HABITAT START. Woonboten Ertveldplas te Den Bosch. mr. A.M. Mohnen, advocaat. 8 mei 2014 DEFINITIEF RAPPORT

Transcriptie

1 HABITAT START Woonboten Ertveldplas te Den Bosch 1 mr. A.M. Mohnen, advocaat 8 mei 2014 DEFINITIEF RAPPORT Opdrachtgever: Peter Trago mede namens overige bewoners woonboten Ertveldplas

2 Casus/vraagstelling De boten waarop u en de overige bewoners wonen, bevinden zich in de Ertveldplas te Den Bosch. De oevers en de plas zijn eigendom van de gemeente. U en de andere bewoners hebben een huurovereenkomst met de gemeente die geldt tot medio De locatie ligt in een natuurgebied, in de Ecologische Hoofdstructuur. De locatie ligt in de geluidszone van het industrieterrein De Rietvelden-Ertveld. In de directe nabijheid bevinden zich de brouwerij en waterzuivering van Heineken. Uw woonboten kunnen geurhinder ondervinden ten gevolge van de activiteiten van Heineken maar ook van andere bedrijven. Daarnaast ligt een deel van het gebied in de zone van een hoogspanningslijn. U hebt ons kantoor verzocht om na te gaan of er mogelijkheden zijn dat u uw ligplaatsen kunt behouden en/of daarbij afgeweken kan worden van milieunormen zoals geluid, geur e.d. Inleiding 2 Ik zal in dit advies eerst uitleg geven over de wettelijke kaders waarmee u als bewoner in deze situatie te maken krijgt. Daarna zal ik aangeven welke mogelijkheden er zijn om al dan niet van de milieunormen af te wijken. Woonboten Er zijn 2 juridische sporen waarmee u als woonbotenbewoner rekening dient te houden. De gemeente heeft hier een positie als eigenaar (privaatrecht) en een positie als behartiger van publieke belangen (overheid). De handelingen van de gemeente in het kader van die publieke belangen zoals het verlenen van vergunningen, opstellen van bestemmingsplannen, verstrekken paspoorten, verstrekken van bijstand e.d. zijn gebonden aan wetten en regels in het publiekrecht. Burgers zijn zich vaak niet bewust van de rol die de gemeente in bepaalde gevallen speelt. Is dit de gemeente als eigenaar of de gemeente als overheid. Dit kan leiden tot misverstanden. Privaatrechtelijk spoor In dit spoor is van belang wie er eigenaar van de locatie is. In dit geval is dat de gemeente. Die is eigenaar van de plas en de oevers, zo blijkt uit de stukken. U hebt een huurcontract met de gemeente afgesloten tot medio 2015.

3 Dit contract geldt voor de partijen die hebben getekend. De gemeente en u als bewoners. Ik neem aan dat het contract ziet op het gebruik van de plas en de oever. Dit contract heeft geen werking naar andere partijen toe. Die zijn niet gebonden aan het contract. Het feit dat u een contract heeft met de gemeente betekent niet dat uw woonboten er legaal liggen. Het bepalen daarvan is een afweging die in het publiekrechtelijk spoor plaatsvindt. De gemeente is als eigenaar niet verplicht om een contract met u af te sluiten na medio 2015 tenzij in het huidige contract hierover ook iets is bepaald. U dient er rekening mee te houden dat u zonder toestemming (huurcontract bijv.) van de eigenaar niet zijn eigendommen mag gebruiken. Publiekrechtelijk spoor Welke zaken kunnen hierbij een rol spelen: Bestemmingsplan Verordening Industrieterrein Geluid Geur Hoogspanningskabels Natuur Handhaving 3 Bestemmingsplan De woonboten zijn niet positief bestemd in een bestemmingsplan. Indien de gemeente de woonboten wil opnemen in een bestemmingsplan levert dit problemen op. Bij het opstellen van een bestemmingsplan dient namelijk rekening te worden gehouden met geur, geluid en zones zoals gasleidingen en kabels. Er gelden afstandsnormen en afwegingskaders die als uitgangspunt hebben dat er sprake dient te zijn van een goede ruimtelijke ordening. Tot de afwegingskaders behoren ook de belangen van de bedrijven op het bedrijventerrein, of andere belanghebbenden. Voor het opstellen van een bestemmingsplan gelden landelijke wetten en kaders. De gemeenteraad stelt het bestemmingsplan vast. Vroeger diende de provincie het bestemmingsplan goed te keuren. Door een wijziging in de wet, is goedkeuring van de provincie niet meer vereist. De provincie kan wel een aanwijzing achteraf geven en zodoende toch invloed uitoefenen. Verordening Er zijn gemeenten die een verordening hebben opgesteld waarin zaken omtrent woonboten zijn geregeld. Een dergelijke verordening regelt waar en in welke gevallen er ligplaats kan worden ingenomen. De verordening is niet gelijk aan een bestemmingsplan. De verordening heeft een ander uitgangspunt dan een goede ruimtelijke ordening. De verordening regelt zaken zoals veiligheid, registratie, overdracht van vergunning. Er wordt vaak een koppeling aangebracht in de verordening met een bestemmingsplan of het milieu. De ligplaatsvergunning wordt dan geweigerd indien er strijd is met bestemmingsplan of milieu. De gemeente Den Bosch heeft in de Algemene Plaatselijke Verordening

