Zwak consumentenvertrouwen drukt stempel op woningmarkt

Transcriptie

1 NVM vraagt premier Rutte nog deze week duidelijkheid te geven over overdrachtsbelasting Slechtste kwartaal sinds uitbreken crisis Zwak consumentenvertrouwen drukt stempel op woningmarkt Koper heeft steeds ruimere keuze uit aanbod woningen Nieuwegein 12 april 2012 Het eerste kwartaal van dit jaar was voor de woningmarkt het slechtste kwartaal sinds het uitbreken van de kredietcrisis in Het aantal transacties is met 15,6 procent afgenomen in vergelijking met een kwartaal eerder. De prijs van de gemiddeld verkochte woning ging 2,8% omlaag ten opzichte van het kwartaal daarvoor. Het totaal aantal verkochte woningen door NVM-makelaars bedroeg Kopers kunnen van de slechte markt nog steeds profiteren; ze kunnen nu kiezen uit bijna 28 woningen bij dalende vraagprijzen. Dat meldt de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) in haar analyse van de woningmarkt over het eerste kwartaal van 2012, die vandaag wordt gepresenteerd*. * De nieuwste kwartaalcijfers die de NVM uitgeeft, zijn voorlopig. Consument stelt aankoop huis uit Het zwakke consumentenvertrouwen, de economische stagnatie in ons land en de voorgenomen bezuinigingen van het kabinet hebben duidelijk een stempel gedrukt op de Nederlandse woningmarkt in het eerste kwartaal. De onzekerheid bij de consument neemt toe, waardoor hij de beslissing om een ander huis te kopen uitstelt. Uit recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat het vertrouwen nergens anders zo sterk gedaald is in het afgelopen jaar in Europa, stelt NVM-voorzitter Ger Hukker. In ons buurland Duitsland staan de zaken er bijvoorbeeld heel anders voor. Daar is weinig onrust over de pensioenen en is de woningmarkt heel anders georganiseerd. Mensen moeten bij de koop meer eigen geld inbrengen, er is een grotere vrije huursector. De woningmarkt is stabieler. In de afgelopen vijftien jaar zijn daar geen prijsstijgingen geweest en de hypotheekproducten zijn goedkoper en transparanter. Bovendien is er geen oplopende werkloosheid. De Nederlandse markt wordt daarentegen gedomineerd door onzekerheid, een afnemend besteedbaar inkomen en een dalende leencapaciteit. De woningmarkt is daarnaast een vertrouwensmarkt, dus daar komt het negatieve sentiment extra hard aan. Laagste aantal verkopen sinds uitbreken crisis De onzekerheid op de markt vertaalt zich in een lager aantal verkopen. Hierbij moet worden aangetekend dat het eerste kwartaal, het winterkwartaal, doorgaans slechter is dan het najaarskwartaal (vierde). Gemiddeld ligt het aantal transacties 9,3% lager, gemeten vanaf de eeuwwisseling. Het afgelopen kwartaal zakte het aantal verkopen echter met 15,6% ten opzichte van het vierde kwartaal van Het aantal verkochte woningen door NVMmakelaars bedroeg in het eerste kwartaal Het totaal aantal woningverkopen (gehele markt) kwam voor dit kwartaal naar schatting uit op Nog altijd wordt 22 % van de woningen binnen drie maanden verkocht. Prijs gemiddeld verkochte woning verder onder druk 1

