5. SOCIALE PERCEPTIE. PPC Michel Lahaye Hoofdstuk 5: Sociale Perceptie (versie 2011 augustus) 1
|
|
- Raphaël Timmermans
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 5. SOCIALE PERCEPTIE 1
2 INHOUDSTAFEL 5.1 inleiding Missen, is menselijk Primacy effect of primauteitseffect Stereotypering: Onbekend is onbemind Vooroordeel Self-fulfilling prophecy ( zoek en gij zult wel ergens iets vinden ) Attributiefouten Contrasteffect Oefening op enkele denkfouten Conclusie... 9 Bibliografie... 9 Moeilijke woorden
3 HOOFDSTUK 5: SOCIALE PERCEPTIE 5.1 INLEIDING Kan je je nog het vorige hoofdstuk over het geheugen herinneren? We hebben toen gezien dat er een heleboel filters in onze zintuigen en in ons geheugen zijn ingebouwd. Zonder filters zouden we op een receptie bijvoorbeeld twintig verschillende gesprekken gaan opslaan. Concentreren op een cursus wordt dan onmogelijk omdat daarbij elk detail wordt opgemerkt. We maken dus automatisch selecties op basis van hoe belangrijk de prikkels voor ons zijn. Gelukkig maar, want evolutionair gezien is het interessanter te gaan lopen als de cafetaria aan het instorten is, in plaats van in volle concentratie die lekkere zalmtoastjes te blijven smeren. Die prikkelfilters zijn dus broodnodig, omdat we anders compleet krankjorum 1 zouden worden. Als mensen maken we dus voortdurend selecties uit de overvloed aan prikkels uit onze omgeving. Dit gebeurt zowel op een bewuste als een onbewuste manier. De mens is vervolgens geprogrammeerd om de uitgefilterde informatie in categorieën te steken. Dit doet hij om zijn omgeving meer voorspelbaar en beheersbaar te maken. Het wetenschappelijk denken is hierbij een uitstekend voorbeeld van onze hang naar beheersing en controle. We trachten immers op te delen, te categoriseren, te begrijpen, Door informatie te filteren, in groepjes samen te brengen en te begrijpen krijgt onze wereld betekenis en kunnen we plannen gaan maken, vooruitdenken en sneller conclusies trekken. Welk symbool zou jij invullen op de derde plaats?... 1 Andere synoniemen voor krankjorum zijn: knettergek, kierewiet, hoorndol of compleet mesjogge. 3
4 De kans is groot dat je op de vorige pagina opnieuw een vierkantje koos als symbool. Waarom eigenlijk? Niets of niemand heeft je namelijk gezegd welk symbool er ging volgen. We veronderstellen dat er een patroon zit in de vorige reeks en dat het volgend symbooltje een vierkant zal zijn. We doen dit automatisch. Dit patroon zit diep ingebakken door eeuwen evolutie. In een natuurlijke omgeving zijn de meeste patronen namelijk voorspellend (causaal). Als je bijvoorbeeld een luide knal hoort, dan is dit meestal niet iets onschuldigs, maar een tak die breekt en op je gaat vallen. Je moet dus snel kunnen reageren. Vandaag is ons leven complexer geworden en zijn niet alle relaties causaal (oorzaak- gevolg). Toch blijven we vaak op dezelfde manier denken. Juul staat s morgens op en morst een kop koffie over zijn broek. Op school geeft hij een toets. Niemand is geslaagd. Juul concludeert dat dit een rotdag is. Maar waarom linkt Juul deze twee onafhankelijke dingen aan elkaar? Waarom zoekt hij een patroon in deze twee gebeurtenissen? Ken jij een situatie waarin je gehandeld hebt op basis van een gedachte over hoe een moeilijk gesprek zou kunnen lopen in plaats van eerst af te wachten op het gesprek zelf? Met andere woorden: heb jij je al druk gemaakt over iets waar je in principe toen geen controle over had? Kan je de theorie over het geheugen (invloed KT op LT en omgekeerd) op deze leerstof betrekken? 5.2 MISSEN, IS MENSELIJK De manier waarop wij onze indruk van anderen volgen is onderhevig aan verschillende mechanismen PRIMACY EFFECT OF PRIMAUTEITSEFFECT Denk maar aan het belang van een goeie eerste indruk tijdens een sollicitatiegesprek. De informatie die wij eerst over iemand krijgen, beïnvloedt ons globale oordeel meer dan later verworven informatie. Eerste indrukken veranderen bovendien maar heel langzaam op grond van nieuwe informatie! Er zijn grote verschillen in de behoefte aan afsluiting, het verlangen om tegenstrijdigheden te verminderen en de knoop door te hakken. Sommigen personen zijn meer voor rede vatbaar dan anderen. De tweede verklaring voor het primauteitseffect wordt aangeduid door de betekenisveranderingshypothese. Deze hypothese stelt dat zodra een indruk is gevormd, nieuwe tegenstrijdige informatie op basis van de eerste indruk geherinterpreteerd zal worden. Denk maar aan onze inleiding. We denken al te weten nog voor we iemand objectief de kans hebben gegeven zich te bewijzen. Figuur 1: 4
