1 INLEIDING. 1.1 Functie van het rapport. 1.2 Bereik van de beoordeling. 1.3 Karakteristiek van de opleiding

Transcriptie

1 1 INLEIDING 1.1 Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bachelor opleiding. 1.2 Bereik van de beoordeling De Hogeschool Utrecht, in casu de Faculteit Economie & Management verzorgt de HBO bachelor opleidingen Commerciële Economie, Bedrijfseconomie en Management Economie en Recht. De FEM heeft de deeltijdvarianten van al haar bacheloropleidingen ondergebracht in het Centre for Business & Management (CBM) onder de noemer Parttime Management Opleidingen (PMO). Het onderhavige rapport heeft betrekking op: Commerciële Economie (CE), deeltijd. Crohonummer: Bedrijfseconomie, deeltijd (BE). Crohonummer: Management, Economie en Recht (MER), deeltijd. Crohonummer: Hobéon Certificering heeft als Visiterende en Beoordelende Instantie (VBI) de duale en voltijdse variant van Commerciële Economie en de voltijdse variant van Bedrijfseconomie in een apart traject beoordeeld. Voor de beoordeling hiervan wordt verwezen naar het adviesrapport Commerciële Economie en het adviesrapport Bedrijfseconomie en Financial Services Management. De voltijdse variant van de opleiding Management, Economie en Recht (MER) zal in 2009 worden beoordeeld Hobéon Certificering heeft zijn oordeel over de deeltijdvariant van de opleidingen Commerciële Economie, Bedrijfseconomie en Management Economie en Recht in één rapport samengevat, omdat de opleidingen binnen hetzelfde instituut binnen één gemeenschappelijk beleids- en uitvoeringskader aangeboden worden. Niettemin wordt in het rapport, daar waar nodig, het onderscheid tussen de verschillende opleidingen zichtbaar gemaakt. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de opleiding Parttime Management Opleidingen CE, BE en MER. 1.3 Karakteristiek van de opleiding De FEM biedt zowel beginnende beroepsbeoefenaars als professionals bachelor- en masteropleidingen aan op het gebied van business studies. Zij heeft momenteel circa 5000 studenten. De faculteit profileert zich als een kennisonderneming, waarbij zowel de betrokkenheid van medewerkers en studenten als contact met het regionale bedrijfsleven en opleidingsinstituten in binnen- en buitenland essentieel is. De FEM heeft deze visie geoperationaliseerd door de introductie van het concept brede business school, waarin drie zelfstandige instituten met elk specifieke vakspecialismen samen het geheel van de business school vormen. Deze kennisdomeinen zijn marketing & commerce, business administration en business economics. Uit de gesprekken tijdens de audit heeft het auditteam geconstateerd dat de faculteit en de drie instituten een grote toegevoegde waarde voor de opleidingen hebben. Zij zijn het ankerpunt met betrekking tot zaken als infrastructuur, personeelsbeleid, kenniskring en lectoraten en cursusaanbod. Hobéon Certificering adviesrapport.accreditatie HBO bachelor opleiding BE, CE, MER deeltijd, Hogeschool Utrecht 1

2 De Faculteit Economie & Management (FEM) heeft een aantal jaren terug een nieuw concept ontwikkeld voor de deeltijdvarianten van al haar bacheloropleidingen. Deze opleidingen zijn in een nieuwe organieke eenheid ondergebracht, teneinde een betere afstemming mogelijk te maken op de vragen en behoefte van het afnemende beroepenveld en van parttime studenten. PMO (Parttime Management Opleidingen) is gestart in het studiejaar en verzorgt nu het eerste, tweede en derde studiejaar voor deeltijdstudenten. Met ingang van het studiejaar wordt hier ook het vierde studiejaar aan toegevoegd, zodat de overgang van oude deeltijd naar PMO compleet is. PMO is binnen de faculteit ondergebracht bij het Centre for Business & Management dat ook het contractonderwijs verzorgt. Aanleiding om te starten met PMO was de analyse dat de FEM de deeltijdopleidingen niet langer wilde zien als een afgeleide van de voltijdopleidingen: Wil het deeltijdonderwijs succesvol zijn, dan zal het in inhoud, organisatie en in opleidingsconcept toegesneden moeten zijn op de wensen van de volwassen werkende student en zijn beroepsomgeving. PMO richt zich op mbo ers met de nodige relevante ervaring die de stap naar algemene leidinggevende functies willen maken. De aangeboden deeltijdopleidingen voor Bedrijfseconomie (BE), Commerciële Economie (CE) en Management, Economie & Recht (MER) komen tegemoet aan de behoeften van deze doelgroep: Veel mbo ers lopen na enige jaren werken tegen een grens aan. Zij willen verder groeien in hun specialisme of willen een stap maken naar algemene leidinggevende functies. Beide stappen vereisen scholing en werken en denken op hbo-niveau. In hun werk hebben zij al de nodige relevante competenties verworven. Hun leervragen sluiten veelal direct aan bij de eigen werksituatie. Ze zoeken een opleiding waar hun werkervaring gebruikt kan worden. Ze hebben een druk bestaan en ze willen effectief en efficiënt studie en werk combineren. Het behalen van een bachelor degree is belangrijk; natuurlijk vanwege de te verwerven competenties, maar ook omdat voor de werkgever de bachelor degree vaak een voorwaarde is voor verdere stappen in de carrière. Het concept van PMO is ontwikkeld met mbo ers als primaire doelgroep. De marketing speelt daar dan ook op in. In de praktijk melden ook studenten met een havo-achtergrond zich aan en studenten die eerder deels of geheel een hbo-opleiding hebben gevolgd. Ook voor deze studenten is PMO een passende opleiding. De studenten volgen in de eerste twee jaren een grotendeels gelijk programma. De laatste twee jaar staat voor de studenten de specialisatie in BE, CE of MER centraal. In de studiegids is een overzicht van het curriculum met een verdeling van de studiepunten over het curriculum opgenomen. Het curriculum van de specialisatiefase is beknopt beschreven in de studiegids. De opzet van PMO voorziet erin dat studenten tijdens hun opleiding werkzaam zijn in bedrijven die als leerplaats kunnen dienen voor de opleiding. Bij de start van de opleiding wordt in een convenant tussen bedrijf en opleiding de betrokkenheid van het bedrijf bij de opleiding van de student geregeld. Tijdens de opleiding wordt gebruik gemaakt van die leerplaats door studenten beroepsproducten te laten maken in het eigen bedrijf. In het algemeen zijn die producten relevant voor student en bedrijf. Via deze beroepsproducten en de begeleiding daarbij vindt kenniscirculatie tussen bedrijf en opleiding plaats. Benchmark PMO heeft een concurrentieanalyse uit laten voeren. In Nederland zijn diverse instellingen en scholen actief die een soortgelijke dienst leveren als de HU. De opleidingsmarkt voor deeltijdstudenten is zeer competitief. Naast de bekostigde hbo-opleidingen profileren ook niet-bekostigde hbo-opleidingen zich de laatste jaren profileren meer en meer op de deeltijdmarkt; een deel van hen ook via vooral schriftelijk onderwijs (LOI, NCOI, NTI). Hobéon Certificering adviesrapport.accreditatie HBO bachelor opleiding BE, CE, MER deeltijd, Hogeschool Utrecht 2

