Zijnsluik en het handelen van de leraar

Transcriptie

1 Zijnsluik en het handelen van de leraar prof. dr. Tessa Kieboom prof. dr. ir. Kathleen Venderickx WIE ZIJN WIJ? Oorsprong Centrum voor Begaafdheids onderzoek - Opgericht in 1998 door: prof. dr. Tessa Kieboom (Univ. Antwerpen) prof dr. Franz Mönks (Univ. Nijmegen) - Sedert 2014 onderdeel van Exentra 1998 Organisatie Focus info Exentra Universiteit Hasselt Advies Testing Begeleiding Coaching Opleiding Wetenschappelijk onderzoek - Expertisecentrum rondom hoogbegaafdheid - Fonds vrienden van Exentra Koning Boudewijn Stichting > hoogbegaafden individueel begeleid KINDEREN SCHOLEN VOLWASSEN BEDRIJVEN Onder leiding van prof. dr. Tessa Kieboom en prof. dr. ir. Kathleen Venderickx 1

2 (HOOG)BEGAAFDHEID? LUIK DENKEN INTELLIGENTIE (IQ) CREATIVITEIT MOTIVATIE LEERHONGER LUIK ZIJN RECHTVAARDIGHEIDSGEVOEL GEVOELIGHEID KRITISCHE INSTELLING DE LAT HOOG ANDERS ZIJN BEWUSTZIJN GEVOLGEN omgeving BEWUSTZIJN GEVOLGEN persoon zelf Zeer zwak begaafd zwak begaafd gemiddeld 68% van de bevolking begaafd hoogbegaafd Onderwijsinterventies 2

3 ONDERWIJSINTERVENTIES STERKE EN HOOGBEGAAFDE LEERLINGEN DIFFERENTIATIE NAAR BOVEN KLASEXTERNE WERKING VERSNELLEN DOEL Leren inspannen Leren falen Vòòr einde basisschool! 3

4 Is uitdaging bieden voldoende? FOCUS? FOCUS LIGT MEESTAL OP SCHOOLSE PRESTATIE 1. BONDGENOOTSCHAP 2. PERSOONLIJKHEID RESPECTEREN 3. BARRIERES 4. AANBOD PRESTATIE ZOU EEN LOGISCH GEVOLG MOETEN ZIJN 4

5 HOOGBEGAAFDHEIDSMATRIX KIEBOOM VENDERICKX PRESTEERDER ZELFSTANDIGE AFHANKELIJKE EIGENHEID Hoge prestatie is nodig om zich goed te kunnen voelen. Vooraleer een prestatie neer te zetten moet hij/zij het nut ervan inzien of moet het in hun interessegebied liggen Willen niet afgerekend kunnen worden op volgende verwachting GEVOLGEN Kunnen hoge prestatie neerzetten zowel bij interesse als bij niet interesse Hebben een bepaalde zekerheid nodig over het kunnen neerzetten van een prestatie Uitzondering: als je niets doet kan je ook geen prestatie verwachten Als zij enkel het nut ergens van inzien ga je eerder een matige prestatie krijgen Laten zich vaak sterk zien buiten een schoolse context en daar waar de interesse ligt Heeft meestal een beperkter prestatiepalet Moeten zelf het gevoel hebben te kunnen kiezen te kunnen bepalen waar ze een prestatie neerzetten Pieken vaak daar waar het niet verwacht wordt en waar er geen druk ervaren wordt of waar het niet moet GEVOLGEN PRESTEERDER Kunnen hoge prestatie neerzetten zowel bij interesse als bij niet interesse Hebben een bepaalde zekerheid nodig over het kunnen neerzetten van een prestatie Presteert zeer goed Toont zekerheid Kan stress ervaren VALKUILEN Overpresteren Faalangst Weerstand Onderpresteren IN BALANS Heeft graag controle Kan om met licht falen EIGENHEID Hoge prestatie is nodig om zich goed te kunnen voelen. Uitzondering: als je niets doet kan je ook geen prestatie verwachten Lege toolbox Wil stoppen Ervaart veel stress Laat los Ervaart frustratie Weigert uitdaging UIT BALANS Moeilijk om te presteren Onzekerheid Kan zowel bij interesse als bij niet interesse 5

6 GEVOLGEN ZELFSTANDIGE Als zij enkel het nut ergens van inzien ga je eerder een matige prestatie krijgen Laten zich vaak sterk zien buiten een schoolse context of daar waar de interesse ligt Presteert goed tot zeer goed Verdraagt tegenslagen Ervaart weinig stress VALKUILEN Weerstand Lege toolbox Onderpresteren Faalangst Overpresteren IN BALANS Verlaat makkelijk comfortzone Toont zekerheid EIGENHEID Vooraleer een prestatie (M ZH) neer te zetten moet hij/zij het nut ervan inzien of moet het in hun interessegebied liggen Presteert middelmatig tot slecht Loslaten Uitdagend Kan onzekerheid tonen UIT BALANS Interesse wordt minder makkelijk losgelaten Stress is minder snel aanwezig GEVOLGEN AFHANKELIJKE Heeft meestal een beperkter prestatiepalet IN BALANS Prestatie matig tot hoog Toont moeilijker zekerheid Zoeken een veilige omgeving Kan stress ervaren drive Werken goed mee VALKUILEN EIGENHEID Moeten zelf het gevoel hebben te kunnen kiezen te kunnen bepalen waar ze een prestatie neerzetten Pieken vaak daar waar het niet verwacht wordt en waar er geen druk ervaren wordt of waar het niet moet Onderpresteren Faalangst Lege toolbox Weerstand Overpresteren Willen niet afgerekend kunnen worden op volgende verwachting haken makkelijk af Lopen weg van verwachting Ervaart veel frustratie Ervaart veel stress UIT BALANS Prestatie - zeer moeilijk Grote onzekerheid Moeilijk te sturen Weigert uitdaging 6

7 ONDERLIGGEND MECHANISME Zekerheid over functioneren Onzekerheid over functioneren Ontwikkeling OK Er komt uit wat er in zit onderpresteren DRUK overpresteren Kan ik het wel? IMAGO Anderen verwachten het Te weinig Ik kan het niet TWIJFEL BEVESTIGING Te veel Ik moet het kunnen KIEBOOM VENDERICKX DYNAMISCH MODEL - Doorzettingsvermogen - Gerichte werkhouding - Prestatie willen leveren - Realistische doelen stellen en bereiken - Durven proberen - Leren uit fouten - = volle toolbox 7

8 KIEBOOM VENDERICKX DYNAMISCH MODEL - Onzekerheid - Angst om te falen - Impulsief/chaotische werkhouding - Eigen inadequate oplossingsstrategieën - Uitstelgedrag - Niet durven - = lege toolbox Handelen vanuit het zijnsluik 8

9 21/11/2016 HANDELEN VANUIT ZIJNSLUIK Do s Don ts Overschatten Onderpresteren = veroordelen Leerling aan het stuur Passend onderwijs MOET Begrip Lat ligt hoog! Wees eerlijk Bewust van angst om fouten te maken Gevoeligheid Houd rekening met frustratie bij uitdaging Exentra copyright geen reproductie zonder schriftelijke toelating van Exentra 9