[River Tours Riviertocht Temse Antwerpen Haven Deel 2: Hemiksem Antwerpen Compilatie Juli JDI]

Transcriptie

1 De rechteroever is ingenomen door industriële vestigingen. Eerst twee bedrijven die olieproducten opslaan: Vopak Chemicals (vroegere Panocean Tankclean) en Caldic. Vopak is een Nederlandse multinational die als onafhankelijke speler of verhuurder op de markt 80 terminals in 32 landen beheert voor de opslag van olie, vloeibaar aardgas en chemicaliën. Zij produceren niets, maar bieden stockageruimte aan voor de grote spelers op de olie en derivatenmarkt. Dit biedt de mogelijkheid om met grote hoeveelheden tussen verschillende continenten te schuiven en te speculeren. Caldic verhuurt geen stockagecapaciteit zoals Vopak, maar is een distributeur van chemische producten. Het likt dan ook logisch dat deze bedrijven in elkaars buurt een synergie hebben gevonden. Aan de bedrijfsaanlegsteiger, die een 10-tal meter in de Schelde is gebouwd, meren de tankschepen aan. Hier waren vroeger een aantal scheepswerven gevestigd. Nu is er nog één over: C.A.S.C.O. (het vroegere Fulton): een werf voor binnenschepen. Om de huidige lengte van de binnenschepen aan te kunnen moest de helling tot 145 m lengte uitgebreid worden. Umicore (vroeger Union Minière en nog vroeger Metallurgie Hoboken) houdt zich bezig met de raffinage (zuivering) en recyclage van (edele) metalen. De geschiedenis van Umicore hoboken gaat terug tot in 1887 toen de fabriek werd opgericht onder de naam 'zilverfabriek' en er werkten toen 300 mensen. In de 20e eeuw was Union Minière verantwoordelijk voor milieuverontreiniging door zware metalen, voornamelijk lood, maar ook cadmium, in de omgeving. In de aangrenzende wijk Moretusburg werden hoge loodgehalten aangetroffen in de bodem en ook in het bloed van plaatselijke kinderen. In 2006 werd aangevangen met de bodemsanering van de wijk Moretusburg, die heden bijna voltooid is. Umicore heeft zijn activiteiten in koper en zink verkocht en is zich gaan toeleggen op speciale hoogtechnologische grondstoffen, die o.a. gebruikt worden in batterijen, flat screens ens. De oude versleten kaaimuren zijn zeer opvallend. Het vroegere Cockerill Yards was een scheepswerf gelegen in Antwerpen, later (1873) verplaatst naar Hoboken. De werf was in 1824 geopend door John Cockerill. De onderneming ging in 1982 failliet en de werf werd overgenomen door Boelwerf. Hier werden de o.a. de Congoboten of ook ville-boten genoemd: Leopoldville, Albertville, Elisabethville en zelfs de Fabiolaville gemaakt. In de daaropvolgende jaren kende de werf een stormachtige groei. De Scheldeoevers werden ingepalmd door de industrie. In 1974 werd nog een nieuw scheepsdok in gebruik genomen en werd de gigantische portaalkraan opgericht. Na de crisis in de scheepsbouw, werd het bedrijf in 1982 failliet verklaard. In 1983 fusioneerde Boelwerf nv uit Temse met de scheepswerf van Hoboken. De oude glorie werd echter nooit hersteld en zij moesten na enige tijd het faillissement aanvragen. Hierna probeerde de nv Nieuwe Boomse Metaalwerken om er iets van te maken maar ook hier liep het mis.

