Hoofdstuk 1 Inleiding; het huwelijk en de ontbinding daarvan Het huwelijk 1 2. De informele relatie 4

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Inleiding; het huwelijk en de ontbinding daarvan 1 1. Het huwelijk 1 2. De informele relatie 4 Hoofdstuk 2 Huwelijksvermogensrecht algemeen 7 1. Algemene inleiding 7 2. Wetsgeschiedenis 20e eeuw Wetshervormingen : de Lex van Oven : De invoering van Boek 1 nieuw BW : Aanpassing Boeken 1 en 2 bij de invoering van het nieuw BW : Invoering geregistreerd partnerschap en de openstelling van het huwelijk Wetsgeschiedenis 21e eeuw Inleiding : Eerste tranche : Tweede tranche : Derde tranche Mogelijke toekomstige ontwikkelingen Toch invoering van een beperkte gemeenschap? Wetgeving tegen onbillijkheden in het huwelijksvermogensrecht Soorten gemeenschappen, verschil met verrekenbedingen Aansprakelijkheid, verhaalbaarheid, draagplicht Nominaliteitsbeginsel, beleggingsvisie en economische (deel-)gerechtigdheid Inleiding Het beginsel van nominalisme De beleggingsvisie Economische (deel)gerechtigdheid 36 IX

2 Hoofdstuk 3 Rechten en plichten van echtgenoten (titel 6 Boek 1 BW) Inleiding; de toepasselijkheid van titel 6; internationaal privaatrecht Het nodige verschaffen; art. 1:81 BW Verzorging en opvoeding kinderen, art. 1:82 BW Het recht op informatie; art. 1:83 BW Kosten van de huishouding; art. 1:84 BW Hoofdelijke aansprakelijkheid kosten gewone gang huishouding; art. 1:85 BW De algemene regeling van economische deelgerechtigdheid tussen echtgenoten; art. 1:87 BW Gezinsbeschermende bepalingen; art. 1:88 BW Inleiding Vormvereisten Art. 1:88 lid 1 letter a BW: echtelijke woning en inboedel Art. 1:88 lid 1 letter b BW: giften Giften Uitzonderingen Art. 1:88 lid 1 letter c en lid 5 BW: zekerheidsverschaffing voor schulden van derden Algemeen Uitzonderingen Art. 1:88 lid 1 letter c BW: in de normale uitoefening van beroep of bedrijf Art. 1:88 lid 5 BW: zekerheidsverschaffing voor schulden van vennootschappen Art. 1:88 lid 1 letter d BW: koop op afbetaling Vernietigbaarheid Vernietigen Bevestigen Termijnstelling Bestuur (art. 1:90 1:92 BW) Inleiding Wat is bestuur? Overlaten bestuur Bestuursaanmatiging Algemeen Verzet tegen stoornis; derdenbescherming Toetredingsbevoegdheid Rechtsverwerking; termijnstelling Bestuursopdracht 87 X

3 Hoofdstuk 4 De wettelijke gemeenschap van goederen Inleiding Huwelijksvermogensrechtelijke gemeenschap De wettelijke gemeenschap van goederen in het kort Beperkte huwelijksgemeenschap van vruchten en inkomsten Beperkte huwelijksgemeenschap van winst en verlies Overgangsrecht beperkte gemeenschappen Overgangsrecht na invoering Boek 1 BW op 1 januari Overgangsrecht vruchten en inkomsten na aanpassing Boek 1 BW op 1 januari Overgangsrecht na inwerkingtreding van de Wet tot aanpassing wettelijke gemeenschap van goederen Gemeenschap van bepaalde goederen (woning en inboedel) Het bestuur Wie is bestuursbevoegd? Beroeps- en bedrijfsvermogen Waarover bestuur? De omvang van de wettelijke gemeenschap van goederen; hoofdregel met uitzonderingen Inleiding Zaaksvervanging Verknochtheid Wet en toelichting Literatuur Verknochtheid na ontbinding; redelijkheid en billijkheid Verknochte goederen Wilsrechten, in het bijzonder in het erfrecht Vruchtgebruik; lijfrente; de rechten van gebruik en bewoning Tweetraps en andere voorwaardelijke makingen Bewind Aandelen in gemeenschappen Eenvoudige gemeenschap Bijzondere (ontbonden) gemeenschappen van afdeling 2 van titel 7 Boek 3 BW Gebonden gemeenschappen Aandeelhouderschap Lidmaatschap Beroeps- en bedrijfsvermogen; vergunningen Goodwill Pensioen Levensverzekering en stamrecht Schadevergoedingsvorderingen Herbelegging van verknochte goederen 153 XI

