Vastzetten van grote teen gewricht. Artrodese MTP1

Transcriptie

1 Vastzetten van grote teen gewricht Artrodese MTP1

2 Inhoud Inleiding 3 Artrose grote teengewricht 3 Niet-operatieve behandelmogelijkheden 3 De operatie 4 Teencorrectie 5 Risico s van de operatie 5 Na de operatie 7 Gipsschoentje 7 De wond 7 Schroeven 7 IJzeren pinnetjes 7 Pijnstilling 7 Ontslag 8 Leefregels na ontslag 8 Zwelling van de voet 8 Hervatten van activiteiten 8 Revalidatie 9 Poliklinische controle 9 2 weken na de operatie 9 6 weken na de operatie weken na de operatie 10 Vragen en tip 10 Het Voetenteam: de Foot and Ankle Reconstruction Unit 10 De Sint Maartenskliniek 11 Colofon 12 2

3 Inleiding U bent onder behandeling bij de Sint Maartenskliniek voor teenklachten. In overleg met uw orthopedisch chirurg is gekozen voor een artrodese van het grote teengewricht. Dit betekent dat uw teengewricht (MPT1) wordt vastgezet. In deze folder leest u informatie over de operatie en over de periode thuis na de operatie. Artrose grote teengewricht Artrose is een ziekte waarbij het gewrichtskraakbeen en het onderliggende bot wordt aantast. In de volksmond wordt artrose slijtage genoemd. Het gewrichtskraakbeen gaat in kwaliteit achteruit en kan op den duur zelfs geheel verdwijnen. De botuiteinden komen dan tegen elkaar, wat (ernstige) pijnklachten kan veroorzaken. Artrose kan door verschillende factoren worden veroorzaakt, bijvoorbeeld door reumatische artritis, jicht, een ongeval of een standsafwijkingen. De voornaamste klacht bij artrose is pijn in het gewricht, met name tijdens afwikkelen. Daarnaast kan de grote teen door de artrose stijver worden. Kenmerkend voor artrose is het gevoel op gang te moeten komen na een periode van rust (zoals s ochtends vroeg of na een tijdje zitten) en pijnklachten, gewrichtsstijfheid en bewegingsbeperking. Bij artrose van grote teengewricht concentreert de pijn zich rond het grote teengewricht. Door zwelling en vorming van botwoekeringen kan een drukpunt in de schoen ontstaan dat zich aan de bovenzijde van het gewricht bevindt. Niet-operatieve behandelmogelijkheden Mensen met artrose in de grote teen hebben over het algemeen baat bij een schoen met een stijve ronde zool. Hierdoor wordt de teen ondersteund tijdens het afwikkelen. Ook kan het helpen om een schoen te dragen met voldoende ruimte in de voorvoet en zachte bekleding om de druk op de grote teen te verminderen. 3

4 Afbeelding 1: goede zool Afbeelding 2: geen goede, te buigzame zool De operatie Als de pijn onvoldoende verholpen wordt door schoenaanpassingen en de klachten duidelijk belemmerend zijn in het dagelijks leven, dan kan een operatie overwogen worden. In het verleden werden er wel eens teenprotheses geplaatst om het aangedane gewricht te vervangen. Omdat de resultaten van dergelijke operaties zeer beperkt waren, kiezen we tegenwoordig voor het vastzetten van het gewricht, een zogenaamde artrodese. Het doel van de operatie is om pijn te verminderen en om een eventuele standsafwijking te corrigeren. De operateur maakt een snede over de binnenzijde of bovenzijde van het grote teengewricht, tussen de 5 en 10 centimeter lang. De versleten gewrichtsvlakken van het grote teengewricht worden verwijderd. Met een pin wordt de stand tijdelijk vastgezet, zodat gecontroleerd kan worden of de grote teen in de juiste positie staat. Dit is belangrijk voor een goede afwikkeling. Deze controle wordt gedaan door een (steriel) plankje onder de voet te houden. Hiermee wordt gesimuleerd dat u staat. De tijdelijke pin gaat eruit en de definitieve schroeven worden geplaatst. De operatie duurt ongeveer minuten. 4

