Kaleidoscope voor succesvolle ICT-projecten
|
|
- Julius de Jonge
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Kaleidoscope voor succesvolle ICT-projecten B. Dado & R. Dahmen Kaleidoscope voor succesvolle ICT-projecten De belangrijkste kenmerken van succesvolle ICT-projecten kans op succes te vergroten Barbera Dado Roos Dahmen :53
2 KaleidoscopevoorsuccesvolleICT2projecten DebelangrijkstekenmerkenvansuccesvolleICT2projectenindefinanciëlesectoren mogelijkeinterventiesomdekansopsuccestevergroten (SamenvattingvandeafstudeerthesisinhetkadervandeopleidingExecutiveMBA Food&FinanceaanNyenrodeBusinessUniversiteit) BarberaDadoenRoosDahmen Vormgevingomslag:Ridderprintgrafischbedrijf Illustraties:ArthurWigbout/ Fotografie:ClarissaBarbosa,WoutervanBelle,RoosDahmen Tekstengeredigeerd:JolandaFaber ISBN Dezethesisistotstandgekomenmededankzijdesteunenmedewerkingvan: 2013,B.E.Dado,R.G.M.Dahmen.Uitgegevenineigenbeheer.Allerechten voorbehouden.nietsuitdezeuitgavemagwordenverveelvoudigd,opgeslagenineen geautomatiseerdgegevensbestanden/ofopenbaargemaaktinenigevormofopenige wijze,hetzijelektronisch,mechanisch,doorfotokopieën,opnamenofopenigeandere manierzondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingenvermeldingvandeauteurs. Auteurshebbenzichmaximaalingespannenomallerechtenophetinditboekgebruikte bronmateriaalteregelen.personendiemenenrechtentekunnendoengeldenopdit materiaalkunnenzichinverbindingstellenmethen.
3 Kaleidoscope+voor+succesvolle(ICTprojecten DebelangrijkstekenmerkenvansuccesvolleICTprojectenin definanciëlesectorenmogelijkeinterventiesomdekansop succestevergroten Ditiseensamenvattingvandeafstudeerthesisinhetkadervandeopleiding ExecutiveMBAinFood&Finance,NyenrodeBusinessUniversity BarberaDadoenRoosDahmen BegeleiddoorOnnoVerstegenMBA(DeltaLloyd),HansvanderZwaag(PGGM), enprof.dr.bertkersten(nyenrodebusinessuniversiteit)
4
5 Samenvatting Inonzeafstudeerthesis,waarvanditboekeensamenvattingis,zijndebelangrijkste kenmerkenvansuccesvolleict2projectenverzameld.tevenszijninterventies geïdentificeerdwaarmeedekansopsuccesvoorprojecten,voordatzebeginnenof gedurendedelooptijd,verhoogdkanworden.dezekenmerkenenbijbehorende interventieszijnsamengebrachtineeninstrument,deprojectkaleidoscope.door hetgebruikvandezekaleidoscopedooropdrachtgeversenprojectmanagers wordenict2projectennogsuccesvollertoteengoedeindegebracht. ICTiseenrelatiefjongvakgebied.Indeafgelopentientallenjarenzijngrote2en kleineprojectenmislukt.eenaantalhiervanheefthetnieuwsgehaald.veel projectenookniet.metditonderzoek,isvooreerstintegraalonderzoekgedaan naardebelangrijkstekenmerkenvansuccesvolleict2projecten.ditonderzoek levertdaarmeeeenbelangrijkebijdrageaanhetvakgebied. Hetonderzoekkendeeenaantalfases.Eerstismetdeopdrachtgeversde managementvraagvastgesteld,diealsleidraadheeftgediendvoorditonderzoek. Vervolgensismetexpertsgesprokeneniseenverkenningindeliteratuur uitgevoerd.nadezevoorzichtigeeerstebestuderingvanbestaande wetenschappelijkeliteratuurenonlangsafgeslotenonderzoekenophetgebiedvan ICT2projecten,isdeonderzoeksvraaggedefinieerdeniseenconceptueelmodel beschreven.aandehandvanditmodelisvervolgonderzoekgestructureerdenzijn zevenhoofdhypothesesopgesteld. Indetweedefasevanhetonderzoek,hetliteratuuronderzoek,isgeconstateerddat ophetgebiedvansecict2projectenindeafbakeningvandefinanciëlesector, weinigwetenschappelijkeliteratuurbeschikbaaris.ookisgeconstateerddatover opdrachtgeversvanict2projectengeenwetenschappelijkmateriaalbeschikbaaris. Hetliteratuuronderzoekisdaaromverbreednaarhetvakgebiedprojecten. Indederdefaseiseenexploratiefonderzoekuitgevoerddoorhetopstellenvaneen vragenlijstendezeisuitgezetonder1200respondenten.eenkleine400personen hebbendevragenlijstingevuld.hetexploratiefonderzoekisinhetict2vakgebied uitgevoerd. Deresultatenvandezeonderzoekenzijnvervolgenssamengebrachtineen synthese.daarinzijnconclusiestenopzichtevandehypothesesgetrokkenende antwoordenopdemanagement2enonderzoeksvraaggeformuleerd. 1
6 Uitdeverschillendeonderzoekenisnaarvorengekomendatdebelangrijkste kenmerkenvansuccesvolleict2projectenzowelinharde2alszachtefactorenzitten. EensuccesvolICT2projectdientresultaatopteleveren,optijdklaartezijn,vaneen zekerekwaliteittezijnenbinnenbudgetteblijven.daarbijmaakthetnietzoveeluit watdedoelstellingvanhetprojectis.daarmeebedoelenwedateendirecte2of indirecterelatiemetdestrategievanhetbedrijfgeendoorslaggevendefactorisom ereensuccesvolprojectvantemaken. HetblijktdatsuccesvolleICT2projectenzichookkenmerkendooreengoedesturing, zoweldoordeopdrachtgeveralsdoordeprojectmanager.deopdrachtgevermoet daarbijiniedergevaloverdecompetentiesbeschikken opresultaatsturen en betrokkenheidcreëren.dezelaatstecompetentieisindebreedstezindeswoords. Voorprojectmanagerszijndebelangrijkstecompetenties organiseren, pragmatisch, toegewijd, realistisch, standvastig en stimulerend. Hetgebruikvanontwikkel2enprojectmethodiekeniseenkenmerkvoorsuccesvolle ICT2projecten.Wehebbengeenonderscheidkunnenvindeninhetgebruikvande eneofdeanderemethodevoordeverklaringvanhetsuccesvanhetproject. Ookdeoptimalehechtheid(groepsdenken,samenwerken,elkaaraanvullen,bereid zijnvoorelkaarietsextra stedoen)vanhetbetrokkenteamiseenbelangrijke indicatorvooreensuccesvolict2project.optimaalhechtbetekentdathetteam goedsamenwerkt,zelfkritischisennietdeverbindingeninteractiemethaar omgevingverliest.aangezienelkprojecteennieuweteamsamenstellingkent,die afhankelijkvandefasegedurendehetprojectooknogkanwisselen,isditeen belangrijkeconstatering.omdehechtheidvaneenteamtebevorderenzijn verschillendeinterventiesbeschikbaar,dieinhetstandaardarsenaalvanelke opdrachtgeverenprojectmanagerhorentezitten. Eensuccesvolprojectteamkentverschillenderollen.Betrekdegebruikerinhet teamzelf,deachterbanvandegebruiker,dearchitectendebeheerafdeling. Dearchitectkanopverschillendemaniereninhetteamwordenbetrokken. Sommigeorganisatieshebbeneensterkontwikkeldbedrijfsinformatieplanen 2planning,informatiemanagersenbusinessarchitecten.Dithelptbijhet doorgrondenvandehuidigeengewenstebedrijfsprocessenendedaarbij benodigdeict.erzijnookorganisatiesdiedeontwikkelingvandezeprocessen overlatenaandeogenschijnlijkewillekeurvanprojectenendedaarbijbetrokken medewerkers.dearchitectzalafhankelijkvandeteamsamenstellingeenmeerof 2