4 5. De omvang van de wettelijke gemeenschap van goederen; de schulden Wet werk en bijstand Alimentatieschulden Schulden in verband met de afwikkeling van het huwelijk (proceskosten) Obligatoire rechtsbetrekkingen en de huwelijksgemeenschap Inleiding Bestuur over obligatoire rechtsbetrekkingen? Het beginsel van contractsvrijheid Art. 6:249 BW Verkrijgingen met uitsluitingsclausule Inleiding; reikwijdte van de uitsluitingsclausule De vorm van de uitsluitingsclausule Aan welke goederen en schulden kleeft de uitsluitingsclausule? Welke beperkingen brengt de clausule met zich? Welke beperkingen kent de uitsluitingsclausule zelf? Clausulering van vruchten van geclausuleerde goederen Het overtreden van de uitsluitingsclausule Voorwaardelijke uitsluiting Het alternatief: de voorwaardelijke verrekening van de waarde Uitsluitingsclausule met delegatie Bewijsregels Positie schuldeisers Vermenging en verrekening Benadeling huwelijksgemeenschap en handhaving van rechten op goederen van de gemeenschap (beslag etc.) 190 Hoofdstuk 5 De ontbonden wettelijke gemeenschap van goederen Beëindiging gemeenschap Ontbinding, art. 1:99 BW Einde huwelijk door overlijden en vermissing en een daarop gevolgd huwelijk (art. 1:99 letter a en f BW) Echtscheiding en scheiding van tafel en bed (art. 1:99 letters b, c en d BW) Opheffingsbeschikking rechter (letter d) Beëindiging van het geregistreerd partnerschap met wederzijds goedvinden (letter e) Invoering huwelijkse voorwaarden staande huwelijk (letter g) Beheer en beschikkingsbevoegdheid Inningsbevoegdheid Beschikking Genot en gebruik Positie schuldeisers na ontbinding huwelijksgemeenschap; art. 1:102 BW Afstand 214 XII

5 8. Verdeling De rechtssfeer Soorten gemeenschappen; de ontbonden huwelijksgemeenschap als bijzondere gemeenschap Toepasselijke wettelijke bepalingen Informatieplicht, verzegeling en boedelbeschrijving Het peilmoment of peiltijdstip der verdeling; waardering De vordering tot verdeling Verdeling De wijze van verdeling De vormvereisten voor verdeling De uitvoering van de verdeling; de levering De positie van schuldeisers bij verdeling Onwillige echtgenoten Afwezigheid van (gewezen) echtgenoten Nietige en vernietigbare verdelingen 246 Hoofdstuk 6 Huwelijkse voorwaarden Vermogensrechtelijke regelingen als huwelijkse voorwaarden Bekendheid met inhoud van huwelijkse voorwaarden Staat van aanbreng bij huwelijkse voorwaarden; bewijs- en vaststellingsovereenkomsten; kleren- en lijfsieradenbeding De praktijk van het maken van huwelijkse voorwaarden Huwelijks- en partnerschapsvoorwaarden in de praktijk De inschrijving in het huwelijksgoederenregister Contractuele giften, erfstellingen en legaten naar oud recht Huwelijkse voorwaarden staande huwelijk Inleiding De procedure van wijziging huwelijkse voorwaarden staande huwelijk Huwelijkse voorwaarden staande huwelijk in de praktijk Positie schuldeisers; Dozy-clausule Fiscale aspecten bij huwelijkse voorwaarden Overdrachtsbelasting Schenkbelasting 286 Hoofdstuk 7 Verrekenbedingen (titel 8 Boek 1 BW) Soorten verrekenbedingen; algemene beschouwingen over de ontwikkeling van verrekenbedingen Verrekenstelsels Periodieke verrekenbedingen van inkomsten Finale verrekenbedingen Combistelsels 299 XIII

