Museale activiteiten. aankopen. Hilde Cammel & Anton Kos. Land of water, jaargang 1 (oktober 2007) pag

Transcriptie

1 Land of water, jaargang 1 (oktober 2007) pag Museale activiteiten In een museum gebeurt van alles. Dat heeft redenen. Maar wat gebeurt er precies? Waar draait het om in een museum? In deze rubriek belichten wij de kernactiviteiten van een museum. We begonnen met restaureren. We vervolgen met acquisitie; wat schaft het museum aan? En waarom? aankopen Hilde Cammel & Anton Kos Een museum is net als het klimaat en de mens voort durend in ontwikkeling en beweging. De koers verandert, het personeels bestand breidt uit of krimpt in, concurrenten verdwijnen of komen. Ook het verzamelbeleid van een museum is ononderbroken onderhevig aan verandering en dus aan revisie. Doorgaans wordt er verzameld op basis van vooraf bepaalde uitgangspunten; het wie wat waar wanneer en waarom. Dat is belangrijk, want lukraak iets aanschaffen of afstoten is niet de bedoeling. In het verleden verzamelde het Zuiderzeemuseum objecten die de zogenoemde materiële cultuur van het Zuiderzeegebied weerspiegelden; potten, pannen, meubilair, aarde werk, kleding en wandversiering. Maar ook schilder- en beeldhouwkunst. De aandacht was vooral gericht op de periode voor de afsluiting van de Zuiderzee. Inmiddels is nieuw verzamelbeleid ontwikkeld, waarbij het heden en de toekomst een even grote rol spelen als het verleden. Ook hoeven we niet meer alles te verzamelen, want dat is en blijft een utopie. Wij trachten de collectie van het Zuiderzeemuseum een grotere relevantie te geven door haar in relatie tot het heden en de toekomstige ontwikkelingen tentoon te stellen. Daarvoor is het noodzakelijk die collectie uit te breiden met contemporaine kunst in de breedste zin, opdat ieder object in de context van vandaag kan worden gezien en geïnterpre - teerd. Hieronder lichten wij enkele van deze aankopen toe. Viktor & Rolf Op 27 februari 2007 verscheen er een serie prachtige foto s in de landelijke dagbladen. Het Nederlandse ontwerpersduo Viktor & Rolf had zojuist tijdens de Parijse modeweek hun wintercollectie 2007/2008 getoond. Op de catwalk liepen modellen gekleed in vissersbroeken, geplisseerde rokken of avondjaponnen van geruite bontjes, balancerend op traditionele Hollandse klompen met hoge hakken. De collectie was overduidelijk geïnspireerd door de Nederlandse klederdrachten. Zoals Viktor & Rolf het zelf in hun commentaar verwoordden: ze wilden na een aantal extravagante en spraakmakende collecties nu eens terug naar hun eigen roots, hun eigen microkosmos. Voor het Zuiderzeemuseum kwam deze collectie op een zeer goed moment. Er werd de laatste hand gelegd aan het 74

2 Anna Maria, Viktor & Rolf A/W 07/

3 Catherine, Viktor & Rolf A/W 07/ 08. Emina, Viktor & Rolf A/W 07/ 08. Heather, Viktor & Rolf A/W 07/ Olga, Viktor & Rolf A/W 07/ 08. Raquel, Viktor & Rolf A/W 07/ 08. Romina, Viktor & Rolf A/W 07/ 08.

