LABORATORIUM VOOR MEDISCHE MICROBIOLOGIE EN INFECTIEPREVENTIE JAAR VERSLAG

Transcriptie

1 LABORATORIUM VOOR MEDISCHE MICROBIOLOGIE EN INFECTIEPREVENTIE JAAR VERSLAG 2010

2 Samenvatting Voor u ligt het nieuwe format van het jaarverslag van het Regionaal Laboratorium voor Medische Microbiologie en Infectieprevenie (RLMMI). Er is gekozen voor een handzaam en naar wij hopen prettig leesbaar formaat waarin de belangrijkste items uit 2010 aan bod komen. Op de website van het JBZ ( jbz.nl, onder specialisme/laboratoria/medische microbiologie) is een bijlage gepubliceerd met de feiten en cijfers over In 2010 heeft het RLMMI de CCKL-accreditatie behaald, een kwaliteitsnorm voor medische laboratoria. Om deze accreditatie te verkrijgen was het nodig om een gedeelte van het TBConderzoek uit te besteden aan een externe instantie totdat het BSL-3 laboratorium op de nieuwe locatie is opgeleverd. Met het vorderen van de nieuwbouw zijn de belangrijkste activiteiten verplaatst naar de inrichting van het nieuwe laboratorium. Het betreft onder andere de opstelling van een geautomatiseerde laboratoriumstraat (Kiestra) en de inrichting van het BSL-3 laboratorium. Bij de introductie van Kiestra zijn gelden verworven voor onderzoek naar nieuwe ontwikkelingen. De voorbereiding op het werken met de Kiestra-straat vergde in 2010 een grote inspanning van de medewerkers. In 2010 is op het laboratorium de Malditof in gebruik genomen. De Malditof is een massaspectrometer ten behoeve van snelle determinatie van micro-organismen. Deze techniek is in de praktijk getoetst en tevens geïmplementeerd in de routine. De determinatietijd is hierdoor van uren teruggebracht naar minuten, wat in praktijk ook klinische consequenties blijkt te hebben. ZONMW aanvragen gericht op onderzoek naar chronische Q-koorts geïnitieerd vanuit onze afdeling zijn gehonoreerd. De Moleculaire Diagnostiek (MD) maakt sinds medio 2010 als nieuwe unit organisatorisch onderdeel uit van het RLMMI. De afdelingen Klinische Chemie en Pathologie zullen vanuit de MD bediend worden aan de hand van een Service Level Agreement (SLA). Voor de MD is een unithoofd benoemd. Ook voor de afdeling ziekenhuishygiëne is een nieuw unithoofd benoemd. De interne profilering naar de klant, met behulp van audits, is als speerpunt voor deze unit benoemd. Tot slot wil het management graag de waardering uitspreken voor de grote inzet en betrokkenheid van alle medewerkers gedurende het verslagjaar. Medewerkers Eind 2009 heeft JBZ-breed een medewerkerstevredenheidsonderzoek plaatsgevonden. De resultaten zijn begin 2010 vrijgekomen en naar aanleiding van het rapport is op de afdeling Medische Microbiologie een plan van aanpak opgesteld om de geconstateerde knelpunten op te lossen. Het aantal acute Q-koorts patiënten is, na de maatregelen van de overheid, drastisch gedaald. Het aantal chronische patiënten daarentegen is gestaag opgelopen. De zorg voor de chronische Q-koorts patiënt vormt een belasting voor de zorg in het ziekenhuis. Twee

