Reïntegratie en het geld. Jacqueline over stembureaus. Campagneteam: op naar 9 juni! JE EERSTE 100 DAGEN Tips voor nieuwkomers

Transcriptie

1 LOKAAL BESTUUR Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA Jaargang nummer April 00 Reïntegratie en het geld JE EERSTE 00 DAGEN Tips voor nieuwkomers ALLES OVER MAART Analyse, sfeer en uitslagen WINNAARS AAN T WOORD Texel, Edam en Kerkrade POSTERGATE IN DE PVDA Deining over affiches Jacqueline over stembureaus Campagneteam: op naar 9 juni!

2 Foto Nationale Beeldbank klk EEN MOOIE TRADITIE Jacqueline Kalk secretaris Centrum voor Lokaal Bestuur Foto Bert Beelen Elke dag is anders bij het CLB. Iedere dag komt er wel weer een vraag uit de lokale praktijk waardoor je je wenkbrauwen fronst of soms begint te giechelen, waarover je verwonderd bent of boos wordt. Zoals het telefoongesprek met een raadslid uit de gemeente Waterland. Bij vele verkiezingen had deze mevrouw op een stembureau gezeten, samen met ambtenaren, burgers, al of niet actief in de lokale politiek. Maar van de gemeente Waterland mogen raadsleden en wethouders niet meer op het stembureau zitten. Waarom, was mevrouw niet duidelijk. Speelde haar leeftijd een rol? Waren er andere redenen? In 0% van de Nederlandse gemeenten mogen raadsleden, wethouders, of aspirant raadsleden en wethouders niet meer op het stembureau zitten. Daarmee komt een eind aan een hele oude traditie. Ook een leuke traditie en een goede. Op de dag van de verkiezingen waren raadsleden en wethouders zichtbaar als representant van die lokale democratie juist door op het stembureau te zitten. Tijd nog voor een laatste praatje, tijd ook voor het voelen van de stemming, tijd voor (lokale) democratie. Dit was niet alleen zo bij de lokale verkiezingen maar bij alle verkiezingen. Maar Waterland en nog ongeveer 70 andere gemeenten vinden dat geen goede zaak. Zij sluiten raadsleden en wethouders uit. Natuurlijk weten we dat er op een stembureau in Nederland een keer gefraudeerd is. In Landerd heeft een kandidaat-raadslid zich onterecht van een groot aantal voorkeurstemmen voorzien. De stemcomputers bleken niet 00% fraudebestendig te zijn. En in Rotterdam gingen twee mensen tegelijkertijd het stemhokje in. Zo zijn er altijd wel uitzonderingen geweest en voor de toekomst te bedenken waardoor je kunt beargumenteren waarom het beter zou zijn dat er geen wethouders en raadsleden op de stembureaus zitten. Belangenverstrengeling of de slager die zijn eigen vlees keurt zijn de meest gebruikte argumenten. Maar is dit voldoende reden om alle aspirant-raadsleden, zittende raadsleden en wethouders te weren uit de stemlokalen? Of schieten we door in een verkrampte reactie en bedenken we op basis van een beperkt aantal incidenten nieuwe regels, maken we voor de uitzondering een nieuwe wet? Hoeveel gewicht geven we aan traditie, het tonen van betrokkenheid, direct contact, herkenbaarheid en dergelijke. En is het niet ook zo dat door het weren van raadsleden en wethouders uit de stembureaus weer een volgende depolitiserende stap wordt gezet? Daarnaast zijn er altijd drie personen op een stembureau, die in de regel nooit alle drie politiek actief zijn. Ik pleit ervoor om hier niet in mee te gaan. Elke vorm van verkiezingen draagt een risico op fraude in zich. Elke nieuwe vorm van techniek of bemensing van stembureaus brengt nieuwe risico s mee. Is het weren van politici uit de stembureaus een oplossing voor dit type risico s? Nee, alle burgers zijn direct belanghebbende in deze. Dus wie het stembureau ook bemenst, er kleven altijd risico s aan. Maar door uit te gaan van een redelijke mate van vertrouwen en controle hoeven we niet een mooie en goede traditie om zeep te helpen. Daarom hierbij een oproep aan alle gemeenten: doe het niet. En een oproep aan onze kamerleden: ga hier niet in mee.

3 JE EERSTE 00 DAGEN ALLES OVER MAART Jaargang nummer April 00 WINNAARS POSTERGATE IN AAN T WOORD DE PVDA clfn LOKAAL BESTUUR Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA Tips voor nieuwkomers Analyse, sfeer en uitslagen Texel, Edam en Kerkrade Deining over affiches Reïntegratie en het geld Jacqueline over stembureaus Campagneteam: op naar 9 juni! omslagfoto De Doetin chemse lijst trekker Otwin van Dijk en zijn vrouw Karin (voorgrond) kijken gespan nen naar de uitslagen. Nieuw in de raad Tips voor je eerste 00 dagen Foto Roel Kleinpenning LOKAAL BESTUUR Maandblad voor PvdA-politici in gemeente, provincie en waterschap. Verschijnt tien keer per jaar. Lokaal Bestuur is een voortzetting van De Gemeente, opgericht in 907 door F.M. Wibaut en P.L. Tak. UITGAVE Centrum voor Lokaal Bestuur van de Wiardi Beckman Stichting, Postbus 0, 000 BH Amsterdam. ISSN: e jaargang no. Overname van artikelen, delen daaruit of illustraties alleen na voorafgaande toestemming. REDACTIE Hans Alberse (voorzitter), Mijnke Bosman, Pierre Heijnen, Jacqueline Kalk, Nico Portegijs, Kim Putters, Richard Scalzo, Nicole Teeuwen, Lobke Zandstra. De redactie werkt op basis van een redactiestatuut. EINDREDACTIE Jan de Roos SECRETARIAAT Jessica Schipper Postbus 0, 000 BH Amsterdam Telefoon: clb@pvda.nl BASISLAY-OUT Stan Wagter, Amsterdam VORMGEVING Jos B. Koene, Amsterdam MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER Alard Beck, Jan Blom (Dilemma), Jan Chris de Boer, Siebren Buist, Egbert Buiter (Dagboek), Steven Dijk, Jacqueline Kalk, Nieske Ketelaar (Dagboek), Ton Langenhuyzen (e Kamer), Nico Portegijs, Jessica Schipper (Persoonlijk), Pieter Paul Slikker en Jan Marinus Wiersma (Campagnecolumn), Nicole Teeuwen (Boekbespreking),Brigitte Troost (Dagboek), Kirsten Verdel, Lobke Zandstra (Onderweg), Rutger Zwart PRODUCTIE EN DRUK Thieme Media Center, Rotterdam ABONNEMENTEN Gratis voor leden van het Centrum voor Lokaal Bestuur. Voor niet-leden 0,- per jaargang. Losse nummers (,50 inclusief verzendkosten) zijn te bestellen bij de PvdA, telefoon ADVERTENTIES Tarieven en opgave: Recent (Joop Slor), Postbus 79, 00 JE Amsterdam, tel INTERNET Lokaal Bestuur is ook te raadplegen op Internet: KOPIJ Reacties en bijdragen naar: jdroos@pvda.nl 9 8 Niet doorsluizen maar besteden Balende lijsttrekkers Het geheim van Edam- Volendam, Texel en Kerkrade Analyse maart Deining over verkiezingsaffiches Reïntegratiegeld Drie winnaars Landelijke beeldvorming jaagt kiezers weg De cijfers en de gevolgen op een rij Postergate Ralf Krewinkel CAMPAGNETEAM Op naar 9 juni! 7 DAGBOEKEN Lijsttrekkers 8 DE KAMER Krimp INITIATIEF Urnenmuur STELLING Oppositievoeren is leuker 5 BOEKBESPREKING Niemand regeert 5 DILEMMA Ruziënde wethouder ONDERWEG Diversiteit 7 lijst sterk en socia Achterkant in Heeze-leend Sterk en sociaal in Heeze-Leende

4 TIPS VOOR JOUW EERSTE 00 DAG Foto Nationale Beeldbank Je bent gekozen in de gemeenteraad en hebt de ambitie een excellent raadslid te worden. Je wilt je kiezers niet teleurstellen en de komende vier jaar iets betekenen voor de stad. Een goed begin is het halve werk. Wat moet je de eerste honderd dagen doen om echt succesvol te worden? Tips van twee door de wol geverfde raadsleden. Zo kun je het doen Als raadslid sta je in je eerste honderd dagen voor een aantal fundamentele keuzes in je persoonlijke leven. Als je echt een excellent raadslid wilt worden, zit er niets anders op dan je partner, kinderen, huisdieren en vrienden van de hand te doen. Je verscheurt je seizoenkaart van Ajax en huurt of koopt een appartement. Je richt een werkkamer in met de meest moderne digitale apparatuur, je gaat korter werken en volgt een cursus snellezen. Je begint te werken aan een POP, een Persoonlijk Ontwikkelings Plan, en huurt een coach in. Daarnaast loop je het hele introductieprogramma van de griffie af, je bereidt met je coach alle vijftien voorlichtingsbijeenkomsten voor. Dat is immers het moment om vragen te stellen en jij wilt alleen maar de goede RUTGER ZWART EN ALARD BECK FRACTIEVOORZITTER, RESP. RAADSLID IN NIJMEGEN vragen stellen. Op advies van je coach heb je een doorlopende rekening genomen bij de slijter, die je ook in de avond mag bellen als de drank op is. Je huisarts is bereid je slaappillen en peppillen te geven en iedere ochtend ga je hardlopen. Als je dat allemaal hebt gedaan, ben je er klaar voor en heb je de eerste honderd dagen zinvol besteed. Maar het kan ook anders Je kunt natuurlijk ook besluiten op een andere manier een excellent raadslid te worden. Je vindt je partner, kinderen, huisdieren en vrienden toch te belangrijk om hen aan jouw ambitie op te offeren. Je vindt dat je alleen maar een excellent raadslid kunt worden als je een balans in je leven weet te vinden die het je mogelijk maakt weerstand te bieden aan de zuigkracht van de politiek. Je besluit dat je niet altijd overal bij hoeft te zijn, dat je gaat voor de kwaliteit en niet voor de kwantiteit. Je kiest voor collegialiteit en niet voor zelfpromoting. Je besluit het eerst allemaal eens rustig over je heen te laten komen. Je gaat op zoek naar gelijkgestemden en bekijkt samen hoe je al dat papier te lijf kunt gaan, welke envelop je niet opent en welke wel, naar welke vergadering je wel gaat en naar welke niet. Je gaat in je eerste honderd dagen op zoek naar de manier die het beste bij jou past om een excellent raadslid te worden. Als je dat allemaal hebt gedaan, heb je de basis gelegd in je persoonlijke leven die nodig is om in de raad resultaten te bereiken. Want in de politiek gaat het om resultaten. Debatteren is leuk, in de gemeenteraad of in de fractie, maar praatjes vullen geen gaatjes. Om het met het legendarische Amsterdamse raadslid/wethouder Jan Schaefer te zeggen: In geouwehoer kun je niet wonen. Wat wil je bereiken? Het is dan ook zaak om na je feestelijke installatie als raadslid niet alleen na te denken over de nieuwe balans in je persoonlijke leven maar je ook één cruciale vraag te stellen: wat wil ik de komende vier jaar bereiken? Wat wil ik over vier jaar tegen de kiezers en tegen mezelf kunnen zeggen als de vraag gesteld wordt: En, wat heb je de afgelopen vier jaar bereikt? Wat heb je voor de stad en haar bewoners voor elkaar gekregen? Het beantwoorden van die cruciale vraag is niet zo eenvoudig. Het is goed om hiervoor de tijd te nemen en met fractiegenoten, partijgenoten en anderen erover te praten. Bezint eer ge begint. Maar na honderd dagen moet je een antwoord op hoofdlijnen geformuleerd hebben. De overige.50 dagen van het raadslidmaatschap heb je de tijd om je geformuleerde doelstellingen te realiseren. Never a dull moment Waarom is het zo belangrijk in het begin van je raadslidmaatschap doelen te formuleren? Het grote gevaar dat ieder raadslid bedreigt is meegezogen te worden Zet meteen je persoonlijke doelstellingen op een A-tje in de dagelijkse stroom van op het eerste oog belangrijke dingen. Als raadslid word je dagelijks overspoeld door informatie. Never a dull moment. Het college produceert een constante stroom van beleidsstukken, verantwoordingen en rapportages. Organisaties en instellingen overladen het raadslid met jaarverslagen, problemen en gevaren. De brievenbus en het postvak van het raadslid puilen altijd uit, om van de mailbox maar te zwijgen. Het bureau van het raadslid is al gauw bedolven onder stapels papier. Op het eerste oog is alles belangrijk: de krant, de nota van de provincie, de kadernotitie van het college, het opinieartikel in de krant, de vragen van collega s van andere facties. Wie niet focust, loopt het gevaar met alles bezig te zijn en hierdoor niets te realiseren. Want het boeken van concrete resultaten vraagt om volharding, doorzettingsvermogen en soms ook: oogkleppen. De papierbak is het belangrijkste stuk meubilair in de werkkamer van het raadslid. Weg leren kennen In de eerste honderd dagen is het helemaal niet erg als je met de stroom meegaat. Je moet nog kennismaken met de werkwijze van de raad en je fractie. Je moet de weg leren kennen in het stadhuis en wennen aan je nieuwe rol in de stad. In deze snuffelperiode is focussen nog niet nodig en kun je geleidelijk tot je selectie van te bereiken resultaten komen. Het selecteren van doelstellingen is niet een louter individuele aangelegenheid. In de eerste plaats is het verkiezingsprogramma van je partij het inhoudelijke kader waarbinnen je activiteiten als raadslid zich bewegen. Verder is het van groot belang tot welke prioriteiten de fractie heeft besloten. Dit proces voltrekt zich ook in de eerste honderd dagen van de fractie. Het resultaat hiervan is een werkplan van de fractie, waarin zijn opgenomen de inhoudelijke prioriteiten en de manier waarop de fractie deze doelen globaal denkt te bereiken. Uiteraard moeten de individuele prioriteiten van het raadslid, ook die van jou dus, aansluiten bij die van de fractie. Je zit immers niet in de raad om je eigen doelstellingen te realiseren, maar om een bijdrage te leveren aan het bereiken van de partij- en fractiedoelen. Afstemming Er moet dus een goede afstemming zijn tussen de doelstellingen van jou en je collega s en die van de fractie als geheel. Dat betekent dat niet ieder fractielid zijn eigen hobby zal kunnen uitvoeren. Integendeel, er moeten ook vervelende klussen gedaan