3 De HU heeft ten opzichte van de niet-bekostigde opleidingen een voordeel qua reputatie op het gebied van kwaliteit. Om de reputatie op dit gebied niet aan te tasten wil PMO niet concurreren op studieduur en studielast. PMO wil zich voortbouwend op de reputatie van de HU een A-merk te zijn profileren als degelijk, van hoogwaardige kwaliteit en selectief. Belangrijke peilers daarin zijn een goed functionerende organisatorische ondersteuning, een goed programma (competentiegericht onderwijs met daarbij ruimte in het curriculum voor het opbouwen van theoretische kennisbasis), aansprekende docenten en een deugdelijke EVC-procedure. In het jaarplan PMO heeft de instelling zich ten doel gesteld om voor de PMO opleidingen een marktaandeel van 12% te behalen en een studenttevredenheid van minimaal Facultaire audit In toenemende mate voeren hogescholen op het centrale niveau (College van bestuur en diensten), dan wel op het midden-niveau (faculteiten, instituten of clusters van verwante opleidingen), gezamenlijk beleid en ontwikkelen instrumenten om een kwalitatief voldoende uitvoering van dit beleid te waarborgen. Dat kan er toe leiden dat ook bij de beoordeling in het kader van de accreditatie winst kan worden behaald, in de vorm van vergroting van de samenhang binnen de instelling, de efficiency en effectiviteit van accreditatietrajecten en met de interne en externe kwaliteitszorg. Op 16 januari 2007 heeft Hobéon een audit uitgevoerd op facultair niveau bij de Faculteit Economie & Management, waarbij het auditteam de volgende vragen aan de orde heeft gesteld: Is het FEM-beleid op de verschillende beleidsterreinen accreditatiewaardig? Ofwel: is het beleid zodanig uitgewerkt dat het bij voldoende implementatie ook leidt tot een voldoende beoordeling in het kader van de accreditatie? Werkt het kwaliteitsmanagementsysteem binnen de faculteit adequaat? Ofwel: werkt de PDCA-cyclus binnen de FEM aantoonbaar? Wat wordt op facultair niveau al voldoende en aantoonbaar geborgd, zodat dit niet meer iedere keer (anders dan steekproefsgewijze) beoordeeld behoeft te worden bij de accreditatieonderzoeken van de afzonderlijke opleidingen? Zijn er andere aandachtspunten die naar de mening van het auditteam vermelding behoeven? De facultaire audit werd verricht door dhr. W.L.M. Blomen als lead-auditor, dhr. W.G. van Raaijen en dhr. R.F.H.M. Stapert als onderwijskundigen en mevr. D.P.M. de Koning als secretaris. In onderhavig Adviesrapport zal bij elk facet indien van toepassing worden aangegeven hoe het facultaire beleid met betrekking tot het betreffende facet is vastgesteld en geborgd. De bevindingen van de het auditteam naar aanleiding van de facultaire audit zijn aangevuld met het oordeel over de specifieke uitwerking op opleidingsniveau. Hieronder volgt een korte beschrijving van de indruk die het auditteam heeft opgedaan tijdens de facultaire audit. Het auditteam heeft tijdens deze audit kunnen constateren, dat de faculteit en de drie instituten een grote toegevoegde waarde hebben voor de opleidingen. Faculteit en instituten zijn het ankerpunt met betrekking tot zaken als infrastructuur, personeelsbeleid, lectoraten & kenniskring en cursusaanbod. Binnen de FEM is de verdeling van verantwoordelijkheden en bevoegdheden helder geregeld. Per 1 januari 2006 heeft de faculteit een nieuwe management- en organisatiestructuur doorgevoerd. Er is een klein facultair directieteam, bestaande uit de faculteitsdirecteur (voorzitter), de drie instituutsdirecteuren en de directiesecretaris (adviseur). De leden van het directieteam zijn verantwoordelijk voor één of meer facultaire portefeuilles en voor hun eigen lijn(en) in de organisatie. Hobéon Certificering adviesrapport.accreditatie HBO bachelor opleiding BE, CE, MER deeltijd, Hogeschool Utrecht 3