7 minderbelangrijkerolspeleninhetteam.hetbetrekkenvaneenarchitectofhet hebbenvaneendoelarchitectuurisgeenindicatiedathetprojectminder wijzigingenhoeftteondergaan. Hetaantalwijzigingengedurendehetprojectmagnietteveelzijn.Echter,houdals opdrachtgeverenprojectmanagerwelrekeningmetwijzigingengedurendehet project(gemiddeld5à10%vanhettotaleprojectbudget).enigeflexibiliteitom aanvullendeeisenenwensenintekunnenvullenhelptbijhetaccepterenvanhet resultaatdoorgebruikersenbeheer. Integenstellingtotdealgemeengeldendenormiseenprojectnietalmeetbaar succesvolbijimplementatie.uitditonderzoekblijktdatpasgeruimetijdna implementatiemenkanzeggenofhetprojectsuccesvolis.meestalisdatophet momentdathetprojectteamendeprojectmanagernietmeerbetrokkenzijn.een belangrijkkenmerkvoorsuccesvolleprojectenisdebeheerbaarheidvanhet opgeleverderesultaat.hetbetrekkenvanbeheerinhetprojectteamisdanookeen randvoorwaardeinsuccesvolleict2projecten. SamengevatzijndebelangrijkstekenmerkenvansuccesvolleICT2projecten: - erwordteenkwalitatiefresultaatgeleverd,optijd,binnenbudget - deopdrachtgeverenprojectmanagersturenenzijncompetent - hetbetrokkenteam,inclusiefgebruikersenbeheerders,ishecht - hetprojectmaaktgebruikvanmethodenentechnieken,doelarchitectuuren/of architect - hetaantalwijzigingenisklein. Depraktischtoegevoegdewaardevanditonderzoekzitinheteenvoudige instrumentdatbeschikbaarisgekomen.metbehulpvandezekaleidoscopevoor succesvolleprojectenkanopbovenstaandekenmerkenwordenbepaaldwatde huidigestandvanzakenis.peronderdeelworden,afhankelijkvandeaangetroffen situatie,interventiesaangereiktwaarmeeeennietidealesituatiewordtverbeterd. Gecombineerdleverendeuitgangssituatiemetdeinterventieseenhogerekansop eensuccesvolict2projectop. Hetinstrumentisbeschikbaaropwww.projectkaleidoscope.nl. 3
8 Inhoudsopgave VOORWOORD INLEIDING DOELVANHETONDERZOEK DEFINITIES,TERMENENBEGRIPPEN LEESWIJZER ACHTERGRONDENENDOELSTELLINGEN ACHTERGRONDONDERZOEK AANLEIDINGONDERZOEK EERSTEVERKENNING ONDERZOEKSMODEL VRAAGSTELLING WATISEENCONCEPTUEELMODEL? CONCEPTUEELMODELVANDITONDERZOEK CONCEPTUELEMODELNAHETONDERZOEK LITERATUURONDERZOEKENWEBSURVEY CONCLUSIESUITLITERATUUR CONCLUSIESUITDEWEBSURVEY ONDERZOEKSRESULTATEN,DESYNTHESE KENMERKENVANSUCCESVOLLEICT2PROJECTEN EFFECTIEVEINTERVENTIES DISCUSSIE CONCLUSIES BEANTWOORDINGVRAAG AANBEVELINGEN PROJECTKALEIDOSCOPE INLEIDING DERINGVANDEPROJECTOMGEVING DERINGVANPROJECTTECHNIEK DERINGVANPROJECTTEAM DERINGVANPROJECTSUCCES LITERATUURLIJST DEFINITIELIJST BIJLAGEA CHECKS&BALANCES(WORTMANNENKREMER) SIGNALENOPDRACHTGEVERSCHAP(KREMER) PROJECTAANPAK(VANDERZEE) VERBANDPROJECTAANPAKENOMGEVING(REITSMAETAL) CULTUURVANDEORGANISATIE(QUINNENCAMERON)
9 10.6 VERANDERKALEIDOSCOPE(BALOGUNENHOPEHAILEY) STRATEGISCHBELANGVANICT(HENDERSONENVENKATRAMAN) PROJECTMANAGEMENTCOMPETENTIES(STORMENVUIJK) STAKEHOLDERTYPOLOGIE(MITCHELL,AGLEENWOOD) COÖRDINATIESTAKEHOLDERS(MINTZBERG) COMMUNICATIE(DECALUWÉENVERMAAK) TEAMNORMENDOORTEAMVORMING(TUCKMAN) VERANDERINGEN(DECALUWÉENVERMAAK) X2ENY2THEORIE(MCGREGOR) SCHATTENENSTARTENVANEENPROJECT(BOEHM) AANTALWIJZIGINGEN(KULK) TEAMSAMENSTELLING(BELBIN) PSYCHOLOGISCHCONTRACT(WIERDSMAENSWIERINGA) BIJLAGEB.VOLLEDIGOVERZICHTVANALLEKENMERKENUITHET LITERATUURONDERZOEK BIJLAGEC.VOLLEDIGOVERZICHTVANALLEINTERVENTIES BIJLAGED.WEBSURVEY HOOFDHYPOTHESESENDEELHYPOTHESES MATERIAALENPROTOCOL RESULTATEN EXTRAINFORMATIEUITEXPLORATIEVEONDERZOEK
10 Voorwoord NaeenpaarjaarcollegesopNyenrode,ontmoetingen,modulesafsluiten, workshopsensameneenpaperschrijvenwasinhetnajaar2011hetmomentdaar: destartvanonsafstuderen.eenjaarlaterishetresultaater,eendikkethesismet debevindingenvanonsonderzoek.ookisereenprojectkaleidoscope,eennieuw instrumentdatnieuweenbestaandeprojectenhelptomnogsuccesvollertezijn. Ditboekiseensamenvattingvandethesis. BeidenzijnwewerkzaamindeICT,BarberaalsmanagervandeafdelingICTBeheer enontwikkelingbijpggmenroosalsprogrammamanagerbijdeltalloyd.beiden hebbenwedirecteurendiezichzorgenmakenoverhetfalenvanict2projecten. Voorbeidenishetonderdeelvanhetdagelijksewerkomtevoorkomendatergeld wordtuitgegevenzonderbruikbareresultaten,oftijdverstrijktzonderdateenklant geholpenwordt.onzegebruikerwilvandaaglatenrealiserenwatergisterenis bedachtenhetmorgenbeheerdhebbendoordeict2organisatie.onze opdrachtgeverwileenvolwassenict2organisatieeneenvolwassenbusinessdie kostenbewuste,juistekeuzesmaken. Almetalhaddenwesamenredenengenoegomonzekrachtentebundeleneneen intensievesamenwerkingaantegaan. InonsonderzoekwarenweookalopdekaleidoscopevanBalogunenHopeHailey gestuit.aldiscussiërendendelibererendkwamenwevooronseigeninstrumentuit opeenvormdiebestonduitringendiekondendraaieneninverschillendestanden eenanderperspectiefgaf.indatopzichtiscaleidoscopisch,alsineenkeuzevan aspecten,meningen,standpuntenineenbepaalddomeinkenmerkendvoorons onderzoekenonzeconclusie. Wewilleneenaantalmensen,naastallegeïnterviewdeexpertsenrespondenten, speciaalbedankenvoorhunsteuninhetafgelopenjaar.onnoverstegenenhans vanderzwaagdankenwevoorhetgevenvandeopdracht,financiële ondersteuningenvervolgensdescherpeenkritischebegeleiding.behalvedathet afgelopenjaaronsveelnieuweinzichtenheeftgegevenoverict2projectenhopen wemetonsonderzoekenonzeprojectkaleidoscope,eenbijdrageteleverenaan meersuccesvolleict2projecteninonzebedrijven. SpecialedankgaatuitnaaronzebegeleidervanNyenrode,BertKersten.Zonderzijn eindelozegeduld,enthousiasteenstimulerendeop2enaanmerkingenhaddenwe niettothetlaatsttoeverbeteringenkunnenaanbrengen.leondohmenheeftons 6
11 doorzijnvragenenurenlangediscussies,diewemethemmochtenvoerenin Eindhoven,geholpenomtotdekernvanonsonderzoekdoortedringen. Onzefamilieshebbenonsopvelemanierenondersteund,onsveleurenmoeten missen,dekinderenopgevangen,boodschappengedaanofonzeeindelozeverhalen moetenaanhoren.dankjulliewel.lenymeertensheeftons,vanuiteenheelander perspectief,geholpendeessentieuitdebrijvanwoordenuithetdrijfzandvanons eigenonderzoekomhoogtetillen.jolandafaberheeftonsenormgeholpendoor alletekstenteredigeren.elketaalkundige2ofinterpunctiefoutdiejenunog tegenkomtisvolkomenaanonszelftewijten. BarberaDadoenRoosDahmen Breukelen,29januari2013 7
12 Thesis Barbera en Roos Create your own cartoon at Hoe de opdrachtgever het bedoelde Wat de projectmanager begreep Zo heeft het projectteam het gehoord Eerste testoplevering Dit is wat de gebruiker wilde hebben Zo werd de documentatie opgeleverd De beschikbare doelarchitectuur Dit is wat beheer kreeg Figuur1IllustratiewaaromICT`projectenmislukken Dit was wat de klant nodig had Uiteindelijk werd dit opgeleverd 8
13 1 Inleiding Ditboekiseensamenvattingvandeafstudeerthesis.Hetdaarinbeschreven onderzoekisuitgevoerdinopdrachtvandeorganisatieswaarvoorwijwerken, DeltaLloydenPGGM.DeopdrachtvaltbinnenhetthemaICTengaatspecifiekover ICT2projectenindefinanciëlesector(nietalleenDeltaLloydenPGGM)waarbij ondereigenregiesoftwarewordtgebouwd. Onderbouwingen,achtergrondenenverantwoordingvanalleconclusieszijnterug tevindenindethesis,dieverkrijgbaarisbijdeauteurs. 1.1 Doelvanhetonderzoek ICTistegenwoordignietmeerwegtedenkenuitorganisaties.Deafhankelijkheid vanictwordtsteedsgroter.bijveelfinanciëleinstellingenisictzoverwevenmet deprimairebedrijfsprocessen,dathetcorebusinessisgeworden.ictmaakthet mogelijkomnieuweproductenendienstenteontwikkelen.maarzienorganisaties ditookzo?veelorganisatieszienictjuistalseenbelemmering.eenbelangrijke redenhiervanishetfalenvanveelict2projecten.veelict2projectenverlopenniet optijd,nietconformhetbudgetenleverenniethetgewensteresultaatop(leliveld, &Jeffrey,2003). ErisinhetverledenalveelonderzoekgedaannaardeoorzaakvanfalendeICT2 projectenenerzijntalvanmogelijkeoplossingenbeschreven.dezeoplossingen hebbenvaakbetrekkingop harde aspectenalsproject2ofontwikkelmethodiek, impactbepaling,projectstructuur,changeprocessen,technologie,architectuuretc. Naaronzemeningwordterteweinigaandachtbesteedaande zachte factoren vanict2projecten,zoalsdemens,onderlingecommunicatie,samenwerkingenhet werkeninenmetteams.ditzijnvolgensonsjuistdéfactorendievangroteinvloed zijnophetsuccesvaneenict2project. Wehebbenzoweldeharde2alsdezachtefactorenonderzochtdievaninvloedzijn ophetresultaatvaneenict2project.deredendatwijbeidetypefactorenhebben onderzochtis,datwijvermoedendatdezefactorenelkaarbeïnvloeden. Wehebbentevensonderzochtwelkeinterventieseenpositiefeffecthebbenop dezefactorenenhoezeleidentoteengroterekansopsuccesvolleict2projecten. HetonderzoekisbeperkttotICT2projectenindefinanciëlewereldwaarbijonder eigenregiesoftwarewordtontwikkeld. 9
