VRIJE UNIVERSITEIT STILTE VOOR DE STORM ACADEMISCH PROEFSCHRIFT

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "VRIJE UNIVERSITEIT STILTE VOOR DE STORM ACADEMISCH PROEFSCHRIFT"

Transcriptie

1 VRIJE UNIVERSITEIT STILTE VOOR DE STORM De invloed van het psychologisch contract op de vakkundige oordeelsvorming van registeraccountants. ACADEMISCH PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad Doctor aan de Vrije Universiteit Amsterdam, op gezag van de rector magnificus prof.dr. L.M. Bouter, in het openbaar te verdedigen ten overstaan van de promotiecommissie van de faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde op maandag 19 april 2010 om uur in de aula van de universiteit, De Boelelaan 1105 door Guido Hendrikus Klüth geboren te Rotterdam

2 Promotoren: prof.dr. D. Keuning prof.dr. P.G.W. Jansen

3 Opgedragen aan de grootste invloedsfactoren van mijn oordeelsvorming: Edith en Fons. Wat nergens op lijkt, is echt Jules Deelder If we want things to stay as they are, things will have to change Guiseppe di Lampedusa

4 ISBN G.H. Klüth. Alle rechten voorbehouden. Omslagfoto: Orkaan Frances nadert Florida National Aeronautics and Space Administration (NASA) en National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA). Dit proefschrift is financieel mogelijk gemaakt door KPMG N.V. Dit proefschrift is geschreven op persoonlijke titel en geeft niet automatisch de mening van KPMG weer.

5 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding Waarom stilte voor de storm? Aansluiting op eerder onderzoek Wetenschappelijke relevantie Onderzoeksstrategie Opbouw van deze dissertatie De registeraccountant als professional Het accountantsberoep Accountantscontrole Vakkundige oordeelsvorming Onderzoek naar vakkundige oordeelsvorming Implicaties voor het onderzoek Het psychologisch contract Definitieverkenning Ontstaansgronden van psychologische contracten De samenstelling van psychologische contracten Gevolgen van het psychologisch contract Implicaties voor het onderzoek Organisatiestructuur en personeelsmanagement Accountantsorganisaties: juridische en organisatiekundige aspecten Human Resource Management in het algemeen Human Resource Management binnen accountantsorganisaties Implicaties voor het onderzoek Onderzoeksaanpak en instrumentontwerp Onderzoekshypothesen in perspectief Onderzoeksmethode Specifieke metingen Vervolg van dit onderzoek Analyse en hypothesetoetsing Pilotonderzoek Hoofdonderzoek Eerste analyses Hoofdonderzoek Professionals Hoofdonderzoek Accountantsorganisatie Hoofdonderzoek Human Resources Management Hypothesetoetsing Samenvatting van uitkomsten Bevindingen, conclusies en aanbevelingen Voornaamste bevindingen Bijdrage aan de theorie Beperkingen Bijdrage aan de praktijk stilte voor de storm?...240

6 7.5 Mogelijkheden voor vervolgonderzoek Samenvatting Summary Appendices A Achtergrondinformatie bij hoofdstuk A.1 Centrale concepten B Achtergrondinformatie bij hoofdstuk B.1 Ontstaan van het accountantsberoep B.2 Accountantscontrole B.3 Oordeelsvorming B.4 Competenties van een expert B.5 Hoodrichtingen van empirisch onderzoek naar oordeelsvorming C Achtergrondinformatie bij hoofdstuk C.1 Zes verschijningsvormen van psychologische contracten (Van den Bande et al., 2002c, p. 20) C.2 De inhoud van het psychologisch contract D Achtergrondinformatie bij hoofdstuk D.1 Organisatieanalyse van een accountantsorganisatie D.2 De ontwikkelingscyclus van een accountantsorganisatie D.3 Human Resource Management E Achtergrondinformatie bij hoofdstuk E.1 Vignetten vakkundige oordeelsvorming E.2 Vragenlijst psychologisch contract E.3 Vragenlijst HR-(in)richting F Achtergrondinformatie bij hoofdstuk F.1 Algemeen F.2 Algemene analyses F.3 Regressieanalyses hoofdonderzoek F.4 Factoranalyse psychologisch contract ii

