen bepalen, de BTW verminderen, de energietarieven controleren, een pak maatregelen die de gezinnen op korte termijn helpen. Maar ook denken op langere termijn is nodig. We moeten er ons van bewust zijn dat energie uit fossiele brandstof steeds zeldzamer - en dus duurder - zal worden. Ook uranium is niet onuitputtelijk. Bovendien dient ook rekening gehouden met de opwarming van de aarde. Minder brandstof verbruiken die koolstofgas (en andere broeikasgassen) of schadelijke stofdeeltjes voortbrengt is dan ook aangewezen. We moeten dus absoluut zachte én hernieuwbare energie aanwenden. Energie verspillen kan uiteraard niet meer. De goedkoopste energie is immers de energie die we niet verbruiken. Maar ook energie besparen of zachte energie gebruiken (zoals zonne-energie, die zogezegd gratis is) kan duur uitvallen Je woning isoleren, zonnepanelen installeren (thermische of fotovoltaïsche), dat zijn serieuze investeringen die al snel duizenden euro s kosten, ook al zijn er premies en is het fiscaal voordeel niet onaanzienlijk. Alleen de meer begoede gezinnen kunnen zo n investering aan en kunnen dan genieten van het fiscaal voordeel, in tegenstelling tot die gezinnen die zo n laag inkomen hebben dat ze zelfs geen belastingen betalen. Onder impuls van het ABVV heeft de regering een fonds voor vermindering van de globale energiekost opgericht. Bedoeling daarvan is om ook de minst begoede gezinnen in staat te stellen in hun woning de nodige energiebesparende investeringen te doen, om zo hun energiefactuur te doen dalen. Dit fonds is helaas onvoldoende gespijsd om aan de potentiële vraag te voldoen. Het ABVV is dan ook van mening dat dit fonds voldoende moet worden gespijsd om een ambitieus plan voor de energierenovatie van woningen in België mogelijk te maken, met voorrang aan de minst begoede gezinnen, dankzij het systeem van de derde investeerder. Dit plan is gunstig voor het klimaat en vermindert de CO 2 -emissie; positief voor de verwarmingsfactuur van de gezinnen; goed voor de werkgelegenheid. De gelden voor de uitvoering van dit plan moeten gezocht worden bij het financieel voordeel dat de groep Suez-Electrabel haalt uit de versnelde afschrijving van de kerncentrales (400 miljoen euro per jaar). Het systeem van de derde investeerder betekent dat een financieel organisme het geld nodig voor isolatiewerken bijvoorbeeld, zou voorschieten en zich dan zou laten terugbetalen via het bedrag aan energiebesparingen. De terugbetaling van de investering aan de derde partij kan ook verdeeld worden tussen huurder en eigenaar. 13

14 Gemakkelijker toegang tot huisvesting Door de explosie van de vastgoedprijzen wordt het steeds moeilijker om een eigendom te verwerven. Een woning huren blijft vaak de enige betaalbare oplossing voor jonge gezinnen of voor mensen met een te laag inkomen of een te laag spaarvermogen. Maar ook op de huurmarkt swingen de prijzen de pan uit. Een gevolg van de hausse in de vastgoedsector en een nijpend tekort aan woongelegenheden. Ook hier dringen maatregelen zich onverwijld op. De wet op de huurovereenkomsten staat slechts één indexering per jaar toe, op de verjaardag van de ondertekening van het contract. De eigenaar mag trouwens de huur enkel verhogen als hij de woning aanzienlijk verbetert. De wet verbiedt echter geen verhoging van de huurprijs bij verandering van huurder. Daarom stijgen de huurprijzen aanmerkelijk sneller dan de index, waaraan ze nochtans onderworpen zijn. Huurstop Het ABVV vraagt dan ook expliciet maatregelen om de stijging van de huurprijzen in toom te houden. Scheeftrekkingen tussen het kadastraal inkomen (de officiële huurwaarde) en de effectieve huurprijs zijn hoe dan ook uit den boze. Een verhoging van de huur zou aangevraagd moeten worden bij het gemeentebestuur, rekening houdende met volgende voorwaarden: het verhuurde goed moet aan de gezondheidsnormen voldoen; een attest (voor x aantal jaren) moet aantonen dat de huurwoning voldoet aan criteria op het vlak van energie-efficiëntie, na uitvoering van een energieaudit. Dergelijke maatregel bevordert gegarandeerd de energie-efficiëntie van de huurwoningen en leidt meteen ook tot een lagere energiefactuur voor de huurders van het pand.. Gespreide betaling van de huurwaarborg De huurwaarborg vormt een belangrijke belemmering voor de toegang tot een huurwoning. De wet bracht weliswaar het bedrag van de huurwaarborg op 2 maanden huur terug. Hij blijft echter drie maanden bedragen indien gestort als bankwaarborg. Dit is een door de huurder in termijnen af te betalen bedrag, voorgeschoten door de bank. Banken zijn echter meestal niet erg happig om dit bedrag voor te schieten. Het ABVV pleit voor het behoud van die mogelijkheid. Bovendien vraagt het dat de banken effectief aan de uitvoering ervan meewerken. Meer sociale woningen bouwen De vraag naar sociale woningen is enorm groot. Daarom vraagt het ABVV aan de federale regering om samen met de drie Gewesten een rondetafelconferentie te organiseren, met als doelstelling de bouw van bijkomende sociale woonentiteiten te bevorderen. 14