14 KaleidoscopevoorsuccesvolleICT2projecten Devraagdieweinhetonderzoekbeantwoordenluidt: Watkanik,alsopdrachtgever,doenomdekansopeensuccesvolICT`projectte verhogen? Hetonderzoekdatinhetkadervandethesisisuitgevoerdenbeschreven,bestond uit3fases.indeeerstefaseisgesprokenmetexpertseneeneerstevoorzichtige verkenningindeliteratuuruitgevoerd.opbasisdaarvanisdeonderzoeksvraag vastgesteld,eenconceptueelmodelbeschrevenenzijnzevenhoofdhypotheses opgesteld. Indetweedefasevanhetonderzoek,hetliteratuuronderzoek,isuitgebreidgezocht naarwetenschappelijkeartikelenenonderzoeken.aangeziendestatusvan wetenschappelijkonderzoeknaarsecict2projectennietvoldoenderesultaat opleverde,isopeenaantalpuntenhetonderzoeksveldverbreednaarallevormen vanprojecten. Vanuithetliteratuuronderzoekisvervolgenseenselectiegemaaktvanvragenwelke nogonvoldoendebeantwoordwarenc.q.eennadereonderbouwingvoormoest wordengevondeninhetexploratieveonderzoek.infasedrievanhetonderzoekis eenvragenlijstopgesteldenuitgezetonder1200respondentendiewerkzaamzijnin deict.ditismiddelseenwebsurveygedaan. Tenslottehebbenweopbasisvandeuitkomstenvandeverschillendefasesvanhet onderzoekeeneenvoudigtoepasbaarinstrumentontwikkeld,de projectkaleidoscope.ditinstrumentmeetaanhetbeginvanhetprojecten gedurendehetprojectdestatusvaneenaantalfactorendievaninvloedzijnophet projectsucces.hetinstrumentbevatinterventiesdiekunnenwordentoegepastom dekansopeensuccesvolict2projectteverhogen. 1.1 Definities,termenenbegrippen Indedefinitielijst(hoofdstuk1)vandezethesisiseensamenvattingopgenomen vanallegebruiktedefinities.onderstaandedefinitievan watverstaanwijonder succesvolleict2projecten? istotstandgekomengedurendedeeerstefasevanhet onderzoek(eersteverkenningenconceptueelmodel).voordeleesbaarheidvande 10
15 KaleidoscopevoorsuccesvolleICT2projecten komendehoofdstukkenwordtdedefinitiehieralvastopgenomen.weontledenhet geheeleerst: DefinitiesuccesvolleICT`projecten IndezethesisiseenICT2projectgedefinieerdalseentijdelijkeorganisatievormdie alsdoelheeftéénofmeerict2systemenopteleverendienodigzijnomeen productofdienstvoordebusinessterealiseren.hetontwerpen,bouwenen implementerenvanict2systemen,hetopleverenvandocumentatie,hetmakenof aanpassenvanbeheerprocessen,hetopleidenvanbeheerdersenhetopleidenvan eindgebruikers,zijnonderdeelvanditict2project. EensuccesvolICT2projectdefiniërenwijalsvolgt:hetresultaatvanhetICT2projectis indeogenvandebetrokkenen(opdrachtgever,gebruiker,klant,architect, projectteamen manager)eenmeetbarenettoverbeteringtenopzichtevande situatieervoor.ditgeldtnietalleenophetmomentvandechargevanhetproject, maarookcircaéénjaarerna.pasdankanbepaaldwordenofeenict2systeem beheerbaarisenofhetopgeleverderesultaatnogsteedsgewenstis. Indedefinitieisgebruikgemaaktvandetermnettoverbetering.Hiermeewordt bedoelddatdepositieve2ennegatieveeffectenvandeverbeteringvoorde betrokkenentegenelkaarwordenweggestreeptenhetresultaatpersaldoeen verbeteringmoetopleveren(delone,&mclean,2004).betrokkenenkunnenvan meningverschillenofeenict2projectsuccesvolisofniet.eenvoorbeeldvaneen negatiefeffectzijndebetrokkenendiedooreenict2projecthunbaanverliezen (denkaanoutsourcingvanwerkzaamhedennaaranderegebieden). Infiguur2(zievolgendebladzijde)wordendeverschillenderolleninICT2projecten inbeeldgebracht,zoalszeindezethesiswordengebruikt. Hierbijiseenonderscheidgemaakttussendeorganisatieaandekantvande businessendievanict.delijnenvanopdrachtgeverenprojectmanagerzijn onderbrokengetekend,omdatdezetweerollenuitsluitendgedurendedeict2 projectenaanwezigzijn,daarnanietmeer. Deandererollenzijnookbuitendetijdspannevaneenprojectactief. 11
16 KaleidoscopevoorsuccesvolleICT2projecten Business, ICT, Opdrachtgever, Architect, Projectmanager, Gebruiker, Team, Klant, Figuur2OnderlingeverhoudingeninICT`projecten Deopdrachtgeverishierbijdeeigenaarvanhetbusinessprocesofproductdateen veranderingondergaatofdatondersteundgaatwordenmeteennieuwict2proces. Deopdrachtgeveriszeldengelijkaandegebruikerdiegaatwerkenmethet resultaatvanhetict2project.eenenkelekeerisdatwelhetgeval.degebruikeren deklantkunnenweldezelfdepersonenzijn.eenwebapplicatie,diezoweldoorde eindklantalsdoordemedewerkerwordtgebruiktvoorhetvoerenvaneen administratie,ishiereenvoorbeeldvan.inditoverzichtisdeprojectmanagermeer aandeict2kantgeplaatst.dezerolkomtindepraktijkookvooraandebusiness kant,afhankelijkvandeinrichtingvandeorganisatie. Derolvanarchitectwordtvaakingevulddooreenspecifiekefunctionaris,waarbij dezedeinhoudelijkekantvanhetict2projectbewaaktendeprojectmanagerde beheersmatige(tijd,geld,kwaliteit)kant.dezerollenlopensomsdoorelkaarheen. Teamtenslotteisdetijdelijkwerkbareovereenkomsttussenverschillende medewerkersvanzoweldebusinessalsict.metprojectteamwordenalle bovenstaanderollentezamenbedoeld. 12
17 KaleidoscopevoorsuccesvolleICT2projecten 1.2 Leeswijzer Bitboekisalsvolgtopgebouwd: Hoofdstuk2bevatdeachtergrondenenaanleidingvanhetonderzoek.Ookzijnde samenvattingenvandeexpertinterviewsopgenomenindithoofdstuk. Hoofdstuk3bevatdeonderzoeksvraagenhetconceptuelemodel.Ditishetmodel waarlangshetoorspronkelijkeonderzoekisuitgevoerd.dithoofdstukwordt afgeslotenmethetdefinitievemodel,zoalsaangetoond. Hoofdstuk4beschrijftwelkeconclusieszijngetrokkenuithetliteratuuronderzoek endewebsurvey. Hoofdstuk5iseensamenvattingvanallegetrokkenconclusies.Tevenswordenin dithoofdstukalleterzakendoendeinterventiesbesproken. Hoofdstuk6istenslottedeconclusie. Detoegevoegdewaardevandezethesiszitinhoofdstuk7.Hierinwordtde projectkaleidoscopebeschrevenwaarmeeopdrachtgeversenopdrachtnemersvoor destartvanhetproject,maarookgedurendehetict2project,kunnenbepalenofde juistekeuzeszijngemaakt.indienditniethetgevalis,dangeefthetinstrument adviezenwaarmeedekansopeensuccesvolict2projectwordtvergroot. Alle%teksten%die%rechts%zijn%uitgelijnd%zijn%commentaar%van%de%auteurs%of%quotes%aan% de%hand%waarvan%de%omliggende%teksten%worden%verduidelijkt.%we%realiseren%ons% dat%de%stof%een%opsomming%is%van%veel%feiten%en%inzichten.%we%hopen%door%middel% van%deze%teksten%het%geheel%toch%leesbaar%te%houden.% Overalwaarinditboekgesprokenwordtover hij dientook zij gelezenteworden. Vetgedruktewoordenindetekstenwordenverklaardindedefinitielijst(ziein hoofdstuk9). 13