4 Op deze manier zijn inhoudelijke thema s verdeeld over de leden van het directieteam. CvB en faculteitsdirectie komen een managementcontract overeen, waarin de prestaties staan vermeld die de FEM in een bepaalde periode zal leveren. De FEM heeft in 2003 alle faciliterende diensten verenigd in de afdeling Operations. Op termijn is het de bedoeling dat een aantal van die diensten hogeschoolbreed wordt samengevoegd en als shared service gaat fungeren voor alle faculteiten van de Hogeschool Utrecht. Voor diensten als facility management en ICT, is dit al het geval. De stafdiensten die onder Operations vallen, werken nauw samen met de drie instituten, het Centre for Business & Management (hierna ook: het Centre) en de daaronder opererende teams. Ze hebben een goede relatie met de opleidingen opgebouwd, waarbij laatstgenoemde als klanten worden beschouwd. Uit de gesprekken tijdens de audit heeft het auditteam opgemerkt dat de opleidingen uitermate tevreden zijn over de dienstverlening van Operations. De faculteit heeft een sterke externe oriëntatie, in het bijzonder regionaal. Zij is een speler in het Utrechtse netwerk, reageert snel op ontwikkelingen in verschillende markten, participeert in verschillende samenwerkingsverbanden met gemeenten, provincie en bedrijfsleven (Syntens, KvK, MKB, UU, UMC etc.) en geeft op deze manier haar functie als kennisonderneming voor de regio gestalte. De lectoraten spelen in dit kader een belangrijke rol. Het kenniscentrum met de daarin ondergebrachte lectoraten kunnen een goed middel zijn om (i) relaties tussen onderwijs en arbeidsmarkt te versterken en uit te breiden, (i) kennis te genereren en te laten circuleren binnen en tussen de drie instituten, (iii) de deskundigheid van docenten te bevorderen, (iv) onderzoek te faciliteren en (v) het curriculum te vernieuwen en te verbeteren. De gesprekken tijdens de audit geven blijk van een grote openheid naar elkaar. De instituten en de daaronder ressorterende opleidingen hebben het gevoel dat de faculteit hun de vrijheid geeft en hen op weg helpt om veel verschillende dingen aan te pakken. Men is trots op de FEM en heeft een sterk wij-gevoel. Ten slotte geven de gevoerde gesprekken blijk van een grote gedrevenheid om de doelstellingen van de faculteit te verwezenlijken. Men heeft het gevoel dat alles de goede richting op gaat. De FEM is naar de mening van het auditteam goed op weg naar een faculteit die op professionele wijze vorm geeft aan haar beleid en die ook krachtig inzet op versterking van de PDCA-cyclus, zonder daarmee in een te grote bureaucratie terecht te komen. Faculteitsdirectie, directeuren (instituten en Centre) en diensten werken vanuit één facultair beleid samen. 1.5 Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de deeltijdvariant is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Voorafgaand aan het accreditatieonderzoek heeft Hobéon Certificering de opleiding voorbereid op de audit door een inhoudelijke toelichting te geven op het NVAO-Accreditatiekader. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingsvarianten geldt het volgende: Hobéon Certificering adviesrapport.accreditatie HBO bachelor opleiding BE, CE, MER deeltijd, Hogeschool Utrecht 4

5 De opleiding heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling ten minste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen. Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor resp. een Bedrijfseconomie en Commerciële Economie opleiding op hbo-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door PMO aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review MR; Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Op basis van de door de opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de deeltijdopleidingen CE, BE en MER. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van economische opleidingen, een student, één lead auditor en één secretaris vanuit Hobéon Certificering. 1 Visitatie heeft op 10 mei 2007 plaatsgevonden. Hobéon Certificering adviesrapport.accreditatie HBO bachelor opleiding BE, CE, MER deeltijd, Hogeschool Utrecht 5

6 Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het bijvoorbeeld de mediatheek betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding(en) overleg voeren; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortgangsgesprekken met studenten; detailbeschrijving van cursussen, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma/de opleidingsprogramma s en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding(-en) werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp ten minste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige ten minste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. Hobéon Certificering adviesrapport.accreditatie HBO bachelor opleiding BE, CE, MER deeltijd, Hogeschool Utrecht 6

7 C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: Dhr. W.G. van Raaijen Dhr. A. J. Bindenga Dhr. G.A. Egas Repáraz Mevr. I. Bisschop Mevr. D.P.M. de Koning Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de deeltijdopleidingen BE, CE en MER noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer Van Raaijen is lead auditor en heeft inmiddels een groot aantal audits in het kader van accreditatie geleid binnen verschillende domeinen. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 EC) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering adviesrapport.accreditatie HBO bachelor opleiding BE, CE, MER deeltijd, Hogeschool Utrecht 7

