*2011/52853* E. de Snaijer RA onderwerp Aanbiedingsbrief 2e bestuursrapportage 2011 en programmabegroting 2012

Transcriptie

1 *2011/52853* 2011/52853 Aan de raad van de gemeente Beverwijk afdeling ons kenmerk Beverwijk, Middelen 2011/ september 2011 werkveld uw kenmerk/uw brief van verzonden Teamleider Planning & Control behandeld door telefoonnummer E. de Snaijer RA onderwerp Aanbiedingsbrief 2e bestuursrapportage 2011 en programmabegroting 2012 Geachte leden van de raad, Hierbij treft u de tweede bestuursrapportage 2011 en de programmabegroting 2012 aan. In de programmabegroting is tevens de meerjarenraming opgenomen. De inhoud van deze brief is als volgt: 1. Inleiding 2. Huidige economische tijd 3. De tweede bestuursrapportage De programmabegroting De meerjarenraming Bezuinigingen 7. OZB berekening in dit meerjarenbeeld 8. Indexering van baten en lasten 9. Ontwikkeling financieel beleid 10. Ontwikkeling algemene reserve en weerstandsvermogen 1. Inleiding Bescheiden tevreden De gemeente Beverwijk is het afgelopen jaar geconfronteerd met flinke tegenvallers, veroorzaakt door de economische crisis en door een toenemende vraag naar zorg. Het is zwaar weer in gemeenteland en het regent dus ook stevig door in Beverwijk. Het aantal bijstandscliënten is boven verwachting gestegen, wat een flinke tegenslag voor de tweede Berap 2011 betekent. Het aantal mensen dat een beroep doet op de individuele voorzieningen WMO is fors toegenomen en ook dit levert een financiële tegenvaller op.

2 Wat de meerjarenraming betreft, zetten de hierboven geschetste ontwikkelingen door. De meerjarenraming biedt op dit moment dan ook geen ruimte voor nieuwe ambities. Het college en de gemeenteraad hebben een hoog ambitieniveau en dit huidige ambitieniveau staat onder druk. Ook het voorzieningenniveau staat onder druk. De meerjarenraming laat zien dat forse bezuinigingsrondes de komende jaren hard nodig zijn. De tijd van het laaghangend fruit is definitief voorbij en nieuwe bezuinigingen zullen ongetwijfeld pijn gaan doen in de samenleving. Daarom zullen nieuwe bezuinigingsrondes de nodige politiek bestuurlijke afweging vergen op het gebied van taken, ambities en wensen. De noodzaak van het voortzetten van de Task Force is evident. Uitgangspunt is en blijft een solide en transparant financieel beleid. Versterking van het eigen vermogen is uitermate belangrijk om de reservepositie naar de toekomst op peil te houden. Grote toevoegingen aan de reserves zoals in het verleden wel plaatsvonden door het verkopen van tafelzilver zijn niet te verwachten. Behoedzaamheid is dan ook geboden. De effecten van de leningenportefeuille zijn een gegeven, maar het is een feit dat de financiële impact op onze begroting aanzienlijk is. Deze inleiding geeft weliswaar geen rooskleurig beeld naar de toekomst, maar het is wel een helder beeld. Voor het op orde houden van het huishoudboekje van de gemeente moeten harde bezuinigingen worden doorgevoerd. Het komende jaar zal nog veel op de gemeentes afkomen als het om decentralisatie van taken aankomt. Dit zal veel inspanning vergen en extra druk op de begroting opleveren. Ondanks het feit dat in 2012 de meerjarenraming positief eindigt, zal dit beeld ongetwijfeld negatief bijgesteld moeten worden. Het college is dan ook niet meer dan bescheiden tevreden. 2. Huidige economische tijd De huidige economische tijd maakt het ons lastig. Enerzijds omdat zoals geschreven dit financiële pijn voor de gemeente oplevert. Maar anderzijds omdat we ook niet weten hoe lang dit gaat duren. Het voorspellend vermogen is voor ons allen lastig. Immers niemand weet wat de dag van morgen ons brengt. Een voorbeeld hiervan is dat ten tijde van het opstellen van deze financiële stukken Tata Steel bekend maakte dat deze onderneming het personeelsbestand op de locatie Velsen met ca mensen gaat inkrimpen. Dit terwijl de gemeente Beverwijk de laatste jaren al merkt dat het aantal bijstandsaanvragers toeneemt en waarvoor in de tweede bestuursrapportage 2011 (Berap 2-30a) voor de jaren 2011 en 2012 forse financiële nadelen zijn opgenomen. Feit is wel dat van de grote te realiseren projecten er een aantal in afgeslankte vorm doorgaat en er een aantal uitgesteld is. Omdat de externe financiering van deze projecten reeds is aangetrokken, zit Beverwijk zoals bekend met een fors overschot aan liquide middelen. Omdat de rente op uitstaande tegoeden ook nog eens op een historisch laag niveau staat, levert dit helaas een fors financieel rentenadeel op. Dit nadeel is in de meerjarenraming verwerkt. Wat ook het voorspellend vermogen naar de toekomst toe moeilijk maakt, zijn de maatregelen die het Rijk gaat treffen. Het decentraliseren van bepaalde taken in de Pagina 2