18 14
19 2 Achtergrondenendoelstellingen 2.1 Achtergrondonderzoek BinnenveelICT2projectenwordtveelaandachtbesteedaantijd,geld2en kwaliteitsbeheersing.dewerkelijkeredenwaaromeenict2projectwordt uitgevoerd,wilhierdoornogweleensondergesneeuwdraken.ofhetopgeleverde resultaateenverbeteringistenopzichtevandesituatiedaarvoor,ofhetresultaat ingebedisindeorganisatieenofhetresultaatvoldoetaandeverwachtingen tijdensdeimplementatieenindejarendaarna,datzijnminstensevenenzoniet belangrijkerekenmerkenvaneensuccesvolict2project. Door%een%scherpe%visie%van%de%business%en%haar%management,%een%sterke%discipline% plus%goede%projectmanagers%kunnen%de%totale%kosten%van%ictbprojecten%met% tientallen%procenten%worden%teruggedrongen%(verstegen,%2012).% WijrichtenonsinditonderzoekophetresultaatvanICT2projecten(watheefthet ICT2projectopgeleverd)endemanierwaarophetresultaatisbehaald(hetproces naarhetresultaattoe).ditlaatsteistebeïnvloeden.welkesturingtotpositieve resultatenleidt,ishierbijdevraag.daarnaastzullenwekortingaanophet beheersmatigegedeeltevaneenict2project.redenvoordezetweedelingisdateen ICT2projectnogzogoedingeschat,geplandenuitgevoerdkanzijn,alshetresultaat nietgebruiktwordtdoordeafnemersomdatdewensengedurendedetijd veranderdzijn,hetresultaathetklantprocesonvoldoendeondersteuntofhet opgeleverdesysteemnietbeheerbaaris,danhaddeict2ontwikkelingnetzogoed nietkunnenplaatsvinden.% 2.2 Aanleidingonderzoek Helaasishetnogsteedsactualiteit:ICT2projectenleverenvaaknietwatervan wordtverwacht,naafrondingblijktdeprijshogerdanafgesprokenofhetproject looptuit.deict2projectenondersteunenhetklant2ofgebruikersprocesnietof onvoldoende,terwijldatjuisthetbestaansrechtisvanict.hetmoetbijdragenaan destrategievaneenbedrijf,andershadhetprojectnieteensmogenstarten.dit falenisfrustrerendvoorallebetrokkenen,ofhetnudeklant,deaandeelhouder, hetcoöperatielid,demedewerkerofdebestuurderis. AangetoonddoorStandish(1999)isdateenaantalfactorenzoalshetgebruikenvan bewezentechnologie,hetinzettenvandoelarchitectuurenhetonderkennenvan devooringenomenheidvanplannersdekansopsuccesvooreenprojectkan vergroten.ictiseenrelatiefjongvakgebied(<50jaar)waarineenhoogtempo 15
20 KaleidoscopevoorsuccesvolleICT2projecten wordtgewerktomtotvolledigeintegratiemetalleandereprocessenvande ondernemingtekomen. De%klant%is%niet%koning.%De%koning%praat%je%naar%de%mond.%En%maak%ook%niet%de% vergissing%dat%je%klant%je%beste%vriend%is,%want%dat%is%hij%niet.%maar%hij%is%wel%je% beste%buurman.%die%ga%je%wel%helpen%als%er%een%boom%gesnoeid%moet%worden,% ook%als%je%geen%tijd%hebt.%( )%(Frans%den%Boer,%2008,%bron%Harrewijn,%2009). VeelkenmerkenvansuccesvolleICT2projectenlijkenzichtebevindenophetgebied vandehardefactorenalstijd,geld,technologie,ontwikkelmethodiekenkwaliteit. Goedplannen,goedafsprekenwatergeleverdgaatworden,dejuistetechnologie kiezen,dejuisteontwikkelmethodiektoepassenenvoldoendegeldendekluslijkt geklaard(thestandishgroup,1999).desondanksgaathetnogsteedsnietgoed (genoeg).onsinzienswordterteweinigaandachtbesteedaandezachtefactoren alsgedragencultuurenhetsamenspeltussenhardeenzachtefactoren. 2.3 Eersteverkenning Omonzeideeënoverhetonderwerpverdervormtegevenenaantescherpen hebbenwemeteenaantalvooraanstaandepersonengesprokeninhetvakgebied. Wezijnmetdezeexpertsinaanrakinggekomenviaonzeopdrachtgevers,onze begeleiderenviaonseigennetwerk.dezeexpertshebbenonsweerincontact gebrachtmetandereexperts. Devolgendepersonenzijngeïnterviewd.Perpersooniskortaangegevenwatde specifiekeredenvanhetinterviewisgeweest. Tabel1Geïnterviewdeexperts Naam FunctieofRol Instituut Reden Onno LidRaadvan DeltaLloyd Opdrachtgeveren Verstegen Bestuur groep probleemeigenaar Hansvander DirecteurICT PGGM Opdrachtgeveren Zwaag probleemeigenaar Fransden Boer Directeur Bisnez Management ErikBoon Eigenaar ErikBoon Coaching& Training LeonDohmen Principle Consultant CGI (voormalig Ervaringsdeskundiget.a.v. zoweldehardekantalsde zachtekantvanict2projecten Zelfstandigcoachen consultant.zijn aandachtsgebiedisdezachte kantvanict2projecten OnderzoeknaarimpactvanICT oporganisatieverandering 16
21 KaleidoscopevoorsuccesvolleICT2projecten Naam FunctieofRol Instituut Reden Logica) Laurenz Eveleens Promovendus VU Amsterdam Onderzoeknaar kosteninschattingen, functiepuntanalyseen efficiencymetingen EraldKulk Promovendus VU Amsterdam Richard Lugtigheid ExpertLead Architect PGGM RobPeters Onderzoeker VU Amsterdam EltjoPoort Promovendusen CGI LeadExpert (voormalig Architecture Logica) ChrisVerhoef MarcelVilain HoogleraarIT Asset management Programma2 directeur VU Amsterdam Nationale Nederlanden Onderzoeknaar requirementscreepenkwaliteit vankostenschattingen,werkt bijhetcioofficevande Overheid IsbijPGGMverantwoordelijk voorhetopstellenennaleven vandeenterprisearchitectuur, hetinformatiebeleidenhet informatiebeveiligingsbeleid OpdrachtgeverEquityProject, Simbiosisproject Isop18juni2012 gepromoveerdopderolvan nonfunctionalrequirementsen architectuurbijprojectsucces Jarenlangonderzoekernaar kenmerkenvansuccesvolleict2 ontwikkeling HeeftdeTheoryofConstraints (ZwaksteSchakel) geïmplementeerdbijnationale Nederlanden.Ditheeftgeleid totsuccesvolleict2projecten. Vanelkinterviewgevenwehierondereenkortesamenvatting. Verstegenbenadruktdatdesuccesbelevingvandeopdrachtgeverdebelangrijkste graadmeteris.tijdenseenaantalbegeleidings2enreviewsessiesinhetprocesvan hetschrijvenvanthesis,geefthijaandatsuccesvolleict2projectenworden gevormddoorsterkmanagementmeteenvisie,eengoedeprojectmanager,een checkopderequirementsdoorseniormanagement,betrokkenmanagementen eengoedeexecutievanhetproject.verderheefthetprojecterbaatbijalshetniet tegrootisofwordtopgeknipt,waarbijhettotaleportfoliovanprojectenmoet wordenbezien.detotaleverandercapaciteitvandebusinessenictmagniet wordenoverschreden.vervolgensnoemtverstegennogdekwaliteitvande 17