5 EN Foto Nationale Beeldbank worden. Het kan voorkomen dat geen enkel fractielid voorkeur heeft voor het realiseren van een bepaald doel dat de fractie heeft geformuleerd. Maar dat doel zal toch moeten worden verwezenlijkt. Het kiezen van prioriteiten is dus niet een volstrekt individueel proces, maar moet in nauw overleg met je collega s in de fractie gebeuren. Het is wel goed als je als raadslid een sterke persoonlijke drive hebt bij de doelstelling die je nastreeft. Persoonlijke drive zorgt ervoor dat je gemotiveerd bent om je doelen te realiseren. Zonder die persoonlijke motivatie is het erg moeilijk resultaat te boeken. Zelfonderzoek staat dus wel degelijk aan de basis van het proces dat leidt tot selectie van prioriteiten. Persoonlijke doelen Als de persoonlijke doelen in overleg met de fractie zijn geselecteerd, is het van belang deze ook op schrift te stellen. Maak een korte notitie uiteraard niet langer dan één A waarin je persoonlijke doelstellingen zijn geformuleerd. Zo n document geeft je houvast. Elke maand lees je voor jezelf de notitie nog eens door. Vanzelf wordt dan duidelijk of je goed bezig bent. Aarzel niet om het roer om te gooien als blijkt dat je nog weinig bent opgeschoten bij het realiseren van je persoonlijke doelstellingen. Soms zijn rigoureuze maatregelen nodig. Stel je bij iedere uitnodiging voor een vergadering of bijeenkomst de vraag of die activiteit een nuttige bijdrage levert aan het realiseren van je doelstelling. Dit kan heel bevrijdend werken. In de notitie ga je ook globaal in op de manier waarop je je doelstellingen denkt te realiseren. Als je bijvoorbeeld als prioriteit formuleert het tegengaan van voortijdige schooluitval moet je op hoofdlijnen weten wat je voor het bereiken van dit doel gaat doen. Je kunt de nadruk leggen op het controleren van het beleid zoals dat in de gemeente gevoerd wordt, je kunt nieuwe initiatieven nemen, bijvoorbeeld op basis van goede ervaringen in andere gemeenten, of je kunt er juist voor kiezen om te gaan praten met voortijdige schoolverlaters of hun ouders. De keuze van de aanpak heeft alles te maken met Denk vooral niet dat je je overal mee moet bezighouden je persoonlijke voorkeuren van het raadslid en met je inschatting welke werkwijze het effectiefst is. In het plan van aanpak geef je globaal aan wat je voor ogen staat. Naar buiten treden Het is belangrijk om de prioriteiten die je hebt geformuleerd niet voor jezelf te houden. Het is verstandig al in een vroeg stadium met een doelstelling naar buiten te treden. Als je bijvoorbeeld als doelstelling hebt de schooluitval terug te dringen, kun je hierover in de plaatselijke krant of het afdelingsblad een artikeltje schrijven. Het is belangrijk dat de mensen in de stad die met dit onderwerp te maken hebben, weten dat jij je hiervoor wilt inzetten. Het gaat dan onder andere om de wethouder, de specialisten van de andere fracties, de ambtenaren die zich met het onderwerp bezighouden en uiteraard de scholen zelf. Iedereen in de stad moet weten dat jij je met dit onderwerp wilt bezighouden en doelstellingen wil realiseren. Dat betekent dus oriënterende gesprekken voeren met de belangrijkste partijen in de stad. Het is altijd verstandig die gesprekken niet alleen te voeren, maar een collega-fractielid mee te nemen. Het resultaat van deze oriënterende ronde is dat iedereen die bij het onderwerp betrokken is, weet dat je hiermee bezig bent en hierover aangesproken kan worden. Deze oriëntatieronde leidt ertoe dat je een globaal inzicht hebt in het lokale speelveld rond je prioriteiten. Het is duidelijk welke doelstellingen er liggen, wat het beleid van het college is en wat de cruciale succes- en faalfactoren zijn. Hiermee ben je klaar voor je rol in de komende jaren. Je zit in de startpositie om je kaderstellende, controlerende en volksvertegenwoordigende rollen te spelen. Vanaf dit moment heb je je eigen agenda, los van de waan van de dag. Regelmatig koppel je je actuele bevindingen terug in de fractie en zonodig kom je in de raad met een initiatiefvoorstel, stel je vragen aan de wethouder of kom je met een actuele motie. Eigen agenda Aan het eind van de eerste honderd dagen heb je je eigen agenda klaar. Je weet wat je de komende jaren te doen staat: het zoveel mogelijk realiseren van de doelstellingen die je zelf hebt geformuleerd. Het hebben van zo n eigen agenda heeft grote voordelen. Je weet wat je wilt bereiken en wat je hiervoor moet doen. En nog belangrijker: je weet wat je mag láten. En dat is heel veel. Natuurlijk doen zich van tijd tot tijd in je gemeente zulke cruciale vraagstukken voor, dat je hieraan aandacht moet besteden. Maar dat gebeurt toch maar een paar keer per raadsperiode. Bij heel veel andere onderwerpen kun je volstaan met een globale behandeling. Vertrouw op de inschatting van je collega-fractieleden, op die van specialisten uit andere fracties of zeker als je partij in het college vertegenwoordigd is op het oordeel van de wethouder. Niet omdat je goedgelovig bent of omdat je lui bent aangelegd, maar omdat je resultaten wilt boeken. En daarvoor is zoals gezegd focus nodig en dat betekent automatisch ook loslaten. Actualiseren De eigen agenda die je na honderd dagen hebt geformuleerd, is van tijd tot tijd aan actualisering toe. De wereld staat immers na die eerste honderd dagen niet stil. Je gemeente krijgt te maken met nieuwe problemen die met voorrang aangepakt moeten worden, je eigen prioriteiten boeten aan belang in of de prioriteiten van de fractie veranderen. Het is daarom belangrijk om jaarlijks de geformuleerde doelstellingen te evalueren. Zijn de beoogde resultaten geboekt? Zijn de prioriteiten nog actueel? Zijn de doelstellingen wel realistisch gebleken? Passen de doelen nog in de strategie van de fractie? Ieder raadslid doet deze evaluatie individueel, maar zeker ook in samenhang met de fractie-evaluatie. Ook het werkplan van de fractie moet immers jaarlijks geactualiseerd worden. Op deze manier wordt de kans vergroot dat je na vier jaar resultaten hebt geboekt. En daar gaat het uiteindelijk allemaal om. Eerder verschenen in ProefLokaal. TIEN TIPS VAN GUUSJE. Bedenk in het eerste half jaar vier dingen die je in de vier jaar dat je raadslidmaatschap duurt wilt bereiken. Doe je dat niet, dan word je geregeerd door de waan van de dag.. Neem niet te veel hooi op je vork. Hoe minder vergaderen op het stadhuis hoe beter.. Kies voor burgers boven organisaties.. Lees de eerste en de laatste bladzijde van de stukken die het college stuurt. Gooi de rest in de prullenbak. 5. Volg een cursus debating en lees je bijdrage in commissie en raad niet voor maar gebruik steekwoorden.. Zelfs een fantastisch plan sneuvelt bij gebrek aan steun. Zoek er steun voor bij fractiegenoten of andere fracties (in die volgorde). 7. Je zit in de raad om standpunten te verwoorden, niet om vragen te stellen. 8. Kies voor een commissie die op het eerste gezicht niet bij je past: dus vrouwen geen volksgezondheid, allochtonen geen minderhedenbeleid, holebi s geen emancipatiebeleid et cetera. 9. Zorg dat je de mensen die er toe doen in je gemeente kent en dat ze jou kennen (politici, ambtenaren, ondernemers, burgers). 0. Vergeet niet dat je mensen altijd weer tegen komt. Bonus tip: Hou op tijd op; acht jaar raadslid is meer dan genoeg. Guusje ter Horst was burgemeester van Nijmegen en minister van Binnenlandse Zaken 5

6 STOP MET DOOR SLUIZEN REÏNTE GRA TIEGELDEN Foto Nationale Beeldbank Gemeenten besteden het geld dat zij krijgen voor reïntegratie al een aantal jaren niet volledig. Negentig procent van alle gemeenten maakt het geld niet op maar sluist het door naar een volgend jaar, zo blijkt uit een onderzoek van de Inspectie Werk en Inkomen (IWI). Dat gaat ten koste van met name de kwetsbare groepen: de mensen die jaar of langer in een uitkering zitten. Zowel in 007 als in 008 werd een bedrag van respectievelijk 80 miljoen en 75 miljoen doorgeschoven naar het volgend jaar. Het totaalbudget voor gemeenten voor re-integratie bedraagt op jaarbasis, miljard en daarbij komt dan nog het overgehevelde bedrag. Als we dit leggen naast het feit, volgens hetzelfde onderzoek van het IWI, dat er nu meer dan één miljoen mensen zijn die een uitkering hebben en dat er daarnaast nog eens mensen zijn die SIEBREN BUIST FRACTIEVOORZITTER IN HEERDE niet in aanmerking komen voor een uitkering maar die wel weer aan het werk willen, dan kunnen we stellen dat de gemeenten een belangrijke taak laten liggen! Een taak die ons, socialisten, aan moet spreken. Iedereen telt mee, zeker ook deze groep! Gevolg van dit non-beleid kan zijn dat de kwetsbare groep die al drie jaar of langer een uitkering heeft en die nu dus in het kader van reïntegratie te weinig aandacht krijgt, blijvend niet aan het werk zal komen waardoor we als maatschappij met een steeds groter granieten bestand worden opgezadeld. Dit is een maatschappelijk en menselijk onwenselijke situatie. Zeker voor ons sociaaldemocraten die opkomen voor de zwakkeren in de samenleving en die staan voor gelijke kansen voor iedereen! Tegelijkertijd zien we de groep niet werkenden nu steeds groter worden door de huidige recessie met als gevolg dat tegen de tijd dat de arbeidmarkt weer aantrekt er een onaanvaardbaar grote groep mensen is die geen recente arbeidservaring heeft. Als de gemeenten niet op korte termijn op een andere manier met de aan hen toebedeelde re-integratiegelden omgaan, dan zijn en blijven de kansen op werk voor deze grote groep erg klein. En dat maakt de mensen uit die groep het perspectief op een echte toekomst met alles wat er bij hoort gaan verliezen. Onacceptabel voor een PvdA er mijns inziens! Niet voldoende Met andere woorden, ik pleit er voor dat gemeenten hun taak op dit gebied serieus op gaan pakken, het geld gaan gebruiken waar het voor bedoeld is en stoppen met het doorsluizen van overgehouden reïntegratiegelden. Er zal dus beleid moeten worden geformuleerd, dat herkenbaar en toepasbaar is. Een beleid dat concreet en meetbaar resultaat geeft. Ook dat hoort bij de PvdA! Dit niet alleen in het belang Het is voor een PvdA er onacceptabel dat deze mensen hun baan verliezen van al degenen die (al lang) in de uitkering zitten maar ook in het belang van de gemeenten zelf omdat anders een afroming plaatsvindt door de Rijksoverheid van het doorgesluisde reïntegratiegeld. Is het formuleren en toepassen van beleid de enige inspanning die op dit vlak geleverd moet worden door de gemeenten? Ik vraag het mij af! In deze tijd van recessie is het inzetten van reïntegratiegelden alleen niet voldoende. Er moet echt veel meer gebeuren. Alle overheden (van Rijk tot gemeente) en ook het bedrijfsleven zullen hun maatschappelijke verantwoordelijkheid moeten nemen om mensen daadwerkelijk én structureel aan het werk te helpen en daarmee het probleem van grote en langdurige werkloosheid mee te helpen oplossen. Dat kan natuurlijk op vrijwillige basis zoals nu ook al wel gebeurt. Dat kan ook door met elkaar afspraken te maken over stageen werkervaringsplekken. Maar is vrijwilligheid en afspraken maken voldoende? Ik vraag het mij af. Aanbestedingsnorm Een andere mogelijkheid is het invoeren van de zogenaamde 5 % aanbestedingsnorm. Deze norm is in de gemeente Rotterdam bedacht door de PvdA en heeft inmiddels tot goede resultaten geleid. Het houdt in dat bij een aanbesteding van een opdracht door de gemeente (maar dat kan natuurlijk ook een waterschap of een provincie zijn) met een aanbestedingsbedrag van meer dan er verplichtingen gelden voor degene die het werk heeft gekregen. Het bedrijf dat het werk krijgt dient 5 % van het totaal aanbestede bedrag in te zetten voor stagairs, reïntegrerende uitkeringsgerechtigden, Wajongers en andere herintreders op de arbeidsmarkt. In Gelderland wordt hier sinds kort voorzichtig mee geëxperimenteerd in de gemeenten Heerde en Apeldoorn. Het initiatief hiertoe was van de PvdA. Reïntegratiegelden inzetten om de langdurig werkelozen aan werk te helpen is belangrijk, maar het creëren van concrete arbeidservaringsplekken met medewerking van die overheid door het invoeren van de 5 % aanbestedingsnorm is mogelijk nog veel effectiever. Een door de PvdA geïnitieerd net van gemeenten over heel het land die de 5% aanbestedingsnorm toepassen zou echt helpen het probleem te verkleinen. Ook PvdA ers in de provinciale besturen, bij de waterschappen en op nationaal niveau zouden hier mee aan de slag moeten. Het zou mensen weer perspectief bieden en kansen. De PvdA zou daar trots aan kunnen ontlenen. In sommige gemeenten is er vast maar begonnen