6 2.4. Wettelijk deelgenootschap Wettelijke en jurisprudentiële regels voor verrekenbedingen Inleiding; historische ontwikkelingen De aanloop tot de wettelijke regeling; niet uitgevoerde periodieke (Amsterdamse) verrekenbedingen De wettelijke regeling nader belicht De toepasselijkheid van de regeling, art. 1:132 BW Wederkerigheid; begrippen inkomsten en vermogen, art. 1:133 BW De uitsluitingsclausule, art. 1:134 BW Wederkerigheid: regels gemeenschap deels van overeenkomstige toepassing, art. 1:135 BW De evenredigheidsleer met betrekking tot (her)beleggingen, art. 1:136 BW Levensverzekeringen Verrekening in geld; inbetalinggeving, art. 1:137 BW Benadelende rechtshandelingen, art. 1:138 BW Opheffing verrekenplicht, art. 1:139 BW Betaling van verrekenschulden; betalingsregeling, art. 1:140 BW De beleggingsleer en bewijsregels, art. 1:141 lid 1-3 BW De problematiek van de directeur-grootaandeelhouder, art. 1:141 lid 4 en 5 BW Verjaring, art. 1:141 lid 6 BW Vervaltermijnen Verrekening tot/per? Het peilmoment of peiltijdstip, art. 1:142 BW Wettelijke rente Pensioen Samenloop Het alsnog uitvoeren van niet-uitgevoerde periodieke verrekenbedingen Inleiding Hoe niet-uitgevoerde periodieke verrekenbedingen en finale verrekenbedingen alsnog uitvoeren? Voorbeeld Voorbeeld Voorbeeld Voorbeeld Verschil tussen het niet-uitgevoerd periodiek verrekenbeding en het alsof-beding Stappenplan 368 Hoofdstuk 8 Koude uitsluiting Inleiding Art. 1:81 BW; getrouwheid, hulp en bijstand, elkaar het nodige verschaffen Wilsgebreken bij totstandkoming van huwelijkse voorwaarden 375 XIV

7 4. Imprévision; wijzigingsbevoegdheid van de rechter Beperkende en aanvullende werking van redelijkheid en billijkheid Ongerechtvaardigde verrijking Vermogensverschuiving tussen echtelieden; vorderingen uit hoofde van economische deelgerechtigdheid Economische eigendom, maatschap of onbenoemde overeenkomst Vermogensverschuiving tussen echtelieden; natuurlijke verbintenis Omzetting natuurlijke verbintenis Vergoeding van arbeid in huishouden of onderneming Verrekening van te veel betaalde kosten van huishouding Verrekening/verevening van opgebouwde pensioenrechten Verrekenbedingen met vervaltermijn Facultatieve eenzijdige verrekenbedingen 393 Hoofdstuk 9 Vergoedingsrechten en economische deelgerechtigdheid Inleiding Wettelijke vergoedingsrechten en -plichten Art. 1:87 BW Inleiding Restitutievorderingen vóór 1 januari De economische deelgerechtigdheid van art. 1:87 BW Waarop is art. 1:87 BW niet toepasselijk? Voorbeelden Overeenkomsten en verschillen met de beleggingsleer bij verrekenbedingen Begunstiging bij een door zijn overlijden tot uitkering komende sommenverzekering, art. 1:96a BW Overgangsrecht Overdrachtsbelasting Jurisprudentie over vergoedingsrechten Inleiding Het ter beschikking stellen van geld voor de koop van goederen door de andere echtgenoot Het aflossen van een geldlening waarmee goederen werden verworven Het niet in dezelfde verhouding als waarin men medegerechtigd is bijdragen aan de financiering van gemeenschappelijke goederen Het ter beschikking stellen van geld voor de aankoop van goederen door de andere echtgenoot ter voldoening aan een natuurlijke verbintenis Het voor gebruik ter beschikking stellen van goederen Het verrichten van werkzaamheden ten behoeve van de onderneming of ten aanzien van goederen van de andere echtgenoot/waardering van huishoudelijke arbeid 424 XV