4 (APV) in Afdeling 5 voorschriften opgenomen met betrekking tot een ligplaats voor woonboten. Ik weet niet of de Ertveltplas aangewezen als locatie waar ligplaats mag worden ingenomen. Ik neem aan van niet gelet op de directe omgeving. In het document dat u heeft meegestuurd wordt vermeld dat er geen vergunning op basis van de APV is verstrekt. Industrieterrein Uw woonboten bevinden zich in de directe nabijheid van een industrieterrein. Ik ga er van uit dat op dit industrieterrein zware bedrijven zijn gevestigd of zich mogen vestigen. Het industrieterrein is gezoneerd. De basis van de zonering voor industrielawaai is gelegen in het bestemmingsplan. Er is sprake van een industrieterrein in het kader van de Wet geluidhinder (art. 1) als in het bestemmingsplan voor een bepaald terrein: in hoofdzaak een bestemming is gegeven voor de vestiging van inrichtingen én waarvan de bestemming voor het gehele terrein of een gedeelte daarvan de mogelijkheid insluit van vestiging van "grote lawaaimakers" Om verwarring met spreektaal te vermijden wordt in het algemeen gesproken over "gezoneerd industrieterrein". In onderdeel D van Bijlage I Bor is vastgelegd welke inrichtingen als grote lawaaimaker moeten worden beschouwd. Op grond van art. 40 moet tegelijk met het ontstaan van een industrieterrein een zone rond het industrieterrein vastgelegd worden. Daarbij geldt op grond van hetzelfde artikel 40 Wgh (en art. 53 voor bestaande zones) dat buiten de zone de geluidsbelasting vanwege het industrieterrein de waarde van 50 db(a) niet te boven mag gaan. Buiten de zone gelden er geen beperkingen voor (geluidsgevoelige) bestemmingen. Binnen de zone zijn er wel beperkingen voor het bestemmen van geluidsgevoelige bestemmingen. Voor woningen en andere geluidsgevoelige objecten in de zone geldt een voorkeursgrenswaarde van 50 db(a). Door middel van een "hogere waarde procedure" kan een hogere geluidsbelasting (hogere waarde) worden toegestaan op woningen en andere geluidsgevoelige gebouwen of geluidsgevoelige terreinen. Deze verhoging is mogelijk tot een maximale ontheffingswaarde. Deze maximale ontheffingswaarde is afhankelijk van de situatie (zoals nieuwe dan wel bestaande woningen). In het document betreffende het locatie-onderzoek wordt ingegaan op geluid. Daar wordt vermeld dat de ligplaatsen voor woonschepen in de geluidszone van industrieterrein de Rietvelden - Ertveld alleen positief kunnen worden bestemd als hiervoor hogere geluidswaarden worden toegekend. Er wordt in het document ook vermeld: Tot slot kan hierbij nog worden opgemerkt dat een deel van de locatie waar de woonboten gesitueerd zijn, sprake is van een waarde die hoger is dan 55 db(a) (op basis een volle geluidszone). Het toestaan van woningen met een geluidbelasting door industrie hoger dan 55 db(a) is wettelijk niet toegestaan, zodat een hogere geluidswaarde (en een positieve bestemming) voor een deel van de ligplaatsen niet mogelijk is. Kennelijk is het toekennen van een hogere geluidswaarde voor een deel van de woonboten niet toereikend. De hogere grenswaarden zijn niet ongelimiteerd mogelijk. 4 Ligplaats geluidgevoelig? Een ligplaats in het water, bestemd om door een woonschip te worden ingenomen is in het Besluit geluidhinder aangewezen als geluidgevoelig terrein als bedoeld in artikel 1 van de Wet. Bedoeld worden dan legale ligplaatsen die positief in het bestemmingsplan zijn opgenomen. Ligplaatsen die bij gemeentelijke verordening zijn aangewezen maar niet in een bestemmingsplan zijn opgenomen, worden niet aangemerkt als geluidgevoelig terrein. Ligplaatsen in het water die op 1 juli 2012 in een gemeentelijke verordening zijn aangewezen om door een woonschip te worden ingenomen kunnen tot 1 juli 2022 bij de eerste toepassing van de volgende procedures van rechtswege worden opgenomen in het bestemmingsplan zonder dat ze worden getoetst als geluidsgevoelig terrein. Dit is overgangsrecht.