7 Foto Okhuizen / HH Job Cohen kondigt aan dat hij Wouter Bos opvolgt als lijsttrekker. LOCAL CAMPAIGNS MATTER! Jan Marinus Wiersma en Pieter Paul Slikker namens het campagneteam van de PvdA cmpgne Twee weken na woensdag drie maart. Wouter Bos heeft enkele dagen geleden aangegeven bij de volgende verkiezingen niet beschikbaar te zijn als lijsttrekker. Cohen heeft zich kandidaat gesteld. Er is al met al weinig tot geen tijd om even bij te komen. Relaties, vriendschappen en familiebanden moeten het nog even ontgelden. Hier op het partijbureau gaan we in de hoogste versnelling door naar negen juni. Als campaigner kán en wíl je eigenlijk niet anders. Maar veel wethouders, raadsleden en lokale vrijwilligers zijn -terecht- nog bezig met de uitslag van de raadsverkiezingen. We nemen lokaal immers niet alleen afscheid van vele raadszetels maar bovenal van ruim 00 gewaardeerde collega s en partijgenoten. Lokale helden die vier jaar lang gezwoegd en geploeterd hebben voor een veilige straat of een jeugdhonk voor de kinderen. En ook wij kijken nog terug naar maart. Want uit iedere campagne zijn lessen te trekken. Dat het verlies in veel dorpen en steden beperkt is gebleven én we in percentage stemmen zelfs de grootste partij zijn heeft twee oorzaken. De eerste oorzaak is de positieve kentering in het landelijke beeld van de partij. De tweede oorzaak is de fantastische lokale campagne die we gevoerd hebben. Want laten we één ding vaststellen. Local campaigns matter! Drie soorten lokale campagnes hebben het verschil weten te maken. In steden als Tilburg en Amsterdam bleek de campagne van de lokale held een groot succes. Jan Hamming wist op maart even groot te blijven als in 00. Lodewijk Asscher beperkte de schade tot een kwart van de zetels waarmee de PvdA met ruime afstand de grootste partij van Amsterdam blijft. Met Jan, zeker nu en Asscher voor Amsterdam boekten zij een klinkend resultaat. In een stad als Rotterdam was de campagne van de tweestrijd een succes. Slechts een paar honderd stemmen verschil bepalen nu de toekomst van Rotterdam. Stemmen die gewonnen zijn met de inzet van honderden vrijwilligers die dag in dag uit de straten rood kleurden én met een stevige tweestrijd. Lijsttrekker Dominic Schrijer vroeg de Rotterdammers om een heldere keuze: wilt u een verdeelde stad? Een stad waar je postcode bepalend is voor je kans op een baan of het afmaken van een opleiding? Of wilt u een stad waar niet je wijk maar je inzet bepalend is voor je kans op een baan of een diploma? Rotterdam krijgt die laatste stad. De stad van de Partij van de Arbeid en niet die van Leefbaar. De authentieke campagne van de lokale boodschap vonden we tenslotte in Kerkrade. Onder de bezielende aanvoering van wethouder Ralf Krewinkel behaalde de PvdA een heuse verkiezingsoverwinning. Met de leus Vuur Kirchroa! (voor Kerkrade) en een overtuigende campagne over behaalde resultaten en plannen voor de toekomst van Kerkrade werd tegen de regionale trend in een klinkende overwinning geboekt. Onze conclusie: local campaigns matter! Op Texel zijn we plots de grootste. In Doetinchem behaalden we bijna een extra zetel. In Den Haag versloeg onze Jeltje de PVV. En in veel dorpen en steden wisten we het verlies te beperken. Ondanks het dubbele gevoel schept dat energie en zelfvertrouwen richting 9 juni. We hopen nogmaals op jullie te kunnen rekenen. Want de strijd om een Nederland waarin iedereen meetelt en niemand aan de kant staat is nog lang niet gestreden. Jullie strijdlust en campagne-ervaring kan en zal ook nu het verschil maken. Bedankt voor jullie tomeloze inzet. We rekenen op jullie! 7

8 UIT HET DAGBOEK VAN EEN LIJSTTREKKER WE BLIJVEN DE GROOTSTE NIESKE KETELAAR SMALLINGERLAND Het debat van maart, georganiseerd door leerlingen van ROC Friese Poort met o.a. journalistiek, fotografie en audiovisuele productie, was met recht het slotdebat. Prima organisatie en het liep als een trein. Daarna was het woensdag maart wel een vreemde stille dag. Afwachten maar of onze boodschap is over gekomen. Waarderen mensen onze inspanningen van de afgelopen jaren en, beter nog, spreken ze met hun stem het vertrouwen voor de komende vier jaar in ons uit? Of worden we toch volledig afgerekend op het overheersende landelijk beeld en hoeveel zetels verliezen we dan? Kunnen we ons oude niveau in ieder geval vasthouden? Blijven we de grootste of wordt het CDA dat weer? s Avonds tijdens de uitslagenavond was de eerste voorlopige uitslag 8 zetels. Yes, dacht ik, in vergelijking met het algemene beeld doen we het dan nog bovengemiddeld. Tegen.00 uur bleek het toch nog 7 zetels te worden. Terug naar het aantal zetels van voor 00. Jammer, maar we zijn wel de grootste partij in Smallingerland gebleven en daaruit spreekt het vertrouwen van het grootste deel van de kiezers. Het CDA van 7 naar en SP van naar. Winnaars zijn zoals het landelijke beeld de VVD naar, Groen Links naar en de lokale partijen Smallingerlands Belang, FNP beiden van naar zetels en D weer in de raad met zetel. Voor het eerst sinds een aantal verkiezingen zijn er bij ons geen mensen op voorkeurstemmen hoger op de lijst gekomen. Zelf ben ik er wel een beetje trots op dat bijna op de van alle stemmen in Smallingerland op mij is uitgebracht. Dat wekt de nodige verwachtingen en zo voel ik dat ook. We hebben alle andere fracties uitgenodigd om in te gaan op de verkiezingsuitslag, de collegeonderhandelingen en mogelijke deelname aan een nieuw college. Daarna zijn met een aantal partijen de verdere gesprekken gestart. Drie van de vier grootste partijen hebben een vrouwelijke lijsttrekker. Bij het schrijven van deze dagboekbijdrage is het nog afwachten wat er uit komt. EGBERT BUITER VALKENSWAARD WE TELLEN WEER MEE Verkiezingsuitslag. Zenuwslopende woensdagavond. De resultaten druppelen langzaam binnen. De burgemeester maakt telkens per twee of drie stembureaus de stemmen bekend. Na de eerste acht (van de ) ziet het er somberder uit dan we verwacht hadden. Van de huidige vijf zetels zouden er nog maar drie over blijven. Dan begin je te denken: heeft onze campagne, die veel positieve reacties heeft gekregen, dan toch onvoldoende gewerkt? Heeft de Haagse turbulentie nóg meer effect dan wij al verwacht/gevreesd hadden? Is het merk Buiter dan toch niet zo sterk als we dachten...? Dan komen ook de resterende resultaten binnen en begint er weer wat hoop te gloren. Maar ja, die ene lokale partij (H&G) die met slechts één zetel erg op de trom heeft geslagen de afgelopen raadsperiode haalt toch wel heel veel stemmen binnen... De laatste resultaten worden verwerkt en we staan virtueel nog steeds op drie zetels. Ik heb me er al bij neergelegd dat het niet gaat worden wat we met z n allen gehoopt hadden en waar we zo ontzettend voor hebben geknokt. Dan maakt de burgemeester tegen middernacht het voorlopige eindresultaat bekend...: WOW! We hebben toch nog vier zetels gehaald, dankzij een restzetel. Met een verschil van 8 stemmen gaat die niet naar H&G, maar naar ons! Dat betekent dat we meetellen! Het CDA gaat van 5 naar zetels en H&G scoort enorm: van naar 5! De andere drie (!) gefuseerde lokale partijen, die in de huidige coalitie zitten, zijn van acht naar zes zetels gezakt. Door het verlies van de VVD en GL levert de huidige coalitie vijf van de zetels in. Daarmee wordt de meest voor de hand liggende nieuwe coalitie: CDA-H&G-PvdA, samen 5 van de zetels. De besprekingen zijn inmiddels begonnen. Benieuwd of deze droom uitkomt...! GOLFBEWEGING? BRIGITTE TROOST SCHOUWEN-DUIVELAND Soms zit het mee en soms zit het enorm tegen, dat algemeen gedachtegoed manifesteert zich de afgelopen dagen wel heel erg. Werden wij de vorige keer met 5 zetels in een klap de grootste partij, deze keer was de kiezer ons minder welgevallig en donderden we van 5 naar zetels. Ik kan u zeggen: dat komt hard aan! Want wat deden wij de afgelopen jaar zoveel slechter dan de vorige keer. Echt geen idee, maar de kiezer heeft altijd gelijk! Als PvdA ers op Schouwen-Duiveland staan wij altijd voor solide en solidair bestuur en kiezen we ervoor om duurzaam sociaal te zijn. En terugkijkend op de afgelopen raadsperiode hebben wij op positieve wijze bijgedragen aan de ontwikkeling van onze gemeente. Ook aan de campagne heeft het niet gelegen. Wouters Angels is meer dan 900 keer bekeken, we werden tweede in de landelijke PvdA-wedstrijd en uitgeroepen tot leukste lijsttrekkersfilmpje van Zeeland. Kortom behoorlijk zichtbaar zou je zeggen. Ligt het dan toch aan het effect van de landelijke politiek? Zijn mensen de PvdA zat? Misschien nu even wel. Bos en Balkenende moeten maar eens ophouden met dat ego-gedoe, was een veel gehoorde kritiek op het stembureau. Daar spinnen de lokale partijen garen bij omdat die juist afstand nemen van het gedoe in Den Haag. Overigens draagt taart eten met de landelijke fractie ook niet echt bij aan het begrip als je als partij in den lande enorme klappen krijgt. Verlies moet je gewoon eerlijk erkennen, is de conclusie. Want hoe hard het ook is, de waarheid zal wel ergens in het midden liggen. En wat nu te doen? Ik denk dat ik maar mij aansluit bij wat een oude rot in het vak tegen me zei: Gewoon doorgaan, het is allemaal een golfbeweging! Kortom: the only way is up :-) 8

9 LIJSTTREKKERS BALEN VAN LANDELIJKE BEELDVORMING De PvdA-campagnetractor van Cranendonck, bestuurd door Wim Mathijsen. De PvdA verloor in deze Noord-Brabantse gemeente zetel en heeft er nu. Wims vrouw Tiny was 7 jaar raadslid, ze is er nu mee gestopt. Veel plaatselijke PvdA-politici balen ervan: ze voelen zich het slachtoffer van de slechte beeldvorming waarvoor hun landelijke vrienden in Den Haag hebben gezorgd. Maar ook het feit dat er dit keer bij de raadsverkiezingen op veel plaatsen meer partijen meededen speelde de PvdA parten, zo blijkt uit een rondgang langs lokale lijsttrekkers. De landelijke PvdA reageerde gematigd positief op de uitslag. Er was - gezien de peilingen van begin februari - rekening gehouden met verlies; en dat verlies viel uiteindelijk mee. Met het oog op de peilingen werd er weer gesproken van een nieuw perspectief. De lokale politici in gemeenten waar de PvdA verloor, vergelijken de uitslag echter met de laatste verkiezing die er toe deed, de gemeenteraad van 00. En het wekt dan ook geen verbazing dat de reacties vanuit de gemeenten een andere kant opgaan. Natuurlijk er was rekening gehouden met een verlies, maar dat STEVEN DIJK & NICO PORTEGIJS OUD-WETHOUDER, RESP. RAADSLID IN DIEMEN het verlies zo groot werd, was een bittere teleurstelling. Miranda de Vries, demissionair wethouder in Zwijndrecht: Er zijn verzachtende omstandigheden. In 00 kregen we twee restzetels en het totaal aantal zetels is teruggegaan van 9 naar 7. Maar toch, een gevoel van verbijstering en verslagenheid overheerst de eerste dagen na de uitslag. De omstandigheden zijn in bijna geen enkele gemeente gelijk. En dat 00 een historische piek was, moet voor ogen worden gehouden. Het verlies in zetels wordt er niet minder door maar valt misschien dan wel gemakkelijker te verwerken. Berna- dette Zijp, fractievoorzitter in Roosendaal, ziet op die manier toch een sprankje hoop: Van de 8 zetels hebben wij er slechts over gehouden. In het verleden hadden wij altijd rond de zetels. Dus als je de historische piek van 00 buiten beschouwing laat, kun je stellen dat we toch iets van resultaat hebben geboekt. En ook Johan Wiltvank, fractievoorzitter uit Dalfsen, klinkt monter: In Dalfsen is de PvdA van naar zetels teruggevallen. In 00 was de uitslag omgekeerd van naar. In die zin kan je zeggen dat we op ons normale niveau terug zijn. We hadden nog bijna een restzetel. Een tweede verklaring voor het verlies is het feit dat er meer en andere partijen meededen dan in 00. Gert-Jan Baerents, lijsttrekker en fractievoorzitter in Ouder Amstel: Voor het eerst in 0 jaar deden er meer partijen mee dan alleen D, VVD, CDA en PvdA. En zowel GroenLinks als de twee nieuwe lokale partijen visten in dezelfde vijver als de PvdA. Het blijft heel zuur en er zijn vast ook nog andere redenen, maar dit verklaart voor een deel de achteruitgang van % naar %.; Ook Rob Meijne uit IJsselstein verklaart een gedeelte van het verlies uit de deelname van een nieuwe partij, de SP. Slechte beeldvorming De derde verklaring, die het meest genoemd wordt, is de landelijke tendens. Olaf McDaniel, de nieuwe fractievoorzitter in Leiderdorp, wijst eerst op een paar lokale zaken, om daarna te vervolgen: Maar in Leiderdorp zijn we toch ook weer in hoge mate het slachtoffer van het landelijke beeld. En dan is het triest dat ondanks hard werken in ons dorpje en met een meer dan voortreffelijke PvdA-wethouder, die veel voor elkaar heeft gekregen, we het slachtoffer worden van de slechte beeldvorming van onze Veel kiezers lieten ons weten dat ze genoeg hebben van het Haagse gedoe landelijke vrienden. We moeten de kritiek daarop niet schuwen. En ook Greet Buter uit Laarbeek wijst naar de landelijke politiek: Lokale omstandigheden hebben een rol gespeeld, maar het is vooral de landelijke tendens die ons de das heeft omgedaan. Ook Robert Tops, lijsttrekker in Veldhoven, sluit zich hierbij aan: Er zijn geen officiële exit-polls gehouden, maar we hebben met al onze kandidaten veel mensen gesproken. De indruk bestaat dat we het lokaal best goed voor elkaar hebben, de andere twee collegepartners stijgen. Dan heb je het niet slecht gedaan. Als verklaring waarom geen PvdA geven velen aan dat ze genoeg hebben van gedoe en toe zijn aan duidelijkheid. Ook Lia Bakker, de lijsttrekker uit Laren, wijst hierop: Na het lijsttrekkersdebat in het politieke café werd mij gezegd, dat ik heel goed uit het debat kwam, maar dat men stomweg niet op de PvdA zou stemmen. Wat ook belangrijk is, is of je herkenbare personen op de kandidatenlijst hebt staan. Bert Nelissen, de lijsttrekker uit Sint- Michielsgestel: Het vertrek na jaar van een bekend en populair raadslid en oud-wethouder leidde ertoe dat we in het dorp waar hij woont, extra verloren. We raakten daar meer dan de helft van de stemmen die we in 00 behaalden, kwijt. Willem Ebbers, lijsttrekker en fractievoorzitter uit Dongen stipt een dualistisch punt aan waar de kiezer misschien niet zo op zit te wachten: Onze wethouder (die alleen als wethouderskandidaat in de race was en op een zesde plek stond en niet meer in de raad terugkeert) haalde 0 stemmen binnen tegenover 75 bij de vorige verkiezingen. Sommige kiezers stellen het blijkbaar op prijs als de wethouder ook volksvertegenwoordiger wil zijn en blijven. Theo Rijnten, fractievoorzitter in Den Helder, steekt de hand in eigen boezem en ziet een oorzaak in de slechte samenspraak met burgers: Het college was nieuw en onervaren. Het heeft hard gewerkt, maar was in de contacten naar burgers niet altijd even handig. Je kunt het betrekken van burgers niet beperken tot een inspreekavond in een zaaltje. In de jaren zeventig was er een slogan in het onderwijs: de leerlingen moesten zelfstandiger en mondiger worden. Nou dat is gelukt; en nu moeten we niet zeuren, maar er als politici mee om leren gaan. 9