8 De heer Bindenga is bedrijfseconoom en registeraccountant. Hij heeft zich als werkvelddeskundige en algemene vakdeskundige in zijn beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld en hij heeft de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Hij is hoogleraar accountancy geweest aan de UvA en de Erasmus Universiteit. Hij is bestuurslid geweest van de beroepsorganisatie voor accountants, het NIVRA. In 1998 en 1999 was hij voorzitter van het NIVRA. De heer Egas Repáraz is bedrijfseconoom. Hij heeft zich als algemene vakdeskundige en deskundige externe evaluatie onderwijsprocessen in zijn beoordeling met name gericht op (i) curriculumstructuur, samenhang en inhoud, (ii) strategisch beleid en kwaliteitszorg, (iii) toetsen, beoordelen en studiebegeleiding. Als voorzitter CvB van de HES Rotterdam was hij direct betrokken bij de ontwikkeling en invoering van het accreditatiesysteem, protocol en evaluatie proefaccreditatie hbo. Egas was jarenlang voorzitter van het Centraal Orgaan Opleidingen Bank- en verzekeringen en vervult een aantal bestuurlijke nevenfuncties, waarbij toezicht op financieel-economisch beleid centraal staat. Hij is als parttime docent betrokken bij de opleiding bestuurskunde van de EUR. De heren Egas Repáraz en Bindenga hebben op grond van hun ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan professionals op het bedrijfseconomische en bestuurlijke terrein op hbo-niveau. Tijdens de audit van de voltijdvariant van CE is extra gewicht gegeven aan de werkveld- en vakdeskundige met expertise in het commerciële domein. Tijdens de audit van de voltijdvariant van MER zal extra gewicht gegeven worden aan de werkveld- en vakdeskundige met expertise in het bestuurlijke domein. Mevrouw Bisschop studeert thans Commerciële Economie aan de Haagse Hogeschool. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 10 mei 2007 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering adviesrapport.accreditatie HBO bachelor opleiding BE, CE, MER deeltijd, Hogeschool Utrecht 8

9 2 BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie hbo. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen De faculteit heeft in het document Curriculumcasco voor de FEM, 2005 op facultair niveau beleid vastgelegd ten aanzien van de eindcompetenties, waar studenten aan moeten voldoen. De FEM-opleidingen dienen zich bij het vormgeven van het onderwijs allereerst te baseren op de algemene domeincompetenties (de sociale en communicatieve competentie en de zelfsturende competentie) en op de domeinspecifieke competenties van de domeinen Economics, Commerce en Business Administration. Deze domeincompetenties zijn door de Sectorraad Economie & Management vastgesteld en voorzien van illustrerende beroepssituaties. De competenties zijn landelijk gevalideerd door hogescholen en door een relevante vertegenwoordiging van het werkveld (HBO-raad, sector HEO, HEO Domeinen en domeincompetenties, 2005) Daarnaast heeft de FEM eigen FEM-competenties geformuleerd die voor een deel zijn afgeleid van de Dublin Descriptoren en van de generieke hbo-competenties zoals door de commissie Franssen vastgelegd in haar rapport Prikkelen, presteren en profileren en voor een deel inhoudelijk (domein)gekleurd zijn. Het gaat om de volgende generieke competenties: A. Vakkundigheid 1. Analyse en oordeelsvorming 2. Probleemoplossing B. Resultaatgerichtheid/bedrijfsmatig handelen 3. Doelgericht en planmatig handelen 4. Commercieel/omgevingsgericht handelen 5. Besluitvaardigheden C. Sociaal-communicatief handelen 6. Communiceren 7. Samenwerken 8. Klantgericht handelen D. Gericht op persoonlijke ontwikkeling 9. Gericht op zelfontwikkeling De competenties commercieel/omgevingsgericht handelen en klantgericht richten studenten op het functioneren in een beroepsomgeving binnen een regio, een land of internationaal Het auditteam heeft geconstateerd dat PMO zich zoals voorgeschreven in het Curriculumcasco van de FEM baseert op de door de HBO-raad landelijk vastgestelde competentieprofielen voor de opleidingen. Dit zijn dezelfde profielen die de voltijdopleidingen van de FEM hanteren. Hobéon Certificering adviesrapport.accreditatie HBO bachelor opleiding BE, CE, MER deeltijd, Hogeschool Utrecht 9