5 5.2.2 STEREOTYPERING: ONBEKEND IS ONBEMIND. Als we mensen stereotyperen dan schrijven we persoonlijkheidstrekken toe aan alle leden van een groep, zonder rekening te houden met de grote verschillen tussen de individuen die tot die groep behoren. Enkele voorbeelden van stereotypen: Alle bejaarden zijn slechte chauffeurs, allochtonen zijn niet te vertrouwen, kunstenaars zijn tamzakken die niet willen werken, blonde meisjes zijn dommer dan het gat van een koe. Vul gerust aan met eigen voorbeelden. Lachen gegarandeerd. Stereotypen ontstaan vanuit ons menselijk verlangen om alles en nog wat te gaan categoriseren en te duiden. Op basis van die (starre) categorieën ontwikkelen we een wereldbeeld. Wist je trouwens dat het bewezen is dat we meer verschil zien binnen onze eigen groep dan binnen een andere groep? Denk maar wanneer een oudere persoon een zaag begint te spannen over de jeugd of over de Marokaan. Als we toevallig tot die groep behoren dan beseffen we dat het je reinste onzin is om iedereen over dezelfde kam te scheren. De categorie jeugd is specifieker te omschrijven dan pillenslikkende fuifgangers met foute rijstijlen. Het is dan ook heel eenvoudig en kortzichtig om snel labels te gaan plakken op groepen. Zeer vaak is dat te wijten aan een gebrek aan kennis en ervaring met de groep in kwestie. Een groepje waarnemers moet twee groepen beoordelen: - De ene groep, de meerderheidsgroep, bestaat uit 100 mensen. 75 mensen vertonen positief gedrag. 25 negatief. - De tweede groep, de minderheidsgroep, bestaat uit 20 mensen. 15 mensen vertonen positief gedrag, 5 mensen negatief. In beide gevallen is het percentage positief / negatief gedrag (75-25%) gelijk. Toch beoordeelden de proefpersonen de minderheidsgroep negatiever dan de meerderheidsgroep. 25% van de personen uit de minderheidsgroep vertoonden negatief gedrag. Desalniettemin beoordeelden de waarnemers dat de helft (50%!) van de groep negatief gedrag vertoonde VOOROORDEEL Een stereotype kan aanleiding geven tot een vooroordeel. Een vooroordeel zorgt ervoor dat we de persoon van op voorhand door een gekleurde bril gaan zien en overeenkomstig gaan behandelen. Een vooroordeel gaat dus nog een stapje verder dan een stereotype. 5
6 5.2.4 SELF-FULFILLING PROPHECY ( ZOEK EN GIJ ZULT WEL ERGENS IETS VINDEN ) Een zelfvervullende hypothese, of: hoe zet men zijn eigen verwachtingen om in de realiteit? 1 Je reageert niet op vragen en negeert Johan meer dan andere leerlingen. Je hoorde dat Johan Sterhoofd, de nieuwe klaspunker, een onbeschofte vlegel is. 2 3 Johan antwoordt steeds minder en minder. 6
7 5.2.5 ATTRIBUTIEFOUTEN Mensen hebben de neiging om de persoon zelf steeds te zien als oorzaak van zijn gedrag, zonder rekening te houden met de omstandigheden. Voortdurend denken we te weten hoe het de ander vergaat. Een kassierster in de supermarkt met een mindere dag (dat kan!) laadt met een zuur gezicht de boodschappen in je kar. Je mompelt binnensmonds zuurpruim. Maar als jij een slechte dag hebt, verwacht je misschien van andere mensen dat ze je zomaar begrijpen. Dit is een voorbeeld van een fundamentele attributiefout. De oorzaak van je eigen gedrag ga je namelijk buiten jezelf zoeken (ik heb gewoon een slechte dag), terwijl je de oorzaak van het gedrag van anderen bij henzelf gaat zoeken (zij is een zuurpruim, ze is zo). Het maken van fundamentele attributiefouten gebeurt automatisch en geeft vaak aanleiding tot snelle gevolgtrekkingen, foute conclusies en onaangename gevoelens. Je partner is een afspraak met jou vergeten. Jij concludeert dat zij zich niet attent gedraagt en dit maakt je kwaad. Dit heeft als gevolg dat je haar urenlang negeert. Conclusie: door het gedrag van je partner voel jij je slecht. Vraag: stemmen onze gedachten overéén met de werkelijkheid? Bovenstaand voorbeeld toont aan dat fundamentele attributiefouten automatisch worden gemaakt zonder dat er een grond van waarheid in hoeft te zitten. Een tweede vorm van attributie, situationele attributie, kan een tweede stap zijn in het proces van analyseren van gedrag. Voor deze tweede stap is aandacht vereist. De stap verloopt dan ook meestal moeizamer. Een jongeman steekt je voorbij om een treinticket te kopen. Je vindt hem onachtzaam en onbeleefd. fundamentele attributie. Je hoort hem zeggen dat hij op weg is naar zijn stervende moeder. De jongeman is waarschijnlijk niet altijd zo onachtzaam! Doordenker: O, Grote Geest, maak dat ik nooit een man zal veroordelen en bekritiseren voor ik twee weken lang in zijn moccasins heb gewandeld. (Uit een gebed van de Sioux-Indianen, bron: onbekend) 7