22 KaleidoscopevoorsuccesvolleICT2projecten betrokkenmedewerkers,consistentieindekeuzesvanhetmanagementenhet nemenvanverantwoordelijkheiddoordatmanagementalsfactorendiedekansop succesvergroten. VanderZwaagonderkenteenpersoonlijk2enzakelijkaspectaansuccesvolleICT2 projecten.hetzakelijkeaspectgaatoverdebuitenwereldendeklantenhoedeze erbetervanwordt.hetpersoonlijkeaspectzitinhetfeitdateenopdrachtgever meelaatwegenwathetprojectvoorhempersoonlijkkanbijdragen.geefteen succesvolprojectmeeraanzien,eengroterekansoppromotie?hijdefinieerthet welofnietsuccesvolzijnvanprojectenvanuitdeperceptie(succesbeleving)vande belangrijkstestakeholders.ditistemanagen,hoewelditéénvandelastigste uitdagingenis. Lugtigheidgeeftaandatdecirkelsvanstakeholders(vandirectnaarminderdirect betrokken)enhetaandachthebbenvoordezecirkelsvaninvloedisopsuccesvolle projecten.ondankszijnvelejarenervaringishijnoggeeninstrument tegengekomendateenprojectandersinschatdanopbudget,tijd,kwaliteiten risico s.hetbelangvanarchitectuurenhethebbenvaneendoelarchitectuurvoor dekansopsuccesvolleict2projectenachthijgroot.hierinzijnverschillende gradatiesmogelijk,eenprojectdientechteraltijdbijtedragenaandeinvullingvan dezedoelarchitectuur.desamenwerkingtussenprojectmanager,opdrachtgeveren architecteneenevenredigeverhoudingtussendezerollen(geenivorentoren gedragvaneenvanhen)draagtbijaandekansopsuccesvolleict2projecten. Poortverteltdatderolscheidingtussenprojectmanagersenarchitectenbuiten NederlandveelminderstriktzijndaninNederland.Hierlijktdeprojectmanager vooraleenprocesmanagerendearchitectinhoudelijkeroltehebben.datbijt elkaar,beiderollenzoudenbeideaspectenvanprojectenmoetenkunnen uitvoeren.hethebbenvaneendoelarchitectuurreduceertdematevan onzekerheid.elkeonzekerheiddiegeëlimineerdkanworden,leverteenrisico2en daarmeekostenverlagingopinprojecten.daarnaastzijnhethebbenvannon` functionalrequirementsvangroteinvloedopdekansopsucces,zoblijktuitzijn onderzoek. Verhoefgeeftaandatoverhetalgemeendedefinitievoorsuccesvolleprojectenhet optijd,binnenbudgetenconformafgesprokenkwaliteitopleverenvaneensetvan gebouwdespecificatiesis.eenmethodeomhetfinanciëleresultaatteberekenenis denettocontantewaarde(ncw).goedefinanciëlerapportagesontbrekenvaakbij projecten.deontwikkelmethode(klassiekewatervalofagile)isnauwelijksvan 18
23 KaleidoscopevoorsuccesvolleICT2projecten invloedophetuiteindelijkeresultaat.dejuistemensenzijnechtervangrote invloed.oorzaakvanfalenismeestalonkunde,zowelaandeopdrachtgevende2als opdrachtnemendekant. PetersgeefteendoorkijkindeonderzoekendieplaatsvindenaandeVU.De businesscasevanhetportfolioaanprojectenisbelangrijkergeblekendande businesscasevaneenindividueelproject.tevensishetkunnenkwantificerenvan deresultatenendedaarbijbehorendekwalitatieveforecastingvandekostenvoor hetmanagementbelangrijk.petersconcludeertaandehandvanzijnjarenlange ervaringdatbetrokkenprojectmanagers,dieverwachtingengoedmanagen,een veelgroterekanshebbenhetprojectsuccesvoltebeëindigen.desamenwerking tussendeopdrachtgeverendeprojectmanagerlijkthierbijessentieel.ditisechter (nog)nietbewezen. EveleensgeeftaandatCIO srecentelijkeenvragenlijstintweefaseshebben ingevuldvoorhetcioofficevanpwc.ineersteinstantiegavenzeallemogelijke succesfactorenaanvoorprojecten.indetweederondewerdhengevraagdde succesfactorenterangschikken.daarnaastrichttenzijzichvooralgerichtopde hardekantvanprojecten. Kulkheeftonderzoekgedaannaarhetaantalwijzigingendateenprojectgedurende deuitvoervanhetprojectaankan.daarbijisgeblekendatindiener doelarchitectuuraanwezigis,ermeerwijzigingengeabsorbeerdkunnenworden. Tevensheefthijonderzoekgedaannaarkostenonder2enoverschattingen.Hieruit isgeblekendateencmmi`niveauvaneenit2afdelingniethogerdienttezijndan datvandebusiness.ditlevertnamelijkgeenvoordeelopinkostenschattingen.hij heeftnietkunnenaantonendateenhogerniveaucmmitotbetereresultatenleidt. Eenteamlevertwelbetereschattingenopindienhetdekanskrijgteenleercurve doortemaken. VilainverteltoverdeimplementatievandeTheoryofConstraints(Goldratt,1997) diehijheeftgedaaninict2projecten.hierbijwordthetidentificerenenmanagen vanbottlenecksineenprojectalseersteprioriteitopgepakt.dehulpmiddelendie hierbijwordeningezetzijnhetverzamelenvanallebuffertijdenuitalle(deel)taken ofwerkpakkettenvaneenproject.dezebuffertijdenwordenaanheteindvande projectplanningverzameld.zodraeentaakofwerkpakketbuffertijdgaatgebruiken, wordtgeanalyseerdwatderedenhiervoorisenogenblikkelijkactieondernomen. Zowordthetgebruikvanbuffertijdzoveelmogelijkbeperkt.Denatuurlijkeneiging vanteamsenprojectmanagersompositieftezijnoverdetoekomst(alleactiesinde 19
Kaleidoscope voor succesvolle ICT-projecten
Kaleidoscope voor succesvolle ICT-projecten B.E. Dado & R.G.M. Dahmen Kaleidoscope voor succesvolle ICT-projecten De belangrijkste kenmerken van succesvolle ICT-projecten kans op succes te vergroten B.E.
Nadere informatieVoorspelbaar projectsucces
Voorspelbaar projectsucces Waarom mislukken projecten bij positieve business cases? PRINCE2 is a Registered Trade Mark of the Office of Government Commerce in the United Kingdom and other countries John
Nadere informatieAnalyse. Analyse Sourcing Management
Analyse Analyse Sourcing Management Analyse Stel, één op de zes huizen in Nederland wordt nooit afgebouwd, of zodanig gammel opgeleverd dat ze onbewoonbaar zijn. Krankzinnig? Niet in de ICT-sector. Vijftien
Nadere informatieCompetenties & Change Management. 02 december 2010 Jørgen Bergwerff
Competenties & Change Management 02 december 2010 Jørgen Bergwerff Competentie ontwikkeling in Inkoop 2 Agenda Benefit Business Class Competentie ontwikkeling Moderne Inkoper Conclusie 3 Benefit Business
Nadere informatieProjectmanagementenquête 2007
Projectmanagementenquête 2007 Handvatten voor succesvolle projecten 21 maart 2007 Bisnez Management in samenwerking met het IT Trends Institute en de Vrije Universiteit van Amsterdam copyright by Bisnez
Nadere informatieONTWERPER!IN!UITVOERING! Kansen!voor!middelgrote!architectenbureaus!! in!de!rol!van!uitvoerend!general!planner!
ONTWERPERINUITVOERING Kansenvoormiddelgrotearchitectenbureaus inderolvanuitvoerendgeneralplanner Afstudeeronderzoek 23F11F2015 Afstudeerbedrijf: Korfkerarchitecten Sportlaan12 8302AZEmmeloord Bedrijfsbegeleider:
Nadere informatieLeiderschapsontwikkeling: inspiratie en resultaat
OPEN YOUR EYES Leiderschapsontwikkeling: inspiratie en resultaat Leiderschap ontwikkeling vanuit de kern Leiderschap is van grote invloed op de resultaten van de organisatie. Hoe kunnen we onze ambities
Nadere informatieGastcollege BPM. 19 december 2011. Research Centre for Innova0ons in Health Care www.kenniscentrumivz.hu.nl
Gastcollege BPM 19 december 2011 Wiebe Wiersema Wiebe Wiersema, bijzonder lector Pragmatische bruggenbouwer 3,5 jaar lector 1 dag/week lector HU 1 dag/week lijnmanager Solution Architectuur Capgemini 3
Nadere informatieProjectmanagement De rol van een stuurgroep
Projectmanagement De rol van een stuurgroep Inleiding Projecten worden veelal gekenmerkt door een relatief standaard projectstructuur van een stuurgroep, projectgroep en enkele werkgroepen. De stuurgroep
Nadere informatiePast performance. Een wijze les voor iedereen
Past performance Een wijze les voor iedereen Pastperformance:eenwijzeles vooriedereen Enschede,augustus2012 Auteur MartenLagemaat UniversiteitTwente m.lagemaat@student.utwente.nl Begeleiding drs.ing.j.boes
Nadere informatieAgile with a smile. Dion Kotteman
Agile with a smile Dion Kotteman Introductie Strategisch adviesbureau www.dionkotteman.com Lid RvC, opdrachten bij Deloitte, CGI, gemeente Amsterdam, associé bij PBLQ. Voormalig CIO Rijk. Auteur van: De
Nadere informatieb u s i n e s s c o n s u l t a n c y Parlementair onderzoek naar ICT projecten bij de overheid Rapport commissie Elias, wat moet ik ermee?
