Rondje Essche Stroom

Transcriptie

1 Wandelroute 4 4 Rondje Essche Stroom De Essche Stroom, een traag stromende, gekanaliseerde beek, is genoemd naar het dorpje Esch. De beek begint bij Oisterwijk, waar de Voorste en de Achterste Stroom samenkomen. Na amper twaalf kilometer mondt de beek bij Halder in de gemeente Sint-Michielsgestel in de Dommel uit. Onderweg voegen de Rosep en de Kleine Aa of Dommeltje zich bij de Essche Stroom. Bij Kasteel Nemerlaer mondt de Nemer in de Essche Stroom. Tot vijftig jaar geleden was de Essche Stroom minstens twee keer zo lang. Het was een ondiep riviertje met hier en daar een flinke stroomversnelling. Totdat het landschap grondig werd aangepakt tussen 1960 en 1965: meanders werden dichtgegooid, de beek verbreed en verdiept. Kaden en stuwen moesten het water in toom houden. Hoogteverschillen en houtwallen verdwenen ten behoeve van de landbouw. Wie nu langs de Essche Stroom loopt, ziet afgesneden meanders en dijklichamen. Van de Nemer is slechts een piepklein, onbeduidend stroompje overgebleven; u komt het tegen bij de stuw en op de Kasteellaan van Nemerlaer. De vroegere werkzaamheden staan haaks op het huidige waterbeleid, dat juist gericht is op beekherstel. Door beken hun natuurlijke loop terug te geven, met meer kronkels en een smallere bedding, zal het water sneller stromen en bochten gaan uitschuren. Water en natuur krijgen weer vrij spel, zo ook bij de Essche Stroom. Het landschap gaat de komende decennia flink op de schop. Vooral in het beekdal ten zuiden van Esch staan grote herinrichtingsprojecten op stapel: de oude beekloop wordt hersteld, de water- en bodemkwaliteit wordt verbeterd en vissen moeten weer naar de bron kunnen trekken. Boerenland biedt straks ruimte aan waterberging, natuur en recreatie. 19

2 Praktische informatie Rondwandeling Een afwisselende rondwandeling langs de beken Essche Stroom en Kleine Aa of Dommeltje. U passeert verschillende locaties die zijn ingericht met nieuwe natuur. Verder wandelt u door bos en langs hei in de Kampina, over Landgoed Nemerlaer en langs kasteel Nemerlaer. De route voert over onverharde kades en zandpaden en over verharde landbouwweggetjes. Toegankelijkheid Honden zijn aangelijnd toegestaan. Lengte 18 km, inkorten niet mogelijk. Start- en eindpunt van de route Parkeerterrein bij de toegang tot de Kasteellaan bij Kasteel Nemerlaer, t Eind in Haaren. Parkeren Parkeerterrein bij de toegang tot de Kasteellaan bij Kasteel Nemerlaer, t Eind in Haaren. Bij drukte voldoende parkeergelegenheid in omgeving. Bereikbaarheid startpunt met OV Van station Tilburg of station s-hertogenbosch buslijn 140, halte Kasteellaan, (dagelijks 1 x per uur). Eten en drinken Haaren, t Eind, Herberg van Boxtel, Haaren, t Eind, Pannekoekenhuis Belveren, Esch, Restaurant Het Pannenkoekenbos, Openbaar vervoer onderweg Esch, buurtbus 203, minimaal 1 uur van tevoren reserveren, tel

3 Wandelroute 4 l e n g t e 1 8 k m Topografische ondergrond (c) Topografische Dienst Kadaster Emmen = 1 k m 21

4 Nieuwe meanders in het gebied Ruiting Routebeschrijving 1 Vanaf uitrit Kasteellaan RA, grasberm langs asfaltweg ri Boxtel 2 Even verder oversteken en asfaltweg verder volgen 3 Vóór bord wegversmalling 150 m LA, zandweg 4 Blijf RD onverharde weg volgen, zijwegen negeren 5 Na 3 km op asfaltweg RD 6 In flauwe bocht naar L gaat u RA omlaag langs een groenmetalen kast, graspad 7 Na 150 meter LA loopplank over 8 Op dijk RA 9 Aan waterkant LA, kade langs Essche Stroom 10 Kade RD blijven volgen tot in Esch 11 RA stuw oversteken 12 Aan overzijde LA naar brug 13 Bij brug RA bebouwde kom van Esch in 14 Volg de weg RA 15 LA over Marktplein naar de kerk 16 Vóór kerk RA, Groenweg 17 Aan het eind LA, De Venakker 18 In bocht naar L gaat u RA fietspad op, Smaldijkje Kijkpunten A Ruiting Samen met de familie Van de Sande heeft Waterschap De Dommel in 2006 in het gebied Ruiting twaalf hectare van hun landbouwgrond omgevormd tot natuurgebied. De kade is verlaagd, zodat het nieuwe natuurgebied bij hoog water deels onder water staat. Tegelijkertijd is de verontreinigde bodem van de oude loop van de Essche Stroom gesaneerd. Dankzij nieuw aangelegde poelen en beplanting krijgen de das en de salamander meer ruimte om zich te verplaatsen in het landschap. Dit project in het gebied Ruiting is een voorbeeld voor de andere nog uit te voeren projecten in deze regio. B Eenheid Esch - Essche Stroom De omgeving rond het dorp Esch zal er rond het jaar 2030 heel anders uitzien. Nu zijn de dorpelingen zich amper bewust van de aanwezigheid van de Essche Stroom. Als straks de kades langs de beek zijn verplaatst, vormen dorp en beek weer een eenheid. Om de vissen meer bewegingsvrijheid te geven komt er bij de stuw een 22