8 5.2.6 CONTRASTEFFECT Op basis van een negatief beeld van een voorgaande persoon ben je geneigd de volgende heel positief te beoordelen. Een leerling die na een andere leerling komt die heel slecht presteert op een mondeling examen heeft kans om positiever beoordeeld te worden. Dit effect kon je ook duidelijk terug vinden in de VTM-reeks Mijn Restaurant waarbij de recensenten reeds sterk bevooroordeeld bepaalde restaurants binnenstapten. Toen een goed beoordeeld restaurant volgde op een minder goed beoordeeld restaurant werden de goede punten van dit restaurant vaak sterker in de verf gezet. Dit kan ook gebeuren in de klas als een leerling met een zwakke prestatie op een mondeling examen wordt gevolgd door een middelmatige leerling. Die laatste krijgt dan nagenoeg altijd hogere punten OEFENING OP DENKFOUTEN Op welke denkfouten betrap jij jezelf vaak? Kies er enkele uit die jou persoonlijk aanspreken. Dat kunnen voorbeelden zijn uit de klaspraktijk, maar het kan ook evengoed een situatie zijn die je in je dagelijkse leven hebt meegemaakt en je beroerd heeft. 1. Doemdenken: van een betrekkelijk onbelangrijke gebeurtenis een groot rampzalig iets maken. 2. Alles of niets denken: denken in uitersten (ze houden van je of ze haten je). 3. Toekomst voorspellen: van te voren denken te weten hoe iets gaat lopen. 4. Gedachten lezen: je denkt te weten wat andere mensen denken. 5. Emotioneel redeneren: je reageert vanuit je gevoel, terwijl dit lang niet altijd hoef te kloppen. 6. Overgeneraliseren: de vergissing om uit een of meerdere gebeurtenissen globale conclusies te trekken. Je denkt vaak in termen van: ik zal nooit, dit gebeurt nu eens altijd 7. Etiketten opplakken: de neiging hebben jezelf te bestempelen als waardeloos, minderwaardig of onbekwaam. 8. Eisen stellen: vaak gedachten en opvattingen uitden in termen van moeten (ik moet succesvol zijn, ik moet perfect zijn). 9. Mentaal filteren: onevenwichtige manier van informatieverwerking waarbij je alleen informatie toelaat die spoort met de opvatting die je erop nahoudt. (bv alle fouten centraal stellen en sucessen over het hoofd zien). 10. Positieve dingen wegwuiven: het in je gedachten omvormen van een positieve gebeurtenis tot een neutrale of zelfs negatieve gebeurtenis. 11. Lage frustratietolerantie: de vergissing om ervan uit te gaan dat dingen ondraaglijk zijn als ze moeilijk te verdragen zijn. 12. De dingen persoonlijk opvatten: denken dat een gebeurtenis betrekking heeft op jou, en andere zaken over het hoofd zien. 8
9 5.2.8 CONCLUSIE We zijn dit hoofdstuk begonnen met de stelling dat de mens geprogrammeerd is om informatie uit te filteren en in categorieën te steken. Door dit te doen krijgen we zicht op onze wereld en kunnen we plannen maken, vooruitdenken, interpreteren en conclusies trekken. In veel gevallen zijn deze abstracties onjuist en gebeuren er veel misverstanden. In het volgende hoofstuk spreken we over de verschillende leerprocessen. We hebben nu wel al over de ontwikkelingspsychologie gesproken, over het geheugen en zijn fouten, maar hoe worden relaties nu gelegd? Hoe leren we bij? Er moeten toch mechanismen bestaan die ervoor zorgen dat we verbanden leggen tussen verschillende prikkels, gebeurtenissen, ervaringen, niet? Verschillende leertheorieën passeren daarom de revue. Kennis over die concepten is belangrijk om bv angststoornissen, depressies,... te begrijpen. Vergeet niet: alles houdt met alles verband! BIBLIOGRAFIE Vonk, R., Cognitieve sociale psychologie, Psychologie van het dagelijks denken en doen, Uitgeverij Lemma BV Utrecht, Brysbaert, M. (1996). Psychologie. Een Inleiding. Academia Press. MOEILIJKE WOORDEN Zelfperceptie Primauteitseffect Stereotyperen Zelfvervullende hypothese Fundamentele attributiefout Situationele attributie Contrasteffect Abstractie Frustratietolerantie Overgeneraliseren 9
Denkfouten & De twee-kolommentechniek
Om te weten of het je hart is dat spreekt, of dat dit een gevoel is, dat is ontstaan vanuit je (negatieve) gedachten, is het handig het volgende te beseffen. Wat je voelt, hangt samen met wat je denkt
Nadere informatieWat zie je? Niet alles is wat het lijkt. - een artikel over beoordelingsfouten in het onderwijs -
OAB Dekkers De Pinckart 54 5674 CC Nuenen 040-291 37 33 bureau@oabdekkers.nl Niet alles is wat het lijkt. - een artikel over beoordelingsfouten in het onderwijs - Wat zie je? Het beoordelen van prestaties
Nadere informatieWERKBOEK 2. De bron van verandering. Kees Holtrigter (The 7D Solutions) 3e editie
WERKBOEK 2 De bron van verandering Kees Holtrigter (The 7D Solutions) 3e editie Werkboek 2 De bron van verandering... 3 1 Mijn thema... 4 2 Gebeurtenissen (connecting the dots)... 4 3 Emoties... 5 4 Gevoel
Nadere informatieMijn dagboek. Deze opdracht is een handleiding om jezelf beter te leren kennen. Mijn dagboek bestaat uit 5 stappen.