10 Foto Ton van Vliet PvdA-wethouder en lijsttrekker Otwin van Dijk houdt een gloedvol betoog op een bijeenkomst voor zwevende kiezers in Doetinchem. Dat heeft hem geen windeieren gelegd. De PvdA won en zelf kreeg hij twee keer zoveel stemmen als de vorige keer. RAADSVERKIEZIN TWEEDE ORDE PU De kiezer heeft gekozen, de stofwolken zijn opgetrokken. We kunnen het speelveld weer overzien. De gevolgen zijn aanzienlijk. In totaal zijn we 7 zetels kwijt. In een aantal gemeenten zijn we de grootste partij gebleven. Van veel raadsleden moeten we afscheid nemen, veel aspirant-raadsleden hebben geen plek in de nieuwe raden verworven. Verlies en verdriet, maar ook vertrouwen en hoop. Vreemd, maar waar. JACQUELINE KALK SECRETARIS CLB 0 Gemeenteraadsverkiezingen worden net als verkiezingen voor provinciale staten en waterschappen gezien als tweede ordeverkiezingen. Verkiezingen waar niet gestemd wordt om de samenstelling van die bestuurlijke laag mee te bepalen, maar om een signaal af te geven hoe de kiezer de nationale regering van dat moment ervaart. In 00 was dit één van de verklaringen voor het geweldige succes wat we toen als PvdA hebben behaald, namelijk de stem tegen het beleid van Balkenende. De andere belangrijke succesfactor was de stem van de allochtone kiezer die massaal voor ons, de PvdA, koos. Dit resulteerde in de monsterzege van de PvdA op lokaal niveau. Deze monsterzege vertaalde zich in ongeveer 000 raadsleden en dik 00 wethouders die de PvdA op lokaal niveau vertegenwoordigden. Maar na het succes kwam al snel de kentering. Het debacle van de Tweede Kamerverkiezingen van november 00 staat ons ook nog helder voor de geest en heeft geleid tot vele bespiegelingen, in- en extern. Feit is dat de Nederlandse kiezer steeds minder naar de stembus gaat, de groep zwevende kiezers groter wordt, resultaten steeds wisselender en de ambitie om de grootste partij te worden voor minstens vier partijen een realistische ambitie is. Landelijke last De gemeenteraadsverkiezingen van 00 bevestigen dit beeld. Dat het grote succes van 00 niet Lokaal is er enorm hard gewerkt om het verlies te beperken zou kunnen worden geëvenaard, stond voor iedereen bij voorbaat vast. In de voorbereiding van de campagne op lokaal niveau werd de uitstraling van de PvdA op nationaal niveau als een grote belemmering gezien. Lokale afdelingen keerden zich tegen een te grote betrokkenheid en zichtbaarheid van de landelijke kopstukken. Op de website van de afdeling Harenkarspel stond bijvoorbeeld op 8 december: Op dit moment kunnen wij geen associaties met de landelijke PvdA gebruiken. Die is, eerlijk is eerlijk, niet positief in de beeldvorming. Daar waar je in tweede ordeverkiezingen altijd streeft naar zoveel mogelijk zichtbaarheid van landelijke vertegenwoordigers, werden deze nu een handicap. Lokaal moest zichzelf profileren en eigen helden het podium geven. En daar zijn wij niet erg goed in. De lokale zichtbaarheid, het uitventen van onze successen, onze lokale leiders als helden neerzetten, is niet de grootste kracht van onze partij. Dit past misschien ook niet goed bij onze kernwaarden waarin onder andere solidariteit, soberheid en dienstbaarheid centraal staan. Zichtbaarheid en successen vieren wordt dan al snel afgedaan met: doe maar gewoon. Terwijl we heel veel successen hebben behaald in de laatste vier jaar. Denk maar aan een landelijke milieuprijs voor onze wethouder Marieke Moorman in Tilburg, het feit dat Houten de beste WMO-gemeente is dankzij onze wethouder Nicole Teeuwen, onze Marco Florijn in Leeuwarden met zijn aanpak van de WWB, Jantine Kriens met een succesvolle aanpak van dak- en thuislozen in Rotterdam of de ontwikkeling van de Drufabriek tot culturele voorziening in Ulft, onder aanvoering van John Haverdil, PvdA-wethouder in de gemeente Oude-IJsselstreek.

11 SAMEN CHARLOIS Nicole Teeuwen, wethouder WMO in Houten, was goed voor bijna 500 stemmen. Lijsttrekker Ed Goverde en nummer Canan Pusat. De PvdA is hier met 0 zetels de grootste. GEN 00: R SANG Landelijk beleid, lokaal ongemak Maar er speelt ook iets anders. We voelden ons niet helemaal op ons gemak in onze partij. De laatste jaren is een aantal belangrijke beleidsvelden gedecentraliseerd. Denk maar aan de WMO, de WBB, jeugdzorg. Deze taken hebben de lokale overheden en onze lokale bestuurders voor nieuwe uitdagingen gesteld. Mooie inhoudelijke uitdagingen, maar ook uitdagingen die ongewenste effecten meebrachten. Verdergaande bureaucratisering, toenemende marktwerking, een andere relatie met het maatschappelijk middenveld zijn daar voorbeelden van. Hoe om te gaan met zelfstandige organisaties die veelal werken met publieke gelden op taakvelden van publieke bemoeienis? Zoals de zorg en volkshuisvesting, beleidsterreinen waar wij, dé sociaal democratische partij, een factor van belang voor zijn geweest. Denk aan de slogan Wie bouwt? Wibaut! Nieuwe vragen voor PvdA-bestuurders en -volksvertegenwoordigers. Kun je sociaal aanbesteden? Hoe blijf je als sociaaldemocratische partij op lokaal niveau zichtbaar in de wereld van verdergaande marktwerking? Hoe blijf je symbool voor solidariteit en rechtvaardigheid? Keerpunten In januari kreeg dit ongemak een belangrijke wending door de Den Uyllezing van Wouter Bos. Met gorilla Bokito als metafoor voor de ontembaarheid van de markt en de wending in onze partij in relatie tot het marktdenken, ontstond nieuwe ruimte. Ruimte in denken, handelen en je profileren als sociale partij, als partij die grenzen stelt en de kernwaarden solidariteit, sober, gelijke kansen voor iedereen serieus neemt. Onze partij waarin ideologie weer telt, de ideologie van de sociaaldemocratie. De partij die kiest voor een maatschappij waarin iedereen er toe doet, iedereen meetelt. De andere belangrijke wending was het vasthouden aan het standpunt over Uruzgan, het nakomen van de afspraak binnen en buiten de partij. Daar ging het om en niet zoals Maxime Verhagen zuur opmerkte: Een paar zeteltjes in Stadskanaal waren voor Wouter Bos belangrijker dan het kabinet. Twee belangrijke momenten in twee maanden die zorgden voor hernieuwde kracht. Nationale momenten van grote invloed op de lokale verkiezingen. Momenten die voor lokale leiders en afdelingen niet beïnvloedbaar zijn geweest. Herstel Dit heeft het voorzichtige herstel van onze partij op lokaal niveau ingeleid met als resultaat een groot verlies, maar minder groot dan eerder gevreesd. In Tilburg zijn we gelijk gebleven. Tilburg De PvdA moet ook herkenbaarder worden op het platteland heeft vier jaar lang campagne gevoerd, vier jaar geïnvesteerd in de relatie met de burgers van Tilburg, successen benoemd en gevierd, en Jan Hamming heeft zich als lokale leider geprofileerd. In Doetinchem zijn we in zetels gelijk gebleven, maar procentueel gegroeid! Ook daar een prominente lokale PvdA-leider, Otwin van Dijk. Ook in Harenkarspel, waar ze waarschuwden tegen de landelijke PvdA, zijn we gelijk gebleven. Zo zijn er meer voorbeelden van plaatsen waar we er in zijn geslaagd een echte lokale campagne te voeren met lokaal succes. Lokaal is er enorm hard gewerkt om het verlies te beperken, om het eigen geluid en het sociale gezicht te laten horen en zien. Krachten bundelen Met het verlies in de gemeenteraden zijn wij in de komende vier jaar minder sterk, maar niet zonder kracht. Het komt er nu op aan hoe we het beste resultaat uit de collegeonderhandelingen halen om lokaal slagvaardig te blijven. En dat zal niet overal eenvoudig zijn. Zeker niet in gemeenten waar er sprake is van een gelijkmatige verdeling van het aantal zetels over de partijen. Verder zullen we heel zorgvuldig moeten omgaan met de vele teleurstellingen van aspirant- en oud-raadsleden die nu geen plek hebben door dit verlies of door het effect van voorkeurstemmen. Hoop en vertrouwen Het ombuigen van de negatieve spiraal geeft hoop voor de volgende verkiezingen, eerste of tweede orde. Hoop dat wij weer herkenbaar zijn als dé socialistische partij, voor stad en platteland. En dat laatste is een ander zorgpunt. De PvdA is met name sterk in steden en het verstedelijkte gebied. Deze trend heeft zich doorgezet in de laatste verkiezingen. Dan nog de lokale partijen. Deze zijn misschien beter in staat om lokale tegenstellingen scherper te formuleren en daarmee kiezers te mobiliseren. Dit verklaart een deel van het verlies aan de lokale partijen. Maar niet helemaal. Wij, de PvdA, zijn niet alleen de partij van de stad. Wij zijn er ook voor de regio en het platteland. Juist in die gebieden waar problemen ontstaan ten gevolge van bevolkingsdaling ontstaan er nieuwe vraagstukken op het gebied van onderlinge solidariteit, zoals stille armoede op het platteland of de verschraling in het onderwijsaanbod. Vraagstukken die stad en land verbinden, weliswaar met verschillende verschijningsvormen, maar waarvoor de oplossingen zowel in de stad als op het land vanuit solidariteit en rechtvaardigheid bedacht worden. Oplossingen die vragen om solidariteit tussen stad en land, die vragen om een sterke, solidaire PvdA. Deze sterke Partij van de Arbeid is nodig, in Amsterdam en in Stadskanaal.