4 collectieplan. Hierin wordt gesteld dat de culturele tradities en gebeurtenissen uit het verleden van het Zuiderzeegebied in de huidige tijd nog steeds impliciet en expliciet aanwezig zijn en, belangrijker, effect sorteren. De collectie van Viktor & Rolf is daar een sprekend voorbeeld van. Mode en streekdrachten Het dagelijks dragen van streekdracht is zo langzamerhand in de meeste plaatsen verdwenen. Toch blijft traditionele streekkleding of nationale dracht voor hedendaagse modeontwerpers, zowel nationaal als internationaal, een bron van inspiratie. Het grote succes van het Nederlandse modeconcern Oilily, met dames- en kinderkleding van stoffen en prints gebaseerd op streekdracht, is hier een bekend voorbeeld van. Streekdracht staat dichter bij mode dan vaak wordt gedacht. De Nederlandse streekdrachten zijn juist ontstaan uit de gewone burgermode. In de negentiende eeuw droeg de plattelandsbevolking vaak een wat eenvoudiger versie van de kleding die enkele jaren daarvoor in de steden nog modieus was. In sommige regio s ontstond in de loop van die eeuw een streekeigen dracht die soms uitzonderlijke en extreme vormen had, maar waarvan de onderdelen steeds te herleiden zijn tot vroegere burgermode. Ook in de streekdrachten zelf was een modieuze ontwikkeling te zien. Nieuwe generaties maakten hun eigen keuzes in kleuren en materialen, en persoonlijke voorkeuren en omstandigheden waren mede bepalend. Mode en kleedgedrag hebben te maken met smaak, imago en het bij een bepaalde sociale of religieuze groep (willen) horen. Dat geldt in sterke mate voor de streekdrachten, maar dat is niet anders in de haute couture of in de straatmode en jeugdcultuur die zich vooral in de tweede helft van de twintigste eeuw ontwikkelden. En ook nu is dat nog het geval: de wijze waarop een persoon zich kleedt zegt wat over zijn of haar persoonlijkheid, sociale achtergronden en opvattingen. De aankoop De ontwerpen van het duo bleken volledig te passen in ons nieuwe aankoopbeleid. Het besluit om een aantal stukken aan te kopen was dan ook snel genomen. Voor de defi nitieve keuze van de objecten was het van belang om met de ontwerpers zelf te overleggen. Vooral de wijze waarop de collectie tot stand is gekomen ofwel het eerder genoemde hoe en waarom is belangrijk. Op basis daarvan kon een selectie van zeven sets worden gemaakt, die aansluiten op onze collectie en onze uitgangspunten. In deze representatieve keuze zijn de diversiteit van kleding en de inspiratiebronnen van de nieuwe collectie terug te vinden. Ze komen tot uitdrukking in de materialen, technieken, afzonderlijke kledingstukken en silhouetten, maar ook in de al aanwezige textilia. Tevens zijn de belangrijkste accessoires in de aankoop vertegenwoordigd, zoals de antieke gespen, kralencolliers en de verschillende uitvoeringen van de klompen. Elk ontwerp heeft zijn eigen stellage; een houten juk, waaraan de belichting en de speakers met bijbehorende muziek bevestigd zijn. Tot de aankoop behoren de ontwerpschetsen, stofstalen, begeleidend drukwerk en andere documentatie. Die stukken hebben een niet te onderschatten documentaire waarde. Met haute couture wordt een exclusieve modecollectie met een gelimiteerde oplage bedoeld. Haute couture wordt spe ciaal voor één persoon ontworpen. Op basis van een show maakt iemand een keuze, waarna het kledingstuk op maat wordt gemaakt. Er worden maximaal 5 stuks van een creatie vervaardigd. Dat is het grootste verschil met pret-à-porter. Pret-à-porter betekent letterlijk klaar om te dragen en behelst een geproduceerde collectie met grote hoeveelheden. Een ander verschil is dat haute couture zich voor 80 procent op avondkleding concentreert. Dit heeft onder andere te maken met de uniciteit van de stukken. Zo is het bijvoorbeeld een vereiste dat het item uit handwerk bestaat. Ook door de komst van pret-à-porter verschoof de nadruk van haute couture naar avondkleding. In de jaren 50 droegen de vrouwen op straat haute couture, maar door het verschijnen van pret-à-porter veranderde dat. 77