Parlementair onderzoek naar ICT projecten bij de overheid Rapport commissie Elias, wat moet ik ermee? Aanleiding parlementair onderzoek Rijksoverheid heeft een deel van haar ICT projecten niet op orde
Nadere informatieSuccesvol opdrachtgeverschap in projecten
PRINCE2 Symposium: Succesvol opdrachtgeverschap in projecten Lia de Zoete Capgemini Academy Door de markt gezien als succesfactoren 1/3 rapporteert 62% van de projecten budgetoverschrijding eindigt niet
Nadere informatieWiki voor een onderzoeksinstituut. Presentatie Wikiwednesday Nederland Richard Kranendonk, 3 april 2013
Wiki voor een onderzoeksinstituut Presentatie Wikiwednesday Nederland Richard Kranendonk, 3 april 2013 1 Ik ga u teleurstellen... 2 Over mij... 3 Over mij... Project- en programmamanager Techniek- en procesimplementaties
Nadere informatieAdviesbureau nieuwe stijl Strategie leiderschap - coaching
Adviesbureau nieuwe stijl Strategie leiderschap - coaching Samenvatting InmensGroeien is opgericht door Joop Egmond en Maarten Smits. Het bedrijf is ontstaan uit de wens om voor mensen binnen organisaties
Nadere informatieNaar winstgevend gegevensmanagement
i Naar winstgevend gegevensmanagement Groeipad bestaat uit vijf fasen De aandacht voor gegevensmanagement is de laatste jaren sterk toegenomen. Hoogste tijd om gegevensmanagement op een volwassen manier
Nadere informatieFactsheet Training Project Leadership Simulatie (PLS)
Factsheet Training Project Leadership Simulatie (PLS) LEARNING BY DOING Kort signalement Road2Results heeft op basis van haar jarenlange ervaring met het managen van business en ICT projecten vanuit diverse
Nadere informatieProjectmanagement onderzoek. www.bitti.nl. Meest succesvolle projectmanagement methodiek is PINO. 6 december 2006 Barry Derksen MSc MMC CISA CGEIT RI
Projectmanagement onderzoek Meest succesvolle projectmanagement methodiek is PINO 6 december 2006 Barry Derksen MSc MMC CISA CGEIT RI Agenda Aanleiding & werkwijze Projecten mislukken Projectmethodieken
Nadere informatieProjectsabotage. Het verschijnsel dat projecten bewust worden ondermijnd. Deel 1 Ngi 20 4 2011
Projectsabotage Het verschijnsel dat projecten bewust worden ondermijnd Deel 1 Ngi 20 4 2011 Introductie Dion Kotteman Meer dan 25 jaar projectervaring bij overheid en financiële instellingen; Boek geschreven,
Nadere informatieHet verhaal van de EA. The voice of the architect
Het verhaal van de EA The voice of the architect Marcel van Nunen is hoofd strategie en innovatie bij de Dienst ICT Uitvoering van het ministerie van Economische Zaken. Tevens is hij voorzitter van de
Nadere informatieTypo3 Usergroep bijeenkomst Skillsontwikkeling in Typo3 community. - Luuk Roovers - www.vicus.nl info@vicus.nl
Typo3 Usergroep bijeenkomst Skillsontwikkeling in Typo3 community - Luuk Roovers - www.vicus.nl info@vicus.nl Agenda Even voorstellen Vicus ebusiness Solutions Geluiden uit de markt Belangrijke verschillen
Nadere informatieCONSILIA HET PLATFORM VOOR CONSULTING PROFESSIONALS SEPTEMBER 2012 STRATEGY ORGANISATION & GOVERNANCE CORPORATE IT EXECUTION
STRATEGY ORGANISATION & GOVERNANCE CORPORATE IT EXECUTION CONSILIA HET PLATFORM VOOR CONSULTING PROFESSIONALS SEPTEMBER 2012 Copyright 2012 by Nolan, Norton & Co. All rights reserved B ent u als professional
Nadere informatieSteegeling consultancy You re going to understand if you get it! (Johan Cruijff)
Steegeling consultancy You re going to understand if you get it! (Johan Cruijff) Huibert Steegeling Enterprise architect Tutor Business Processes Tutor MBA thesis Experience: Business- Informmation Planning
Nadere informatieOnderzoek-naar- het-atriske- Protocol-bij- chronische-ptss-
Onderzoeksrapport-voor- Revivendo-B.V.- Onderzoek-naar- het-atriske- Protocol-bij- chronische-ptss- SaxionHogeschool ToegepastePsychologie ElinevandenBerg 306408 KarinPloegh NienkeBoom Deventer 18= 8 =
Nadere informatieHet onderzoeksverslag
Het onderzoeksverslag Rian Aarts & Kitty Leuverink Onderzoeksverslag (zie ook handboek blz. 306) Titel en Titelpagina Voorwoord Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding (ook wel: Aanleiding) Probleemstelling
Nadere informatieSMART requirements schrijven
SMART requirements schrijven Reverse Engineering als aanpak voor leren Requirements Kenniscentrum 27 maart 2012, 18:50 19:30 uur Hossein Chamani, docent en trainer bij Hogeschool Rotterdam 1 Introductie
Nadere informatieLiteratuur Projectmatig Werken
Literatuur Projectmatig Werken Onderstaande boeken behandelen de meest gebruikte methodieken van projectmatig werken. Prince 2 is vooral voor ICT-projecten geschikt. Overheden kiezen vaak voor een bepaalde
Nadere informatieJe#bent#jong#en#je#wilt#wat #! Onderzoek!naar!jongerenparticipatie!voor! het!centrum!voor!jeugd!en!gezin! van!de!gemeente!geldermalsen!!!!!!
Je#bent#jong#en#je#wilt#wat # Onderzoeknaarjongerenparticipatievoor hetcentrumvoorjeugdengezin vandegemeentegeldermalsen # Masterthesis## MargauxVermeer Utrechtjuli2012 Je#bent#jong#en#je#wilt#wat # Onderzoeknaarjongerenparticipatievoor
Nadere informatieARCHITECT MEETS ARCHITECT. Datagedreven Werken. Verslag 14 SEPTEMBER, 2018 NIEUWEGEIN EXPERT MEETS EXPERT
ARCHITECT MEETS ARCHITECT Datagedreven Werken Verslag 14 SEPTEMBER, 2018 NIEUWEGEIN EXPERT MEETS EXPERT Spreker RONALD DAMHOF, IQCP Information Quality Certified Professional (IQCP), Principal Consultant
Nadere informatieCurriculum Vitae. Nico Verbaan
Curriculum Vitae Nico Verbaan oog voor resultaat/hart voor mensen hr = mindset het nwe ontwikkelen talent management people & performance can do/will do Geboortedatum 18 januari 1964 Adres Groen-blauwlaan
Nadere informatieWaarom kiest Agis Zorgverzekeringen voor projectmatig werken?
Waarom kiest Agis Zorgverzekeringen voor projectmatig werken? Monique te Velthuis Agis Zorgverzekeringen Ontstaan in 1999 na fusie tussen zorgverzekeraars Anova, Anoz en ZAO 1,8 miljoen ziekenfonds en
Nadere informatieVoorwoord. V e e l l e e s p l e z i e r, R o b e r t M e n t i n k. Erasmus Universiteit Bestuurskunde Publiek Management 2
Voorwoord V o o r u l i g t m i j n m a s t e r s c r i p t i e t e r a f r o n d i n g v a n d e s t u d i e B e s t u u r s k u n d e a a n d e E r a s m u s U n i v e r s i t e i t. D i t i s m i j
Nadere informatieNooit het model, altijd de mens
Nooit het model, altijd de mens Principal Principal www.bisnez.com/principal Colofon Oktober 2013, Bisnez Management BV Auteurs: Frans den Boer, Michiel Dijkman, Vincent van Doorn, Peter-Willem van Lindenberg
Nadere informatieMedewerkerstevredenheidsonderzoek
Medewerkerstevredenheidsonderzoek Ontdek de kracht van feedback! 160+ uitgewerkte voorbeeldvragen 13 thema s Versie 5.00 Email: info@voorbeeldtevredenheidsonderzoek.nl www.voorbeeldtevredenheidsonderzoek.nl
Nadere informatieSturing op ICT STRATEGISCHE BESLUITVORMING GOVERNANCE INNOVATIE. 24 sept 2015; Jurgen Bomas
Sturing op ICT STRATEGISCHE BESLUITVORMING GOVERNANCE INNOVATIE Sturen op ICT en samenhang met business Maes als onderzoek model Vanuit onderzoek in bedrijfsleven: IT beslissing Rol Directie Consequentie
Nadere informatieHerhuisvesting TNO TS locatie VMB Delft. Bestaande laboratoria en kantoren verplaatsen naar drie locaties
CURRICULUM VITAE R. MULDER Naam Mulder Voornamen Rob Geboortedatum 17 februari 1963 Geboorteplaats Rotterdam, Nederland Nationaliteit Nederlands Opleiding 1985-1989 HBO, HTS, Bouwkunde, Nederland. Hogeschool
Nadere informatieBWI Bedrijfscase Projectmanagement deel 2 1. VU BWI Bedrijfscase. Cursus Project management deel 2
BWI Bedrijfscase Projectmanagement deel 2 1 VU BWI Bedrijfscase Cursus Project management deel 2 April 2011 Henk Magré Programma Korte terugblik Projectplan en Communicatie (theorie) Werkgroepjes (jullie
Nadere informatieArchitecture Governance
Architecture Governance Plan van aanpak Auteur: Docent: Stijn Hoppenbrouwers Plaats, datum: Nijmegen, 14 november 2003 Versie: 1.0 Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. PROBLEEMSTELLING EN DOELSTELLING...
Nadere informatieHERGEBRUIK VAN REQUIREMENTS Een praktische implementatie
HERGEBRUIK VAN REQUIREMENTS Een praktische implementatie Zacharias van Diermen Legal & General www.landg.nl Edwin Schumacher Synergio www.synergio.nl Legal & General Bedrijf Bestaat al 175 jaar Opgericht
Nadere informatieProfiel Shared Values. Onafhankelijke ICT & Telecom managers en adviseurs
Profiel Shared Values Onafhankelijke ICT & Telecom managers en adviseurs Onze scope organisatie ICT & Telecom werkprocessen strategie Onze diensten ICT & Telecom advies Projectmanagement Interim-management
Nadere informatieProf. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes. Evidence-based handelen bij lage rugpijn
Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Epidemiologie, preventie, diagnostiek,
Nadere informatiePraktijkgericht onderzoek - Easysteppers
Praktijkgericht onderzoek - Easysteppers Opdrachtgever: Naam studenten: Wil Peters Saleha Mughal & Marloes Boers Studentnummers: 500694382 & 500683615 Plaats: Amsterdam Datum: 13 juni 2017 Opleiding: Naam
Nadere informatieFactsheet Pink Professional Services
Onze toegevoegde waarde: heeft primair focus op de klantproblematiek Al onze medewerkers zijn gecertificeerd of studerend op hun vakgebied; Pink PS is een kennisorganisatie Wij zijn een IT bedrijf dat
Nadere informatieElementair Project Management
Elementair Project Management Impressie van de sheets 15 juni 2018 Versie 1.1 Projectmanagement in de Zorg Projectmanagement in de Zorg Elementair Project Management 2 Algemene trend LIJN PROJECTEN Toename
Nadere informatieProjectmanagement Interimmanagement Facilitymanagement Technische projecten Detachering
Projectmanagement Interimmanagement Facilitymanagement Technische projecten Detachering Zaandam (t) 075 6873455 (f) 075 6875002 www.detelec.nl Introductie Detelec bv is een onafhankelijke dienstverlener,
Nadere informatieHoog tijd voor meer focus op besturing!