12 De kandidaat-raadsleden van Edam. V.l.n.r. Marianne Beets, Dorus Luycks (lijsttrekker), Janneke Rijpstra (fractievoorzitter), Inge Rovers en Bob van der Meulen. EEN ZETEL ERBIJ Het was duidelijk dat de score van 00 niet zou worden geëvenaard. Alom werd rekening gehouden met zetelverlies bij de raadsverkiezingen van maart. Dat verlies kwam er ook. In de ene gemeente erger dan verwacht, in de andere werd na het tellen van alle stemmen opgelucht adem gehaald. Maar er viel ook winst te noteren. In een aantal gemeenten boekte de PvdA een kleine procentuele winst, in een handvol gemeenten zelfs zetelwinst. Lokaal Bestuur stak zijn licht op bij drie winnaars: Edam- Volendam, Texel en Kerkrade. We hebben deze overwinning, vind ik, verdiend. JAN CHRIS DE BOER FREELANCE JOURNALIST EDAM-VOLENDAM Een historische zege! jubelt de site van de PvdA in Edam-Volendam de dag na de raadsverkiezingen. Want de afgelopen dertig jaar scoorde de partij niet één keer boven de drie raadszetels. Janneke Rijpstra was de afgelopen vier jaar fractievoorzitter. Van drie naar vier zetels. Is er een verklaring voor deze winst? In 008 is het toenmalige college, waarvan wij ook deel uitmaakten, opgestapt. Wij hebben toen ingestemd met dat vertrek. Aanleiding waren opmerkingen van de wethouder van Recht door Zee, de partij die na de fatale cafébrand in 000 is opgericht. Deze onbehouwen man, om me netjes uit te drukken, gaf de PvdA en het CDA de schuld van deze brand. We zouden in achterkamertjes gerommeld hebben met vergunningen. Wij hebben ons toen ethisch opgesteld. Ons de vraag gesteld: als een wethouder zo opereert, willen we dan wel verder? Nee, dus. Wat wij toen hebben gedaan was juist het tegenovergestelde van achterkamertjespolitiek. Er was in de gemeente veel waardering voor onze opstelling. En wat ook een sterke zet was: onze wethouder die in 008 moest aftreden, hebben we lijsttrekker gemaakt. Daarmee lieten we zien: we houden onze rug recht. Recht door Zee werd afgerekend op deze affaire, want de partij ging van drie naar nul zetels. Maar er zullen toch meer redenen zijn voor jullie succes? Natuurlijk. Bijvoorbeeld de lijstverbinding met GroenLinks. Dat heeft ons eigenlijk die vierde zetel opgeleverd. Maar ook onze campagne was tactisch sterk. Flyeren bijvoorbeeld hebben we Flyeren hebben we nauwelijks gedaan nauwelijks gedaan. We hebben meer strategisch campagne gevoerd. Zo hebben wij er voor gezorgd dat er in de ochtend twee extra spitsbussen zijn gaan rijden tussen Edam en Amsterdam CS. Daarom waren we op het busstation. We vroegen: Gaat u vandaag stemmen? En vertelden vervolgens dat het de verdienste van de PvdA is geweest dat die twee extra bussen rijden. Denk daaraan als u straks op het stembureau bent. Dat heeft overduidelijk extra stemmen opgeleverd. Dat is ook mijn tip aan andere PvdA-raadsleden: ga in het vervolg campagne voeren bij het buurthuis dat er door jouw inzet is gekomen. Of in de wijk die door jouw inzet veiliger is geworden. Want de mensen vergeten heel snel welke partij zich nou precies voor hen heeft ingezet. Zomaar flyeren heeft geen zin. En marktacties? Die vormen meestal een vast onderdeel van de campagne. Oh nee, dat hebben we helemaal niet gedaan. Dan sta je daar met alle partijen die meedoen aan de verkiezingen en de kiezer wordt er niets wijzer van. Voor die kiezer lijken alle partijen op elkaar. Bovendien moeten wij ons ook niet profileren als rode partij. Dus niet in rode jassen de straat op gaan. Want Edam-Volendam heeft haar eigen karakter. Vooral Volendam is een politieke enclave. Tot in de jaren vijftig verbood het bisdom de mensen om op de PvdA te stemmen. Nog steeds zijn er mensen die de PvdA associëren met het communisme. Met dat soort gevoelens moet je rekening houden. Wij zijn als PvdA daardoor echt onderdeel van de bevolking geworden. Bovendien houden we elke maandagavond een voor iedereen openbare fractievergadering en elke vrijdag gaan we op werkbezoek of nodigen we mensen uit. Zo zijn we dus deel van de gemeenschap geworden. En daarom hebben we, vind ik, deze overwinning ook verdiend.

13 PvdA PRO Texel lijst TEXEL lijst Ontwerp Complot Uitgevers Texel De Texelse PvdA-ploeg, met in het midden lijsttrekker/fractievoorzitter Alfred Schaatsenberg. Op Texel maakte de PvdA sinds 99 een opmerkelijke ontwikkeling door. Sinds de gemeenteraadsverkiezingen groeide de partij alleen maar. Van,05 procent (in 99) tot,5 procent bij de verkiezingen van maart. De partij won niet alleen een zetel (van twee naar drie), maar werd ook de grootste partij op het eiland. Daarmee namen de sociaaldemocraten het stokje over van Texels Belang. Alfred Schaatsenberg was de afgelopen raadsperiode fractievoorzitter. Een voor de hand liggende vraag: hoe verklaart u de winst? Voor een deel door de manier waarop wij de afgelopen vier jaar oppositie hebben gevoerd en door het soms slechte functioneren van het college van B&W. Onze oppositie was positief kritisch. Ik denk dat die houding de mensen wel heeft aangesproken. En verder zijn we min of meer geholpen door het college. Zoals u misschien weet heeft Texel 8 miljoen euro verloren door het omvallen van Landsbanki. Het college heeft geprobeerd dit debacle binnenskamers te houden, maar zag zich na een week toch genoodzaakt de raad hierover te informeren. Dat kan natuurlijk niet. Recent heeft er een affaire gespeeld rond een bedrijf dat zich wilde inzetten om die 8 Wij doen helemaal geen gekke, opvallende dingen Ralf Krewinkel Vuur Kirchroa! miljoen euro alsnog binnen te halen. Alleen zou de gemeente Texel daar maar,8 miljoen van krijgen. Het college wilde wel in zee gaan met dit bedrijf en heeft alle informatie en onderhandelingen geheim gehouden. Totdat de informatie vlak voor de raadsverkiezingen toch naar buiten kwam. De avond voor de verkiezingen hadden we nog een raadsvergadering en toen is het college nog bijna geploft. Wij hebben geen steun gegeven aan een motie die het college naar huis zou sturen; dat vonden we een dag voor de verkiezingen te ver gaan. Maar we hebben wel een motie van treurnis ingediend en die is raadsbreed aangenomen. Deze kwestie heeft ook behoorlijke gevolgen gehad voor Texels Belang, de grootste partij in de vorige periode. Ja, die is gekelderd van vier naar twee zetels. Ik denk dat vooral hun wethouder is afgestraft. Die ging nogal zijn eigen gang en vond het niet nodig anderen te informeren. Een aantal stemmen dat vier jaar geleden naar Texels Belang ging, zal nu bij ons terecht zijn gekomen. Maar dat is niet alleen de verklaring voor onze winst. Wij hadden namelijk ook een ontzettend goede kieslijst. We hadden kandidaten uit alle dorpen op de lijst staan en kandidaten uit alle geledingen in de samenleving. Als je nagaat dat ik als nummer op de lijst 80 stemmen heb binnengehaald en onze nummer 9, de laatste op de lijst, 05 stemmen, dan kun je niet anders dan concluderen dat we een prima lijst hadden. De juiste mensen op de juiste plaats. In een dorp als Den Hoorn, waar we altijd slecht scoorden, haalden we nu ineens 0 stemmen binnen. Op welke manier heeft de PvdA zich nog meer geprofileerd op Texel? Och, wij profileren ons eigenlijk niet eens. We doen geen gekke, opvallende dingen. Maar als er ergens iets speelt, dan gaan we er op af. Als ik hoor van een bedrijf dat met een probleem zit, dan ga ik daar naar toe. En we hebben een heel actieve achterban. Die draagt ook veel informatie aan waarmee wij aan de slag kunnen. We hebben nu zo n zeventig leden en gelukkig komen er steeds meer jongeren bij. Daar ben ik enorm blij mee. En ik noemde al onze positief kritische houding. Die is goed gevallen bij de bevolking. Bovendien was het steeds duidelijk waar we stonden. Dat heeft duidelijkheid gegeven. WAAR DE PVDA WON In Edam-Volendam, Kerkrade, Terschelling en Texel boekte de PvdA een zetel winst. In Valkenburg aan de Geul won de combinatie PvdA/D ook een zetel. In Midden-Delfland, Noordoostpolder en Hellendoorn deed de PvdA voor het eerst zelfstandig mee aan de verkiezingen. In Midden-Delfland en Hellendoorn werden zetels behaald, in Noordoostpolder. Procentuele winst was er voor de PvdA in Doetinchem (+ 0,8%, bleef 9 zetels), Katwijk (+,5%, bleef zetels) en Laren (+ 0,%, maar wel zetel verlies). Wethouder/lijsttrekker Ralf Krewinkel kreeg op maart 50 stemmen. KERKRADE Ralf Krewinkel was de afgelopen vier jaar wethouder in Kerkrade. De PvdA boekte ook in deze gemeente winst. Onder het motto Vuur Kirchroa ging de partij van zeven naar acht zetels. Uw verklaring voor deze winst is Ik denk dat we de afgelopen vier jaar in het college, als fractie en in de wijken keihard gewerkt hebben en erg zichtbaar zijn geweest. Dat vind ik veel te algemeen. Om voorbeelden te noemen: onze WMOaanpak, waarvoor ik als wethouder verantwoordelijk was, is een voorbeeld voor Nederland genoemd. Klanttevredenheidsonderzoeken laten hoge scores zien. En de fractie heeft veel inloopbijeenkomsten en spreekuren gehouden. Eens per maand werd er in een bepaalde buurt geflyerd met de oproep om vragen te stellen, opmerkingen te maken, kritiek te leveren, positieve punten aan te dragen Binnen de fractie werd daar dan over gesproken. Dat kon leiden tot bijvoorbeeld schriftelijke vragen aan het college of tot gesprekken met instellingen. Verder hebben we ons de laatste vier jaar altijd goed laten zien op recepties en wijkbijeenkomsten. Heeft uw campagne nog een bijdrage aan de winst geleverd? Ongetwijfeld. Onze campagne was zeer lokaal gericht. Daarnaast hebben we alle kandidaten mét gezicht duidelijk gepresenteerd. En we hebben een doelgroepencampagne gevoerd. Bijvoorbeeld over ouderenbeleid. We hebben de mensen die dit aangaat niet alleen opgezocht, maar er ook voor gezorgd dat we mensen uit die doelgroep of mensen die goed in het thema zijn ingevoerd op de lijst hebben staan. Voor bijvoorbeeld jongerenbeleid geldt hetzelfde. Verder hebben we de nieuwe media gebruikt, dus ook een digitale campagne gevoerd. We hebben bijvoorbeeld Hyves en You Tube gebruikt en deelgenomen aan allerlei discussiefora. Wat ook een rol zal hebben gespeeld is dat we het maximale aantal kandidaten op de lijst hadden staan. Dertig dus. En allemaal waren ze bereid zitting te nemen in de raad. Als lijstduwer hadden we de in elk geval in Limburg bekende zanger Jack Vinders. Hij is met voorkeurstemmen gekozen en zal ook zitting in de raad gaan nemen. Trouwens, zes van de acht nieuwe raadsleden hebben de kiesdeler gehaald. Dat betekent dat we goed verankerd zijn in onze samenleving. Had u de winst verwacht? Helemaal niet! Vier jaar geleden haalden we zeven zetels, inclusief een heel dunne restzetel. Tijdens de campagne kregen we We hadden deze winst helemaal niet verwacht wel veel positieve reacties, maar ja, je kunt de mensen natuurlijk niet echt in het hoofd kijken. We hielden rekening met zes, zeven zetels. Aan acht hebben we helemaal niet gedacht. De PvdA vormde een college met Burgerbelangen en het CDA. Ook die partijen hebben procentueel gewonnen. Dus Ja, ik ga er van uit dat we met z n drieën weer een college gaan vormen. Want de coalitie heeft over de volle breedte gewonnen. Dat zou dan voor de vierde keer achtereen met Burgerbelangen zijn en voor de derde keer achtereen met het CDA. Inderdaad, wij vertrouwen elkaar wel.

14 POSITIE PVDA MO IN KLEINERE GEM VVD-leider Mark Rutte wordt tijdens de campagne in Nieuwegein toegezongen door de PvdA er Marcel Bamberg. De onderhandelaars van de PvdA krijgen het zeker in de kleinere gemeenten moeilijk bij de besprekingen over de vorming van nieuwe colleges. In veel van die gemeenten is de PvdA niet meer per se nodig voor de vorming van een college dat kan rekenen op de steun van een werkbare meerderheid in de raad. Dat blijkt uit de analyse van de verkiezingsuitslag die Steven Dijk en Nico Portegijs maakten voor Lokaal Bestuur. Ze verzamelden ook reacties van winnaars en verliezers. STEVEN DIJK & NICO PORTEGIJS OUD-WETHOUDER, RESP. RAADSLID IN DIEMEN De PvdA heeft in alle grote steden moeten inleveren Lokale thema s ondergesneeuwd in campagnes kopte de Volkskrant op de ochtend van de verkiezingen. Twee dagen later bleek de krant nauwelijks van mening veranderd. De argeloze toeschouwer kon woensdagavond makkelijk de indruk krijgen dat hij op tv naar de uitslag van de parlementsverkiezingen keek. De kabinetsformatie was een belangrijker gespreksonderwerp dan de samenstelling van de gemeenteraden, zo begon het hoofdredactionele commentaar op vrijdag 5 maart. De Volkskrant was niet de enige die niet verder keek dan het landelijke beeld. Ook de landelijke televisie slaagde er niet in om een lokaal beeld te schetsen. De Deventer Sprookjespartij voor de Blijheid en de Zwollenaar Willem Lucht kregen landelijk beduidend meer aandacht dan de lokale thema s. Ook Pauw en Witteman hadden gekozen voor lokale uitingen op You Tube. Als je niet bereid was om als aankomend gemeenteraadslid te zingen, te rappen of in een vreemd kostuum een dansje te doen, dan had de landelijke televisie geen belangstelling. Het is natuurlijk ook niet te doen om in 9 gemeenten de verkiezingsstrijd intensief te volgen en binnen korte tijd daarna de 9 verschillende uitslagen te analyseren. Het is alsof Studio Sport op zondagavond alle amateurclubs in Nederland moet volgen. Dan zouden ze waarschijnlijk eveneens niet veel verder komen dan het snel afraffelen van de honderden uitslagen en in de discussie achteraf de trainers van Ajax, Feyenoord en PSV om de tafel zetten om de stand van zaken te bediscussiëren. Studio Sport benadert voetbal dan ook terecht niet op de manier waarop de NOS de gemeenteraadsverkiezingen behandelt. Burgemeesters in de hoofdrol Het aardige van het hoofdredactionele commentaar in de Volkskrant op vrijdag 5 maart was, dat het er niet in slaagde om de lokale component te zien, terwijl op pagina al uitgelegd werd, dat de PvdA in Maastricht afgestraft was voor de manier waarop voormalig burgemeester Leers was behandeld. De manier waarop in Maastricht een populaire burgemeester op moest stappen, zal ongetwijfeld mee hebben gespeeld bij de verkiezingen op maart. Een typisch lokaal thema dus. Wat in Maastricht gebeurde naar aanleiding van het opstappen van Leers, gebeurde in Dinkelland naar aanleiding van de bestuurscrisis rond burgemeester Frans Willeme. Op november 007 zegden de drie wethouders van de gemeente Dinkelland het vertrouwen in burgemeester Willeme op. Dit leidde tot een bestuurscrisis in deze gemeente. Op december 007 voerden zo n 500 inwoners actie op het dorpsplein om Willeme als burgemeester te houden. In de daarop volgende impasse besloot minister Guusje ter Horst van Binnenlandse Zaken de burgemeester per maart 008 eervol te ontslaan. Ook adviseerde zij de gemeenteraad