5 Wat betekent dit nu voor u? U hebt geen ligplaats die opgenomen is in het bestemmingsplan. U beschikt ook niet over een ligplaats op grond van de Algemene Plaatselijke Verordening. U kunt dus geen beroep doen op het overgangsrecht dat in de vorige alinea is vermeld. Uw woonboten worden dus in een bestemmingsplanprocedure beschouwd als nieuwe ligplaatsen en zijn geluidgevoelig. De Wet geluidhinder is van toepassing met de daarin opgenomen waarden en maximaal hogere grenswaarden, in uw geval 55 db. Voor woonboten geldt geen binnenwaarde (in de boot zelf). Bij woningen is dat wel het geval. Geur Zoals eerder opgemerkt speelt bij het opstellen van een bestemmingsplan geur een rol. Geur speelt ook een rol bij het verlenen van de milieuvergunning. Bepalend zijn kennelijk op dit moment de brouwerij van Heineken en de waterzuivering van Heineken. Er zijn milieuvergunningen verleend. Het opnemen van uw woonboten in een bestemmingsplan kan problemen opleveren voor Heineken maar ook voor bedrijven die zich willen vestigen op het industrieterrein. De verwachting is dan ook dat deze bedrijven zich tegen een bestemmingsplan waarin uw woonboten worden opgenomen, zullen verzetten. De gemeente dient in de onderbouwing van het bestemmingsplan te motiveren waarom ze nieuwe geurgevoelige bestemmingen opneemt in dit plan terwijl (nieuwe) bedrijven hierdoor in hun bedrijfsvoering belemmerd kunnen worden. Hoogspanningskabels, andere kabels/leidingen 5 De helft van de woonboten bevindt zich een magneetveldzone. Het Rijk adviseert om woonbestemmingen in een magneetzone te vermijden. Voor zover mij bekend, zijn er geen andere leidingen of kabels die belemmerend kunnen werken. Het betreft een advies van het Rijk. Er is geen wettelijk kader dat dit verbiedt. Natuur De woonboten liggen in een gebied dat volgens het document is aangemerkt als Ecologische Hoofdstructuur. In de Structuurvisie van de provincie is dit gebied aangeduid als groenblauwe mantel. Uitgangspunt voor blauwgroene mantel Het behoud en vooral de ontwikkeling van natuur, water (-beheer) en landschap is een belangrijke opgave. Nieuwe ontwikkelingen binnen de groenblauwe mantel zijn mogelijk, als deze bestaande natuur-, bodem- en waterfuncties respecteren of bijdragen aan een kwaliteitsverbetering van deze functies of het (cultuurhistorisch waardevolle) landschap. De provincie kan dus wellicht minder positief staan tegenover een bestemmingsplan dat woonboten toestaat in dit gebied. Handhaving Uw woonboten zijn op dit moment illegaal omdat ze niet zijn opgenomen in een bestemmingsplan en er geen ligplaatsvergunning is verleend. Indien iemand of een bedrijf de gemeente verzoekt om handhavend op te treden tegen deze illegale situatie, dient de gemeente dit verzoek serieus te behandelen. De gemeente dient een juridisch besluit te nemen naar aanleiding van dit verzoek. Er