2 De prijs van de gemiddeld verkochte woning daalde het afgelopen kwartaal met 2,8%. Dit is de sterkste daling binnen een kwartaal sinds het eerste kwartaal De prijs van de gemiddeld verkochte woning bedroeg in het eerste kwartaal euro. Op het laagste punt van de woningmarkt tot nu toe (het eerste kwartaal 2009) kwam de prijs van de gemiddeld verkochte woning uit op euro. Voor het gemiddeld verkochte appartement werd in het eerste kwartaal euro betaald, voor een vrijstaande woning gemiddeld euro. Grote veranderingen in afgelopen vijf jaar De neergang in de woningmarkt is goed te zien in een vergelijking met de cijfers in 2007: Hukker: De woningmarkt is veranderd van een verkopers- naar een harde kopersmarkt. Huizenprijzen staan onder druk en woningen staan langer te koop. De koper is keizer in deze markt. Verkopers doen er goed aan om hun vraagprijs aan te passen aan de nieuwe marktomstandigheden. Wie zijn huis succesvol wil verkopen, moet een realistische vraagprijs hanteren. Anders laten kopers je links liggen. Snel duidelijkheid gewenst vanuit Catshuis De vandaag gepresenteerde, meest actuele woningmarktcijfers onderstrepen andermaal dat het kabinet snel duidelijkheid moet geven over nieuwe maatregelen op de woningmarkt. Coalitiepartijen VVD en CDA en gedoogpartner PVV verkeren in de zesde week van gesprekken in het Catshuis, om een antwoord te bieden op de algemeen economische situatie. Hukker: Wat de woningmarkt betreft ligt daar in de allereerste plaats het vraagstuk wat er met de overdrachtsbelasting gebeurt, als de formeel tijdelijke verlaging afloopt op 1 juli. Als deze gedurfde maatregel niet was ingezet, zou de woningmarkt er nog aanzienlijk slechter aan toe zijn geweest. Maar consumenten die nú overwegen een huis te kopen, verkeren in grote financiële onzekerheid. De datum 1 juli lijkt nog vrij ver weg, maar tussen de momenten van koop en overdracht zit al gauw een periode van drie maanden, zeker nu 2

3 de hypotheekaanvragen zo moeizaam en stroef worden behandeld. De onduidelijkheid over de overdrachtsbelasting na 1 juli levert dus nu al steeds meer uitstel en afstel op. De positieve tijdelijke werking is praktisch gezien dus al afgelopen en maakt nu plaats voor negatief effect. Dat is killing voor de markt. We roepen premier Rutte daarom op om echt zo spoedig mogelijk, liefst morgen na afloop van de Ministerraad, duidelijkheid te geven over de overdrachtsbelasting. De NVM vreest dat de woningmarkt een enorme nieuwe klap krijgt, mocht worden besloten de verhuisboete die de overdrachtsbelasting is, toch weer te verhogen. Het zou een dramatische maatregel zijn, en bovendien volstrekt in strijd met het beleid dat mensen juist worden gestimuleerd niet meer dan de marktwaarde te lenen. Verhoging van de overdrachtsbelasting leidt juist tot overfinanciering en hypotheken die onder water staan, aldus Hukker. De NVM pleit voor de zeer korte termijn voor zo min mogelijk extra onrust veroorzakende maatregelen. Hukker: Dat betekent, als gezegd, de overdrachtsbelasting op het huidige percentage van 2% handhaven of extra verlagen, maar ook het niet opnieuw ad hoc terugschroeven van hypotheeknormen. De nog kersverse regels zijn al zeer ingrijpend. Het is nu eerst zaak dat AFM en banken zich eindelijk aan de daarbinnen gemaakte afspraken, bijvoorbeeld over het toepassen van verantwoord maatwerk, gaan houden. NVM werkt aan gezamenlijk Plan van de Markt Bovenstaande oproep om nieuwe negatieve, onsamenhangende schokeffecten te vermijden, doet overigens niet af aan de al jarenlang bepleite wens de woningmarkt structureel te verbeteren. Hukker: Het zou goed zijn als uit het Catshuis de aankondiging komt dat het kabinet, in samenwerking met de woningmarktsector en dus met breed draagvlak, over een paar maanden met een integraal plan komt. Met oog voor bestaande huiseigenaren, betaalbaarheid voor lage inkomens, waardebehoud en koopkracht. Geen bezuinigingsdossier, maar een hervormingsdossier, waarbij een beter functionerende woningmarkt natuurlijk wel efficiënter is, de economie aanjaagt en langs die weg inderdaad ook inkomsten oplevert. Samen met Aedes, Woonbond en VEH werkt NVM al aan zo n plan, dat anders dan vele rapporten uit de afgelopen jaren meteen op breed draagvlak in markt en maatschappij kan rekenen. VEH, Woonbond, Aedes en de NVM, mede namens VBO en Vastgoedpro, zijn van mening dat niet veel langer gewacht kan worden met een goed georganiseerde overgang naar een nieuw woningmarktstelsel dat tegemoet komt aan de woonbehoeften van mensen, een gezonde doorstroming en dat in een snel veranderende samenleving. De verwachting is dat de contouren van het plan vóór de zomer kunnen worden gepresenteerd. Tot die tijd hebben de betrokken partijen afgesproken om een complete radiostilte te bewaren over de inhoudelijke voortgang van de besprekingen. Goedkopere woningen het zwaarst getroffen Wanneer de verschillende woningtypen in ogenschouw genomen worden, valt op dat met name de verkoop van goedkopere woningtypen (appartement -15,5%, tussenwoning -15,6%) sterk daalde tov een jaar geleden. Dit is mede het gevolg van de in de afgelopen jaren aangescherpte financieringsvoorwaarden voor starters. De verkoop van hoekwoning en 2-3