3 toekomst is daar een voorbeeld van. Momenteel kunnen we daar nog geen goede inschatting van maken en vooral niet in welke mate dit Beverwijk financieel raakt. Uit het oogpunt van behoedzaamheid is de algemene uitkering 2012 neerwaarts bijgesteld met op basis van een voorpublicatie van het ministerie BZK over de accresraming in de septembercirculaire. Voor 2012 en de jaren erna was ten tijde van het opstellen van de tweede bestuursrapportage en de programmabegroting 2012 nog niets concreet bekend over mogelijke bijstellingen van de algemene uitkering. Zodra de effecten uit de septembercirculaire voor Beverwijk voldoende gekwantificeerd kunnen worden, brengen wij de raad in een separaat schrijven hiervan op de hoogte. 3. De tweede bestuursrapportage van 2011 De tweede bestuursrapportage van 2011 sluit met een negatief saldo van Het verwachte resultaat 2011 van de eerste bestuursrapportage van 2011 bedroeg -/ De tweede bestuursrapportage kent met name mutaties met een structureel karakter maar bevat tevens een aantal incidentele effecten zoals: Storting in voorziening wachtgeld en pensioenen wethouders: -/ (Berap 2-4) In verband met de twee wethouderswisselingen medio dit jaar en de actualisatie van de wachtgeldverplichting van een eerder afgetreden wethouder is onderzoek gedaan naar de toereikendheid van de wachtgeldvoorziening voormalige wethouders. Op grond van de BBVvoorschriften dient er te worden bijgestort. Het gaat om de verplichtingen in de periode 2011 t/m april 2016; de laatste aanspraak vervalt dan. Opbrengst verkoop grond en pachtopbrengsten: (Berap 2-8) Onderhanden is de professionalisering van het vastgoedbeheer, waarbij onder andere de beheerbudgetten per portefeuille inzichtelijk worden gemaakt. Een eerste inventarisatie laat zien dat er een tekort aan beheer- en onderhoudsbudgetten ontstaat. Ten behoeve van de professionalisering wordt in 2011 het uitwerken van het beleid vastgoedbeheer afgerond. Er wordt ook bekeken of gronden en enkele panden kunnen worden afgestoten. Verwacht wordt dat bij mogelijke afstoot van deze panden en van diverse losse gronden een geschatte netto opbrengst van wordt gerealiseerd. Bij het berekenen van de netto opbrengst is rekening gehouden met het afboeken van bestaande boekwaarden en het dekken van het tekort aan beheer- en onderhoudsbudgetten van het beheer van Fort Aagtendijk en van met name gemeentelijke woningen. Pagina 3