15 De sociale uitkeringen verhogen Niet raken aan de welvaartskoppeling De sociale uitkeringen zijn gekoppeld aan de index der consumptieprijzen. Maar zoals reeds vermeld biedt de indexering geen volledige bescherming tegen het koopkrachtverlies: omdat de sociale uitkeringen per definitie laag zijn. Ze ondergaan dus nog sterker de gevolgen van de stijging van de huurprijzen, de brandstoffen en de levensnoodzakelijke goederen omdat de lonen nog bovenop de index verhoogd worden, zij het matig. De sociale uitkeringen worden over het algemeen berekend in percenten van het laatst verdiende loon, maar wel met een geïndexeerd plafond (maar ook niet meer dan dat). Het verschil met de reële lonen wordt aldus steeds groter. Een practisch voorbeeld. De werkloosheidsuitkering van een gezinshoofd wordt berekend op basis van 60% van een begrensd loon van euro bruto. Iemand met een goed loon verliest dus al direct een flink stuk inkomen als hij werkloos wordt. Voor een brutoloon van euro (1.515 euro netto) bedraagt de werkloosheidsuitkering slechts 1099 euro. De uitkeringen, net zoals de pensioenen berekend op basis van oude lonen (weliswaar aangepast met een herwaarderingscoëfficiënt), worden dan ook bijzonder hard getroffen. Nog erger, de dekkingsgraad van de sociale uitkeringen, dit wil zeggen het deel dat ze vertegenwoordigen t.o.v. de gemiddelde lonen, gaat er steeds verder op achteruit. Gemiddelde uitkering/ Gemiddeld loon Pensioenen 35,5 % 30,7 % 31,8 % 32,3 % Invaliditeitsuitkeringen 43,9 % 31,9 % 32,1 % 32,2 % Werkloosheidsuitkeringen 46,9 % 25,6 % 26,6 % 27,3 % Om die afkalving van de sociale uitkeringen te compenseren eiste én verkreeg het ABVV de koppeling van de uitkeringen aan de welvaart, evenals het optrekken van de laagste uitkeringen en de minima. Vandaar de lichtjes toegenomen dekkingsgraad in Deze koppeling gebeurt echter niet automatisch! Om de twee jaar dient namelijk opnieuw onderhandeld over de wijze waarop de voorziene enveloppe verdeeld wordt. Die voorziet in volgende verhogingen: 1% voor alle uitkeringen 2% voor de minima 2,5 % voor de berekeningsplafonds. Sommige politieke partijen stellen dit mechanisme in vraag. Het ABVV eist voor iedere uitkeringstrekker om de twee jaar een verhoging van minimum 1% en het optrekken van de minima met minstens 2%. En teneinde het verzekeringsprincipe in stand te houden moeten de plafonds voor de berekening van de uitkeringen met 2,5% verhoogd worden. Die verhoging mag niet onder de vorm van een bonus uitbetaald worden (zoals in 2007 wel met de pensioenen gebeurde), maar moet in het maandbedrag worden opgenomen. 15