10 Deze profielen zijn door PMO verder uitgewerkt in opleidingsprofielen die nadrukkelijk zijn afgestemd op de doelgroep en op onderdelen afwijken van de voltijdopleidingen. Gelet op de doelgroep van de opleiding, deeltijdstudenten die al in de BE-, CE-, of MER-praktijk werkzaam zijn, heeft de opleiding ervoor gekozen om binnen het vastgestelde kader van de opleidingsprofielen die de voltijdopleidingen hanteren zo nauw mogelijk aan te sluiten bij de eisen die de praktijk stelt aan afgestudeerden. Hiertoe onderhoudt zij met het werkveld veelvuldig contact over de behoeften vanuit de beroepspraktijk. Actuele ontwikkelingen en de consequenties daarvan voor de eindcompetenties en de inhoud van het programma worden in formele en informele overleggen besproken (zie verder facet 1.3). De competentieprofielen zijn beschreven in de studiegids Het auditteam heeft de domeinspecifieke uitstroomprofielen bestudeerd van de opleidingen BE, CE en MER. Hierin is op een duidelijke wijze uiteengezet op welke studentenpopulatie de opleidingen zich richten, de beroepsomgeving, het landelijk profiel, de profielen van Economics, Commerce en Business Administration en de verschillende uitstroomprofielen van de deeltijdopleidingen. De deeltijdopleidingen hebben voor de opleidingen CE, BE en MER de domeincompetenties geformuleerd. Ter adstructie geven wij de zes domeincompetenties zoals deze gelden voor de deeltijdopleiding Bedrijfseconomie: ontwerpen, inrichten en onderhouden van (geautomatiseerde) financiële en niet-financiële informatiesystemen; vormgeven, inrichten en toetsen van de Administratieve Organisatie; bepalen en beheersen van financieel-economische en fiscale risico s; bepalen en verstrekken van financieel-economische en fiscale informatie voor de besluitvorming; verstrekken van informatie tbv externe belanghebbenden; geven van adviezen en het verlenen van diensten op financieel-economisch en fiscaal terrein aan belanghebbenden. Vervolgens heeft het Instituut Economics, waartoe ook de deeltijdopleiding Bedrijfseconomie behoort, drie uitstroomprofielen opgesteld. Gezien de geringe omvang van de studentenpopulatie heeft de opleiding er voor gekozen niet meer dan één uitstroomprofiel voor de deeltijdopleiding Bedrijfseconomie te formuleren. Vervolgens heeft de opleiding voor het uitstroomprofiel controller op een heldere wijze de beroepstaken en beroepsactiviteiten geformuleerd alsmede de producten en resultaten. Ter adstructie geven wij het volgende voorbeeld: beroepstaken/-activiteiten Vanuit activiteiten afdelingsbudgetten opzetten en deze samenbrengen in een (bedrijfs)begroting. Het omzetten van de informatie uit bedrijfsprocessen in een managementrapportage die is afgestemd op de gebruiker. Het ontwerpen van nieuwe of verbeterde informatiesystemen op basis van ondernemingsbeleid en/of verbeterde bedrijfs- en logistieke processen. producten/resultaten budgetten en begrotingen managementrapportage informatiesysteem Het Bachelordiploma voor de drie deeltijdopleidingen biedt de volgende perspectieven: Bachelor of Economics (BE) leidt op tot diverse leidinggevende of adviserende functies, die financiële deskundigheid vereisen, zoals controller, financial planner etc. Hobéon Certificering adviesrapport.accreditatie HBO bachelor opleiding BE, CE, MER deeltijd, Hogeschool Utrecht 10

11 Bachelor of Commerce (CE) leidt op tot marketeer, salesmanager, marktonderzoeker, accountmanager, productmanager of exportmanager. Afgestudeerden kunnen zowel vanuit een leidinggevende als vanuit een adviserende rol opereren. Bachelor of Business Administration (MER) leidt op tot ondernemer, intermediair, beleidsadviseur, consultant. Leidinggevende, adviserende en beleidsondersteunende rollen behoren daarbij tot de mogelijkheden Validering door het werkveld: Volgens het beleid van de FEM bewaken opleidingen het niveau en de validiteit van de eindkwalificaties via structurele contacten met het werkveld. De FEM-opleidingen dienen hun opleidingsprofiel vorm te geven in nauw overleg met het (regionale) beroepenveld en de competenties, waar nodig, aan te passen of aan te vullen. PMO heeft op drie niveaus een structurele relatie met het beroepenveld: 1) via de directe beroepsomgeving van de student, 2) via de inbreng van externe docenten en 3) via de beroepenveldcommissies en het regionaal netwerk. PMO maakt gebruik van de beroepenveldcommissies, zoals die door de drie instituten binnen de faculteit zijn ingesteld (zie voor verdere uitwerking facet 1.3). De opleidingsprofielen worden dit jaar gevalideerd door het werkveld Internationalisering: de internationale dimensie blijft tot nu toe in hoofdzaak beperkt tot de keuze van de literatuur (Engelstalige en/of internationale boeken en artikelen) en de context waarin opdrachten voor beroepsproducten worden gegeven. Daarnaast wordt in het vierde jaar het vak Interculturalisatie aangeboden en kunnen studenten een minor Exportmanagement volgen. Voor een parttime opleiding is dit veelal een noodzakelijke beperking van het aspect internationalisering. Voor veel bedrijven geldt echter, dat zij werken in een internationale setting en dat door taalvaardigheid en kennis van andere culturele stijlen en communicatievormen een meerwaarde gerealiseerd wordt die zeker voor economische opleidingen relevant is. Een van de ambities van PMO zoals gesteld in het Jaarplan PMO is dan ook om het thema internationalisering en interculturalisering nadrukkelijk aandacht te geven in het curriculum. PMO heeft onder andere bij docenten de vraag neergelegd, hoe zij deze aspecten in het programma willen opnemen. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de deeltijdopleidingen BE, CE en MER als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: De PMO-opleidingen baseren zich op het beroepsprofiel dat is opgenomen in het landelijk competentieprofiel voor resp. de domeinen Commerce, Economics en Business Administration. De geformuleerde competenties zijn landelijk gevalideerd door vertegenwoordigers uit de beroepspraktijk. De beroepsprofielen zijn door PMO verder uitgewerkt in opleidingsprofielen die nadrukkelijk zijn afgestemd op de doelgroep en op de beroepspraktijk. Het werkveld heeft deze opleidingsprofielen nog niet formeel gevalideerd, maar het auditteam heeft er alle vertrouwen in dat PMO een goed werkend mechanisme opzet voor periodieke actualisering van de eindkwalificaties. PMO heeft een eigen visie op ontwikkelingen in de relevante beroepspraktijk en brengt deze visie tot uitdrukking in de eindkwalificaties. De internationale dimensie komt vooral tot uiting in het gebruik van buitenlandse vakliteratuur en in de implementatie van een aantal internationale componenten in het curriculum. Het auditteam juicht de ambitie van PMO om de internationale dimensie steviger in het programma te verankeren toe. Hobéon Certificering adviesrapport.accreditatie HBO bachelor opleiding BE, CE, MER deeltijd, Hogeschool Utrecht 11