4 Hogere Wmo lasten incl. hogere eigen bijdrage -/ (Berap 2-18a/18b) Er is de laatste jaren een trend zichtbaar dat er een steeds groter beroep wordt gedaan op de Wmo individuele voorzieningen. Een maatschappelijke ontwikkeling die ook de komende jaren van grote invloed zal zijn is de verdere vergrijzing van de Beverwijkse bevolking. Het aandeel ouderen in de bevolking stijgt, mensen bereiken een steeds hogere leeftijd en men woont veel meer dan voorheen in de eigen woning. De Beverwijkse bevolking heeft bovendien ten opzichte van het landelijk gemiddelde relatief veel ouderen. Door deze optelsom van factoren stijgt de vraag naar individuele Wmo voorzieningen. Niet doorgaan afkoop kasgeldleningen (Berap 2-27) De in de 1 e bestuursrapportage 2011 en kadernota voorgestelde afkoop van leningen ter waarde van 19 miljoen is door de renteontwikkeling op de kapitaalmarkt niet geëffectueerd. Dit is toegelicht in memo 2011/37413 van wethouder financiën d.d welke ter informatie aan de raad is gezonden. Door het niet afkopen van de leningen vervalt de eenmalige afkoopsom van 1,1 miljoen en de daarvoor voorgestelde onttrekking uit de reserve. Het niet afkopen heeft wel een negatief effect op het renteresultaat in de komende jaren. De grootste incidentele posten leveren Beverwijk voor 2011 een voordeel op Het verwachte jaarresultaat volgens de tweede bestuursrapportage 2011 is slechter dan het verwachte jaarresultaat volgens de eerste bestuursrapportage Dit impliceert dat er in de tweede bestuursrapportage 2011 voor ca aan structurele nadelen zijn verwerkt. De grootste structurele tegenvaller in de tweede bestuursrapportage 2011 voor het jaar 2011 is: Tekorten op uitgaven bijstand -/ (Berap 2-30a) Vanaf 2009 is een duidelijke stijging in het cliëntenbestand van de bijstand te zien als gevolg van de kredietcrisis. Deze trend heeft zich in 2010 voortgezet en ook in 2011 blijft het cliëntenbestand stijgen. Per bestond het cliëntenbestand uit 649 cliënten en inmiddels is het bestand gestegen tot 683 cliënten in de maand augustus. De stijging is toe te schrijven aan: - De reguliere instroom. Als gevolg van de nog steeds slechte economische situatie blijft het aantal aanvragen voor een bijstandsuitkering onverminderd hoog. - Beëindiging van het instrument Work First. Door de beperking van en de ombuigingen binnen het beschikbare Participatiebudget voor 2011 wordt het instrument Work First (gesubsidieerde arbeid), vanwege de hoge kosten daarvan, niet meer dan wel aanzienlijk minder ingezet. Dit betekent dat deze mensen, na beëindiging van het Work First dienstverband dan wel na beëindiging van de korte WW-periode, zich melden voor een bijstandsuitkering. Dit leidt tot extra instroom. - Het achterblijvende herstel van de economische situatie. Dit heeft direct effect op het volume van de uitstroom uit de bijstand. Pagina 4