2 Momenteel wordt een deel van het terrein gebruikt voor de fabricage van windmolens door de firma Smulders projects Belgium nv. Ironisch genoeg is op een deel van het terrein momenteel een firma (Van der Gucht) gevestigd; zij handelt in oude metalen, zeg maar een schroothandelaar die ook schepen sloopt. Kruibeke Veerdienst Kruibeke (LO) Hoboken (RO) Zie ook DAB VLOOT: weekdagen tussen 5 u en 23:30 u; za-zofeestdagen van 5 u tot 22 u. Kant Hoboken tussen Cockerill Yards. Vroeger waren Burcht (deelgemeente van Zwijndrecht), Zwijndrecht en Antwerpen Linkeroever nog Oost-Vlaams grondgebied, maar in 1926 werden ze afgestaan aan de provincie Antwerpen met het oog op de havenuitbreiding. Op de grens van Kruibeke en Zwijndrecht situeert zich het bedrijf Argex dat geëxpandeerde kleikorrels met 40 % ingesloten lucht maakt. Die worden gebruikt vooral in de bouw gebruikt voor daktuinen, thermovloeren, beton en bouwblokken. De klei wordt gehaald uit grote putten net ten westen van het Fort van Kruibeke gelegen (eigenlijk is een deel van het Fort afgebroken om de put van Argex te maken (op de kaart te herkennen als niet ingekleurd deel, met dijkjes). De klei wordt gebakken in grote draaiende gevaarten.

3 Aanlegsteiger en bouwbedrijf Roegiers. Op meerdere terreinen actief: gebouwen (nieuwbouw en renovatie), waterbouw en burgerlijke bouwkunde, met unieke projecten in het Waasland, in Antwerpen en tot in Brussel. De Hobokense Polder: een natuurgebied dat in de jaren 1960 ontstaan is door grondophoging (in die tijd werd er ook heel wat gestort zodat we niet weten wat er in de ondergrond zit). Nu herbergt het gebied een gevarieerd vegetatiepatroon met verschillende biotooptypes gaande van moeras over ruigten en pioniersvegetatie naar bosvegetatie. Het gebied is beschermd als landschap. Juist stroomopwaarts van Burcht ligt het bedrijf Ytong. Er staan heel wat silo s. Ook dit bedrijf heeft een eigen aanlegkade. Bij Ytong maakt men snelbouwstenen uit cellenbeton. De firma behoort tot de Duitse groep Xella actief in de bouwmaterialen. De vestiging van Heijmans Infra N.V. in Burcht richt zich op het recycleren van vooral afbraakmateriaal van wegeniswerken. Om werken door het hele land efficiënt te kunnen uitvoeren, bezit Heijmans strategisch gelegen recyclagesites: één daarvan is in Burcht. De vestiging Burcht (voorheen SKR ScheldeKant Recycling genoemd) biedt de mogelijkheid tot storten en verwerken van asfalt, beton en geselecteerd bouw- en slooppuin. De vestiging beschikt over een moderne betoncentrale en een gamma aan recyclagematerialen en zanden. Dankzij de kademuur aan de Schelde is transport per schip mogelijk. Een nieuw alfabet in betonvormen van de kunstenaar-graficus Guy Rombouts. Hij ontwikkelde een eigen schrift, het Azart, kunstzinnig (Art) van A tot Z, waarbij een gelijkenis ontstaat tussen de letter, de vorm en de inhoud. Er worden ook geluiden mee verbonden. Zo laat de letter z de zee horen. War er met hoodletters, leestekens en cijfers is een raadsel, maar ik ben uiteraard geen kunstenaar. Vanaf de jaren '60 verplaatste de havenactiviteit zich naar het noorden en bleef Petroleum Zuid grotendeels verlaten achter. De stad wil er nu een investeringszone van maken waarbij groen en bedrijvigheid hand in hand gaan. De site zal aantrekkelijk en toegankelijk worden voor bedrijven, werknemers, bewoners en mensen die zich er willen ontspannen. Het industrieterrein Petroleuminstellingen Zuid, met een hele reeks aanlegsteigers voor de schepen, bestaat momenteel vooral uit op- en overslagbedrijven, vnl. olie en smeerolie zoals Avia Texaco, Castrol NV en Kuwait Petroleum. Gas wordt er niet meer opgeslagen. Daarna ligt het bedrijf ATAB: Antwerpse Teer en Asfalt bedrijf. Hier varen we boven de Kennedytunnel van de E17 (Gent-Antwerpen). Op de LO zien we een grijsbruin gebouw in blokvorm. Een gelijkaardige blok bevindt zich op de RO, verscholen achter de containers. Dit zijn de controletorens van de Kennedytunnel. De Kennedytunnel is een belangrijke tunnel onder de Schelde, ten zuiden van Antwerpen. Hij werd op 31 mei 1969 geopend en is genoemd naar John F.