4 onder-1-kap ging met respectievelijk 9,5% en 11,8% minder sterk omlaag. Wel is de prijsdaling van goedkopere woningtypen minder groot dan in het duurdere segment. De prijs van een vrijstaande woning daalde het meest met 3,5%. De tussenwoning en 2-onder-1-kapwoning daalden met 3,4% vergelijkbaar in prijs. Het appartement nam met slechts 2,1% het minst in prijs af, gevolgd door de hoekwoning met een daling van 2,3%. Verkooptijd bedraagt 159 dagen De malaise op de woningmarkt leidt er toe dat het aanbod aan te koop staande woningen steeds verder toeneemt en dat de verkooptijd oploopt. In vergelijking met een jaar eerder is de verkooptijd verder toegenomen met totaal 17,9%. De verkooptijd van de gemiddelde woning bedroeg in het eerste kwartaal 159 dagen. Er zijn echter grote verschillen tussen de verschillende woningtypen. De goedkopere woningtypen als de tussenwoning en het appartement deden het met respectievelijk 20,3% en 22,7% slechter dan het gemiddelde. Jarenlang was het appartement het snelst verkopende woningtype, maar sinds enige kwartalen komt deze eer toe aan de tussenwoning (137 dagen). De gemiddeld verkochte hoekwoning en appartement 4

5 wisselden het afgelopen kwartaal praktisch even snel van eigenaar met respectievelijk 143 en 144 dagen. De verkooptijd van vrijstaande woningen is met 8,4% (245 dagen, oftewel 8 maanden) nog steeds het grootst. Groot deel aanbod bestaat uit appartementen Halverwege het eerste kwartaal stonden woningen te koop bij NVM-makelaars. In de totale bestaande koopwoningmarkt gaat het dan om naar schatting woningen in aanbod. 29,4% van het aanbod bestaat uit appartementen. Aan het begin van de crisis bestond 25,5% van de te koop staande woningen uit appartementen. Sinds het begin van de crisis in het derde kwartaal 2008 is het woningaanbod met liefst 75,6% gestegen. Vraagprijzen dalen sinds 2009 De vraagprijs van de gemiddeld te koop staande woning halverwege het eerste kwartaal 2012 komt uit op euro. De vraagprijs van het gemiddelde appartement bedraagt euro, de vraagprijs van de gemiddelde vrijstaande woning bedraagt euro. 5