5 Gevolgen voor de meerjarenraming De mutaties in de tweede bestuursrapportage 2011 leiden tot de volgende resultaten voor Dit uitgaande van vaststelling van de tweede bestuursrapportage 2011 in de gemeenteraad van 3 november Begrotingssaldo na de eerste bestuursrapportage 2011 A Voorlopig saldo tweede bestuursrapportage 2011 B Begrotingssaldo na de eerste en tweede bestuursrapportage 2011 C (=A+B) Het positieve saldo voor de jaren vanaf 2013 heeft voornamelijk als oorzaak dat we het structureel verwachte nadeel op de bijstand vanaf 2013 als pm post hebben opgenomen. Als er al een nadeel komt in die jaren, is het nu niet mogelijk dat te kwantificeren. Tevens hebben we zoals reeds gemeld nog onvoldoende zicht op de mogelijke decentralisatie van bepaalde taken in de toekomst door het Rijk. Een eventuele kwantificering van mogelijke nadelen die hieruit volgen kan derhalve nog niet gemaakt worden. Voor een verdere toelichting op de mutaties verwijzen naar de tweede bestuursrapportages Programmabegroting 2012 Net als de programmabegroting 2011 is ook de programmabegroting 2012 beleidsarm opgesteld. Dit betekent geen voorstellen voor nieuw beleid en/of beleidsintensivering. Conform het raadsbesluit heeft voor 2012 voor de subsidies en overige goederen en diensten geen indexering plaatsgevonden. De loonkosten zijn in 2012 met 1 % geïndexeerd op basis van verwachte cao mutaties. Voor de jaren is uitgegaan van een indexering van 2,25 % voor zowel de uitgavenbudgetten als voor de leges en lokale heffingen. De indeling van de programmabegroting 2012 is in vergelijking met 2011 niet wezenlijk veranderd. Aansluitend bij de bereikte resultaten voor de programmabegroting 2011 zijn de volgende verbeteringen in de programmabegroting 2012 behaald: Ook dit jaar is getracht de teksten nog meer SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden) te maken. Hierdoor zijn de teksten in vergelijking met voorgaande jaren nog meer toegespitst op de werkzaamheden en te leveren prestaties in Er is een bijlage met de kerngegevens van Beverwijk toegevoegd. Ook is voor deze gegevens een prognose voor 2012 opgenomen zodat in grafiekvorm het verloop in de jaren van deze kerngegevens getoond is. Meer visuele effecten zijn aangebracht in de vorm van grafieken. Het heeft onze aandacht om deze lijn in toekomstige rapportages door te trekken. Pagina 5

6 5. Meerjarenraming In de programmabegroting 2012 is de meerjarenraming opgenomen. De bepaling van het saldo meerjarenraming kent conform voorgaande jaren als startpunt het (meerjaren) begrotingsaldo van de tweede bestuursrapportage Daarna zijn de effecten van de systematiek van de indexatie van budgetten en het doorrekenen van de kapitaallasten verwerkt. Deze mutaties zijn toegelicht in de programmabegroting Meerjarenraming Saldo meerjarendoorkijk , na Berap Jaar F = C + D + E subtotaal effect BBP index G Saldo meerjarendoorkijk , na aanpassing BBP index H = F + G tussentelling saldo kapitaallasten I effect septembercirculaire 2011 (nog niet uitgebracht) J Bijstelling renteresultaat K Vermindering politieke ambtsdragers L Saldo meerjarendoorkijk , na Berap en Berap = saldo niet bestemde middelen M = H + I + J + K + L Kapitaallasten In 2012 is een forse correctie op de kapitaallasten van als meevaller in de meerjarenraming opgenomen. Deze meevaller betreft hoofdzakelijk het doorschuiven van de 1 e afschrijving van het nieuwe nog te betrekken stadhuis op het Stationsplein. De financiële verordening van de gemeente Beverwijk (artikel 212 van de Gemeentewet) schrijft voor dat in het jaar na ingebruikname van een activum de eerste afschrijving van dat activum plaatsvindt. Het nieuwe stadhuis wordt op 2 januari 2012 in gebruik genomen. Dit betekent dat in het jaar 2013 de eerste afschrijving wordt verwerkt. Omdat de officiële datum van ingebruikname van het nieuwe stadhuis niet met zekerheid te stellen was, was in voorgaande meerjarenraming veiligheidshalve uitgegaan van een eerste afschrijving in De aanpassing is afgestemd met de accountant (Deloitte). Rente Zoals in de uitleg op de tweede bestuursrapportage 2011 beschreven, bespaart het niet afkopen van leningen de gemeente Beverwijk een som van Daar tegenover staat wel dat in de komende jaren rente over de niet afgekochte leningen dient te worden betaald. Vermindering politieke ambtsdragers In het regeerakkoord wordt aangekondigd om in 2015 het aantal politieke ambtsdragers te verminderen. In de algemene uitkering van dat jaar is daar al op geanticipeerd door een uitname van Over het bedrag van de kostenbesparing en de verdeling is nog niets bekend. In de brief aan de raad van 10 juni 2011 (201/33464) wordt voorgesteld het volume van de beoogde kostenbesparing voorlopig gelijk te stellen aan de uitname. Pagina 6