5 vispassage of de stuw wordt verwijderd, omdat hij door de hermeandering overbodig is geworden. Een ambitieus plan, waarbij ook het Essche Loopje ten oosten van het dorp wordt betrokken, verandert het laaggelegen land achter het dorp in een waterbergingsgebied. Uitvoering van de plannen vindt plaats in nauwe samenwerking met de dorpsbewoners, gemeente en het waterschap. Kampina Huisven C Vennen op Kampina Ruim een eeuw geleden zijn er heel veel Brabantse vennen verdwenen, omdat de gronden op grote schaal werden ontgonnen. Gelukkig greep Natuurmonumenten als beheerder van de Kampina in: de vennen werden uitgebaggerd, de oevers geplagd en de bomen aan de oevers gekapt. De wind heeft nu vrij spel over het water, dat dankzij meer licht voedselrijker is geworden. Daardoor leven er nu weer salamanders. Moerashertshooi, zonnedauw, oeverkruid en veenbes gedijen er goed. 19 Einde fietspad RA, Koningsweg 20 Voorrangsweg oversteken en asfaltweg RD ri fkp 89, Nergena 21 Op driesprong LA, Nergena 22 Op splitsing R aanhouden, nog steeds Nergena 23 Op driesprong met Dennendreef RD 24 Aan het eind oversteken en RD zand weg op, Kromakker 25 Op asfaltweg LA spoor oversteken 26 Na overweg gelijk RA onverharde weg op, Vinkenberg 27 Aan het eind RA, zandweg 28. Brug oversteken en gelijk RA 29 Door klaphek terrein van Natuurmonumenten betreden, blauwe route volgen 30 Graspad slingert langs de Kleine Aa 31 Door klaphek blauwe route langs Kleine Aa blijven volgen 32 Kort voor spoorlijn LA, akkerrand aanhouden 33 Op asfaltweg RA en gelijk LA, Het Loo 34 Waar asfalt eindigt RD onverharde weg met fietspad volgen 35 Op driesprong RD door klaphek 36 Begrazingsgebied Kampina betreden, nog steeds blauwe route Karpervissers Jens Struijk 23

6 37 Op splitsing LA, onverhard pad 38 Na vennetje buigt pad naar R 39 Op driesprong vóór groot ven RA, witte route 40 Pad gaat tussen twee vennen door 41 Bij bordje Groot Huisven RA 42 Na 100 meter op driesprong LA 43 Op splitsing R aanhouden 44 Op volgende splitsing met routepaaltje LA, witte route verlaten 45 Op brede zandweg voor ruiters en aangespannen wagens RA 46 Eerste pad LA langs bordje Kampina 47 Op splitsing van paden R aanhouden 48 Zandpad gaat langs het Palingven 49 Door klaphek en RA breder pad volgen 50 Op kruising en fkp 45 RD zandweg met fietspad volgen 51 Riviertje de Rosep oversteken en RD 52 Aan het eind LA, zandweg met fietspad 53 Op kruising RA, Nemelaerweg 54 Op asfaltweg RD, Nemelaerweg 55 Voorbij Hoeve Kievitsblek LA 56 Langs slagboom Landgoed Nemerlaer, gele route 57 Gelijk op splitsing L aanhouden 58 Op driesprong RD 59 Houten bruggetje over en RA 60 Pad RD volgen richting spoor 61 Onbewaakte overweg voorzichtig oversteken! 62 Aan waterkant LA 63 RA via stuw Essche Stroom oversteken 64 Aan overzijde LA 65 Volg onverhard pad RA, blauwe route 66 Bruggetje over en pad verder volgen 67 Aan het eind RA, halfverharde weg 68 Bij kasteelpoort LA, lange laan 69 Kasteellaan aflopen tot parkeerplaats. D Nemer in ere hersteld Tijdens de landinrichting van de jaren 60 uit de vorige eeuw is het beekje de Nemer in verval geraakt. Samen met Brabants Landschap herstelde Waterschap De Dommel de oude situatie. In de zomer van 2007 is de Nemer uitgebaggerd, waarbij het beekje werd doorgetrokken en aansluiting kreeg op de Essche Stroom. Net zoals vroeger. Tevens krijgt de Nemer een vispassage met vistrappen. Zo kunnen vissen straks weer vrij rond zwemmen zonder last te hebben van onnatuurlijke barrières. Het opschonen van de waterbodem zorgt ervoor dat verontreiniging van de Nemer voorbij is. 24

7 Kamsalamander E Kasteel Nemerlaer Dit 14e eeuwse kasteel ligt op een uitgestrekt landgoed van 116 hectare. De naam is herleid van de beek de Nemer. Laer was vroeger een open plek in het bos. Het kasteel is eeuwenlang bewoond door adellijke families. Vroeger zou het er gespookt hebben. Het spook waart - tot op de dag van vandaag - rond in de geest van een jonkvrouw, die door haar man werd vermoord. Tegenwoordig is het kasteel in handen van Stichting Kasteel Nemerlaer, die er cursussen, exposities en concerten organiseert. In het kasteel woont ook de verhalenvertelster Carole Vos, weduwe van schrijver/uitgever Anton van Oirschot. Landgoed Nemerlaer 25