Mijn dagboek ( Wat is Mijn dagboek? ) Deze opdracht is een handleiding om jezelf beter te leren kennen. Mijn dagboek bestaat uit 5 stappen. ( Waarom deze oefening? ) Onderzoek toont aan dat mensen die
Nadere informatieVeerle Lesire Veerkrachtig aan de slag. Veerkracht
Veerkracht Waarom de ene mens beter met tegenslag omgaat dan de andere WAT IS VEERKRACHT? Als je geconfronteerd wordt met hindernissen, stress of andere negatieve invloeden komt veerkracht - of het gebrek
Nadere informatieDenkfouten. hoofdstuk 6. De pretbedervers. De zwarte bril
hoofdstuk 6 Denkfouten We hebben al gezien dat sommige van onze brandende automatische gedachten ons in de weg zitten. Ze geven ons een onprettig gevoel of weerhouden ons ervan dingen te doen. Het probleem
Nadere informatieTest je zelfvertrouwen
Test je zelfvertrouwen Hallo, Wie onzeker wordt over zichzelf, probeert zichzelf te beschermen. Je ego heeft er allerlei slimme tactieken voor, maar die doen soms meer kwaad dan goed: dat wat je ooit hielp
Nadere informatieWorkshop voorbereiden Authentieke instructiemodel
Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Uitleg Start De workshop start met een echte, herkenbare en uitdagende situatie. (v.b. het is een probleem, een prestatie, het heeft
Nadere informatieCOMMUNICATIE DE AXIOMATA
COMMUICATIE DE AXIOMATA Mireille Jacobs Gezins en relatietherapie Bemiddeling, in familiezaken www.familiekwesties.be CAW oost Vlaanderen Vormingscentrum VCOK lid Forum voor Bemiddeling. Jozef Plateaustraat,
Nadere informatieEen wijze visie ontwikkelen
09 Een wijze visie ontwikkelen Aandachtige-krijgervaardigheden Diep inademen en rustig worden Observeren Luisteren naar je eigen waarden Besluiten om iets te ondernemen en dat ook gaan doen Je bent wat
Nadere informatieATTRIBUEREN OF TOESCHRIJVEN
ATTRIBUEREN OF TOESCHRIJVEN De meeste mensen, en dus ook leerlingen, praten niet alleen met anderen, maar voeren ook gesprekken met en in zichzelf. De manier waarop leerlingen over, tegen en in zichzelf
Nadere informatieGedachten zijn geen feiten
GEDACHTEN ZIJN GEEN FEITEN Heart Body & Mind WWW.PUREHBM.COM Gedachten zijn geen feiten Misschien heb je al gemerkt dat je gedachten vaak van een mug een olifant maken. Je voelt bijvoorbeeld een klein
Nadere informatieIntroductie in effectief en bewust communiceren. Communicatie; wat is dat eigenlijk?
Introductie in effectief en bewust communiceren. Communicatie; wat is dat eigenlijk? Zodra er twee of meer mensen in 1 ruimte zijn is er sprake van communicatie, ook al wordt er niet gesproken. Het is
Nadere informatieDé 14 fundamentele stappen naar geluk
Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op
Nadere informatieVIEREN DOOR/VOOR JONGEREN
VIEREN DOOR/VOOR JONGEREN GEBED OM VERGEVING De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus van elke viering een belangrijke betekenis en functie. De afstand die in het dagelijkse leven tussen God en mens
Nadere informatieAls je de opdracht gemaakt hebt kun je het antwoord controleren door op onderstaande knop je klikken.
Opdrachten bij hoofdstuk 5 Opdracht 1 (toepassen, motiveren en inzicht) Het doel van de opdracht is het verwerven van inzicht in de processen die een rol spelen bij persoonswaarneming en het vergroten
Nadere informatiefilosofie havo 2019-I
Opgave 3 Rating 17 maximumscore 2 een uitleg dat bij de interpretatietheorie het probleem met kennis van anderen is dat je conclusies over een docent, zoals in tekst 5, gebaseerd kunnen zijn op vooroordelen
Nadere informatieInleiding voor de. Veerkracht Versterkende meditatiecursus. veerkrachtmanagement.nl
Inleiding voor de Veerkracht Versterkende meditatiecursus veerkrachtmanagement.nl Inleiding In ons Veerkracht programma ontmoeten we vaak mensen die worden geconfronteerd met ingrijpende gebeurtenissen
Nadere informatiePSYCHIATRIE & PSYCHOLOGIE. Zelfbeeldmodule BEHANDELING
PSYCHIATRIE & PSYCHOLOGIE Zelfbeeldmodule BEHANDELING Zelfbeeldmodule introductie We werken in deze zelfbeeldmodule van 20 weken onder andere met dit boek, dat u eventueel zelf kunt aanschaffen, om het
Nadere informatieThema. Kernelementen. Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie
Thema Kernelementen Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie Tips voor de trainer: Werken met mensen is werken met emotie. Leer emoties als signaal te herkennen, maar niet als leidraad te
Nadere informatieInvalshoeken bij beoordelen
Invalshoeken bij beoordelen Invalshoeken bij Beoordelen Persoonlijkheidseigenschappen Met persoonlijkheidskenmerken wordt bedoeld: intelligentie, flexibiliteit, aanpassingsvermogen, leiderschap, integriteit,
Nadere informatie1.1 De eerste kennismaking
13 Inleiding Dat we in dit boek het groepsproces uitvergroten, heeft met twee belangrijke zaken te maken. Allereerst zijn we ervan overtuigd dat het positief beïnvloeden van het groepsproces direct iets
Nadere informatieFood for Soul Change & development
Food for Soul Change & development 03.2017 De denkhoeden van de Bono Je bewust zijn van je mentale instelling helpt in het structureren van je denken. Verschillende hoeden met ieder hun eigen manier van
Nadere informatieVOORTGEZET ONDERWIJS MEER DAN HET VOOROORDEEL
VOORTGEZET ONDERWIJS MEER DAN HET VOOROORDEEL 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit voor
Nadere informatieDenken kun je Leren!
Denken kun je Leren! Bekijk de twee vragen hieronder. Op welke manier verschillen deze twee vragen van elkaar? (Bedenk het antwoord voor jezelf draai je naar degene waar je het dichtste bij zit bespreek
Nadere informatieTaxanomie van Bloom en de kunst van het vragen stellen. Anouk Mulder verschil in talent
Onthouden Kunnen ophalen van specifieke informatie, variërend van feiten tot complete theorieën Opslaan en ophalen van informatie (herkennen) Kennis van data, gebeurtenissen, plaatsen Kennis van belangrijkste
Nadere informatieHoe krijg je meer zin? Oefening 3: Wat zijn jouw prikkels? 12
Hoe krijg je meer zin? 09 - Oefening 3: Wat zijn jouw prikkels? 12 Meer zin. Denk jij ook dat zin in vrijen er spontaan hoort te zijn? Dat zin iets is dat zomaar uit het niets op komt borrelen? Geloof
Nadere informatieHoe zou je dit vertellen aan iemand die er vandaag niet bij is? Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: Vragen die: Ben je het er mee eens?
Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: 1 2 Welke strategie heb je gebruikt? 3 Ben je het er mee eens? Ben je het er mee oneens? 4 Zou je die vraag aan de klas kunnen stellen? 5 Kun je je 6 Wil 7 oplosmethode
Nadere informatieBijlage 1: Opdrachten bij het boek Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding. Per groepje van 2/3 uitwerken.
Bijlage 1: Opdrachten bij het boek Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding. Per groepje van 2/3 uitwerken. Hoofdstuk 1: Opdracht 1: Groepsprofiel en de puberteit Bespreek en noteer kort: Hoe je
Nadere informatieLichaam en geest zijn één
Lichaam en geest zijn één Je geest en lichaam zijn op een subtiele manier verbonden en reageren voortdurend op elkaar. Als we aan stress lijden heeft dat gevolgen voor ons lichaam omdat we bijvoorbeeld
Nadere informatieEffectief naar een actief leven. Steven Geldof
Effectief naar een actief leven. Steven Geldof E-book Effectief naar een actief leven. 2017 Steven Geldof Inspirerende Hutspot Zaandam 2 Inhoudsopgave Inleiding 4 Hoofdstuk 1 Verlangen 6 Worksheet Verlangen
Nadere informatieUtrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave Wat betekent het dat uw kind moeilijk lerend is en wat 3
Nadere informatieDerks & Derks B.V. Derks & Derks Selectievalkuilen-kalender De meest voorkomende selectievalkuilen op humoristische wijze toegelicht.
2006 Derks & Derks Selectievalkuilen-kalender De meest voorkomende selectievalkuilen op humoristische wijze toegelicht. Januari 52 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
Nadere informatieSelecteren zonder vooroordelen. Elsa van de Loo
Selecteren zonder vooroordelen Elsa van de Loo Onderwerpen Wat zijn stereotypen? Hoe zit het met onze eigen stereotypen? Hoe werkt het activeren van stereotypen? In hoeverre kunnen stereotypen worden veranderd
Nadere informatieCursus DE MACHTIGE MINDSET
Cursus DE MACHTIGE MINDSET Gelukkig worden, begint met de vraag: Wat houdt mij tegen? Neale D. Walsch Inleiding Je mag nu al trots op jezelf zijn. Trots, omdat je de eerste stap hebt gezet om gelukkiger
Nadere informatieIn de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen
14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie
Nadere informatieGedrag in organisaties, 9e editie Stephen P. Robbins en Timothy A. Judge. Hoofdstuk 4 Perceptie en individuele besluitvorming
Gedrag in organisaties, 9e editie Stephen P. Robbins en Timothy A. Judge Hoofdstuk 4 Perceptie en individuele besluitvorming 1 Na bestudering van dit hoofdstuk ben je in staat om: 1. Uit te leggen hoe
Nadere informatieWat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken
Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden
Nadere informatieTwee soorten gedachten B's: rationele en irrationele
Vertaling: Wat je denkt, word je. Wat je voelt, trek je aan. Wat je je voorstelt, creëer je. - Boeddha Laten we eerst eens kijken wat nu eigenlijk rationele en irrationele gedachten zijn. We voeren, als
Nadere informatieVraag 1 : maken de aanslagen van de laatste jaren je (heel) bang? Vraag 2 : Vrees jij dat terreurgeweld enkel zal toenemen?
1 ONDERZOEK BIJ JONGEREN : KIJKEN NAAR NU EN LATER Over terroristen, klimaat en toekomst gesproken Prik wil jullie een vragenlijst voorleggen waarmee ruim 1300 leeftijdsgenoten en wat oudere jongeren reeds
Nadere informatieOEFENINGEN: NEEM UW GEDACHTEN ONDER DE LOEP
OEFENINGEN: NEEM UW GEDACHTEN ONDER DE LOEP Denken, voelen en doen staan sterk met elkaar in verband. Via uw gedachten kunt u invloed uitoefenen op hoe u zich voelt. Op deze manier kunt u ongewenste gevoelens
Nadere informatieCommunicatie in het horecabedrijf. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? Wat is communicatie?
Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over communicatie in het horecabedrijf. In de horeca ga je om met gasten en communiceer je met ze. Je gaat als medewerker ook om met je collega s en je zult het
Nadere informatieWerken in de 21 e eeuw; ontwikkelingen in de boardroom
Werken in de 21 e eeuw; ontwikkelingen in de boardroom Maatschappelijke ontwikkelingen en hun effecten op mensen en organisaties 18-10-2018 Werken in de 21e eeuw / Zeist 1 Workshop ingredienten Kennismaken
Nadere informatieHOE WERKT FAALANGST? WAT IS FAALANGST?