16 De laagste uitkeringen verhogen De koppeling van de uitkeringen aan de welvaart heeft in principe tot doel de koopkracht van de uitkeringstrekkers te beschermen. Niettemin liggen een aantal uitkeringen nog steeds onder de armoededrempel. Voor een alleenstaande wordt die momenteel op 822 euro per maand geschat. Daarom is in 2008 een bijkomende inhaaloperatie voor de laagste en de oudste uitkeringen absoluut nodig. Voor 2008 vraagt het ABVV dan ook een verhoging met 2% van alle pensioenen die vijf jaar geleden of vroeger ingegaan zijn. Pensioenen: naar 75% van het laatst verdiende loon Het probleem van de wettelijke pensioenen in België is bijzonder zorgwekkend: onze pensioenen zijn bij de laagste van Europa. Niettegenstaande de welvaartskoppeling vertegenwoordigen zij nog amper 35% van het gemiddelde loon. Het gemiddelde voor de ontwikkelde landen (OESOzone) bedraagt zo n 84%. Onder de uitkeringsgerechtigden die dicht bij of onder de armoededrempel zitten, bevinden zich veel gepensioneerden. Voor een volledige loopbaan is het minimumpensioen niet hoger dan 901 euro per maand voor een alleenstaande, en euro per maand voor een gezinspensioen. De Inkomensgarantie voor Ouderen bedraagt dan weer amper 551,74 euro voor een alleenstaande of een samenwonende, en 827,61 euro voor een gezinshoofd. Systeem wettelijke pensioenen versterken Enkel het wettelijke pensioen, ook de eerste pijler genoemd, is gebaseerd op de solidariteit tussen de inkomens en tussen de generaties. Voor het ABVV moet de eerste pensioenpijler beduidend versterkt worden. Het bepleit hiervoor de geleidelijke optrekking van het algemene vervangingspercentage van 60% tot 75%, het bedrag van het gezinspensioen. Die maatregel past ook in de individualisering van de sociale rechten (afschaffing van de categorie samenwonenden). Onmiddellijk door te voeren maatregelen: omzetten van de welvaartsbonus voor de pensioenen in een maandelijkse bonus in plaats van een eenmalige premie; toekennen van 2% welvaartbijpassing voor de pensioenen ouder dan 5 jaar; komaf maken met de beperking van de cumulatie pensioen en uitkering voor arbeidsongeval of beroepsziekte (in toepassing van het arrest Gallez). De situatie van de alleenstaande en samenwonende werklozen verbeteren In naam van de strijd tegen de werkloosheidsvallen zijn de werklozen in feite de paria s van het sociaal beleid. Net omdat hun uitkeringen na één jaar verlaagd worden, verslecht hun situatie met de tijd. De werkloosheidsuitkeringen van de alleenstaanden en de samenwonenden zijn trouwens schrijnend laag. 16

17 Het ABVV vraagt dan ook: 60% van het referteloon in eerste periode (1e jaar) voor de samenwonende werklozen; tegen 58% op 1 januari 2008, verkregen dankzij het ABVV; 55% van het referteloon voor samenwonende werklozen en invaliden - in tweede periode (= na één jaar); in plaats van de 53% op 1 januari 2008, eveneens verkregen dankzij het ABVV; Stappen in de richting van de individualisering in de werkloosheid; zo behouden gezinshoofden het statuut van alleenstaande (in plaats van samenwonende te worden), zelfs als hun partner een inkomen heeft tussen 729,19 euro per maand en het minimumloon (1310 euro); Herwaardering van de inkomensgarantie voor ouderen voor deeltijdse werknemers/ werklozen; De nieuwe regeling van de aanvulling per uur voor werklozen die een deeltijdse baan vinden, zorgde er immers voor dat deze die 1/3e tijd werken geen enkele aanvulling meer hebben en dat de aanvullende vergoeding van de anderen er fors op achteruit gaat. De situatie van de deeltijdsen verbeteren Werknemers die deeltijds gaan werken om aan de werkloosheid te ontsnappen, hebben enorme moeite om meer uren te krijgen. Door de nieuwe regeling van de inkomensgarantie-uitkering voor werklozen die een deeltijdse baan vinden, ontvangen degenen die een derde tijd werken geen enkele bijkomende uitkering meer. De anderen ontvangen een fors verlaagde bijkomende uitkering. Het ABVV vraagt dat bij buitengewone vermeerdering van arbeid de werkgevers er eerst voor zorgen dat de deeltijdse werknemers meer uren kunnen presteren; de inkomensgarantie-uitkering voor werklozen/deeltijdse werknemers opgetrokken wordt. Betere organisatie voor de noodopvang van zieke kinderen Momenteel krijgen werknemers te maken met een steeds grotere flexibiliteit. De opvangstructuren voor zieke kinderen zijn echter niet aan deze flexibiliteit aangepast. Zomaar van vandaag op morgen opvang vinden voor een ziek kind is zeker geen sinecure voor werkzoekenden die werk vinden. En ook voor werkende ouders zijn zieke kinderen natuurlijk een probleem. Meer mogelijkheden voor thuisopvang zijn dus essentieel, zij het dat die zorg in alle omstandigheden gebeurt door geschoold personeel (verpleegkundigen/ kinderverzorgsters m/v). Voor het ABVV moeten de kinderopvangstructuren behouden en verder uitgebouwd worden, met bijzondere aandacht voor de noodopvang van zieke kinderen. 17

18 Discriminatie van zwangere werkneemsters wegwerken Zwangere vrouwen kunnen overplaatsing vragen naar een job zonder gevaar voor de eigen gezondheid, noch voor die van hun ongeboren kind. Kan de werkgever geen ander werk aanbieden, dan wordt de werkneemster verwijderd. Ze valt dan ofwel onder de regelgeving van het Fonds voor Beroepsziekten - met een uitkering van 90% van het loon - of daarbuiten. In het laatste geval wordt ze gewoon beschouwd als ziek, en ontvangt ze slechts 60% van haar loon. Op die manier worden jaarlijks om en bij de werkneemsters gediscrimineerd. Bovendien krijgen ze ook minder postnataal verlof, omdat de laatste zes weken vóór de bevalling afgetrokken worden van de 15 weken zwangerschapsverlof. Daarom vraagt het ABVV dat: de preventieve verwijdering de uitzondering blijft; werkneemsters die wegens een beroepsrisico verwijderd worden, recht behouden op het volledige zwangerschapsverlof; ze vergoed worden aan 90% van het begrensde loon. 18