Het curriculum van het hoger IT onderwijs is (hopeloos?) verouderd: Hoog tijd voor meer focus op besturing! NIOC 2011 7 april 2011, Daniël Smits, Debbie Tarenskeen, Bert Wimmenhove Vereiste kennis ICT
Nadere informatieKickstart-aanpak. Een start maken met architectuur op basis van best practices.
Kickstart-aanpak Een start maken met architectuur op basis van best practices. www.theunitcompany.com Kickstart-aanpak Soms is net dat extra duwtje in de rug nodig om te komen waar je wilt zijn. In onze
Nadere informatieAanleiding. Context: Krimp van beschikbare middelen en mensen Bestuurlijke doelstelling = optimaal digitaal en basis op orde
Aanleiding Professionaliseringsprogramma sector Bedrijfsvoering, onderbouwd met 2 onderzoeken uit 2013: IT-scan door Ernst en Young Analyse en advies I&A-organisatie door BoerCroon Context: Krimp van beschikbare
Nadere informatieMeer Business mogelijk maken met Identity Management
Meer Business mogelijk maken met Identity Management De weg naar een succesvolle Identity & Access Management (IAM) implementatie David Kalff OGh 14 september 2010 't Oude Tolhuys, Utrecht Agenda Herkent
Nadere informatieGenerieke I Toets & Advies
Informatiseringsbeleid Rijk Architectuur en Standaarden Bijlagen 2 Generieke I Toets & Advies 1. Inleiding De ICCIO heeft op 17 april 2012 ingestemd met de volgende beslispunten A t/m D te nemen: A. Als
Nadere informatieWHITE PAPER. Business Solutions
WHITE PAPER Business Solutions De keuze van de strategie/aanpak is be-palend voor de complexiteit en doorlooptijd van een implementatie. Introductie Uw organisatie staat op het punt om een standaard software
Nadere informatieKWR 05.026 april 2005
KWR 05.026 april 2005 Kiwa N.V. - 1 - april 2005 KWR 05.026 april 2005 2005 Kiwa N.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand,
Nadere informatieDe opgave. Drie gelijkwaardige gemeenten Sterke lokale identiteit Bestuur dicht bij bevolking Bestaande samenwerkingsvormen
De opgave + Drie gelijkwaardige gemeenten Sterke lokale identiteit Bestuur dicht bij bevolking Bestaande samenwerkingsvormen - Kwetsbare eigen organisatie Beperkte investeringsbudgetten Onvoldoende slagkracht
Nadere informatieProcesmanagement. Organisatieadvies. Opleiding en training. Informatiemanagement. Uw organisatie efficiënter ingericht en uw beleid op orde
Organisatieadvies Uw organisatie efficiënter ingericht en uw beleid op orde Procesmanagement Uw bedrijfsprocessen inzichtelijk, efficiënt en onder regie Opleiding en training Praktijkgerichte en actuele
Nadere informatieMBI KANDIDAAT. Samenvatting profiel
MBI KANDIDAAT Samenvatting profiel Algemeen directeur zoekt een onderneming in het leveren en eventueel inbedrijfstellen van (onderdelen van) technische componenten als onderdeel van een totaalinstallatie
Nadere informatieResultaten SPIDER-werkgroep "Invoerlngsstrategleên niveau 2 CMM"
,,~'I:'"---::-------., Advanced DeploymentA..lstance ""-... Resultaten SPIDER-werkgroep "Invoerlngsstrategleên niveau 2 CMM" Drs. Michel Rutgers Voorzitter _rkgroep 25 september 2001 Advanted Deploymert
Nadere informatieI&A Integraal bestuurd
I&A Integraal bestuurd I&A-besturingsmodel samenvatting Datum: 25-04-2014 Versie: 1.0 1 Doelstellingen van het I&A-besturingsmodel De positie van informatievoorziening en automatisering (I&A) de afgelopen
Nadere informatieMODULEHANDLEIDING BM- Succesvolle Organisaties
MODULEHANDLEIDING BM- Succesvolle Organisaties Opleiding Bedrijfskunde MER Hoofdfase Osiriscode: Collegejaar: 2015-2016 Blok: 2 jaar 3 business management 1 Samenvatting Naam onderwijseenheid BM-Succesvolle
Nadere informatieBisnez Management. Een kennismaking
Bisnez Management Een kennismaking Bisnez staat voor 2 Wie zijn wij Een projectmanagement en adviesbureau met 35 medewerkers Ervaren, vindingrijk en geselecteerd op het vermogen om het verschil te kunnen
Nadere informatieKwaliteit van ICT vergt samenwerking
26 november 2015 Werk mee aan een referentiearchitectuur voor ICT-kwaliteit: een katern Kwaliteit als leidraad voor samenwerking van ITdisciplines Martijn Sasse, business architect en QA, m.sasse@rechtspraak.nl
Nadere informatieSamenwerking en communicatie binnen de anderhalvelijnszorg
Samenwerking en communicatie binnen de anderhalvelijnszorg Een beschrijvend/ evaluatief onderzoek naar de samenwerking en communicatie tussen huisartsen en specialisten binnen de anderhalvelijnszorg ZIO,
Nadere informatieBAM Bouw en Vastgoed Nederland Project Online en edison365 Projects implementatie
BAM Bouw en Vastgoed Nederland Project Online en edison365 Projects implementatie Introductie Odysseus heeft eind 2017 / begin 2018 Project Online en edison365 Projects bij BAM Bouw en Vastgoed Nederland
Nadere informatieFunctiebeschrijving Technische Architect
Functiebeschrijving 1. Algemene Gegevens Organisatie Functienaam Versie Auteur : [naam organisatie] : : 1.0 concept : Ad Paauwe a. Plaats in de organisatie De rapporteert aan de manager van het architectuurteam.
Nadere informatieFor a Healthy, Christ-Centred and Self-sustainable Community
Organisatie ESPANOR is de partnerorganisatie van de stichting KIMON in Mozambique. ESPANOR is een christelijke organisatie voor integrale ontwikkeling. De organisatie is opgericht in 2004 door Mozambikanen
Nadere informatieWorkshop Slimmer Communiceren
Workshop Slimmer Communiceren Smart Communications Event 11 april 2013 Antoine van der Sijs Strict Consultancy BV 06-27085938 a.van.der.sijs@strict.nl René van Dormolen Microsoft BV (020) 500 1441 renevan@microsoft.com
Nadere informatieIn drie fasen naar een digitale organisatie
In drie fasen naar een digitale organisatie Volg deze unieke opleiding voor professionals en organisaties die succesvol willen zijn in hun digitale transformatie. Fase 1 EIM Practitioner De basis: een
Nadere informatieCTAC SLAAT DE BRUG TUSSEN MENS EN TECHNIEK
CTAC SLAAT DE BRUG TUSSEN MENS EN TECHNIEK JAARCIJFERS 2011 14 maart 2012 Agenda 1. Ctac Solution Provider 2. Hoofdpunten 2011 3. Financiële details 4. Strategie en vooruitblik 2 Ctac Solution Provider
Nadere informatiecontractmanagement PIANOo Congres 2011 Ir. Ing Harry Verkooijen Hoofd SBO-ICM Harry.verkooijen@minbzk.nl
Van contractbeheer naar contractmanagement PIANOo Congres 2011 Ir. Ing Harry Verkooijen Hoofd SBO-ICM Harry.verkooijen@minbzk.nl Doel van de presentatie (1) Waarom verdient contractmanagement een speciale
Nadere informatieDiscussiebijeenkomst Breeam In-Use Wat levert het op voor de gebruiker?
Dutch Green Building Week, 16 september 2013 ANWB & Techniplan Adviseurs 1. Introductie (15.15 15.25 uur) 2. Vraagstelling DGBC Stefan van Uffelen (15.25 15.30 uur) 3.1. Discussie in workshopvorm deel
Nadere informatieMasterclass Organisational Agility. Effectief inrichten van wendbare organisaties
Masterclass Organisational Agility Effectief inrichten van wendbare organisaties In een sterk veranderende markt is wendbaarheid een voorwaarde om te overleven. Om de continuïteit te waarborgen dient snel
Nadere informatiePROJECT INITIATION DOCUMENT
PROJECT INITIATION DOCUMENT Versie: Datum: x.x dd-mm-jj DOCUMENTATIE Versie Naam opdrachtgever Naam opsteller Datum: dd-mm-jj Voor akkoord: Datum:. INHOUDSOPGAVE 1. Managementsamenvatting
Nadere informatieShared Service Center ICT Haaglanden. en de digitale snelweg van de Rijksoverheid. Astrid Zwiers Vestigingsmanager Directieteam SSC-ICT Haaglanden
Shared Service Center ICT Haaglanden en de digitale snelweg van de Rijksoverheid Astrid Zwiers Vestigingsmanager Directieteam SSC-ICT Haaglanden Jaarcongres Strategic Sourcing 16 juni 2015 Even voorstellen:
Nadere informatieLean Manager: Oei, ik groei!