15 EILIJKER EENTEN Kaart Steven Dijk om de wethouders te ontslaan. Bij de nu gehouden raadsverkiezingen kreeg de enige partij die achter de vertrokken burgemeester was blijven staan de absolute meerderheid. Op maart sloot Frans Willeme een wethouderspost voor Lokaal Dinkelland niet helemaal uit. Hij zou overigens liever wethouder in een andere Twentse gemeente worden. Bij de verkiezingen viel de PvdA terug van naar zetel. Dinkelland is daarmee de enige gemeente waar één partij de absolute meerderheid heeft. In de vorige collegeperiode was dat alleen het geval in het eveneens Twentse Tubbergen. Daar verloor het CDA nu vier van de twaalf zetels en daarmee de absolute meerderheid. De combinatie van VVD en Gemeentebelangen werd de winnaar door de vier zetels van het CDA over te nemen en ook op acht uit te komen. De PvdA handhaafde zich op drie. Misschien mede doordat concurrentie van andere linkse partijen ontbrak. Een andere gemeente waar zich de afgelopen periode een crisis rond de burgemeester afspeelde was Littenseradiel. Het vertrek van burgemeester Liemburg (PvdA) leidde halverwege de raadsperiode tot een scheuring in de PvdA en bij de nieuwe verkiezingen tot een progressief samenwerkingsverband van PvdA, GroenLinks, D en SP onder naam SAM Littenseradiel. De nieuwe combinatie kreeg net als de PvdA vier jaar geleden vijf zetels. De grote steden In de grote steden is de PvdA traditioneel sterk. Maar ook daar is er sprake van een flinke teruggang. Dave van Ooijen en Arjan Vliegenthart maakten voor het Nicis (een instituut dat zich bezig houdt met onderzoek voor grote steden, red.) een analyse van de uitslag van maart onder de veelzeggende titel Politieke aardverschuiving in grote steden. Die aardverschuiving wordt vooral veroorzaakt door het verlies van de PvdA. Sinds 00 had de PvdA een nog nooit eerder vertoonde machtspositie. De PvdA was in 00 in van de grote steden de grootste partij. In 00 behaalde de PvdA 89 zetels meer dan in 998 en 57 zetels meer dan in 00. In drie steden was ze de tweede partij. In de gemeente Westland deed de PvdA niet mee. In totaal behaalde de PvdA in de grote steden 7.5 stemmen (9,%), 0 van de raadszetels (0%) en leverde ze 8 van de 9 wethouders (,5%). De meeste stemmen haalde de PvdA in Amsterdam (0.000) gevolgd door Rotterdam (97.000). In zowel Den Bosch, Haarlemmermeer, Heerlen, Utrecht als in Zaanstad wist de PvdA het aantal zetels te verdubbelen. In de eerste drie steden van naar 8 zetels, in Utrecht van 7 naar zetels en in Zaanstad van naar zetels. Bijna gedurende de gehele periode zat de PvdA in alle steden in het college van B&W. Alleen in Deventer moest de PvdA haar positie eind 009 in het college prijsgegeven. In slechts acht steden haalde de PvdA minder dan 0 zetels. Uitschieters naar boven waren de steden Amsterdam (0 zetels), Emmen (8 zetels), Enschede (5 zetels), Leeuwarden (5 zetels), Rotterdam (8 zetels) en Utrecht ( zetels). Landelijk haalde de PvdA % van de stemmen. Met 9,% van de stemmen is de PvdA een partij van de grote stad. Van alle nieuwe Nederlanders, die met miljoen kiesgerechtigden 9% van het electoraat In grotere gemeenten is de PvdA vaak nog wel nodig als collegepartij vormen, stemde 0% op de PvdA. Gezien de eclatante overwinning van 00 was het dus alleszins voorspelbaar, dat er ingeleverd zou moeten worden. Maar of het aantal ingeleverde zetels nu als een meevaller (vergeleken met 00 en de voorspellingen) of toch als een tegenvaller (7 raadsleden minder is hoe dan ook heel veel) betiteld moet worden, zal nog wel even punt van discussie blijven. Met de verkiezingen op maart 00 heeft de PvdA in alle grote steden moeten inleveren, aldus het Nicis. Hoewel ze de grootste partij in 8 grote steden is gebleven, daalde het aantal behaalde stemmen van 7.5 naar 7.. Van de 0 raadszetels heeft de PvdA er moeten opgeven en heeft ze er nog raadszetels over. Daarmee komt de PvdA nagenoeg uit op het niveau van 00. De lage score ten opzichte van 00 is deels te verklaren uit het wegblijven van de allochtone kiezer. Ging in 00 nog % van de nieuwe Nederlanders naar de stembus, dit jaar was het naar verwachting maar %. Van degenen die gingen stemmen kon de PvdA zes maanden voor de verkiezingen van 00 nog rekenen op de helft van de allochtone kiezers, deze keer koos naar verwachting ongeveer een derde van de allochtone kiezer zes maanden voor de verkiezingen voor de PvdA. Medio februari was dit percentage volgens onderzoek van BMC Onderzoek gestegen naar %. Dit is vooral te danken aan de stemmers van Marokkaanse afkomst, een groep die twee keer zo vaak aangeeft PvdA te zullen stemmen. Veel verschillen Gemeenten kunnen veel van elkaar verschillen; en dus zullen ook de sociaaldemocratische 5

16 politieke partijen en de PvdAafdelingen in die gemeenten verschillen. Ze krijgen te maken met uiteenlopende vragen en kiezen voor verschillende strategieën om hun doel te bereiken. Dat geldt voor Ouder-Amstel, Haren en Losser. En dat geldt ook voor Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. Amsterdam lijkt daarbij wel een oase van rust. De PvdA ging van 0 naar 5, maar met de stemmen van collegepartij GroenLinks (bleef op 7) lijkt de vorming van een nieuw college geen probleem, al moet er een partij bijgezocht worden. In Rotterdam en Den Haag was de PvdA verwikkeld in een nekaan-nek race. In Den Haag zakte de PvdA van 5 naar 0, maar werd de race duidelijk gewonnen. In Rotterdam zakte de PvdA van 8 naar. Het verlies was minder, maar door de zetels van Leefbaar kan van een echte overwinning niet gesproken worden en dreigt er een bestuurlijke patstelling. In Den Haag kreeg deze tweestrijd een landelijke inslag, zowel vanwege de PVV van Wilders als vanwege het in stelling brengen van Jeltje van Nieuwenhoven. In Rotterdam was het veel meer lokaal. Zowel door de naam van de tegenstander, als door de lijsttrekker van de PvdA. Zoals gesteld moet met name in Rotterdam afgewacht worden of de bestuurbaarheid van de stad niet erg te leiden zal hebben onder deze tweestrijd. VU-politicoloog TABEL - DE GROTE STEDEN André Krouwel was er op tv duidelijk over: Inhoudelijk verschilt de PvdA niet zo veel van Leefbaar Rotterdam, minder in ieder geval dan van sommige andere partijen. En het is daarom zonde dat ze elkaar uitsluiten. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het met name de PvdA is die de ander uitsluit. In Utrecht zakte de PvdA van naar 9; ze kreeg daar net zo veel zetels als D. Groen- Links werd daar de grootste partij in de raad. Voor de PvdA is het even afwachten wat dit betekent voor de rol in de college-onderhandelingen, nu oppositiepartij GroenLinks het initiatief heeft. Onrust in Amsterdam Maar ook in Amsterdam is het onrustig en bewijst de kiezer dat hij of zij het lokale element best wel onderkent. Kiezers houden rekening met de lokale omstandigheden, ook al beweren velen dat lokale politici voor succes afhankelijk zijn van de landelijke politiek. Een treffend voorbeeld hiervan is de stemming in het stadsdeel Amsterdam Centrum. Er werden tegelijkertijd verkiezingen gehouden voor de gemeenteraad en voor de stadsdeelraad. En er deden aan de verkiezingen voor de gemeenteraad meer partijen mee. Van de kiezers in dit stadsdeel stemde 5% bij de gemeenteraad voor de PvdA. Voor de stadsdeelraad stemde slechts 8% PvdA. Met als gevolg dat de PvdA (na GroenLinks, D en de VVD) in grootte de vierde fractie is geworden in dit stadsdeel. Wat je lokaal doet of nalaat, heeft dus wel degelijk effect op de uitslag. Een bittere teleurstelling voor de partijgenoten in Amsterdam Centrum, maar een troost voor alle lokale politici die in hun gemeente een eigen geluid willen laten horen, de kiezer is niet doof en volgt ook niet gedachteloos de landelijke lijn. 7 zetels minder Mariëtte Hamer en Roland Plasterk gaven op tv aan dat het verlies weliswaar leek mee te vallen, maar dat er toch veel sociaaldemocratisch elan zou verdwijnen uit de verschillende gemeenteraden. En we moeten nog maar afwachten hoe dat uitpakt. Ze hebben natuurlijk volledig gelijk. Als er geen peilingen zouden bestaan, was de uitslag als een mokerslag aangekomen. Want verkiezingen hoor je te vergelijken met de verkiezingen van jaar eerder. En dan tel je 7 zetels minder. De lijst van gemeenten waar het zetelaantal van de PvdA gehalveerd is (of erger) is lang. Enkele grote verliezers blijven zo buiten beeld. In Maastricht zakte het zetelaantal van naar 7; in Leiden van 0 naar ; in Delft van naar Aantal partijen PvdA Aantal zetels nodig voor een machtsvoor de PvdA meerderheid factor Almere 7 8 x x Amersfoort 0 x x Amsterdam x x Apeldoorn 5 x x Arnhem 8 7 x x Breda 8 x x Dordrecht 8 x x Ede Eindhoven 9 0 x x Emmen 8 x x Enschede x x Groningen 9 9 x x Haarlem 8 7 x x Haarlemmermeer 9 x Leiden 8 0 x x Maastricht 8 7 x x Nijmegen 8 8 x x Rotterdam 8 x x s-gravenhage x x s-hertogenbosch x x Tilburg 7 x x Utrecht 7 9 x x Zaanstad 8 x x Zoetermeer 0 x x Zwolle x x Helmond 5 9 x x Alkmaar 8 7 x x Deventer x x Hengelo 7 x x Delft 7 x x Leeuwarden 0 5 x x Heerlen 8 x Sittard-Geleen 7 x Amstelveen x Hilversum x x Totaal Er was veel reden om wat minder vrolijk te worden. De meeste troost viel nog te zoeken in een vergelijking met de uitslag van 00. Als je dat doet, is er sprake van een licht plusscore. Echte winnaars 7 raadszetels gingen landelijk voor de PvdA verloren, maar toch was er een opgewekte stemming over de uitslag. Dan moet de sfeer in de gemeenten waar winst te noteren viel wel helemaal goed zijn. Gezien het landelijke beeld zou je PvdA ers in de gemeenten waar de PvdA hetzelfde aantal zetels heeft behaald als in 00 Wat je lokaal doet heeft wel degelijk effect op de uitslag al winaars kunnen noemen. Tilburg hoort daar zeker bij. Want ondanks een lichte teruggang in het percentage van de uitgebrachte stemmen, wist de PvdA de raadszetels te behouden. Omdat het aantal zetels in de raad beslissend is voor de machtsvraag, meten we winst en verlies in zetels en niet in percentages. Soms geeft dat een vertekend beeld. Een goed voorbeeld hiervan is de gemeente Laren. De PvdA behaalde in 00 9,0% van de stemmen en in 00 9,%. Omdat er in 00 echter minder partijen mee deden, was er minder restruimte te verdelen. En dat betekent dat de PvdA in Laren het de komende jaar, ondanks de groei van het percentage stemmen, met zetel moet doen. Er was een aantal gemeenten waar de PvdA de vorige keren meedeed met een gezamenlijke lijst en nu zelfstandig. Dan lijkt het op het eerste gezicht winst als de PvdA in Midden Delfland van 0 naar stijgt, maar feitelijk kun je dat niet zo noemen. In slechts 5 gemeenten was er echte, tastbare winst en steeg het zetelaantal van de PvdA. Op Terschelling en in Katwijk steeg het zetelaantal van naar en op Texel en in Edam-Volendam van naar. En in Kerkrade steeg het zetelaantal van 7 naar 8. De versnippering Veel aandacht gaat na deze verkiezingen uit naar de versnippering die verder heeft toegeslagen. In 00 waren er vier gemeenten waar minimaal vier partijen nodig waren voor een meerderheid in de gemeenteraad. In 00 is dit aantal gestegen tot 9 en is er één gemeente, namelijk Den Bosch, waar vijf partijen nodig zijn voor een meerderheid in de raad. VVD, GroenLinks en PvdA hebben allen vijf zetels, er zijn drie partijen met zetels (CDA, Bosch Belang en Rosmalens Belang). SP en D hebben zetels, TON en Leefbaar ieder en twee personen zijn op persoonlijke lijsten gekozen. Den Bosch beschikt nu over vijf wethouders en er is geen dominante partij in de stad, zodat de coalitiepuzzel van afstand oplosbaar lijkt. Anders ligt het in Harlingen. Negen partijen hebben daar de 7 raadszetels verdeeld. Nieuw- komer Frisse Wind, die oppositie voert tegen de bouw van een afvalverwerkingsinstallatie in Harlingen, haalde net als de PvdA zetels. De beide collegepartijen van 00, PvdA en CDA, werden gehalveerd. Andere (betrekkelijk) kleine gemeenten waar vier partijen nodig zijn om een meerderheid te vormen zijn Sluis en Oud-Beijerland (9 raadszetels) en Zaltbommel, Delfzijl en Brunssum ( raadszetels). Vier jaar geleden was er slechts één kleinere gemeente waar vier partijen nodig waren voor een meerderheid, namelijk het Gelderse West Maas Waal. De afgelopen periode waren daar vier wethouders. Maar de samenwerking werd daar vergemakkelijkt doordat vier van de lokale lijsten een federatie waren aangegaan. PvdA minder nodig Een ander gevolg van de verkiezingsnederlaag, die de PvdA op maart bijna overal heeft geleden, is dat zij in veel minder gemeenten nodig is voor een meerderheid. In 00 was de PvdA in gemeenten nodig voor de kleinst mogelijke meerderheid in de gemeenteraad en in 00 was dat nog maar in gemeenten het geval. In de grotere gemeenten verloor de PvdA wel haar dominante positie, maar is ze vaak nog wel nodig voor een werkbare meerderheid, in de kleinere gemeenten is dat niet meer het geval. In de gemeenten met 7 raadsleden of meer, is de PvdA in 0 gemeenten nodig voor een meerderheid met een klein aantal partijen. In 00 was dat in van die gemeenten het geval, alleen in Ede en in Westland niet. In 00 hebben Amstelveen, Haarlemmermeer, Heerlen en Sittard-Geleen zich hierbij gevoegd. In de gemeente met 7 tot en met 5 raadszetels was de PvdA in 00 5 keer nodig voor een meerderheid met een klein aantal partijen. In 00 is dat aantal teruggelopen tot 0. In de gemeenten met 9 tot en met 5 raadsleden liep dit aantal terug van 9 naar en in de 9 kleinste gemeenten, met 7 raadsleden of minder, liep het terug van 80 naar. Dat geeft nog geen zekerheid voor de collegeonderhandelingen. Maar in tegenstelling tot 00 lijkt deelname aan de colleges vooral afhankelijk van de manier waarop de PvdA aan die colleges wil deelnemen. Wouter Bos zei als reactie op de verkiezingen: De PvdA is terug. Voor iedereen die het nog niet wist of niet wilde geloven: de PvdA is weer terug. We waren al doodverklaard en begraven maar zijn met strijd, zelfvertrouwen, nederigheid en idealisme teruggekomen. Een grote kans, dat nederigheid meer wethouders oplevert dan strijd. Maar eveneens een grote kans dat nederigheid als wethouder minder zetels oplevert in 0 dan strijd. Geen gemakkelijke keuze voor de onderhandelaars van de PvdA. VROUWEN DOEN WEER MEE IN STAPHORST Het is de PvdA in Staphorst gelukt weer twee zetels te veroveren. Behalve lijsttrekker Jippe Hoekstra (oud-gedeputeerde in Utrecht) komt ook Liesbert Lubberink in de raad. Jarenlang bestond de Staphorster raad slechts uit mannen. Nu zijn er twee vrouwen in gekomen, want naast Liesbert is ook de CDA-kandidate Herriët Brinkman gekozen.