7 6. Bezuinigingen Zoals reeds in de inleiding van deze brief is geschreven, dient de gemeente Beverwijk in de jaren te bezuinigen. Zonder deze bezuinigingen is het voor de jaren 2012 en 2013 niet mogelijk om een sluitende begroting te krijgen. Volgens het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording voor provinciën en gemeenten) is het voor gemeenten zelfs verplicht om voor het jaar 2012 een sluitende begroting te presenteren. Zie het volgende overzicht voor de noodzakelijke bezuinigingen: Meerjarenraming Jaar M = H + I Saldo meerjarendoorkijk , na Berap en Berap = saldo niet bestemde + J + K + middelen L Dit saldo is inclusief taakstelling. Taakstelling, bezuinigingsopdracht is Saldo Meerjarendoorkijk , exclusief taakstelling Op 14 juli 2011 is door de raad ingestemd met het voorstel bezuinigingen van het college. Van deze bezuinigingsvoorstellen is door het college vastgesteld welke dermate harde voorstellen betreffen dat deze voor de jaren ingeboekt zijn. Deze bedragen vindt u ook terug in een separaat raadsvoorstel welke tegelijkertijd zal worden aangeboden met de programmabegroting Voor de overige voorstellen die per nu nog niet voldoende hard zijn, wordt zoals op 14 juli met uw raad besproken, een Task Force aangesteld die onderzoekt welke bezuinigingen uit het stuk van de kwartiermaker naast de reeds ingeboekte bedragen gerealiseerd dienen te worden. Tevens gaat de Task Force verder op zoek naar te realiseren bezuinigingen. Dit vooral omdat het totaal van de huidig benoemde bezuinigingen (Harde bezuinigingen + Actie Task Force) in 2013 en 2014 de taakstelling voor die jaren niet volledig dekt. Zie hiervoor in de volgende tabel de kolom Over/ (Tekort). De volgende bedragen zijn nu bekend: Jaar Harde bezuinigingen Actie Task Force Totaal Taakstelling Over/ (Tekort) / / / De ontwikkelingen bij het Rijk en in de samenleving leiden tot de noodzaak tot brede bezuinigingsvoorstellen. Het college zal deze in het voorjaar 2012 aan u presenteren. Pagina 7

8 7. OZB berekening binnen deze meerjarenraming De berekening van de OZB opbrengst in de meerjarenraming sluit aan bij de eerder genomen raadsbesluiten. MJR OZB vertrekpunt totaal trend (prijsmutatie BBP) (raadsbesluit prog begr 2009) 2,25% ,25% ,25% ,25% extra opbrengst (raadsbesluit prog begr/mjr ) 2,00% ,00% ,00% - 0,00% - aanname areaaluitbreiding (prog begr 2009) benodigde opbrengst Totaal: basis voor de tarieven De basis van de berekening is de totale opbrengst van het voorgaande jaar bij gelijkblijvend areaal. De opbrengstmutatie is onafhankelijk van de mutaties in de WOZ waarden van woningen. Mutaties in de WOZ waarden van woningen worden derhalve aangepast door een bijstelling van de tarieven per eenheid. Stijgt de waarde van de woningen dan dalen de tarieven. Als de waarde van de woningen echter daalt, wat in deze economische tijd het geval is, stijgen de WOZ tarieven. Zoals vastgesteld in de programmabegroting 2009 gaat de gemeente Beverwijk voor het jaar 2012 uit van een areaaluitbreiding van per jaar. De jaren erna wordt geen uitbreiding voorzien. Daarnaast is conform het genomen raadsbesluit in de jaren 2012 en 2013 een 2 % extra OZB opbrengst in de calculatie meegenomen. Ten slotte is voor de jaren een indexatie van 2,25 % toegepast op de totaal te realiseren OZB opbrengst. Zodra de getaxeerde waarde van de woningen in Beverwijk bekend is,, is het mogelijk de OZB per woning te bepalen. Bij de behandeling van de OZB tarieven in de raad zullen voor een aantal typen woningen rekenvoorbeelden worden aangereikt zodat voor aantal typen woningen de hogere of lagere OZB in vergelijking met voorgaande jaren gekwantificeerd kan worden. 8. Indexering van baten en lasten Voor 2012 is door de raad besloten dat alleen de loonkosten geïndexeerd worden. Vanaf 2013 stelt het college voor om op basis van de BBP index zoals in de meicirculaire vastgesteld, 2,25 % op alle goederen en diensten, subsidies en loonkosten te indexeren. In de meerjarenraming zijn de volgende mutaties betreffende de indexering verwerkt: Pagina 8