12 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen De dimensies van de Dublin Descriptoren: de FEM heeft de relatie in kaart gebracht tussen de verschillende competenties die zij hanteert (zie 1.1), de onderwijsinhoud en de didactiek. De generieke HBOcompetenties zijn hierbij als uitgangspunt genomen en aangegeven is, hoe deze zich verhouden tot de FEMcompetenties en de Dublin Descriptoren. Dit staat beschreven in het Curriculumcasco, het FEM-brede beleidskader. Ter adstructie geven wij het volgende voorbeeld voor twee van de tien generieke hbocompenties. Kernkwalificaties 1. Brede professionalisering FEM: commercieel handelen, omgevingsgericht handelen) Inhoud van het onderwijs Aandacht voor: Beroepshandelingen en beroepsproducten (body of knowledge, vaardigheden, beroepsproducten) Context waarin beroepshandelingen en taken worden uitgevoerd (projectonderwijs, stages) Zelfontwikkeling (studieloopbaanbegeleiding): de competenties (kennis, vaardigheden, houding) die zijn vereist m.b.t. het voorgaande. 2. Multidisciplinaire integratie Dublin Descriptor: toepassen kennis en inzicht Integratie van kennis, inzicht, houding en vaardigheden vanuit het beroepsmatig handelen Integratie van body of knowledge en bv. organisatietheorieën, theorieën over bv. samenwerken, projectmatig werken enz De deeltijdopleiding geeft aan het als haar doel te zien om studenten op te leiden voor een functie op HBO-niveau. Iedere afgestudeerde dient aan een groot aantal (beroeps)eisen te voldoen die zijn afgeleid van de beroepsprofielen van de opleidingen BE, CE en MER. De eindtermen zijn afgeleid van die beroepsvereisten. PMO heeft de Dublin Descriptoren uitgewerkt naar bachelorkwalificaties. Deze zijn verbonden met de competenties die in het PMO-onderwijsprogramma aan de orde komen. De competenties uit het programma zijn vervolgens onderverdeeld in niveaus, waardoor duidelijk wordt welk competentieniveau een student dient te realiseren. Na het generieke deel van de opleiding moet de student in staat zijn om voor een belangrijk deel op het tweede niveau te functioneren. Bij de afsluiting van het bachelortraject moet de student in staat zijn om voor een belangrijk deel op het derde niveau te functioneren. PMO heeft in de studiegids de vijf dimensies van de Dublin Descriptoren als volgt gekoppeld aan de bachelorkwalificaties en de competenties in het studieprogramma: Kennis en inzicht: heeft aantoonbare kennis en inzicht van een vakgebied, waarbij wordt voortgebouwd op het niveau bereikt in het voortgezet onderwijs en dit wordt overtroffen; functioneert doorgaans op een niveau waarop met ondersteuning van gespecialiseerde handboeken, enige aspecten voorkomen waarvoor kennis van de laatste ontwikkelingen in het vakgebied vereist is. Competenties in het programma: Hobéon Certificering adviesrapport.accreditatie HBO bachelor opleiding BE, CE, MER deeltijd, Hogeschool Utrecht 12

13 ontwerpen, inrichten en onderhouden van geautomatiseerde financiële en niet financiële informatiesystemen (BE); ontwikkelen van marketingbeleid voor een nationaal en internationaal opererend bedrijf (CE); Analyseren van financieel juridische problemen (MER). Toepassen kennis en inzicht: is in staat om zijn/haar kennis en inzicht op dusdanige wijze toe te passen, dat dit een professionele benadering van zijn/haar werk of beroep laat zien, en beschikt verder over competenties voor het opstellen en verdiepen van argumentaties en voor het oplossen van problemen op het vakgebied. Competenties in het programma: bepalen en beheersen van financieel-economische risico s (BE); uitvoeren, interpreteren, toetsen en evalueren van marktonderzoek (CE); kunnen opstellen van een HRM-plan, uitgaande van strategische doelen en rekening houdend met omgevingsvariabelen en relevante juridische, financiële en economische variabelen (MER). Oordeelsvorming: is in staat om relevante gegevens te verzamelen en te interpreteren (meestal op het vakgebied) met het doel een oordeel te vormen dat mede gebaseerd is op het afwegen van relevante sociaal-maatschappelijke, wetenschappelijke of ethische aspecten. Competenties in het programma: het opstellen van een investeringsplan op basis van strategisch ondernemingsbeleid waarin alternatieven worden afgewogen (BE); vaststellen voor een onderneming van enerzijds de sterkten en zwaktes op basis van een analyse van de interne bedrijfsprocessen en bedrijfscultuur (CE); stuurt veranderingstrajecten. Houdt rekening met relevante informatie en belangen bij veranderingstrajecten (MER). Communicatie: is in staat om informatie, ideeën en oplossingen over te brengen op een publiek bestaande uit specialisten of niet-specialisten. Competenties in het programma: het omzetten van de informatie uit bedrijfsprocessen in een managementrapportage die is afgestemd op de gebruiker (BE); communiceren in meer talen en rekening houden met culturele verschillen (CE); onderzoekt informatiebehoefte en ontwerpt systematieken om informatie te verzamelen en te interpreteren (MER). Leervaardigheden: bezit de leervaardigheden die noodzakelijk zijn om een vervolgstudie die een hoog niveau van autonomie veronderstelt aan te gaan. Voor de opleidingen BE, CE en MER geldt dat studenten in staat zijn zich snel nieuwe kennis eigen te maken om hun vakgebied en deze kennis vervolgens in een werksituatie weten te gebruiken. Samenvattend is het auditteam van oordeel, dat de opleiding erin is geslaagd in de eindkwalificaties elke dimensie van de Dublin Descriptoren een duidelijk herkenbare plaats te geven. Hobéon Certificering adviesrapport.accreditatie HBO bachelor opleiding BE, CE, MER deeltijd, Hogeschool Utrecht 13