17 TABEL - DE VERLIEZERS VAN 00 Gemeente 00 Gemert/Bakel Steenbergen Lingewaard Maasdriel Laarbeek Rucphen Haarlemmerliede Boskoop Dinkelland Hellevoetsluis 8 Oldebroek 5 Leusden 5 Schouwen Duiveland 5 Ouder-Amstel 5 Westerveld 5 Losser 5 IJsselstein 7 Zwijndrecht 9 Delfzijl 9 Hoorn Apeldoorn Dordrecht Vlaardingen Vlissingen 8 Roosendaal 8 Heerlen 8 Haarlemmermeer 8 Den Helder 8 Ridderkerk 8 Berkelland 8 Beuningen Tholen Etten Leur Veldhoven Waalwijk Papendrecht Pijnacker Sliedrecht Borne Oldenzaal Raalte Neerijnen Wijk bij Duurstede Westvoorne Reimerswaal Cuijk Dongen Geertruidenberg Goirle Oirschot St Michielsgestel Waalre Nederweert Wormerland Brielle Hardinxveld Leiderdorp Lisse Oud Beijerland Voorschoten De Wolden Dalfsen Ommen Nunspeet Blaricum Wassenaar Aalburg Echt Gulpen Wittem Simpelveld Liesveld Vlist Laren 00 Verschil JEROEN FRITZ UITGEROEPEN TOT BESTE WEBPOLITICUS Opnieuw heeft een lokale politicus van de PvdA een prijs gekregen. Eerst werd de Leeuwardense wethouder Marco Florijn door het weekblad Binnenlands Bestuur uitgeroepen tot beste lokale bestuurder van 009. Nu heeft het Haarlemse raadslid Jeroen Fritz het predicaat beste webpoliticus gekregen. Hij werd als winnaar aangewezen door een onafhankelijke jury met onder andere dr. Rens Vliegenthart, universitair docent politieke communicatie, en Camil Driessen, politicoloog en journalist van Dagblad De Pers. Op de website van Jeroen is te zien hoe een ideale webpoliticus zich gedraagt: hij combineert de crossmediale functie met beknopte, duidelijke inhoud. Het is direct duidelijk waar hij en zijn partij voor staan, aldus de jury. Vooral het kopje Bereikt op Jeroens website viel bij de jury in de smaak. Zo kan het publiek snel vinden wat de PvdA in Haarlem voor elkaar heeft gekregen. Op Twitter heeft Jeroen Frits al zo n 00 volgers. Hij plaatst regelmatig nieuwe tweets waarin hij vaak verwijst naar zijn weblog of andere media. Ook zijn weblog blijft goed gevuld. Hij plaatst dagelijks blogs op zijn website en op zijn hyvespagina. YouTube-filmpjes of foto s staan er ter illustratie bij. Zijn teksten zijn leesbaar en overzichtelijk, oordeelt de jury. Het Haarlemse raadslid hield de dag voor de verkiezingen een digitaal verkiezingsspreekuur via MSN en Twitter. Hier kon iedereen terecht met last minute vragen over de verkiezingen. Kijk voor meer informatie op (advertentie) 7

18 GEEN TRANEN MAAR GEJUICH Foto WFA Club Monza in Utrecht werd vier jaar geleden op de verkiezingsavond zowat afgebroken, zó blij waren we met onze 988 raadszetels. Een winst van maar liefst 7. Dit keer verloren we er 7. Een in rouw gedompelde PvdA dus, zou je zeggen. Zo was het misschien op PvdA-bijeenkomsten in het land, maar níet op de landelijke PvdA-uitslagenavond in het Haagse café Dudok. Een sfeerimpressie van een gespleten werkelijkheid. JAN DE ROOS EINDREDACTEUR LOKAAL BESTUUR UUR Voor we ons naar Dudok spoeden, is er voor de medewerkers van de PvdA en de fractie een gezellig buffet in het restaurant van de Tweede Kamer. Even uitrusten van de campagnevermoeienissen. Iedereen is gespannen. Wat gaat het worden vanavond?, vraag ik aan Diederik Samsom. Ik ga uit van 00 raadzetels, zegt hij resoluut. Als we twee dagen later eindelijk de definitieve uitslag hebben, blijken het er te zijn UUR We zijn neergestreken in Dudok, waar het al snel propvol is. Het 8 uur journaal gaat ten onder in het oorverdovende lawaai. Nog anderhalf uur wachten op de eerste prognose. 0.9 UUR Niesco Dubbelboer, directeur van het PvdA-partijbureau en vanavond opperspreekstalmeester, voorspelt een lange en niet gemakkelijke avond. Er zullen uitslagen langskomen die we met opgetrokken wenkbrauwen zullen gadeslaan, maar ook vreugdevolle. 0. UUR Petra de Leeuw, voorzitter van de afdeling Den Haag, steekt de loftrompet over al die vrijwilligers die zich de afgelopen weken in de hofstad de benen uit de broek hebben gerend. 0. UUR Martijn Balster, de onvermoeibare campagnecoördinator van Den Haag, aanvoerder van teams van rode krijgsheren, vertelt dat er.000 rozen en flyers zijn uitgedeeld, met als motto, en dan lekker op z n Haags, Klauwe uit de mouwe UUR Lijsttrekker Jeltje van Nieuwenhoven onthult dat ze vandaag voor de tweede keer in haar leven op een man heeft gestemd. De eerste keer was op Joop den Uyl, vandaag op onze nr. : Martijn Balster..08 UUR NOS-verslaggever Ron Freser meldt vanuit Dudok, dat de verzamelde PvdA ers rekening houden met een groot verlies, zelfs een historisch verlies, van misschien wel 50% van de raadszetels..7 UUR Dubbelboer roept twee mannen van staal naar voren: Jan Marinus Wiersma en Pieter Paul Slikker van het landelijke PvdAcampagneteam. Wiersma voerde al campagne in 98, in Leiden. Slikker deed dat voor het eerst in 00.. UUR Rozendaal is binnen, als eerste gemeente. We zien daar geen PvdA, wel een Progressief Akkoord, dat blijft staan op raadszetels. Vijf minuten later volgt Vlieland. Daar verliest de PvdA van haar zetels..0 UUR Ons nationale gezelschapsspel: wat zou u gestemd hebben als er vandaag Tweede Kamerverkiezingen waren geweest. De PvdA zou dan 7 zetels hebben, een verlies van. Er wordt een klein beetje gejuicht. Als er voor Rita Verdonks TON 0 zetels worden voorspeld, gaat iedereen uit zijn dak van vreugde..5 UUR PvdA-voorzitter Lilianne Ploumen: We hebben de gunst van de kiezer een beetje kunnen terugwinnen. Komt volgens haar vooral doordat we onze rug hebben rechtgehouden in de kwestie- Uruzgan. Oorverdovend gejuich. Vijf minuten later vertelt ze over haar leukste campagne-ervaring. Dat was in Assen. Als dochter van een echte melkboer had ik me voorgenomen nooit een voet te zetten in een SRV-wagen. Toch heb ik het gedaan, want de campagnewagen in Assen bleek een oude SRV-kar te zijn..7 UUR Een wat oudere partijgenoot uit Den Haag, getooid met rode PvdA-das, biedt mij trots twee fleurige Haagse campagnekaarten aan. Ze gaan over cultuur, en u weet wat de PVV daar mee wil..05 UUR Als Ron Freser in een vraaggesprek met Mariëtte Hamer zegt dat de PvdA nogal eens wil draaien, is het boegeroep niet van de lucht. Hamer: De geweldige uitslag van 00 kunnen we nooit meer waarmaken, maar er is nu wel een stijgende lijn in de peiling..8 UUR In Almere zijn op 9 van de 98 stembureaus de stemmen geteld. De PVV staat op procent. De zaal luistert er gelaten naar.. UUR Femke Halsema weet te melden dat GroenLinks de grootste partij in Utrecht wordt. De cijfers volgen zich nu in snel tempo op, maar nog nergens winst voor de PvdA.