19 Stop de fiscale cadeaus Gevoelig als ze zijn voor de bezorgdheid van de mensen over de dalende koopkracht, antwoorden Guy Verhofstadt, Premier ad interim, Didier Reynders, minister van Financiën a.i. en Yves Leterme, minister van Begroting en toekomstig Premier, in koor, de Franse president Sarkozy achterna, dat de Staatskas leeg. De begroting van 2008 zou een tekort van 1% vertonen, kortom er zouden geen centen zijn. Geen geld? Nochtans is er wel (veel) geld voor de notionele intrestaftrek. Hiermee kunnen bedrijven een belastingvermindering van 3,442% op hun met eigen middelen gefinancierde investeringen krijgen. Net zoals ze een belastingvermindering genieten als ze daarvoor geld lenen. Deze maatregel van de liberale minister Reynders was bedoeld als vervanging van de coördinatiecentra van de multinationals. Europa had dit voordeel als een discriminatie bestempeld. Reynders pakte dan ook uit met een gelijksoortige maatregel, maar wel uitgebreid tot alle ondernemingen. Die hebben de geboden kans natuurlijk niet laten liggen Om dit cadeau te financieren werd 500 miljoen voorzien, maar nu al zit men boven de twee miljard! Zelfs Electrabel, met een winst van 2,3 miljard, kreeg dankzij de notionele intrestaftrek een extra cadeau van 30 miljoen euro. Door de notionele intrestaftrek daalde de vennootschapsbelasting echter van 34 tot 25%. De opbrengst ervan verminderde van 1,1 miljard in 2006 tot 715 miljoen in De vennootschapswinsten daarentegen stegen met 14% in 2006 en met 250% sinds 2002! Als we alle federale steunmaatregelen aan de bedrijven van 2007 samentellen (verlaging sociale bijdragen, loonsubsidies, belastingverminderingen), dan komen we tot het fenomenale bedrag van 6,8 miljard euro! De lonen blijven ondertussen achterop hinken De looncurve is echter veel minder gunstig: de reële verhoging van de lonen (dit is buiten inflatie) blijft redelijk en vergelijkbaar met deze van onze buurlanden Frankrijk, Duitsland en Nederland. Deze drie landen dienen als referentie voor de wet op de vrijwaring van het concurrentievermogen. Het aandeel van de lonen in het BBP (bruto binnenlands product) is echter wel gedaald tot 50%. Dit BBP is de maatstaf voor de rijkdom van een land. Bijgevolg is er geen echte reden meer voor een loonmatiging, noch om nieuwe bijdrageen belastingverlagingen aan de bedrijven toe te kennen. Vandaag zijn het niet de bedrijfswinsten die onder druk staan, maar de koopkracht van de werknemers en de sociaal gerechtigden. De via het interprofessioneel akkoord bedongen loonsverhogingen worden langzaam maar zeker opgegeten door de prijsstijgingen van brandstof en van levensnoodzakelijke goederen. Natuurlijk mogen we de lange termijn niet uit het oog verliezen, noch willen wij de toekomstige werkgelegenheid in gevaar brengen. 19

20 Maar het is niet langer aanvaardbaar dat de ondernemingen daarvoor enkel en alleen op overheidssteun en loonmatiging rekenen. Temeer omdat het aandeel van de lonen in het bruto binnenlands product (= de globale rijkdom van het land) steeds verder afneemt. En koopkracht, dat betekent ook banen! 53% 52% 51% 50% 49% Het nut van cadeaus aan bedrijven evalueren De bedrijven stellen het uitstekend. Tussen 2005 en 2006 zagen ze hun winst toenemen met zomaar eventjes 14% winst. De eerste 20 beursgenoteerde ondernemingen boekten een recordwinst van 38%. Eerder stelden we al dat de ondernemingen de notionele intrestaftrek gebruikt hebben om de vennootschapsbelasting kunstmatig te verlagen. Die maatregelen moeten dus dringend geëvalueerd worden vooraleer er mee verder te gaan. De impact ervan op de werkgelegenheid moet worden nagegaan. En om het oneigenlijke gebruik van de maatregel tegen te gaan dringt een bijsturing zich op. Want als te veel belastingen dodelijk zijn voor de belastingen, dan zijn te veel cadeaus even dodelijk voor de inkomsten! 20