HOE WERKT FAALANGST? WAT IS FAALANGST? Faalangst kan omschreven worden als de angst om te mislukken in situaties waarin men beoordeeld wordt (of denkt beoordeeld te worden) en de behoefte om mislukkingen
Nadere informatieWerkstuk Levensbeschouwing Boeddhisme
Werkstuk Levensbeschouwing Boeddhisme Werkstuk door een scholier 1997 woorden 8 april 2001 5,1 112 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 1) Geef een korte omschrijving wat het boeddhisme volgens jou voor
Nadere informatieTaxonomie van Bloom. (taxonomie = wetenschap van het indelen) 6. Creëren. Nieuwe ideeën, producten of gezichtspunten genereren
Taxonomie van Bloom (taxonomie = wetenschap van het indelen) 6. Creëren Nieuwe ideeën, producten of gezichtspunten genereren Ontwerpen, maken, plannen, produceren, uitvinden, bouwen 5. Evalueren Motiveren
Nadere informatieRijke Lessen. zetten je aan het denken. Handleiding(etje) Minka Dumont 26 november 2009 SLO - Landelijke Plusklasnetwerkdag
Rijke Lessen zetten je aan het denken Minka Dumont 2009 www.lesmateriaalvoorhoogbegaafden.com Handleiding(etje) Minka Dumont 26 november 2009 SLO - Landelijke Plusklasnetwerkdag Onthouden Kunnen ophalen
Nadere informatieEen voorbeeld bladzijde uit module 1. Hoofdstuk 2. School periode: 6 tot en met 12 jaar.
Een voorbeeld bladzijde uit module 1. Hoofdstuk 2. School periode: 6 tot en met 12 jaar. De Peuter- en kleuterfase is waarschijnlijk de lastigste periode om je te herinneren. In ieder geval heb je goed
Nadere informatieWat er ook aan de hand is, de gevolgen zijn hetzelfde. Je bent een aantal lichamelijke functies, die je voorheen als vanzelfsprekend aannam, kwijt.
Hoofdstuk 7 Emoties Nu is het tijd om door te gaan. Je hebt je dwarslaesie, je bent hopelijk klaar met al de medische dingen, nu is het tijd om ook je gevoelens aandacht te geven. Dus: ga lekker zitten,
Nadere informatie1. informatie (feitenkennis): Een mening wordt sterk bepaald door kennis. Wie ergens veel weet, oordeelt anders.
3. Waarom denken we wat we denken? Om te begrijpen wa a r o m i e m a n d er een to ta a l a n d e r e m e n i n g o p n a h o u d t, is h e t h a n d i g o m een en a n d e r te weten o v e r d e o o
Nadere informatiehttp://www.nietbangvoorangst.nl Stress en Overmatige Stress wat kun je er aan doen? Stress alleen is niet slecht en kan je helpen goed te presteren. Zolang stress wordt afgewisseld door voldoende perioden
Nadere informatieMeer informatie MRS 0610-2
Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en angststoornissen. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,
Nadere informatiehoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb
hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.
Nadere informatieWerkt confrontatie met eigen vooroordelen tegen discriminatie op de arbeidsmarkt?
Werkt confrontatie met eigen vooroordelen tegen discriminatie op de arbeidsmarkt? Februari 2016 SEPTEMBER 2016 ONDERZOEK NAAR DE PLAUSIBILITEIT VAN TRAININGEN GERICHT OP BEWUSTWORDING VAN VOOROORDELEN
Nadere informatieJouw superrelatie start nu!
Jouw superrelatie start nu! Inleiding Herinner jij je je eerste liefde nog? Was je ook zo ontzettend verliefd? Je kon aan niets anders meer denken. Je hoofd en hart stroomden helemaal over. Je had de meest
Nadere informatieVOORTGEZET ONDERWIJS FIJN IN JE EIGEN LIJF
VOORTGEZET ONDERWIJS FIJN IN JE EIGEN LIJF 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit voor
Nadere informatieDoesjka Nijdeken Trinitas College Heerhugowaard Woudschoten Chemie Conferentie 2011
Doesjka Nijdeken Trinitas College Heerhugowaard Woudschoten Chemie Conferentie 2011 Hoe je het onderbuikgevoel zichtbaar maakt voor leerlingen (en jezelf) Wat bedoel ik met determineren? Hoe doe je dat
Nadere informatieDe Taxonomie van Bloom Toelichting
De Taxonomie van Bloom Toelichting Een van de meest gebruikte manier om verschillende kennisniveaus in te delen, is op basis van de taxonomie van Bloom. Deze is tussen 1948 en 1956 ontwikkeld door de onderwijspsycholoog
Nadere informatieOpgave 3 De gewapende overval
Opgave 3 De gewapende overval 12 maximumscore 2 een argumentatie dat het idee van vrije wil als bovennatuurlijke kracht in het kader van vrije wil als bewuste aansturing voor veel mensen aantrekkelijk
Nadere informatiePISA IN FOCUS 5: HEBBEN DE LEERLINGEN DE WIL OM TE SLAGEN? VERSCHILT DE WIL OM TE SLAGEN OVER DE ONDERWIJSVORMEN?
INLEIDING PISA IN FOCUS 5: HEBBEN DE LEERLINGEN DE WIL OM TE SLAGEN? VERSCHILT DE WIL OM TE SLAGEN OVER DE ONDERWIJSVORMEN? Om uitstekende vaardigheden te ontwikkelen zijn niet alleen talent en mogelijkheden
Nadere informatieDoorbreek je belemmerende overtuigingen!
Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als
Nadere informatieModule 4: Basisovertuiging 1 & 2 (Verdieping)
Module 4: Basisovertuiging 1 & 2 (Verdieping) Basisovertuiging 1 & 2 (Verdieping) Geluk is een gevoel! Jij bent de enige persoon op de wereld die jou gelukkig kan maken! Het is erg belangrijk dat je alle
Nadere informatieSamenvatting Agogiek 1 HET COMMUNICATIEMODEL. 1.2 Communicatiestoringen. 1.3 Externe ruis. Communicatie = elk gedrag dat informatie geeft aan anderen
Samenvatting Agogiek 1 HET COMMUNICATIEMODEL Communicatie = elk gedrag dat informatie geeft aan anderen 1.1 Communicatiemodel met 5 niveau s (zie nummers) 1.2 Communicatiestoringen = ruis 1.3 Externe ruis
Nadere informatiePsySense. autisme en depressie. Wij bekijken het samen met u. Els Ronsse
PsySense Wij bekijken het samen met u Als het leven dwingend stilvalt, autisme en depressie Els Ronsse Depressie =??? Stemmingsstoornis Verstoord denken Verstoorde informatieverwerking Gemeenschappelijk
Nadere informatie111 super waardevolle quotes
Stel jezelf eens een doel waar je zowel zenuwachtig als enorm enthousiast van wordt. Je mag er natuurlijk even over nadenken, maar deel wel hieronder welk doel jij jezelf hebt gesteld! Je leert het meeste
Nadere informatieSamenvatting Anders Visuele illusies - humane wetnschappen
Samenvatting Anders Visuele illusies - humane w Samenvatting door J. 1786 woorden 6 jaar geleden 10 1 keer beoordeeld Vak Anders visuele illusies processen die onze waarneming organiseren onderzoek naar
Nadere informatieOnline Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week
onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming
Nadere informatieDag 1 Reflectie op je huidige situatie
Bureau voor Ontwikkeling & Groei Sebastiaan van der Valk & Mathijs van Schijndel Dag 1 Reflectie op je huidige situatie Dag 1 Reflectie op je huidige situatie Oefening 1: Jouw huidige situatie onder de
Nadere informatieSystemisch perspectief
Systemisch perspectief Elk mens is deel van een systeem: gezin, familie, vrienden, werk, maatschappij. Ook de mensen die er niet meer zijn, hebben hierin hun plek. In ons thuisgezin vinden we de oorsprong
Nadere informatiefilosofie vwo 2016-II
Opgave 2 Theoriegeladenheid van de waarneming 5 maximumscore 3 Een goed antwoord bevat een uitleg met de afbeelding van het eend-konijn van: Kuhns Aristoteles-ervaring: plotselinge perspectiefverandering
Nadere informatiebekende ruimte. W ren met z n zesse e zagen er mooi u We wisten dat we
LESBRIEF Leerling OPDRACHT 1 plak hier FOTO 1 Vul in. Naam: Leeftijd: School: Broers/Zussen: Passie: Favoriete muziek: Wat voor beroep zou je later willen: OPDRACHT 2 plak hier FOTO 2 Hoe ontstaat een
Nadere informatieMorya Wijsheid Basiswerkboek
Morya Wijsheid Basiswerkboek Geert Crevits Samenstelling en commentaar door Marie Crevits Voorwoord De Morya Wijsheid reeks van 9 boeken staat zo vol met praktische wijsheid dat je er gerust een heel leven
Nadere informatieDe bezieling van een leraar
De bezieling van een leraar Tekst 6 Meer dan techniek alleen Elke keer ik een nieuwe klas binnenkom, lijkt het alsof ik opnieuw moet beginnen Als het erop aankomt, heb ik enkel mezelf ter beschikking om
Nadere informatiePersoonlijk meesterschap
Persoonlijk meesterschap Het creëren van je eigen toekomst "A learner learns when a learner wants to learn" (Peter Senge) Jan Jutten www.natuurlijkleren.org 1. Inleiding De drijvende kracht in de school
Nadere informatieDOCEER EN LEERSTIJLEN 7 NOVEMBER 2015
DOCEER EN LEERSTIJLEN 7 NOVEMBER 2015 Extraversion wil het liefst leren door te praten en op te gaan in zijn omgeving wil het liefst de aandacht naar de buitenwereld laten vloeien, naar objectieve gebeurtenissen
Nadere informatieEn wees vooral heel oprecht en eerlijk: dit is puur voor jezelf, niemand anders leest dit. Wat denk je dus écht?
Module 2 Volgende hoofdstukken uit het boek Dit ben je écht! staan hiermee in verbinding: - Deel II, de 40 sleutels! Sleutel 1, blz. 21: Je bént bewustzijn! (Lees de opdracht reeds in het begin van de
Nadere informatie6 Tips die je helpen stress te verminderen. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf.
6 Tips die je helpen stress te verminderen Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. 1 Mijn intentie voor jullie met deze tips Wijzelf en iedereen rondom ons ervaren de negatieve invloeden van stress.
Nadere informatieLaag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten
Blooms taxonomie Laag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten Evalueren Evalueren = de vaardigheid om de waarde van iets (literatuur, onderzoeksrapport, presentatie etc) te kunnen beoordelen
Nadere informatieHele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig
De tijd vliegt voorbij en voor je weet zijn we al weer een jaar verder. Ik zeg wel eens: mensen overschatten wat je in een jaar kunt doen, maar onderschatten wat je in 3 jaar kan realiseren. Laten we naar
Nadere informatievolledig oneens geen eens volledig oneens mening eens Ik kan het niet verdragen als ik belangrijke zaken de mist in laat gaan.
ZELFONDERZOEK Inleiding Met behulp van dit eenvoudige zelfonderzoek kunt u nagaan of, en zo ja, in welke mate uw denken rationeel en irrationeel is. Het zelfonderzoek omvat in totaal 58 uitspraken. Deze
Nadere informatie5,4. Spreekbeurt door L woorden 14 oktober keer beoordeeld. Nederlands DROMEN. Spreekbeurt
Spreekbeurt door L. 1178 woorden 14 oktober 2012 5,4 13 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Op niveau DROMEN Spreekbeurt Ik hou mijn spreekbeurt over dromen omdat het me een interessant en leuk onderwerp
Nadere informatieDe sociale psychologie van waargenomen rechtvaardigheid en de rol van onzekerheid
Kees van den Bos De sociale psychologie van waargenomen rechtvaardigheid en de rol van onzekerheid In deze bijdrage wordt sociaal-psychologisch onderzoek naar sociale rechtvaardigheid besproken. Sociaal-psychologen
Nadere informatie1. Dit gedicht is iets minder dan die van Remco Campert. Dat komt omdat ik het verhaaltje over het fietsen op die berg niet echt interessant vind.