3 In het kader van het Kiestraproject is tijdens het jaarlijkse lab-uitje Friesland aangedaan en de Kiestra-fabriek bezocht door de medewerkers van de medische microbiologie. De volgende dag stond een skutsje-vaartocht over de Friese wateren op het programma. In 2010 vierden Doortje Scheepers en Walter Braam hun respectievelijk 12,5- en 25-jarige dienstjubileum. Unit bacteriologie, TB De unit bacteriologie en TB heeft in 2010 in het teken gestaan van anticiperen op de verhuizing in Op het bacteriologisch laboratorium wordt na de verhuizing een nieuwe werkwijze geïntroduceerd, de Kiestralijn. Dit is een op maat gemaakte robotstraat die de repeterende handelingen bij een analist wegneemt en de bacteriologische kweek digitaliseert. Uit de groep analisten is een usergroup geformeerd om deze lijn zo goed mogelijk aan te laten sluiten bij de beoogde werkwijze. Deze groep werd getraind en werkte middels workshops mee aan het ontwerp van de werktafels, de optimale belichting van de digitale camera en het afstellen van de ent-robot. De usergroup fungeerde ook als klankbord voor de overige analisten. Daarnaast werd in 2010 een nieuwe determinatiemethode op het laboratorium geïntroduceerd, de Malditof. Met behulp van dit apparaat werd de tijd tot determinatie enorm verkort; van gemiddeld 6 uur tot 2 minuten. Ook de kosten per determinatie werden gemiddeld met een factor 10 gereduceerd. De validatie van dit systeem toonde aan dat de kwaliteit beter is dan de gangbare methoden die gebruikt werden. De methode is eind 2010 als primaire determinatiemethode in gebruik genomen. De accrediterende instantie CCKL heeft het laboratorium waar het tuberculose onderzoek werd uitgevoerd afgekeurd. Het biosafety level (BSL) van dit laboratorium was niveau 2 terwijl de NVMM niveau 3 adviseert in een concept richtlijn. De bouwkundige aanpassingen die noodzakelijk zouden zijn om dit laboratorium op het juiste niveau te brengen waren dermate hoog dat dit economisch niet verantwoord werd geacht in aanloop naar het nieuwe laboratorium. Daarom is een overeenkomst met het Elisabeth ziekenhuis in Tilburg gesloten om het tuberculoseonderzoek gedeeltelijk daar uit te voeren. Mede door dit besluit is in juni de CCKL-accreditatie verworven. Ondertussen is in het nieuwe laboratorium hard gewerkt aan de inrichting van een volwaardig BSL3 laboratorium. Het laboratorium is sinds 2007 betrokken bij een project in Beira, Mozambique. Doel hierbij is om kennis en ervaring te leveren voor het opzetten en inhoud geven aan een microbiologisch opleidingsgedeelte voor medische studenten van de universiteit van Beira. In 2010 is deze samenwerking gecontinueerd. Unit Serologie, Parasitologie, Mycologie Ook het jaar 2010 heeft weer in het teken van de Q-koorts gestaan. Er zijn in dit jaar veel minder acute infecties geconstateerd dan in

4 de voorgaande jaren, mogelijk als gevolg van de vaccinatie van de geiten en het ruimen van drachtige dieren. Het aantal aanvragen is fors afgenomen t.o.v Dit jaar zijn er ook 7 nieuwe trials ingang gezet: KLEPQ, MOEQ, QPREG, QVIVE, VAATQ, QVET2 en QGEIT2, allen betrekking hebbend op de Q-koorts. Het aantal medewerkers dat als onderdeel van het takenpakket serologie heeft, is in 2010 met drie personen uitgebreid. Het laboratorium heeft in 2010 twee nieuwe testen in huis gehaald. In februari is de HIV confirmatie blot ingevoerd en in juni de Hepatitis C confirmatie blot. Voorheen werden deze onderzoeken uitbesteed aan een extern ziekenhuis. Door deze testen zelf te doen wordt er veel tijdwinst behaald bij het definitief stellen dan wel uitsluiten van de diagnose. Daarnaast is het laboratorium in juli overgegaan op een andere Borrelia test (Siemens). Deze ELISA geeft minder vals positieve uitslagen, zodat er minder confirmatie blots gedaan moeten worden. Dit geeft ook weer een snellere uitslag naar de aanvrager en tijdwinst op het laboratorium. Unit Moleculaire Diagnostiek Het aantal moleculaire analyses is, ondanks een flinke afname in het aantal Influenza A en Coxiella burnetii aanvragen, wederom gestegen. De verdeling van het aantal analyses tussen de verschillende moleculair diagnostische disciplines was als volgt: Medische Microbio logie 92%, Pathologie 4%, Klinische Chemie en Hematologie 4% en de Apotheek <1%. Ondanks het afnemende aantal patiënten dat positief was voor het nieuwe pandemische influenza H1N1 virus werd de zondagsdienst, ingesteld in 2009, gedurende januari 2010 voortgezet. Het scala aan moleculaire testen werd uitgebreid met 2 real time PCR s ter detectie van norovirussen. Daarnaast werd gestart met de ontwikkeling van de moleculaire detectie van parasieten in feces ter vervanging van de huidigediagnostiek middels de IHK-kleuring. Met het oog op deze nieuwe high throughput bepaling en het alsmaar toenemend aantal analyses is, na een vergelijking met een aantal alternatieven, een MagNA Pure 96-wells DNA/ RNA extractie systeem gekocht. Voor de mutatie detectie in niet kleincellige longcarcinomen (K-ras en EGFR) en dikke darm kanker (K-ras) werd gestart met de ontwikkeling van direct sequencing en HRM analyses. Voor het verrichten van de HRM analyses, een nieuwe techniek binnen ons laboratorium, werd, wederom na vergelijking van verschillende apparaten, een Lightcycler 480 aangeschaft. In het kader van de Q-koorts epidemie werd een typeringstest ontwikkeld welke verschillende stammen kan onderscheiden, gebaseerd op de detectie van 10 single nucleotide polymorphisms (SNPs). Op basis van een relatief klein aantal klinische samples werd vastgesteld dat er tenminste 3 verschillende Coxiella burnetii stammen verantwoordelijk waren voor de epidemie. In 2010 werd een unithoofd voor de Moleculaire Diagnostiek aangesteld en is de komst van een 2de klinisch moleculair bioloog gerealiseerd. Deze laatste nam tevens een promovendus (i.s.m. Fontys Hogescholen en Academisch ziekenhuis Maastricht). Deze richt zich op de moleculaire detectie van bloedbaaninfecties met een focus op Staphylococcus aureus.