14 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de deeltijdopleidingen BE, CE en MER als goed en wel op grond van de volgende observaties: Op facultair niveau is op een heldere wijze de relatie in kaart gebracht tussen de generieke hbocompetenties, de FEM-competenties en de Dublin Descriptoren. In een matrix (studiegids p. 55) hebben de deeltijdopleidingen helder weergegeven hoe de vijf Dublin Descriptoren aansluiten bij de bachelorkwalificaties en de eindcompetenties in het programma. PMO heeft de relatie gelegd tussen de Dublin Descriptoren en de inhoud van het onderwijsprogramma. De eindcompetenties van de opleiding voldoen aan het niveau Bachelor, zoals weergegeven in de Dublin Descriptoren en de hbo-generieke kwalificaties. Hobéon Certificering adviesrapport.accreditatie HBO bachelor opleiding BE, CE, MER deeltijd, Hogeschool Utrecht 14

15 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds Hoger Onderwijs De deeltijdopleidingen hebben in het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende beroepscompetenties de generieke hbo-competenties en de Dublin Descriptoren verwerkt en sluiten hiermee aan bij de beschrijving van het bachelorniveau. Daarmee is aangegeven dat de deeltijdopleidingen gerekend kunnen worden tot het hoger onderwijs. Het auditteam merkt op, dat een van de kenmerken van hbo-niveau is dat de hbo-student, i.t.t. bijvoorbeeld een mbo er, meer zelf moet doen: bij een hbo-studie is de balans ten opzichte van. een mbo-studie meer naar de kant van zelfstudie verschoven. Dit is bij PMO, zo blijkt uit evaluaties, het geval. Een van de toelatingseisen om tot deze opleiding toegelaten te worden is, dat de student ten minste in het bezit is van een diploma op middelbaar niveau (mbo, havo of vwo) en beschikt over werkervaring. Het auditteam constateert, dat PMO in de studiegids studenten expliciet duidelijk maakt wat het betekent om op hbo-niveau in het werkveld te functioneren. Zeker voor deeltijdstudenten die vaak een mboopleiding hebben afgerond, is het van belang dat de opleiding terecht aangeeft wat het onderscheid is tussen functioneren op mbo-niveau en op hbo-niveau. Daartoe heeft de opleiding in de studiegids een schema opgenomen waarin drie niveaus worden onderscheiden. Deze niveaus worden vervolgens afgezet tegen de complexiteit van de uit te voeren taak, de transfer (bijvoorbeeld op niveau 1: beschikt over de nodige kennis en vaardigheden om routinematig te werken) en de mate van verantwoordelijkheid Beroepsonderwijs Het beleid van de FEM, is dat alle bacheloropleidingen voldoen aan de oriëntatie hbo, i.c. de beroepsgerichtheid. Landelijk wordt dat bevorderd, doordat in HBO-raad verband beroepsprofielen worden opgesteld. Vertegenwoordigers van de FEM spelen hierbij een rol. Bij PMO wordt de eigen inkleuring van dat landelijke profiel geformuleerd, gevalideerd en geactualiseerd in nauwe samenspraak met het (regionale) werkveld. PMO heeft op drie niveaus een structurele relatie met het beroepenveld: er is een sterke wisselwerking tussen de individuele beroepspraktijk van de student en de opleiding. Onderdelen van het onderwijsprogramma worden periodiek geëvalueerd met studenten en hun leidinggevenden uit de beroepspraktijk; zowel bij de ontwikkeling als bij de uitvoering van het onderwijs worden externe docenten betrokken die recente ervaring in het beroepenveld hebben. Deze docenten geven concrete feedback op het opleidingsprofiel; PMO maakt gebruik van de beroepenveldcommissies zoals die door de drie instituten binnen de faculteit zijn ingesteld. Daarnaast is er een eigen netwerk opgebouwd binnen de Utrechtse regio. De opleidingsmanager is op de hoogte van de bijeenkomsten van de voltijd beroepenveldcommissies binnen de drie instituten van de faculteit en neemt deel aan de bijeenkomsten, wanneer dit voor PMO relevant is. Ook zet zij kwesties die spelen bij de deeltijdopleidingen expliciet op de agenda. Hobéon Certificering adviesrapport.accreditatie HBO bachelor opleiding BE, CE, MER deeltijd, Hogeschool Utrecht 15