8 5. Bestuur over vergoedingsvorderingen en vorderingen uit hoofde van economische deelgerechtigdheid; betaling en opeisbaarheid 425 Hoofdstuk 10 Faillissement en schuldsanering Inleiding Faillissement en schuldsanering algemeen Faillissement of schuldsanering na ontbinding Ontbinding na faillissement of schuldsanering Bewijsregels in faillissement 437 Hoofdstuk 11 Internationaal privaatrecht huwelijksvermogensregime Inleiding Het Haags Huwelijksvermogensverdrag Het Haags Huwelijksgevolgenverdrag van Het arrest Chelouche-Van Leer: de drietrapsladder van de Hoge Raad Pensioenverevening Conflictregelkalender 456 Hoofdstuk 12 Het geregistreerd partnerschap Inleiding Wettelijke regeling Het aangaan en beëindigen van een geregistreerd partnerschap Voorwaarden voor registratie Wijze van registratie Einde registratie Reparatieregistratie/reparatiehuwelijk Beëindigingsconvenant Het geregistreerd partnerschap en kinderen Omzetting geregistreerd partnerschap in huwelijk Buitenlandse erkenning en internationaal privaatrecht Overgangsrecht 470 Hoofdstuk 13 Beëindiging huwelijk Het einde van het huwelijk Vermissing Ontbinding, na scheiding van tafel en bed De vervallen regeling van de omzetting van een huwelijk in een geregistreerd partnerschap; geen flitsscheidingen meer Feitelijke scheiding Echtscheiding Duurzame ontwrichting 482 XVI

9 6.2. Geestesstoornis Pensioenverweer Inschrijving van scheiding van tafel en bed en van echtscheiding Rechtspleging Voorlopige voorzieningen Nevenvoorzieningen Internationaal privaatrecht inzake huwelijksontbinding Ouderlijk gezag Omgang en informatie Hertrouwen met elkaar 499 Hoofdstuk 14 Het echtscheidingsconvenant Overeenkomsten tussen echtgenoten De inhoud van het echtscheidingsconvenant Vernietigbaarheid, nietigheid, ontbinding De familierechtelijke overeenkomst Algemeen; de geldigheid van de overeenkomst tot echtscheiding Het huwelijk als overeenkomst Huwelijkse voorwaarden Echtscheiding Koop van echtscheiding Gebreken in de totstandkoming van het echtscheidingsconvenant; uitleg Wilsgebreken Geestelijke stoornis Bedreiging of bedrog; misbruik van omstandigheden Dwaling Redelijkheid en billijkheid; onvoorziene omstandigheden Uitleg Echtscheidingsconvenant en huwelijkse voorwaarden Het begrip huwelijkse voorwaarden Het echtscheidingsconvenant als regeling van huwelijkse voorwaarden? Echtscheidingsconvenant vóór het huwelijk? De (vóórhuwelijkse) alimentatieovereenkomst Fiscale aspecten 527 Registers Wetsartikelenregister 529 Jurisprudentieregister 543 Trefwoordenregister 565 XVII

10