4 Kennedy, de 35e president van de Verenigde Staten. De plannen voor deze tunnel dateren van eind jaren vijftig. Tussen 1945 en 1960 vervijfvoudigde het verkeer door de Waaslandtunnel en eind jaren vijftig reden dagelijks meer dan voertuigen door deze tunnel. Aan beide zijden leidde dit tot veelvuldige files. Daarom werd een tweede oeververbinding noodzakelijk geacht. De afgezonken tunnel (dus niet geboorde) heeft een lengte van 690 meter, en bestaat uit vier kokers: * twee tunnelbuizen voor het autoverkeer, met elk een inwendige breedte van 14,25 m (2 x 3 rijstroken), berekend voor een origineel debiet van tot voertuigen/uur/richting (1969). Het wegdek ervan is in 2005 vernieuwd, samen met dat van de hele Antwerpse ring. * een fietstunnel in het midden met een breedte van 4 m. * een koker voor het treinverkeer met een breedte van 10,50 m. De koker ligt op 15 meter onder de zeespiegel. Het centrale gedeelte van de tunnel onder de Schelde werd uitgevoerd door middel van vijf in een nabijgelegen droogdok gebouwde caissons, die ter plaatse afgezonken werden. De uitvoering werd aanbesteed voor een bedrag van 3,1 miljard frank (ongeveer 80 miljoen euro). Door de Kennedytunnel lopen de autosnelweg R1 (Ring rond Antwerpen) en de spoorlijn 59 Antwerpen - Gent. In 1969 werd de tunnel voor het wegverkeer geopend; op 1 februari 1970 reed de eerste trein door de Kennedytunnel. Na een zwaar, dodelijk verkeersongeval op 3 oktober 2006 werd op 9 oktober 2006 in de tunnel voor autoverkeer een snelheidsbeperking tot 70 km/u van kracht (op werkdagen, tussen 6.00 en uur). Minister Theo Kelchtermans lanceerde op 17 juli 1992 een denkoefening om vrachtverkeer ook in de Kennedytunnel tol te laten betalen. De toenemende verkeersdruk wil men in de toekomst beheersen door de bouw van de Oosterweelverbinding. Vanaf dan zou volgens die plannen alle vrachtverkeer door de Kennedytunnel verboden worden. Gerechtsgebouw, het Vlinderpaleis, maar door de Antwerpenaars ook wel de frietzakken genoemd. Ontwerp van Richard Rogers, bekend voor zijn ontwerpen van het Centre Pompidou in Parijs en de Millenium Dome in Londen. Het justitiepaleis bestaat uit 6 grote, glazen vleugels van 4 verdiepingen hoog. Een belangrijk kenteken van het nieuwe justitiepaleis zijn de 6 'punthoeden', gelegen boven de grote zittingzalen. Naast de 6 grote schaaldaken zijn er nog 26 kleinere schaaldaken, gelegen boven de kleinere zittingzalen. De zittingzalen zijn te bereiken via de centrale hal of 'Salle des Pas Perdus'. Het nieuwe justitiepaleis wordt ook het vlinderpaleis genoemd. Deze naam heeft te maken met het bovenaanzicht. Vanuit de lucht gezien, of op een grondplan, doen de zes vleugels aan een vlinder denken. Is gebouwd door en eigendom van de Belgische staat, want justitie is een federale materie. In plaats van de geraamde 75 miljoen euro, kostte het 250 miljoen euro. Het werd in 2006, 2 jaar te laat, in gebruik genomen. Zuiderstation De hele zuidrand was oorspronkelijk de citadel van waaruit de Spaanse soldaten de stad in de greep hielden. Na de afbraak van de gehate citadel en de rechttrekking van de kaaien werd hier het Zuidstation gebouwd, waarvan we nog het gebouw kunnen zien dat nu dienst doet als hoofdkantoor van de Bank van Breda. Kaaien Hier beginnen voor de Antwerpenaar de echte Kaaien met een fel veranderende geschiedenis. De Kaaien brengen ons naar de blauwe steen, de roots, de geboorteplaats van Antwerpen. Voor omarmde de stroom de stad nog. De Haven was alleen maar Stad en Stad was Haven. Bij het begin van de 19de eeuw zorgden de Fransen hier voor een boulevard die over de vlieten liep en omzoomd