16 PMO is van mening dat de beroepenveldcommissies soms niet dynamisch genoeg zijn. De opleidingsmanager heeft een netwerk opgebouwd van relevante bedrijven in de regio en bezoekt deze op halfjaarlijkse basis. Uiteraard worden er in de loop van de tijd nieuwe bedrijven aan het netwerk toegevoegd. PMO heeft een sterke band met het beroepenveld. Dat wil zeggen: het werkveld heeft invloed op de kwalificaties en de inhoud van de opleiding. Op deze manier wordt gegarandeerd dat de eindkwalificaties werkvelddekkend zijn en ten minste corresponderen met de kerntaken van de beginnende beroepsbeoefenaar De beginnende beroepsbeoefenaar: volgens het beleid van de FEM heeft elke hbo-opgeleide de startcompetenties (leercompetenties o.a.) verworven om te kunnen doorgroeien naar een managementfunctie. De deeltijdopleidingen leiden hbo ers op in de profielen bedrijfseconomie, commerciële economie en bedrijfskunde (MER). In hun visie hebben de afgestudeerden, naast specialistische kennis in het profiel, een brede basis op het gebied van bedrijfsvoering. Zij zullen als specialist zelden of nooit geïsoleerd opereren. Ze moeten hun beroepsomgeving kennen, ermee communiceren en samenwerken. Deze zaken moeten wat PMO betreft dan ook in de opleiding aan de orde komen. De afgestudeerde zal (in zijn domein en binnen zijn specialisme) derhalve ervaring moeten hebben opgedaan met visie en strategie bepalen, beleid maken, beleid uitvoeren en het sturen (coachen) van medewerkers. Daarnaast is ervaring noodzakelijk op het gebied van projectmatig werken, projectleiderschap, waarin sturing en coachen centraal staan dit alles vanuit een commercieel, financieel en administratief perspectief. Onder deze startcompetenties vallen tevens de algemene domeincompetenties Sociale en communicatieve competentie (interpersoonlijk, organisatie) en Zelfsturende competentie (intrapersoonlijk, beroepsbeoefenaar of professional). De studenten combineren studie met werk. De opleidingsvraag van de student is vaak direct gekoppeld aan de individuele werksituatie en het carrièreperspectief in die werksituatie. In die zin is de vraag naar de relevantie van het onderwijs voor de beroepspraktijk heel concreet en individueel door de student en zijn directe beroepsomgeving beantwoordbaar. PMO biedt door het concept van action learning (zie verder facet 2.1 en 2.7) studenten in hoge mate de mogelijkheid om de opleiding toe te snijden op de eigen behoeften en de eigen werksituatie. Daarbij blijft het afstudeerprofiel wel de basis, omdat dat profiel ook een bredere geldigheid heeft dan de eigen werksituatie Voor het overige blijkt de Oriëntatie HBO ook uit het programma van de deeltijdopleidingen. Het curriculum met de hierbij gehanteerde werkvormen, i.c. het concept waarbij zelfwerkzaamheid centraal staat, toont aan dat de opleiding in voldoende mate georiënteerd is op het hbo. De opzet van de modules binnen de deeltijdopleidingen gaat uit van een cursusopbouw die aansluit bij toepasbaar en functiegericht opleiden van de BE er, CE er en MER-afgestudeerde. Niet alleen het overdragen van kennis staat centraal. Belangrijk is ook het verwerven van competenties: het kunnen toepassen van het geleerde in de praktijk. Centraal binnen de opleiding staan de volgende twee thema s: van de praktijk voor de praktijk, zo blijkt uit de documentatie. De deeltijdopleidingen BE, CE en MER richten zich op het aanleren van competenties met betrekking tot kennis en vaardigheden, inzicht, attitudes en leerdoelen die samenhangen met persoonlijkheidskenmerken. Deze competenties zijn gerelateerd aan de praktijk/werkervaring van de student; zelfstandig leren. Didactisch uitgangspunt is dat de studenten zelf verantwoordelijk zijn voor hun studie en actief omgaan met de lesstof. Hobéon Certificering adviesrapport.accreditatie HBO bachelor opleiding BE, CE, MER deeltijd, Hogeschool Utrecht 16

17 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de deeltijdopleidingen BE, CE en MER als goed en wel op grond van de volgende observaties: De eindcompetenties van de deeltijdopleidingen voldoen aan het niveau Bachelor, zoals weergegeven in de Dublin Descriptoren en de HBO-generieke kwalificaties. De opleiding baseert zich op het landelijk opgestelde beroeps- en opleidingsprofiel. In de van het beroepsprofiel afgeleide opleidingsspecifieke kwalificaties wordt uitdrukkelijk ook het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar geformuleerd. PMO volgt de actuele ontwikkelingen in het beroepenveld en binnen het hbo op de voet. Er wordt actief gebruikt gemaakt van de kennis en kunde die aanwezig is in het netwerk. Studenten zijn tevreden tot zeer tevreden over de voorbereiding op de arbeidsmarkt en het belang van de kwalificaties voor de huidige baan. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de deeltijdopleidingen BE, CE en MER als voldoende. De deeltijdopleidingen hebben op basis van het landelijke vastgestelde beroeps- en opleidingsprofiel eigen opleidingscompetenties uitgewerkt. De geformuleerde competenties sluiten aan bij de eisen die door vakgenoten en de beroepspraktijk worden gesteld. Met het werkveld onderhoudt PMO veelvuldig contact over de behoeften vanuit het werkveld. Actuele ontwikkelingen en de consequenties daarvan voor de eindcompetenties en de inhoud van het programma worden in formele en informele overleggen besproken. De eindcompetenties van de deeltijdopleidingen sluiten aan bij de vijf Dublin Descriptoren en de algemene bachelor kwalificaties. Ze corresponderen verder met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar. Conform de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO-Accreditatiekader, kan een Onderwerp niet hoger scoren dan voldoende. Het auditteam beoordeelt evenwel facet 1.2 en 1.3 als goed. Dit rechtvaardigt (zie Beslisregels onder E) een kwalificatie goed voor dit onderwerp. Reden voor het auditteam de kwalificatie goed als extra aantekening aan zijn oordeel toe te voegen. Hobéon Certificering adviesrapport.accreditatie HBO bachelor opleiding BE, CE, MER deeltijd, Hogeschool Utrecht 17