5 Afbeelding 3: röntgenfoto van voet met artrose in de grote teen en standsafwijking Afbeelding 4: röntgenfoto na de operatie vastzetten van de grote teen en correctie van de tweede teen Teencorrectie In sommige gevallen hebben de kleine tenen ook een afwijkende stand gekregen door de standsafwijking van de grote teen. Dan kan ervoor gekozen worden om deze ook te corrigeren. Er wordt dan een klein stukje bot van het middelste kootje weggehaald, waardoor de teen weer recht wordt. Daarna wordt er een k-draadje (ijzeren draadje) door de teen geplaatst, waardoor deze in de goede stand geneest. Risico s van de operatie Tijdens iedere operatieve ingreep bestaat het risico op complicaties. Dit zijn onbedoelde, maar doorgaans niet te voorkomen, nadelige effecten na een operatie. Circa 10-15% van de mensen krijgt met complicaties te maken. Wij geven u hierbij een overzicht van de meest voorkomende complicaties bij voetoperaties. Roken vertraagt de wond- en botgenezing. Om complicaties zoveel mogelijk te voorkomen, raden wij u sterk aan om voor de operatie te stoppen met roken. In de folder Leefregels na ontslag, die u tijdens het ontslag van de verpleegkundige op de afdeling krijgt, staan telefoonnummers vermeld in het geval u vragen heeft over mogelijke complicaties na de operatie. 5

6 Wondinfectie De meest voorkomende complicatie is een wondlekkage of -infectie. Als er sprake is van een wondinfectie dan zult u regelmatig terug moeten komen naar de gipskamer om de wond te laten verzorgen. Het kan betekenen dat het langer duurt voordat u het geopereerde been kan belasten én dat de totale genezingsduur wordt vertraagd. De verwachte termijn van genezing (zoals bij benadering vermeld in deze folder) zal dan langer zijn. Stijfheid van de grote teen Door de operatie is uw grote teen stijf gezet en kunt u deze dus niet meer bewegen in het grote teen gewricht. De gewrichtjes eromheen houden uiteraard wel hun beweeglijkheid. Gekneusde zenuwtakjes Tijdens de operatie kunnen huidzenuwtakjes geraakt of gekneusd worden. Dan ervaart u een dof of tintelend gevoel van de huid. Dit wordt doorgaans in de loop van de tijd minder. Zenuwweefsel heeft soms een jaar nodig om te genezen. Na een jaar weet u dus wat voor soort gevoel u overhoudt in het been en/of de voet. Slechte doorbloeding Een goede doorbloeding van de voet is belangrijk. Dit wordt uiteraard voor de operatie beoordeeld, maar toch kan het voorkomen dat door de extreme verandering voor en na de operatie, de doorbloeding in gevaar komt. Als u in de teen knijpt, moet de witte huid die daarna ontstaat binnen 2-3 seconden weer roze worden. Vertraagd of onvoldoende botherstel Bij het vastzetten van een gewricht moeten de twee botten goed aan elkaar vastgroeien. Alleen als deze één geheel vormen, wordt de voet of enkel stabiel en pijnloos. In sommige gevallen duurt dit langer dan normaal. Dan moet de voet of enkel langer ondersteund worden met gips. Wanneer de botten na langere tijd niet goed op elkaar vast groeien en er nog sprake is van pijn bij belasten, dan moet er soms opnieuw worden geopereerd. Dystrofie Bij een aantal mensen wordt het herstel belemmerd door een aandoening die dystrofie worden genoemd. Over de oorzaak van deze aandoening bestaat nog geen duidelijkheid. Het lijkt er op dat verschillende autogene systemen, of te wel systemen in het lichaam waar we geen invloed op 6

7 hebben, worden ontregeld. Hierdoor kunnen symptomen ontstaan als pijn bij lichte aanraking, verkleuringen van de huid, zwelling, verschil in huidtemperatuur of stijfheid. Om dystrofie te voorkomen, is het na de operatie belangrijk dat de pijn onder controle is. Daarnaast is het van belang dat u snel na de operatie de voet weer gaat gebruiken. Wanneer mensen last hebben van dystrofie dan is in sommige gevallen een behandeling op de afdeling anesthesie of revalidatie noodzakelijk. Voor meer informatie hierover verwijzen wij u naar de folders Anethesie en pijnbehandeling rondom de operatie en PEPT (Pain Exposure Physical Therapy). Na de operatie Gipsschoentje Direct na de operatie wordt op de operatieafdeling een gipsschoentje, ook wel geishaschoentje genoemd, aangelegd. Deze mag de eerste 24 uur niet worden belast omdat het tijd nodig heeft om uit te harden. Daarna mag u met het geishaschoentje en onderschoen gaan belasten, waarbij u de voorvoet ontziet. De wond Om de wond zo goed mogelijk te laten genezen, moet u het de eerste twee weken rustig aan doen en raden wij u aan de voet de eerste twee weken zoveel mogelijk hoog te houden. Na de operatie zullen de geopereerde voet en/of tenen zwellen. Dit is een normale reactie op de operatie. Het is mogelijk dat de wond op de eerste dag na de operatie nog wat nabloedt. Dikwijls ontstaat een blauwe plek (hematoom). Schroeven Inwendig geplaatste schroeven kunnen blijven zitten, deze hoeven niet verwijderd te worden. IJzeren pinnetjes Als uw kleine tenen ook zijn gecorrigeerd tijdens de operatie, zitten er meestal uitstekende, ijzeren pinnetjes in de tenen, met een bolletje erop. Deze worden 4-6 weken na de operatie verwijderd. Pijnstilling Het is belangrijk dat u zo min mogelijk pijn heeft na de operatie en gedurende het herstel. Vrijwel altijd wordt een regionale anesthesie gegeven; verdoving van het been of onderbeen, al of niet in combinatie 7