5 Unit Hygiëne en Infectiepreventie Het jaar 2010 stond ook voor de regionale dienst Hygiëne en Infectiepreventie in het teken van verandering. De verhuizing van het JBZ naar de nieuwbouw in 2011 werd steeds concreter en was meer en meer aanwezig in het dagelijks werk, zeker vanaf de 2e helft van het jaar. Er hebben een aantal personeelswisselingen plaatsgevonden: Eén adviseur Infectiepreventie heeft elders een baan geaccepteerd, één adviseur Infectiepreventie heeft ziekenhuis Bernhoven verruild voor het JBZ. Voor ziekenhuis Bernhoven zijn een nieuwe adviseur Infectiepreventie en een adviseur Infectiepreventie in opleiding aangetrokken. Daarnaast is per 1 februari een nieuw unithoofd aangesteld. In ziekenhuis Bernhoven kon helaas de discussie m.b.t. de formatie nog niet worden afgerond. Er zijn gesprekken gevoerd met de IC, vanwege de wens om op de IC een adviseur Infectiepreventie te stationeren. Besloten is om in 2011 gezamenlijk een medewerker op te gaan leiden tot adviseur Infectiepreventie. De rol van deze adviseur en de plaats in de organisatie na diplomering, zal in de loop van 2011 nader worden besproken. Voor het personeel zijn intern trainingen georganiseerd op het gebied van Communicatie/ feedback en kwaliteit. Medio 2010 vond een beleidsmiddag plaats, waar o.l.v. een extern persoon is gediscussieerd over kernactiviteiten en richting van de regionale Dienst H&I. Het in 2009 geschreven dienstenplan is hierop geactualiseerd. Het KRIZ (Kwaliteits Richtlijn voor Infectiepreventie in Ziekenhuizen) is verder uitgewerkt, in werkinstructies, formulieren en bijlagen. De planning was om dit eind 2010 gereed te hebben, wat deels is gelukt. Een aantal onderwerpen moeten nog worden uitgewerkt, zoals de procedures voor outbreak management en audits. Dit wordt in 2011 verder opgepakt. In het JBZ is de discussie gevoerd over de functie en toegevoegde waarde van HKM-ers (Hygiëne Kwaliteit Medewerkers). HKM-ers in ziekenhuis Bernhoven hebben een duidelijke rol en zijn als contactpersoon voor de afdeling H&I heel waardevol. In het JBZ is dit minder het geval en zal dit concept daarom worden losgelaten. Debasale kennis van Hygiëne en Infectiepreventie bij medewerkers zal op een andere manier onder de aandacht moeten worden gebracht. Besloten is daartoe een e-learning module te gaan ontwikkelen. Ook blijft het nodig om per afdeling een contactpersoon te hebben. In 2010 hebben de gebruikelijke registraties plaatsgevonden. Registratie van Post Operatieve Wondinfecties en het prevalentie onderzoek zijn uitgevoerd volgens de methodiek van PREZIES. Gegevens m.b.t. MRSA, isolaties, prikaccidenten en Legionella bemonstering zijn geïnventariseerd. Opvallend is een toename van het aantal contact isolaties. Deze is te verklaren door een toename van het aantal ESBL-vormende micro-organismen. Deze toename volgt de

6 landelijke trend. Het aantal meldingen van prikongevallen laat in ziekenhuis Bernhoven een toename zien van ruim 20%. Er is geen duidelijke verklaring voor deze stijging. Bijlage RLMMI 2010: feiten en cijfers Zie onder specialisme/ laboratoria/medische microbiologie. Locatie s-hertogenbosch Bezoekadres: Henri Dunantstraat GZ s-hertogenbosch Postadres: Postbus ME s-hertogenbosch Telefoon (073) Locatie Boxtel Bezoekadres: Liduinahof AD Boxtel Postadres: Postbus GA Boxtel Telefoon (073) Locatie Zaltbommel Bezoek- en postadres: Kerkstraat EH Zaltbommel Telefoon (0418) Locatie Nieuwkuijk Bezoek- en postadres: Middelweg 2b 5253 CA Nieuwkuijk Telefoon (073) locatie Rosmalen Bezoek- en postadres (tijdelijk): Striensestraat AW Rosmalen Telefoon (073)