5 was met linden. Langs de werf was de mooiste wandeling van de stad met een wisselend spektakel op de stad en haven. Vervolgens kwamen de huidige kaaien tot stand: een hekwerk van afgesloten ruimtes met open loodsen, een kaaimuur van 3,5 kilometer. Met de rechttrekking in 1885 en later verdwenen het oudste stadsdeel en de vlieten en was de waterstad, de omarming tussen stad en stroom ten einde. Mexico-Natie Misschien ziet u uw onlangs afgedankte wagen op de kaai staan, klaar voor export naar Afrika. Vanuit heel Europa worden heer oude wagens, camions enz verzameld. Omdat je niet per gewicht maar per inhoud of volume moet betalen, stoppen de uitvoerders de wagens vol met allerlei spullen: oude onderdelen en banden, maar ook tapijten enz. Onze creatieve medemens in Afrika zijn meesters in de recuperatie en herstelling. Vaak zie je ook blauwe buizen op de kaai liggen: dat zijn stalen buizen met een speciale blauwe buitenlaag bestemd voor drinkwaterleidingen, bvb in Noord-Afrika. Gerlachekaai (u weet wel die eerste Belgische expeditie naar Antarctica). In 1990 werd hier het kantoorgebouw Belgica gebouwd in opdracht van de CMB. De inplanting van dit gebouw op het Zuid is van bijzondere betekenis voor de heropleving van deze wijk. Het gebouw doet ons denken aan het KBCgebouw in Brussel aan de Havenlaan. Trouwens van de hand van dezelfde architect, Michel Jaspers. De Zuidersluis werd tijdens de rechttrekking van de Antwerpse Scheldekaaien omstreeks 1880 gebouwd. Deze Scheldekaaien werden tussen 1897 en 1903 zuidwaarts nog eens met twee kilometer verlengd. Petroleumtanks aan het uiteinde kregen een 300 meter lange aanlegsteiger. Nu is het de PPNZ (Petroleumpier Noord-Zuid). Deze voormalig binnenvaartsluis was vanaf de Scheldekant tot de achterliggende Zuiderdokken ongeveer 180 tot 200 meter lang en ongeveer 20 meter breed en ongeveer 3,50 meter diep. De dokken waren bestemd voor zeilbinnenvaart en later voor gemotoriseerde binnenvaart. Grotere binnenvaart kwam pas veel later, naargelang de vraag naar meer laadcapaciteit, maar die konden nauwelijks in deze dokken manoeuvreren. Toen de havenactiviteiten zich meer naar de noordelijke dokkenhaven verplaatsten, werd de Zuidersluis samen met de Zuiderdokken in de jaren zestig. De Zuidersluis bevindt zich nog in goede staat onder de fundamenten van het Hof Van Beroep (prefab gebouw), dat door vele Antwerpenaars en werd als lelijk en nutteloos beschouwd wordt. Het Hof van Beroep zou verhuizen naar de Britselei zodra de renoveringswerken aldaar beëindigd worden. Dan kan de sluis en het middelste gedeelte

6 van de Zuiderdokken terug uitgegraven worden. Hier zou dan, volgens de laatste plannen, een nieuwe kleine moderne getijdenjachthaven ontstaan binnen enkele jaren. Maar voorlopig zijn het nog maar plannen. Nog op de Cockerillkaai 18 zien we de achterzijde van het MuHKa. Het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen is een museum voor moderne kunst en hedendaagse kunst in Antwerpen. Het MuHKA (1997)is gehuisvest in een verbouwde en uitgebreide graansilo uit De gevel werd bewaard en er gebeurde ook geen structurele ingrepen. De roze gevel, of de abrikooskleur ervan (niet zichtbaar van op de Schelde) aan De Waalse Kaai valt wel op. De leegte aan de achterkant langs de Schelde wordt opgevuld door een hoog en transparant flatgebouw. Men krijgt zo de indruk dat het gebouw zweeft tussen de museummuren. Het Zuiderpershuis Een merkwaardig gebouw waarvan we de beide torens van op de Schelde kunnen waarnemen is het Zuiderpershuis, gelegen aan de Waalse Kaai. Ongeveer dezelfde techniek werd hier toegepast zoals bij het Noorderpershuis op het Eilandje. Dit