9 mutatie te verwerken in mjr Overige goederen en diensten = D - A Subsidies = E - B Loonkosten = F - C Totaal = nadelig effect voor saldo mjr De meevaller op de index loonkosten wordt veroorzaakt doordat de CAO verhoging slechts 1 % betrof, terwijl er met 2,25 % was gerekend. Bij het opstellen van de meerjarenraming is voor het jaar 2013 het basisbedrag voor parkeren, riool en afvalverwijdering niet in de overige goederen en diensten meegenomen omdat dit gesloten financieringen betreffen. Hogere lasten uit deze producten leiden tot hogere baten en hebben geen effect op de exploitatie. Het jaar 2015 vertoont een vertekend beeld. Omdat 2015 voor het eerst geraamd is, betreffen deze bedragen de totale indexatie voor dat jaar en niet de mutatie. 9. Ontwikkeling van financieel beleid Vorig jaar konden wij u melden dat wij belangrijke stappen hebben gezet in het kader van financieel beleid. Wij willen u begin 2012 voorzien van een up to date Spoorboekje Planning & Control. Hierin kunt u zien welke documenten wanneer opgesteld worden en wanneer besluitvorming over die stukken plaatsvindt. In de aanbiedingsbrief bij de eerste Berap 2011 en de jaarrekening 2010 hebben wij u gemeld dat een viertal onderwerpen uit de management letter door Deloitte uitgebracht onze specifieke aandacht hebben. Dit betreft specifieke AO/IC onderwerpen: De gerealiseerde verbeteringen van de interne controle doorzetten; Subsidievoorwaarden worden onvoldoende adequaat nageleefd; Risicomanagement verdient aanbeveling; Stel gemeentebreed procesbeschrijvingen op. Deze punten hebben momenteel prioriteit en de ondernomen acties zullen met de auditcommissie verder worden besproken. Uiteraard zal de accountant over de opvolging van deze op punten rapporteren in zijn management letter. Overigens kunt u lezen dat in de tweede bestuursrapportage 2011, een ICT pakket welke als hulpmiddel bij het uitvoeren van risicomanagement fungeert, is aangeschaft. 10. Ontwikkeling algemene reserve en weerstandsvermogen In de paragraaf weerstandsvermogen van de Programmabegroting 2012 is een actuele analyse opgenomen van de inventarisatie van de beschikbare weerstandscapaciteit en een inventarisatie van de risico s en de benodigde weerstandscapaciteit. Pagina 9

10 Door uw raad is in de nota reserves en voorzieningen vastgesteld dat gemeente Beverwijk een weerstandsvermogen nastreeft dat tenminste voldoende is. Dat betekent concreet een ratio weerstandsvermogen tussen de 1,0 en 1,4 met als waarderingscijfer C (= voldoende). Het ratio weerstandsvermogen is als volgt te berekenen: Het waarderingscijfer valt in categorie C, dit betekent dat de beschikbare weerstandscapaciteit van de gemeente Beverwijk toereikend is om de gekwantificeerde risico s op te vangen. Het college hecht zeer aan instandhouding van het weerstandsvermogen en zal dan ook terughoudend zijn met voorstellen welke gedekt moeten worden uit de algemene reserve. In de huidige financiële situatie dienen de reserves als buffer en niet meer voor het kunnen uitvoeren van nieuwe ambities. Wij hopen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, burgemeester en wethouders van Beverwijk, de gemeentesecretaris, de burgemeester, mw. mr. A.L. Schölvinck J.F.C. van Leeuwen Pagina 10