5 Tentoongesteld: mode en streekdracht Intussen kreeg mode in de breedste zin ook aandacht in de programmering van het museum: in het najaar van 2008 gaat een grote tentoonstelling over hedendaagse mode en streekdracht van start. Ook worden er diverse spraakmakende activiteiten georganiseerd. Gastconservatoren zijn de succesvolle Nederlandse modeontwerpers Alexander van Slobbe en Francisco van Benthum. Van Slobbe heeft zich in het recente verleden voor een van zijn collecties laten inspireren door de Nederlandse streekdrachten. Voor de wintercollectie 2001/2002 van het mannenlabel SO paste hij op een subtiele wijze materialen en technieken toe die zijn ontleend aan tradities. Zo liet hij oude weefsels op een uitvergrote schaal opnieuw vervaardigen, gebruikte hij een moderne variant van de techniek van het vouwen van kledingstukken en kreeg de traditionele visserstrui in deze collectie een hedendaagse variant. Diverse stukken uit deze collectie bleken nog beschikbaar te zijn. Ook deze kans lieten we niet voorbij gaan: in overleg met Van Slobbe selecteerde het Zuiderzeemuseum uit deze collectie enkele ontwerpen voor aankoop. In totaal gaat het om achttien sets met bijbehorende documentatie zoals ontwerptekeningen, tijdschriftartikelen en de dvd van de show in Parijs. Francisco van Benthum zal gedurende het jubileumjaar zijn collecties ook op een niet traditionele museale manier tentoonstellen. De directeur van het Zuiderzeemuseum zal fungeren als model en paspop en periodiek worden gekleed door Van Benthum. Alexander van Slobbe en Francisco van Benthum Binnen de geschiedenis van de Nederlandse mode neemt Alexander van Slobbe (Schiedam, 1959) een unieke plaats in als initiator van een oorspronkelijk Nederlandse vormentaal. Zijn reputatie als modernist is gebaseerd op zijn preoccupatie met de intrinsieke aspecten van het kleding stuk, zoals de eigenschappen van het materiaal, de handmatige afwerking en de fysieke ervaring van vorm. Dit onder zoek naar volmaaktheid, dat gestalte krijgt in couturekleding die luxe is Alexander van Slobbe: Parel

6 Re-wind, najaar / winter , SO by Alexander van Slobbe. 79

7 op een niet opzichtige, maar juist alledaagse manier, begon Van Slobbe al in 1988 met het merk Orson + Bodil. Daarnaast beschikt hij over uitmuntende commerciële talenten, zoals onder andere blijkt uit het inter nationale succes van het mannenmerk SO en zijn samenwerking met Puma. Recent werkte hij aan een aantal samenwerkingprojecten met een specifiek Nederlands karakter, zoals de Parels van Makkum met Koninklijke Tichelaar. Van Slobbe werd gevormd door de Vrije School in Rotterdam en de Hogeschool voor de Kunsten te Arnhem. Hij ontving meerdere Nederlandse oeuvre prijzen die voordien niet eerder aan modeontwerpers waren toegekend, zoals de Prins Bernhard Cultuurfondsprijs in zijn. De nieuwe aanwinsten zijn refl ecties van het verleden, waarin het hier & nu en de toekomst glansrijk aanwezig zijn. In de aanwinstententoonstelling van komend najaar zullen deze aankopen dan ook een centrale rol spelen. De aanwinsten van Alexander van Slobbe zijn half november te zien; de Viktor & Rolf collectie vanaf half december. Beide in de nieuwe aan winstenzalen. De tentoonstelling over mode en streekdrachten maakt onderdeel uit van De Afrekening en vangt aan op 22 november 2008 en duurt tot 12 juli Francisco van Benthum (Boxmeer, 1972) is modevormgever en sinds 2003 de drijvende kracht achter het luxe mannenmodelabel WOLF/ van Benthum. Zijn visie als ontwerper toont zich in elegante mannencollecties die het traditionele mannelijke silhouet als uitgangspunt nemen. Binnen de outline van dit silhouet verschuift Van Benthum proporties, vergroot hij vorm en voegt hij vervreemdende details toe. Elke collectie wordt op vernieuwende wijze en op een abstracte manier vormgegeven rondom een cliché manbeeld de marinier, de held, de cowboy, de dief. Van Benthum studeerde af aan de Hogeschool voor de Kunsten Arnhem en verdiepte zijn handschrift tijdens de masteropleiding Fashion Institute Arnhem. Samen met Michiel Keuper vormde hij tot 2001 het duo KEUPR/ van BENTM dat internationaal furore maakte met spraakmakende, uitbundige en innovatieve couturekleding voor mannen en vrouwen. Naast zijn eigen label ontwerpt Van Benthum voor Puma Rudolf Dassler. Hij woont en werkt in Amsterdam. Voor het Zuiderzeemuseum markeren deze aanwinsten een belangrijke stap in een nieuwe richting. Het verwerven van hedendaagse couture voor onze traditionele kledingcollectie is bijzonder, omdat deze moderne ontwerpen en onze collectie stukken inhoudelijk zo nauw met elkaar verweven 80