8 met een lichte slaap. Deze methode geeft ook een goede pijnstilling na de operatie en heeft minder bijwerkingen ten opzichte van algehele narcose. Ook na de operatie wordt gezorgt voor goede pijnstilling. Is de pijn ondanks de medicatie onacceptabel, waarschuw dan een verpleegkundige. Op de afdeling wordt voor goede pijnstilling gezorgd en u krijgt pijnstillende medicatie mee naar huis. Na de operatie kan het aangedane been nog verdoofd zijn. Tot dat het gevoel weer terug is dient u nog niet te lopen. Aanvullende informatie staat in de folder anesthesie en pijnbehandeling rondom de operatie Het ontslag De operatie vindt plaats in dagopname. Dat betekent dat u dezelfde dag dat u geopereerd bent, naar huis gaat. In sommige gevallen blijft u 1 nacht in het ziekenhuis. De zaalarts of verpleegkundige bespreekt met u wanneer u na de operatie naar huis mag. Leefregels na ontslag Lees ook de folder Leefregels na ontslag. Zwelling van de voet Vooral in de eerste week na de operatie kan de voet pijnlijk en dik worden en gaan kloppen als u deze naar beneden houdt. Het is belangrijk om de voet zoveel mogelijk hoog te houden ter vermindering van de zwelling. Deze zwelling kan gemiddeld 3 tot 6 maanden aanhouden. Regelmatig van houding wisselen, de voet hoog leggen en de tenen bewegen helpt om het vocht af te voeren en vermindert tevens de kans op trombose. Herhaal deze oefening dagelijks steeds enige malen, zonder uzelf te forceren. Hervatten van activiteiten Autorijden: Zodra u weer goed kunt lopen en zeker bent dat u de pedalen met de geopereerde voet goed kunt bedienen. Autorijden met gips wordt ontraden vanwege de sterk verminderde controle over de pedalen. Na de periode van immobilisatie, is het belangrijk dat u voldoende kracht en snelheid heeft om te kunnen remmen voordat u de weg op gaat. 8

9 Werk (zittend): Zodra u voldoende mobiel bent om naar het werk te gaan en u de voet voldoende lang naar beneden kunt houden. Werk (staand): Zodra u voelt dat u dit aankunt; eventueel in overleg met de bedrijfsarts. Sport: Sporten kan als u geen gips meer draagt, u merkt dat de geopereerde voet sterker wordt, niet meer pijnlijk is en minder dik. U kunt met het gips fietsen op de hometrainer in een laag verzet. Het is handig om de eerste keren het zadel lager te zetten, zodat u gemakkelijker bij de grond kunt komen. Zwemmen kan als u geen gips meer draagt, de wonden genezen zijn en u veilig het water in- en uit kunt stappen. Revalidatie Na de gipsperiode begint het echte revalidatieproces. Het is normaal dat u na de operatie nog enkele maanden hinder van de voet heeft. Hoe lang en in welke mate hangt af van hoe uitgebreid de operatie was. U kunt kortdurende steekjes en pijntjes voelen. Soms is er enige tijd sprake van een lichte verkleuring van de huid, overmatig transpireren en het anders aanvoelen van de voet. Deze klachten kunnen een jaar aanhouden en verdwijnen meestal geleidelijk. Als ook de kleinere tenen zijn geopereerd, dan dient u nadat het gips en de k-draden zijn verwijderd de tenen regelmatig te bewegen. U kunt dit doen door twee maal daags de tenen 10 keer op en neer te bewegen met behulp van uw handen. U oefent binnen de pijgrens. Alleen bij uitzondering heeft u daarbij hulp van een fysiotherapeut nodig. Poliklinische controle 2 weken na de operatie Het gipsschoentje wordt verwijderd en de wond wordt gecontroleerd. Ook worden de hechtingen verwijderd. U krijgt vervolgens een nieuw geishaschoentje waarmee u nog (minimaal) vier weken de voet dient te beschermen. 6 weken na de operatie U komt weer terug op de polikliniek voor controle. Indien aanwezig worden de pinnetjes in de kleine tenen verwijderd. Er wordt een onbelaste röntgenfoto gemaakt en uw geopereerde voet wordt beoordeeld. In principe mag de achtervoetloopschoen nu afblijven en kunt u gewone schoenen dragen. Hierbij is het belangrijk dat u kiest voor 9