Praktische-opdracht door een scholier 1924 woorden 12 februari 2004 4,1 49 keer beoordeeld Vak Nederlands Opdracht A. 1. Het gedicht vind ik wel leuk. Zelf hou ik niet van gedichten. Maar het verhaal over
Nadere informatieLeermodule 8: Terugblik op zelfleiderschap
Leermodule 8: Terugblik op zelfleiderschap Zelfleiderschap is dat je jezelf aanstuurt. Je doet wat jij belangrijk, waardevol, leuk of interessant vindt. Je kiest je eigen weg en je zorgt goed voor jezelf.
Nadere informatieVerwachting, de vierde dimensie
Verwachting, de vierde dimensie Geschreven voor eenieder die wel wíl geloven maar niet kan Verwachting, de vierde dimensie Copyright 2017 Kees Berkhout Auteur: Kees Berkhout Druk: Pumbo.nl ISBN: 978-94-6345-155-0
Nadere informatieFeedback is een mededeling aan iemand die hem informatie geeft over hoe zijn gedrag wordt waargenomen, begrepen en ervaren.
FEEDBACK WAT IS FEEDBACK EIGENLIJK? Feedback is een mededeling aan iemand die hem informatie geeft over hoe zijn gedrag wordt waargenomen, begrepen en ervaren. Hiermee is feedback een belangrijk middel
Nadere informatieE book Cognitieve therapie
E book Cognitieve therapie Praktijk Meta Bosheuvel 5 5683 AS Best info@praktijkmeta.nl E-Book Cognitieve Therapie Cognitieve therapie is momenteel een van de meest effectief gebleken therapieën en wordt
Nadere informatieWorkshop Mindfulness Gemeente Halderberge Betsie Wagemakers. Het enige moment wat telt is:
Workshop Mindfulness Gemeente Halderberge Betsie Wagemakers Het enige moment wat telt is: NU Programma 1. Wat is mindfulness? 2. Wat levert mindfulness op? 3. Evaluatie van de ingevulde enquête. 4. De
Nadere informatieLES 2: Ontwikkel een mindset voor groei PRESENTATIE 2: Waar komt een fixed mindset vandaan?
Veel introverten hebben een fixed mindset ontwikkeld ten aanzien van zichtbaarheid en profileren. Ze denken dat het voor hen niet weggelegd is om zich overtuigend te profileren. Deze presentatie gaat in
Nadere informatieZondag Trinitatis 15 juni Lezingen: Exodus 34: 4-9 en Mattheüs 28 : 16-20
Zondag Trinitatis 15 juni 2014 Lezingen: Exodus 34: 4-9 en Mattheüs 28 : 16-20 Ik weet niet hoe het u vergaat, maar ik had wel de neiging om af te haken, om het leesrooster voor deze zondag maar terzijde
Nadere informatieE-book-Cognitieve therapie.indd :17:27
E-book-Cognitieve therapie.indd 1 16-12-2014 14:17:27 Colofon Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland) Correspondentie:
Nadere informatiePositief denken. Samenvatting van de voordracht (+ notitiepagina achteraan)
Positief denken Samenvatting van de voordracht (+ notitiepagina achteraan) Erna Claes, Dr. in de psychologie, Fenrir Consult BVBA, 1 Positief denken: wat? De kracht om niet negatiever te denken dan strikt
Nadere informatieIn 3 stappen naar meer regie in werk en leven. - Vera Winkel -
In 3 stappen naar meer regie in werk en leven - Vera Winkel - Inhoudsopgave Inleiding pagina 3 Ik wil... pagina 4 Waarom kan ik jou helpen? pagina 5 Stap 1 - Luister pagina 6 Stap 2 - Lach pagina 9 Stap
Nadere informatieIn 7 stappen terug in je kracht na een Relatie breuk!
E-Book wordt aangeboden door CatharinaSmeding.com! In 7 stappen terug in je kracht na een Relatie breuk! Catharina Smeding Tip: print dit e-book uit voor optimaal resultaat! Let op! Je mag niets aan dit
Nadere informatieInhoud. Inleiding... 6 Test: ben jij hooggevoelig? Tips van meisjes en jongens... 16
Inhoud Inhoud... 6 Test: ben jij hooggevoelig?.... 10 Tips van meisjes en jongens... 16 Positief beeld van een hooggevoelig iemand... 21 De negatieve kant van hooggevoeligheid... 25 Aanvaard je gevoeligheid...
Nadere informatiegedragen. Een belangrijke factor daarbij is de functie van ons verstand.
inleiding Soms zijn we als mensen zo sterk met onze gedachten bezig,dat we bijna vergeten om in het hier en nu te leven.als ik op een stralendedagdoorde stad loop zie ik toch veel mensen in gedachten eigenlijk
Nadere informatieOntdek je kracht voor de leerkracht
Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te
Nadere informatieMijn route naar een succesvol en gelukkig leven! WELKOM!!!
Mijn route naar een succesvol en gelukkig leven! WELKOM!!! Programma Kennismaking Op zoek naar je verlangen. De invloed van onze conditionering op ons huidige succes en geluk! Verdieping: de PRI-methode!
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieGedachten, gevoelens en wat je doet
hoofdstuk 4 Gedachten, gevoelens en wat je doet Problemen en gedoe horen bij het dagelijks leven. Ouders, vrienden en vriendinnen, verkering, school, werk eigenlijk bijna alles geeft wel eens een keer
Nadere informatie