Lean Manager: Oei, ik groei! Versie juni 2014 Even voorstellen Elske Heeren Master Blackbelt en consultant Operational Excellence Carlo Theunissen Blackbelt en consultant Operational Excellence Wat gaan
Nadere informatieThemadag Beveiliging & ICT Trends, dilemma s & toekomst
Themadag Beveiliging & ICT Trends, dilemma s & toekomst Zoetermeer, Erik de Vries CPP DutchRisk bv Programma Erik de Vries CPP Security trends, dilemma s, prakkjkcase DGC lid prakkjkcase Discussie 12.45
Nadere informatieINTERNE COMMUNICATIE
INTERNE COMMUNICATIE ROOS HOOFDSTUK 7 STEL NOU DAT JE EEN IC OPDRACHT KRIJGT BIJ STAGE OF AFSTUDEREN HOE PAK JE DAT DAN AAN? HOE ZORG JE ALS SUPERGOEDKOPE CONSULTANT (NU) OF ALS SUPERDURE CONSULTANT (LATER)
Nadere informatieEnterprise Content Management
2-daagse training Enterprise Content Management Grip op informatie in een multi-channel wereld Initiatief en organisatie In samenwerking met ecm.heliview.nl Wat leert u in deze training? De eisen waaraan
Nadere informatiePortfoliomanagement. Management in Motion 7 maart 2016
Portfoliomanagement Management in Motion 7 maart 2016 PMO Institute Julianalaan 55 3761 DC Soest I: www.pmoinstitute.com I: www.thinkingportfolio.nl E: info@pmoinstitute.com Tjalling Klaucke E: tj.klaucke@pmoinstitute.com
Nadere informatieKortere doorlooptijden in uw project Hogere kwaliteit software
Kortere doorlooptijden in uw project Hogere kwaliteit software FileMaker Pro 1994-2013, FileMaker, Inc. Kempen Automatisering Sinds 2000 Als eerste van Nederland gecer3ficeerd. 12 jaar ervaring met maatwerk
Nadere informatieNieuwe Samenwerkingsvormen: Garantie voor meer kwaliteit?
Wie maakt nu eigenlijk de stad? Nieuwe Samenwerkingsvormen: Garantie voor meer kwaliteit? Prof.dr. Jack A.A. van der Veen Professor of Supply Chain Optimization Universiteit van Amsterdam Woonstaddebat
Nadere informatieLeiderschap in een organisatie met technische professionals
Quintor Leiderschap in een organisatie met technische professionals Johan Tillema CEO Quintor Professionele softwareontwikkeling ICT Architectuur Java,.NET en Mobile Informatieanalyse Opgericht in 2005
Nadere informatieOpleiding MARIJ Module 7
1. Sturen op samenhang 2. Overview MARIJ 3. MARIJ voor architecten Opleiding MARIJ Module 7 5. Architectuur processen en producten 4. MARIJ implementatie 6. Architectuur bemensing en competenties Architectuur
Nadere informatieAanbesteding implementatie, beheer en onderhoud van Microsoft Dynamics 365 for Operations
Aanbesteding implementatie, beheer en onderhoud van Microsoft Dynamics 365 for Operations Bijlage 6: Mijlpalen project Versie: v1.0 Datum: 17-3-2017 Bijlage 6. Mijlpalen project V0.2 Inhoudsopgave 1. 2.
Nadere informatieProcesvalidatie voor een veiliger ketentest
Procesvalidatie voor een veiliger ketentest Johan Vink TestNet Voorjaarsevenement 2010 Agenda Inleiding Typering project & testaanpak Werkwijze business proces Probleem De opdracht voor het testteam Probleemanalyse
Nadere informatieKwaliteitscriteria voor GKC innovatieprojecten
Groene Kennis Coöperatie Kwaliteitscriteria voor GKC innovatieprojecten Waar is dit instrument voor bedoeld? Binnen de GKC, o.a. via KIGO, worden veel projecten uitgevoerd. We hebben gemerkt dat (te) veel
Nadere informatieDr. Projects Management B.V.
--009 Dr. Projects Management B.V. Printversie van gepresenteerde beelden van de website www.drprojects.nl Dr. Projects Management Dit is de bundeling van de website presentaties per onderdeel. De diensten
Nadere informatieHET BLOEMMODEL. Peter van Leeuwen Directeur Instellingen ING Mid Corporates
HET BLOEMMODEL Peter van Leeuwen Directeur Instellingen Mid Corporates MID CORPORATES Doelgroep Bedrijven met omzet > 5 en < 250 miljoen of > 50 werknemers Instellingen uit gezondheidszorg of Public Sector
Nadere informatieLéon-Paul de Rouw. De servicedesk. Spin in het facilitaire web. Tweede herziene druk
Léon-Paul de Rouw De servicedesk Spin in het facilitaire web Tweede herziene druk B+BVAKMEDIANET b.v., 2015 Inhoud Voorwoord 10 Deel 1 De servicedesk, betekenis en aanpak 13 1 De servicedesk in de facilitaire
Nadere informatieBeheren van bouwwerken met BIM
Beheren van bouwwerken met BIM Afstudeerpresenta9e Arnold Bosch 31 Januari 2014 Hoofdmentor: Dr. Ir. A. (Alexander) Koutamanis Mentor: Dr. Ir. L. (Leentje) Volker Afstudeerbedrijf: Brink Groep Ir. O. (Onno)
Nadere informatieDe werkomgeving als ecosysteem voor het nieuwe werken
De werkomgeving als ecosysteem voor het nieuwe werken Agenda Crea*ve Valley (Maarten) Een droom Op*male samenwerking Concept samen bedenken Realisa*e van het concept Wat kunnen we meenemen naar andere
Nadere informatieFiT. Mastering Financiality. In tien maanden tijd je circle of influence vergroten
FiT Mastering Financiality. In tien maanden tijd je circle of influence vergroten Vergroot je circle of influence Niemand kan de financiële gevolgen van strategische beslissingen beter inzichtelijk maken
Nadere informatieGlobal Project Performance
Return on investment in project management PMO PROJECT HEALTH CHECKS IMPLEMENTATIE PRINCE2 and The Swirl logo are trade marks of AXELOS Limited. PMO PROJECT MANAGEMENT OFFICE Een Project Management Office
Nadere informatieStatistics. Form name enquete Form title Enterprise Architecture na 2012 Number of questions 24 Total number of submissions 88
Statistics Form name enquete Form title Enterprise Architecture na 2012 Number of questions 24 Total number of submissions 88 Enterprise Architecture na 2012 Algemene gegevens 1. Functie Als u bij een
Nadere informatiemet de juiste inhoudelijke ondersteuning. Wij leveren vanuit onze Twin-Management Methode deze combinatie van dienstverlening op maat.
Twin-Management Inspirerend en veelzijdig bestuurlijk advies Vanuit de gedachte dat ieder vraagstuk en probleemstelling meer dan één dimensie kent en dat naast inhoud ook het proces doorslaggevend is voor
Nadere informatieHET ANTWOORD OP UW VRAGEN
HET ANTWOORD OP UW VRAGEN Een netwerk van hoog opgeleide, ervaren zelfstandig FM-professionals. Wij zijn gepassioneerd bezig met ons vakgebied, zijn actueel en bieden onze opdrachtgevers daarmee het beste
Nadere informatieVan Beheer naar Regie: Ontwerp Aeres. Sir Bakx, [SB.it] / SURFmarket Steven Verstraten, hoofd ICT Aeres groep
Van Beheer naar Regie: Ontwerp Aeres Sir Bakx, [SB.it] / SURFmarket Steven Verstraten, hoofd ICT Aeres groep Aeres Groep Groene sector in midden Nederland 20 locaties: Utrecht, Flevoland en Gelderland
Nadere informatieScherp ICT inkopen is niet bot
Scherp ICT inkopen is niet bot Trainingen Scherp ICT inkopen In-company aanbod 2018 Sandra Hollander, ProFindIT meer waarde uit ICT contracten www.profindit.com info@profindit.com +31 (0)6 4700 6636 Voorbeelden
Nadere informatieMedewerkerstevredenheidsonderzoek
Medewerkerstevredenheidsonderzoek Ontdek de kracht van feedback! 160+ uitgewerkte voorbeeldvragen 13 thema s Versie 5.00 Email: info@voorbeeldtevredenheidsonderzoek.nl www.voorbeeldtevredenheidsonderzoek.nl
Nadere informatieOnline Zelfevaluatie. Instituut voor Governance & Leiderschap. Voor Raden van Toezicht en Raden van Commissarissen
2015 2015 Online Zelfevaluatie Voor Raden van Toezicht en Raden van Commissarissen Gebruiksvriendelijk, veilig, effectief en kostenbesparend Instituut voor Governance & Leiderschap Vele positieve reacties
Nadere informatie