6 De vraagprijs van woningen is sinds het eerste kwartaal 2009 dalende. Anders dan bij de transacties is de vraagprijs sindsdien ieder kwartaal gedaald. De vraagprijs daalt geleidelijker dan die van de transactieprijs, en ligt op dit moment 1,1% lager dan een kwartaal eerder. Krapte-indicator loopt op De NVM krapte-indicator, die vertelt hoeveel keuzemogelijkheden een potentiële koper op de woningmarkt heeft, is flink opgelopen sinds het begin van de crisis. Dit is het gevolg van zowel de terugloop in het aantal transacties als de toename van het aantal woningen dat te koop staat. In het eerste kwartaal bereikte de krapte-indicator nieuwe recordhoogten. Een consument kan inmiddels kiezen uit bijna 28 woningen. Daarbij dient aangetekend te worden dat het eerste kwartaal traditioneel slechter is. Lichtpuntjes: aanbod neemt af, meer realisme in vraagprijzen Ondanks de moeilijke omstandigheden zijn er ook positieve voortekenen dat de markt toegroeit naar een nieuw herstel. Zo lijkt het aanbod aan te koop staande woningen te stabiliseren, onder meer door een groeiend aantal intrekkingen. 6

7 In totaal werden afgelopen kwartaal duizend woningen van de koopwoningmarkt teruggetrokken. Hukker: Dit wijst op een nieuw realisme in de markt. Verkopers die eigenlijk niets op de markt te zoeken hebben, bijvoorbeeld omdat ze hun vraagprijs niet willen aanpassen, trekken zich terug. Een klein deel van de woningen die van de markt wordt gehaald, wordt verhuurd. NVM-voorzitter Hukker vindt het positief dat het aanbod niet verder is toegenomen. Ook constateert hij dat verkopers meer bereid zijn de vraagprijs aan te passen. Het aantal aanpassingen is nog nooit zo hoog geweest. Verkopers beginnen te beseffen dat ze niet meer het onderste uit de kan kunnen halen. Ze worden daartoe natuurlijk ook gedwongen door het grote aanbod. Deze lagere prijzen zijn positief voor de kopers, die ook profiteren van een wat lagere hypotheekrente. De verkopersmarkt is een kopersmarkt geworden, die zich kenmerkt door een ruim aanbod, beperkte vraag, veel bedenktijd, meer onderhandelingsruimte, reëler prijzenaanbod, meer onderhandelingsruimte en de koper is leading. Toch is er volgens Hukker ook een groep nauwelijks kans tot succes verkopers, die het afgelopen halfjaar de prijs niet hebben aangepast, ondanks de prijsdalingen en de grote concurrentie. Deze groep heeft vaak hun huis een halfjaar of langer in de verkoop staan. Voorspelling: daling transacties zal doorzetten De NVM voorspelde aan het begin van het jaar dat het aantal transacties in 2012 met 5% zou afnemen. Ook de prijs zou met 5% dalen. In het eerste kwartaal, het traditioneel slechte winterkwartaal, is het aantal transacties echter met liefst 15,6% gedaald, in vergelijking met het kwartaal daarvoor. Dat is fors lager dan het seizoensgemiddelde: normaliter scoort het eerste kwartaal 9,3% lager dan het voorgaande kwartaal. De NVM verwacht voor het tweede kwartaal dat de daling van het aantal transacties zich doorzet. De prijs zal ook omlaag gaan, maar minder hard dan in het eerste kwartaal. Lichte daling vestigingen NVM-makelaars Het aantal vestigingen van NVM-makelaars is het afgelopen kwartaal uitgekomen op Dat is licht minder dan het aantal in december 2011 (2.788). Het aantal NVM-makelaars kwam uit op 3.951, tegenover in december Hukker: Het zijn zware tijden voor makelaars. Het komt nu echt aan op ondernemerschap en creativiteit. Als NVM staan wij onze leden op alle fronten bij. 7