6 bestaat een beginselplicht tot handhaven. De overheid mag afzien van handhaven indien duidelijk is dat er legalisatie kan plaatsvinden. Legalisatie betekent dat er alsnog positieve bestemming in bestemmingsplan mogelijk is. In uw geval is dit op dit moment niet mogelijk vanwege de belemmerende milieunormen. Oplossing Om tot een oplossing te komen is het van belang om te weten om welke normoverschrijdingen het gaat. In het rapport van de gemeente zijn volgens mij alle normoverschrijdingen inzichtelijk gemaakt. Van belang is dat er een onderscheid wordt gemaakt tussen normen die in beleid zijn opgenomen en wettelijke normen. Normen die in beleid zijn opgenomen, zijn normen zoals afstanden in de VNG brochure en in provinciaal en gemeentelijk beleid. Van deze normen kan afgeweken worden mits dit goed onderbouwd is. Indien het gaat om afwijking van wettelijke normen biedt de Interimwet Stad en Milieubenadering uitkomst. Deze wet biedt de gemeenteraad de mogelijkheid om af te wijken van milieukwaliteitsnormen met betrekking tot geluid, bodem en lucht. De tekst van artikel 2 luidt: De gemeenteraad kan ten behoeve van het vestigen van milieugevoelige bestemmingen en van het vestigen of verplaatsen van kleinschalige bedrijvigheid bij functiemenging van wonen en werken, ten aanzien van een door hem aangewezen projectgebied in het belang van zuinig en doelmatig ruimtegebruik en het bereiken van optimale leefomgevingskwaliteit, besluiten: a. tot afwijking van een milieukwaliteitsnorm met betrekking tot bodem, geluid en lucht, en 6 b. tot afwijking van de waarden en afstanden, bedoeld in de artikelen 3, 4 en 5 van de Wet geurhinder en veehouderij. Onderdeel b is niet op uw situatie van toepassing. Uw woonboten zijn milieugevoelige bestemmingen. Dat betekent dat milieukwaliteitsnormen van toepassing zijn zoals onder a genoemd. Op pagina 4 en 5 ben ik ingegaan op geur en geluid. Bij de toepassing van de Interimwet dient de gemeente advies in te winnen, bijvoorbeeld bij de provincie. Om de Interimwet te kunnen toepassen dient de gemeenteraad uw gebied aan te wijzen als projectgebied. Dit kan gekoppeld worden aan de bestemmingsplanprocedure. Het is van belang om vooraf na te gaan om welke normen het gaat, wat er in het gebied speelt, of er niet afgeweken kan worden van de normen en of er gebruik kan worden gemaakt van de Interimwet (artikel 4 lid 1 zondert zaken zoals luchtkwaliteit, geluid luchtvaartterrein, luchtvaart uit). Door het rapport dat de gemeente heeft opgesteld is reeds in kaart gebracht wat er in het gebied speelt en om welke kaders het gaat. Met het toepassen van de Interimwet is in het rapport geen rekening gehouden. Voor zo ver ik nu kan nagaan zijn de uitzonderingen van de Interimwet niet van toepassing. Het betreft hier een historisch gegroeide situatie waarbij functiemenging is opgetreden die op gespannen voet met elkaar staat. Behalve bij de Ertveldplas is ook bij andere locaties op het water die functiemenging opgetreden. Van de onderzochte locaties voor woonschepen zijn er enkele kansrijk maar de meeste niet omdat daar ook sprake is van normoverschrijding. De kosten van de kansrijke woonschiplocaties zijn aanzienlijk.

7 Het inventariseren van de problemen, het zoeken naar oplossingen en de afweging om de Interimwet te gaan toepassen zijn trajecten die tijd en geld kunnen kosten. Dat hangt af van de aard en omvang van de knelpunten. Ook zijn er procedures en termijnen aan verbonden. In uw geval is zoals eerder opgemerkt al het nodige werk verricht en een rapport opgesteld waarin de knelpunten worden geschetst. Dit werkt in uw voordeel. Door de Vereniging Nederlandse Gemeenten is een Handreiking hierover opgesteld. Hierin is nader omschreven wat er allemaal bij komt kijken. Het voert te voer om dit nu in dit advies helemaal uit te werken. De Handreiking is niet meer geactualiseerd. De rechtsbescherming en besluitvorming in het document zijn inmiddels gewijzigd. De handreiking is echter nog geschikt om een indruk te krijgen van wat er zoal bij komt kijken. Die Handreiking zal ik als bestand naar u mailen. Ik stuur u tevens per mail een raadsbesluit van de gemeente Amersfoort waarbij gebruik is gemaakt van de Interimwet Stad en milieubenadering. Dit besluit dateert van november 2013 waarbij voor woonboten in het kader van een bestemmingsplanprocedure wordt afgeweken van de maximaal toegestane hogere geluidswaarde. Deze kwestie was relatief eenvoudig van aard. De gemeenteraad is het orgaan dat uiteindelijk beslist of de belemmeringen in uw gebied worden opgelost door toepassing van de Interimwet. Het toepassen van de Interimwet is een bevoegdheid en geen verplichting. Ik weet niet hoe het college en de raad zich hierin uiteindelijk opstellen. U bent al jaren in gesprek met de gemeente en de gemeente is serieus van plan om een oplossing te vinden. Het zou goed zijn als dat een bevredigende oplossing is voor alle partijen. 7