neobarokke industriegebouw deed dienst als hydraulische krachtcentrale voor de hijskranen, sluizen en bruggen in de nabij gelegen dokken. Het werd gebouwd in 1902.In het begin van de twintigste eeuw was het duidelijk dat elektriciteit de energievorm van de toekomst zou worden, en niet hydraulische kracht. Toch heeft het tot 1958 geduurd, vooraleer de stoommachines vervangen werden door elektriciteit. Wie de film LOFT gezien heeft, zal allicht het hoekgebouw herkennen. Enkel de buitenzijde en de gangen van het gebouw werden voor de film gebouwd. De opnames voor het interieur werden in andere panden en in de studio opgenomen. Heel wat architectuur langsheen de Scheldekaaien heeft inspiratie gevonden in de stroom en haar schepen: ronde patrijspoorten, verschillende dekken (dakterras), het gebruik van wit als voor de passagiersschepen, relingen en laddertjes, schoorstenen van stoomschepen en vuurtorens, of zoals hier de scherpe boeg (de voorzijde) van een machtig schip. Tussen 1985 en 1987 bouwde (de architectengroep van) Bob Van Reeth deze merkwaardige zwart-witte constructie, Huis van Rosmalen. Je kan er opnieuw allerlei verwijzingen naar de scheepvaart in vinden: Vanop de Schelde vangen we nog een glimp op van de toren van Sint-Andries, een oude volkswijk, vroeger de parochie van miserie genoemd. Het hart van de exclusieve Antwerpse modewijk, denk maar aan de Antwerpse 6, ligt er vlakbij. Hierdoor verliest de buurt haar volks karakter. Het 19de eeuwse pakhuis Entrepôt du Congo. Ons koloniaal verleden bracht uiteraard een massale invoer van tropische producten teweeg. Die goederen moesten ergens opgeslagen worden. We hadden het al over de Congoboten, die hier aanlegden. Dat bracht natuurlijk een aantal familieleden en kijklustigen met zich mee. Om de havenactiviteiten tussen de blauwe steen en de spoorlijn niet te laten verstoren door al die mensen, werden de terrassen gebouwd. Zo kon met de familie uitwuiven en ook het boeiende spektakel van een havenactiviteit van boven af beschouwen. Deze zuid- en noordterrassen groeiden uit tot de paradeerplaats bij uitstek: op zondag werden de jonge meisjes door papa en mama begeleid; de jonge heren met hoge hoed wandelden in de omgekeerde richting, maar dan zonder mama.

7 Voetgangerstunnel. De eerste vaste oeververbinding voor voetgangers, tussen de L. en de RO. De gebouwen die de toegang op LO en RO vormen zijn van de hand van de stadsarchitect Emiel Van Averbeke. Zij geven de sfeer weer van de bouwstijl van de jaren 30. De tunnel is 572 meter lang, heeft een diepte van meer dan 31 meter en is ingebed in de Boomse klei. De tunnelgang is bereikbaar langs de typische houten roltrappen uit die tijd en artdecoliften. De wandtegels zijn afkomstig van de vroegere fabriek Gilliot uit Hemiksem. Zuiderterras Het oorspronkelijke paviljoen, het evenbeeld van het Noorderterras, brandde in 1973 volledig uit. Architect Bob Van Reeth bouwde in 1984 dit nieuwe café-restaurant op de sokkel van het vroegere café. De vloerbekleding van staalplaten, de patrijspoorten, de golfslag in de blauwe steen en de torenconstructie leggen duidelijk een link naar de Schelde en haar maritieme functie. Antwerpen heeft speciaal voor cruiseschepen een terminal gebouwd: de grote zeeschepen leggen hier in het hartje van de stad aan. Voorlopig zijn het er maar een tiental per jaar. Maar daar staat tegenover dat een groot aantal riviercruises die op de Rijn varen wekelijks Antwerpen aandoen: zij liggen langs het Kattendijkdok, waar uiteraard geen getij is zoals hier. Vooral bij LW zou het voor de passagiers van die kleinere schepen hier veel moeilijker zijn om aan wal te klauteren.