19 . UUR Amsterdam, 0 procent van de stemmen geteld. De PvdA blijft de grootste met 5 zetels. De vreugde is enorm.. UUR In Den Haag, met 8 procent van de stemmen geteld, gaat de PvdA met ruim procent op kop, tegen de PVV 8 procent. Uitbundige reacties.. UUR Mohammed Mohandis, behalve JS-voorzitter ook raadslid in Gouda, komt mij opgetogen melden dat de PvdA in zijn stad met zeven zetels (waren er tien) de grootste blijft..8 UUR Leefbaar Rotterdam ligt op kop met 0,5 procent, tegen 8, procent voor de PvdA. Maar er moeten nog veel stemmen worden geteld. Boegeroep als Marco Pastors zegt dat er in de achterstandswijken langzamer geteld wordt dan in de betere wijken..5 UUR De NOS meldt dat de PvdA in Hellendoorn van 0 op zetels is gekomen. Een recordwinst! Als we later voor de zekerheid toch maar even de plaatselijke website raadplegen, blijkt dat de PvdA daar samenwerkte met GroenLinks. Samen hadden ze vijf zetels. Maar GroenLinks ging zelfstandig verder, de PvdA bleef over met vier raadszetels. Daar zijn er nu twee van verloren..0 UUR Frank Heemskerk, door de NOS aangeduid als Tweede Kamerlid, constateert dat de PvdA in Den Haag de grootste is. Gescandeer: JELTJE!!! JELTJE!!! Op de vraag met wie ze de stad wil gaan regeren, antwoordt Jeltje: Ik heb geen idee, maar er horen wel winnaars bij, behalve de PVV dan..08 UUR Een enorme dreun in Boarnsterhim. De PvdA gaat daar terug van 7 naar zetels..0 UUR Wilders op tv. Zijn tirade tegen de linkse kerk laat de PvdA ers in Dudok onberoerd..8 UUR Er komen steeds meer middelgrote gemeenten binnen, en de PvdA blijkt op veel plaatsen fors te verliezen. Delft, Amstelveen, Vlaardingen, overal vervliegen de rode zetels..5 UUR Speech van Wouter Bos, aangekondigd als de man met de mooie rug. Voor iedereen die het nog niet wist of niet wilde geloven: de PvdA is weer terug, zegt hij. We waren al doodverklaard en begraven maar zijn met strijd, zelfvertrouwen, nederigheid en idealisme teruggekomen. Hij erkent dat de PvdA vergeleken met 00 verloren heeft. Maar die unieke, historische uitslag was volgens hem niet te evenaren. Veel raadsleden die fantastisch werk hebben verricht maar nu niet herkozen zijn, zijn teleurgesteld. Maar daar staan dankzij de inzet van duizenden vrijwilligers overal in het land ook prachtige resultaten tegenover, bijvoorbeeld in Den Haag, Amsterdam, Tilburg en Kerkrade. Jeltje wordt door hem het podium opgehesen en gezoend. Oorverdovende juichkreten..59 UUR Ferry Mingelen, direct na de toespraak van Wouter: Ja, maar de PvdA verliest in Den Haag wel zeven zetels. Er komt vannacht nog heel wat ellende voor de PvdA. Dat klopt, al blijkt het verlies voor de PvdA in Den Haag minder fors: van de 5 zetels blijven er 0 over, de PVV komt op 8. DONDERDAG, 00.0 UUR De NOS meldt dat in Amsterdam het verlies van de PvdA minder dan 0 procent is, zij blijft daar de grootste partij. De zaal stroomt nu snel leeg. De collegeonderhandelingen kunnen beginnen. Maar vooral: de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen is begonnen. Er is weer hoop, de 7 verloren raadszetels ten spijt. PERSOONLIJK nws In de PvdA-Tweede Kamerfractie is Pierre Heijnen de contactpersoon voor burgemeestersbenoemingen. Belangstellenden voor het burgemeestersambt kunnen contact opnemen met hem. Dat geldt ook voor fractievoorzitters in gemeenten waar op korte termijn een burgemeestersvacature is te verwachten. Pierre Heijnen is te bereiken via Coby Knijnenburg, tel Dit keer maar heel weinig mutaties. Door de raadsverkiezingen is sprake van een enorme stoelendans. Bovendien komen er ook op tal van plaatsen nieuwe wethouders dezer dagen. Teveel om allemaal te vermelden. We beperken ons dit keer daarom tot de twee volgende veranderingen: > Dagmar Oudshoorn is voorgedragen als burgemeester van de Noord-Hollandse gemeente Uithoorn. Van 00 tot 00 was Oudshoorn dagelijks bestuurder van de Rotterdamse deelgemeente Feijenoord en sinds 00 voorzitter van het Dagelijks Bestuur. REACTIES WELKOM > Statenlid Paul Boel heeft vanwege het aanvaarden van een nieuwe functie zijn statenlidmaatschap na 9 jaar opgegeven. Paul Boel was de laatste jaar vicefractievoorzitter van de statenfractie in Noord-Brabant. Boel is inmiddels opgevolgd door Sengezer Erarslan uit Breda. Wilt u reageren op wat u in Lokaal Bestuur leest? Of heeft u vanuit uw gemeente of provincie iets te melden dat ook voor andere PvdA ers interessant is? Laat het ons weten. Zorg ervoor dat uw mailtje uiterlijk dinsdag april in ons bezit is, dan kunnen wij het plaatsen in het meinummer. Alle andere kopij voor dat nummer moet op donderdag april in ons bezit zijn. U kunt uw bijdrage sturen naar eindredacteur Jan de Roos, jdroos@pvda.nl De sluitingsdatum voor het juninummer is maandag mei. 9

20 Quote VAN HET VERKIE De PvdA verloor bij de gemeenteraadsverkiezingen een derde van haar zetels, maar dat betekent nog niet dat het overal kommer en kwel is. In een aantal gemeenten was er sprake van een opmerkelijk goede uitslag. Elders in dit nummer interviews met enkele PvdA-vertegenwoordigers uit gemeenten waar winst werd geboekt. Hieronder wat reacties die we kregen plus een aantal opmerkelijke gebeurtenissen aan het verkiezingsfront. Vaals: 8 stemmen meer Ook een kleine winst is leuk. In Vaals haalde de PvdA 8 stemmen meer dan de nummer, de plaatselijke partij Vrij en Onafhankelijk. Lijsttrekker Juliëtte Verbeek- Benink is erg blij met dit goede resultaat. We zijn al aan het onderhandelen en ik heb goede hoop dat het succes voor ons zal opleveren. Haar man Robbert, tot nu toe fractievoorzitter, zal niet terugkeren in de raad. Hij zal zich meer gaan richten op zijn taak als huisman. Het echtpaar heeft vijf kinderen. Bergeijk: zetels behouden In Bergeijk hebben we onze raadszetels kunnen behouden. In 00 hebben we voor het eerst in de geschiedenis van de Bergeijkse politiek zetels gehaald en een wethouder geleverd. Samen met het CDA (8 zetels.we zijn nu eenmaal van het katholieke platteland!) hebben we de afgelopen jaar de coalitie gevormd. Het CDA heeft zijn zetelaantal ook behouden (we zijn nu eenmaal.) en dat betekent, zeker gezien de landelijke tendensen en ontwikkelingen, dat we blij mogen zijn. En dat zijn we dan ook, vooral als de onderhandelingen goed gaan en we weer een wethouder mogen leveren. Anja Tils, lijsttrekker (en wellicht weer wethouder) Doetinchem: plus De PvdA is in Doetinchem met 8,% de grootste partij geworden. Dit is 0,8 procent meer dan de vorige keer. Er komen negen sociaaldemocraten in de raad. Dit succes is tegen alle prognoses in. In vergelijking met de landelijk uitslagen heeft de Doetinchemse PvdA een enorm succes geboekt. Opvallend is vooral het feit dat lijsttrekker/wethouder Otwin van Dijk bijna twee keer zoveel stemmen kreeg als bij de vorige raadsverkiezingen. CDA en VVD verloren enkele procenten, net als GroenLinks. D won (8,% ), nieuwkomer SP kreeg 9% van de stemmen gekregen en komt met zetels in de raad. Jan Hamming-effect in Tilburg Een lokale overwinning door handhaving van het aantal zetels, dat is wat er in Tilburg is gebeurd. We behouden onze zetels en zijn daarmee op afstand de grootste (VVD staat op nummer met 7 zetels). We zijn uiteraard vooral dankbaar voor al die kiezers die op ons JAN DE ROOS EINDREDACTEUR LOKAAL BESTUUR 0 hebben gestemd. Maar er is meer. Vriend en vijand zijn het er, lokaal en landelijk, over eens dat deze winst een combinatie is van het Jan Hamming-effect en de massale en bijzondere campagne die we hebben gevoerd. Die campagne was niet zo succesvol geweest zonder jullie: secretaresses, politiek-assistenten, partijbureaumedewerkers, Tweede Kamerleden, bewindspersonen, maar ook de betrokken Tilburgers die naast hun stem ons met soms verrassende ondersteuning terzijde stonden. Ontzettend dank voor jullie bijdrage aan de Tilburgse PvdA-campagne! We stomen op naar 9 juni. Hopelijk boeken we ook dan een mooi resultaat! Stefan Jansen, PvdA Tilburg PvdA-burgemeester krijgt stemmen Jan Elzinga, waarnemend PvdAburgemeester van het Zuid- Hollandse Reeuwijk, heeft bij de raadsverkiezingen stemmen gekregen. Niet in zijn eigen gemeente maar in het Brabantse Drimmelen. Daar stond hij nr. 5 op de kandidatenlijst van Combinatie Algemeen Belang (CAB). Elzinga stelde zich kandidaat voor die lokale partij, omdat de CAB als enige normaal bleef doen toen er in 00 een vertrouwensbreuk ontstond tussen hem en de raad. Bart van Dijk, lijsttrekker van de PvdA in Drimmelen, zei tegen het weekblad Binnenlands Bestuur dat hij het niet netjes vindt dat Elzinga zich voor de plaatselijke partij kandidaat heeft gesteld. Voor ons is hij gewoon een PvdA er en dan is het pijnlijk om te zien dat hij bij een lokale partij op de lijst staat. Overigens waren de stemmen onvoldoende voor een raadszetel. Weer grootste in Graft-De Rijp De PvdA is in Graft-De Rijp de grootste partij gebleven met 5 zetels. De winst uit 00 hebben we weten te behouden. Wat de PvdA Graft-De Rijp betreft gaan we ook ons best doen voor de landelijke verkiezingen. Lino Zwitselaar, lijsttrekker in Graft-De Rijp Terschelling: zetel erbij In 00 was Terschelling een van de weinig gemeenten waar de PvdA verloor. Dit keer ging het beter: de PvdA won zelfs een zetel en heeft er nu vier. Lijsttrekker Teun de Jong: In de verkiezingsstrijd hebben we ons gepresenteerd als een eensgezinde, enthousiaste groep die met de beide benen in het zand staat. Ook hebben we ons bescheiden opgesteld als het gaat om beloften aan de kiezers. Het verkiezingsprogramma is immers geen zak van Sinterklaas. Onze kernwaarden hebben we onomwonden uitgedragen. Het bieden van kansen als het gaat om het volgen van passend onderwijs op dit eiland. Het voorzien in een redelijk bestaan voor iedereen. Dus een betaalbaar dak boven je hoofd, banen en ondersteuning van mensen die zichzelf niet staande kunnen houden. En het zorgvuldig omgaan met onze leefomgeving. Steven Dijk en Nico Portegijs Veendam: zingend de raad in In Veendam viel de uitslag voor de PvdA behoorlijk tegen, de partij ging van 0 naar zetels. Bert Bos, nummer 9 op de kandidatenlijst, had echter toch een overwinning te vieren. Bos, die verbolgen was over zijn lage plaats op de lijst, zong zich als het ware de gemeenteraad in. Hij schreef het protestlied Linkse minzen kaizen nait veur de top. Het nummer werd op cd uitgebracht en in de gemeente verspreid. Waarschijnlijk heeft mijn zingerij effect gehad, zegt Bos. mensen kleurden zijn hokje rood en daarmee kan hij zich opmaken voor nog eens vier jaar lokale politiek. Toch nog een geluk bij een ongeluk, aldus het raadslid. Foto Dolph Cantrijn/Hollandse Hoogte Lijsttrekker Jan Hamming blijft stoïcijns, terwijl zijn partijgenoten, onder wie coll Papendrecht In Papendrecht is, tegen de verwachting in, een allochtone kandidaat van de PvdA die zeer laag op de lijst stond, toch gekozen. Hij kreeg voldoende voorkeurstemmen om in de nieuw te vormen -mansfractie plaats te nemen. Iemand zonder ervaring, nooit een commissie- of raadsvergadering bijgewoond. Voor mij betekent dit dat ik na een periode van jaar hard werken vooralsnog niet in de raad terugkom. In de regio zien we wat allochtonen betreft in alle plaatsen hetzelfde fenomeen, net als elders in het land. Hiertoe is door hen individueel intensief campagne gevoerd. Heel fijn dat de kiezer dit uitmaakt, maar de democratie is bestuurlijk toch niet altijd zaligmakend. Wat we ons ook moeten realiseren, is dat de mensen die soms tot hun eigen verrassing de raad in gaan, doorgaans geen politieke ervaring en/of kennis hebben. Zij zullen niettemin toch het werk moeten doen, waarbij de vraag wel rijst in hoeverre zij kunnen bijdragen aan het bestuur van een gemeente. De kennis en ervaring die er wel degelijk was, gaat verloren. En hoe verhoudt dit fenomeen zich tot wat er in een ledenvergadering is afgesproken? Uiteraard wens ik alle nieuwkomers alle wijsheid toe. Hopelijk gaat de dossierkennis niet verloren en zal de PvdA toch fatsoenlijk vertegenwoordigd blijven. Ernst Schotting, (mogelijk ex-) raadslid Allochtonen in Helmond In Helmond verloor de PvdA van haar 9 zetels. Op zich niet zo dramatisch, gezien het landelijke beeld. De opschudding die over de uitslag ontstond zat hem in iets anders: Peter van Stiphout, Mirjam van der Pijl, Stijn Smeulders en Roy Boermeester zagen hun verwachte zetel verloren gaan doordat Nacati Kaygisiz, Abdel Tijani, Karim Ajouaou en Mohammed Chahim in de raad kwamen. De Helmondse kiezer zorgde er via voorkeurstemmen voor dat nu naast lijsttrekker Seyit Yeyden ook vier andere raadsleden van allochtone afkomst zijn. Lager geplaatste allochtone partijgenoten namen de plaats in van de autochtone nummers drie tot en met zes van de PvdA-kandidatenlijst. De grootste verrassing is nummer op de lijst, Nacati Kaygisiz. Deze politieman van Marokkaanse afkomst verdrong met stemmen nummer twee, wethouder Jos Boetzkes. Die werd met 9 stemmen als enige autochtoon gekozen. Politiek aanvoerder Seyit Yeyden toonde zich niet content met de uitslag. We hoeven er niet omheen te draaien: het is zo geen goede mix. Een aantal uitstekende kandidaten is nu weggedrukt, zoals Peter van Stiphout en Mirjam van der Pijl. We hebben geen vrouw in de fractie. Maar ja, de kiezer beslist. Met zo n lage opkomst (,7 procent, red.) is de kiesdrempel laag, dus dan kun je iets dergelijks verwachten. Mohammed Chahim, die met 5 stemmen voor de PvdA in de raad kwam, is niet gecharmeerd van de discussie over de allochtone raadsleden. Ik heb verdomme allerlei diploma s op zak en ken de stad beter dan menig raadslid van andere partijen. Ik heb zelfs een zachte g. en in Enschede Ook in de Deventer PvdA is beroering ontstaan over het grote aantal allochtonen dat in de fractie komt. We zijn de Partij van de Allochtonen geworden, stelde