NA DE MIJNSLUITING IN ZUID LIMBURG,

Transcriptie

1 NA DE MIJNSLUITING IN ZUID LIMBURG, Prof dr Hans Kasper Prof dr Ad Knotter Tom Arents MSc Drs Henri Faun Janneke Gardeniers MSc Stéphanie Knoors MSc Dr(s) Leen Roels Dr Willibrord Rutten 4 december 2013

2 Vraagstelling: twee vragen Welke maatregelen zijn genomen na het sluiten van de mijnen om de economische en sociaal-maatschappelijke problemen op te vangen die ontstaan zijn als gevolg van het sluiten van de mijnen in 1. Zuid-Limburg tussen 1965 en 1974, en 2. Noordwest-Europa (De Kempen, Waalse Bekken, Nord-Pas-de- Calais, Zuid-Wales, Ruhrgebied, en, Ishikari en Chikuhō in een vergelijkbare periode als in Zuid-Limburg? Hoe zijn deze maatregelen tot stand gekomen? Hoe zijn deze maatregelen uitgevoerd? Wat is het succes van deze maatregelen tot nu toe (LT; 2010)? Wat waren de succes- en faalfactoren? Wat valt te leren uit de cases voor andere gebieden? Analyse met begrippen van nu Beoordelen niet met kennis van nu

3 Antwoorden Algemene beeld Schatting dat mijnwerkers hun baan zouden verliezen en als doel vervangende werkgelegenheid creëren In de periode is 7,4 miljard gulden ( 3,2 miljard) in de regio geïnvesteerd om de werkloosheidsproblemen op te lossen en de herstructurering te realiseren; weinig geïnvesteerd in oplossen van sociale vraagstukken en opvangen/herstellen geknakte trots In de loop der tijd zijn naar schatting banen gecreëerd (waarvan waarschijnlijk duurzame banen ) Proces is voor verbetering vatbaar, maar Zuid-Limburg heeft het nog niet zo slecht gedaan in vergelijking met de andere onderzochte regio s

4 Antwoorden Voor de sluiting Eind jaren 50 al duidelijk dat mijnen geen toekomst hadden Beslissing om te sluiten in een periode van 10 jaar pas genomen in december 1965 Te lang, te laat?

5 Antwoorden Nadruk in herstructurering Werk vinden voor werknemers van de mijnen Heel weinig aandacht voor indirecte werklozen Oplossen sociaal-maatschappelijke problemen komt van zelf wel goed als die een baan hebben was een foutieve aanname; kost meer dan 10 jaar Niet geheel duidelijke doeleinden

6 Antwoorden Conjuncturele en structurele ontwikkeling Structurele en conjuncturele veranderingen in de samenleving: -structuurverbetering en reconversie is cruciaal, maar is meer dan alleen herindustrialisatie met bestaande industrie -veel geld ( lump sum ) gestoken in handhaven industriële zieltogende werkgelegenheid: dat mocht wat kosten -veel gecreëerde werkgelegenheid ook weer verloren -problemen bij conjuncturele achteruitgang: scenario s? -verschuiving naar dienstensector onvoldoende onderkend In jaren 80 en 90 naar verdwijnen regionale component in werkloosheid en uitvoeren offensief innovatiebeleid Fundamentele veranderingen niet of te laat (h)erkend (te) Laat afgestapt van defensief herindustrialisatiebeleid Lang te weinig verantwoording van besteding middelen

7 Internationale studie Zuid-limburg en andere regio s Vakbonden coöperatief in Zuid-Limburg; niet in Engeland In de Kempen is industrieel erfgoed nog aanwezig; trots van mijnwerkers verdwenen in Zuid-Limburg Nergens een gericht project- of verandermanagement: in Japan regio aan zijn lot over gelaten en nu vrijwel leeg gestroomd; Limburg heeft in PNL periode zelf initiatief genomen Overal zijn kennisinstituten (m.n. universiteiten) opgericht om relatief lage opleidingsniveau te verhogen Ook vaak geïnvesteerd in aantrekken conjunctuur gevoelige industrieën als automotive en chemie; Japan ook ruimtevaart Problemen nog groter wanneer er naast kolen ook een achter uitgaande staalindustrie aanwezig was/is in de regio

8 Leereffecten Belangrijkste leereffecten voor hier, nu, de toekomst en elders Stel beslissingen over onontkoombare ontwikkelingen niet uit Doel- en resultaatgericht project- en verandermanagement: duidelijke doelen, tijdstermijnen, regionale kartrekker met gezag, en control Bestuurlijke samenwerking is cruciaal: breed draagvlak in triple helix Ontwikkel alternatieve scenario s voor de (eu)regio Initieer duurzame directe en indirecte werkgelegenheid: offensief innovatiebeleid Investeer ook in kennis, materiële en overige immateriële infrastructuur: totale vestigingsklimaat voor wonen, werken en leven Economische en maatschappelijke problemen vragen allebei een gerichte aanpak: gaat niet vanzelf, tegelijkertijd aanpakken Herstel of stimuleer trots van de regio

9 Leereffecten Smart Specialisation Strategies, Brainport en de campussen Focus in een (eu)regio op veelbelovende en duurzame nieuwe ontwikkelingen en werkgelegenheid (direct en indirect); nieuwe combinaties in topsectoren, op campussen en in kennisas (PNL) Innoveren: producten, diensten en processen; aansluiten bij roots /historie van de regio, open innovaties Kennisontwikkeling op alle niveaus van onderwijs: VMBO -> WO voor een goed opgeleide beroepsbevolking Doelgericht projectmanagement met simpele, duidelijke doelen en governance voor triple helix Niet te lang wachten met beslissingen (scenario s) Regionale samenwerking en draagvlak tussen alle partners Trots van/in de regio weer terugbrengen

10