10 een schoen met een stijve en dempende zool. U kunt hierbij denken aan een berg-wandelschoen, zie alinea niet-operatieve behandelmogelijkheden weken na de operatie U komt op de polikliniek voor controle. Voor deze controle wordt een belaste röntgenfoto gemaakt. De foto wordt beoordeeld en het resultaat wordt met u besproken. Eventueel wordt een schoenaanpassing voorgeschreven. Indien de arts het nodig vindt, wordt een vervolgafspraak gemaakt. Zo niet, dan wordt u ontslagen uit de controle. Alles op een rijtje: 2 weken na de operatie: controle op de gipskamer met verwijderen van de hechtingen en opnieuw gipsschoentje. 6 weken na de operatie: controle op de gipskamer onbelaste röntgenfoto en eventueel verwijderen van ijzeren pinnetjes uit de kleine tenen. 14 tot 18 weken na de operatie: controle bij de operateur en een belaste röntgenfoto. Vragen Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u deze stellen tijdens het preoperatief onderzoek of contact opnemen met de orthopedish consulenten. Tip Het is handig voor uzelf om deze folder mee te nemen wanneer u wordt opgenomen. U kunt dan alle relevante informatie nog eens nalezen. Het Voetenteam: de Foot and Ankle Reconstruction Unit Op de afdeling orthopedie in Nijmegen werken zes orthopedisch chirurgen die gespecialiseerd zijn in voet- en enkelproblematiek. Samen met de fellows, orthopedisch chirurgen in opleiding en physician assistants vormen zij het voetenteam en werken ze op de polikliniek en op de operatiekamer. 10

11 Een fellow is een orthopedisch chirurg die zich verder specialiseert, in dit geval in de voetchirurgie. Een Physician Assistant heeft een uitgebreide en gespecialiseerde opleiding gevolgd en werkt onder de verantwoordelijkheid van de enkel/voet chirurgen. De gespecialiseerde orthopeden hebben de eindverantwoordelijkheid over uw behandeling. Sint Maartenskliniek De Sint Maartenskliniek is als enige ziekenhuis in Nederland volledig gespecialiseerd in houding en beweging. U kunt op verschillende locaties in het land bij ons terecht voor behandeling van eenvoudige tot zeer complexe aandoeningen op het gebied van orthopedie, reumatologie en revalidatie na ziekte, een ongeval of hersenletsel. Doordat we ons volledig richten op aandoeningen aan het houding- en bewegingssysteem is onze ervaring en kennis groot. We staan dan ook bekend als een vooraanstaand ziekenhuis dat in de behandeling gebruikmaakt van de laatste inzichten. Op onze onderzoeksafdeling ontwikkelen we nieuwe behandelmethoden en doen we onderzoek naar het effect ervan. De Sint Maartenskliniek beschikt verder onder meer over een gespecialiseerde apotheek en een pijnbehandelcentrum. Bij de Sint Maartenskliniek staat de patiënt centraal. U wordt persoonlijk benaderd, deskundig begeleid en u kunt rekenen op onze uitgebreide voorzieningen. Wij staan klaar om u gastvrij te ontvangen. Voor meer informatie over onze behandelingen en een overzicht van al onze behandellocaties, kunt u terecht op onze website 11

12 Meer informatie of vragen Colofon Voor vragen of meer informatie kunt u contact opnemen met de orthopedisch consulenten via telefoonnummer (024) of orthopedie.consulenten@maartenskliniek.nl Uitgave van de afdeling Communicatie, i.s.m. afdeling Orthopedie Juli 2016 Bestelcode Bezoekadres Hengstdal 3, 6574 NA Ubbergen (bij Nijmegen) Postadres Postbus 9011, 6500 GM Nijmegen Telefoon (024) Internet