7 LIJST VAN FIGUREN Figuur 1.1. Beïnvloedende factoren op oordeelsvorming (Bron: Libby & Luft, 1993, p. 433)...17 Figuur 1.2. Soorten arbeidsmarkten gerelateerd aan de vaardigheden van de medewerker (bron: Boxell en Purcell, 2003, p. 121) Figuur 1.3. Het globale onderzoeksmodel in deze studie...24 Figuur 2.1. Een raamwerk voor de indeling van onderzoek naar oordeelsvorming (bron: Vaassen, 1994, p. 33)...46 Figuur 3.1. Een modellering van het psychologisch contract (gebaseerd op Guest, 1998a, p. 661)...66 Figuur 4.1. Ontwerpregels voor organisatiestructurering (Keuning en Eppink, 2004, p. 223)...98 Figuur 4.2. Organisatievormen naar drie dimensies (Bron: Pugh et al., 1969b, p. 123) Figuur 4.3. Ruimtelijke weergave van organisatiestructuur (bron: Reimann, 1973, p. 468) Figuur 4.4. Uitbreiding van het blikveld van personeelsmanagement naar human resource management (bron: Boxell en Purcell, 2003, p. 13) Figuur 4.5. Het stermodel voor organisatieontwerp (bron: Galbraith, 2002, p. 15) Figuur 4.6. Contextually Based Human Resource Theory (Paauwe, 2004, p. 91) Figuur 4.7. HR rollen in een breder perspectief (Ulrich, 1993, in: Conner en Ulrich, 1997, p. 42) Figuur 5.1. Onderzoekshypothesen in perspectief van de pijlers van het onderzoek Figuur 5.2. Omzetgegevens per accountantsorganisatie (bron: Koninklijk NIVRA, 2005, p. 28) Figuur 6.1. Mogelijke interacties tussen variabelen (Mathieu en Taylor, 2006, p. 1039) Figuur 6.2. Correlaties tussen LMX en staat van het psychologisch contract per organisatie Figuur 6.3. Dissensus in 3 oordeelsmomenten per ervaringsklasse (casus 1) Figuur 6.4. Dissensus in 3 oordeelsmomenten per ervaringsklasse (casus 2) Figuur 6.5. Organisatievormen naar drie dimensies (Bron: Pugh et al., 1969b, p. 123) Figuur 6.6. Relatie tussen ervaring en mate van dissensus inschatting materieel belang voor casus Figuur 6.7. Relatie tussen ervaring en mate van dissensus inschatting materieel belang voor casus Figuur 6.8. Relatie tussen ervaring en mate van dissensus strekking van de verklaring voor casus iii

8 Figuur 7.1. Organisatievormen naar drie dimensies (Bron: Pugh et al., 1969b, p. 123) Figuur A.1. De samenstelling van risicoanalyse in de accountantscontrole (bron: NIVRA, 2005) Figuur A.2. Fasen in besluitvorming (naar: Keuning en Eppink, 2004, p. 47) Figuur A.3. Uitbreiding van besluitvormingsfasen (naar Robbins en Coulter, in: Dessler, 1998, p. 115) Figuur A.4. Groeistadia van een onderneming (gebaseerd op Keuning, 2006, p. 64) Figuur A.5. De Michigan-benadering van HRM (Fombrun et al., 1984; in: Boselie, 2002, p. 19) Figuur A.6. Het Harvard-model (Beer et al., 1984, in: Paauwe (2004, p. 25) Figuur A.7. Contextually Based Human Resource Theory (Paauwe, 2004, p. 91) Figuur A.8. Het krachtenveld van HRM (Boselie, 2002, p. 58) Figuur A.9. Relatie tussen motieven en HRM systemen iv

9 LIJST VAN TABELLEN Tabel 2.1. Fasen in het accountantscontroleproces gerelateerd aan te nemen beslissingen (gebaseerd op Hayes et al., 1999, p. 109; Frielink et al, 1999, p )...33 Tabel 2.2. Het verband tussen de verschillende componenten van het risicoanalysemodel Tabel 2.3. Taakkenmerken in relatie tot de prestatie van experts (bron: Shanteau, 1992a, p. 27) Tabel 2.4. Accentverschillen tussen programmeerbare en nietprogrammeerbare beslissingen (gebaseerd op: Dessler, 1998, p. 111)...42 Tabel 2.5. Taakcomplexiteit en besluitvorming (bron: Abdolmohammadi en Wright, 1987, p. 4) Tabel 3.1. Kenmerken van transactiegerichte en relationele contracten (Rousseau, 1990,p. 390)...69 Tabel 3.2. Classificatie van het psychologisch contract volgens Rousseau. Gebaseerd op de beschrijving in Rousseau en Tijoriwala, 1998 (p. 689) Tabel 3.3. Classificatie van het psychologisch contract volgens Shore en Barksdale (1998) (p. 734)...72 Tabel 3.4. Verplichtingen van medewerkers van accountantskantoren (bron: websites van genoemde kantoren per 23 januari 2007)...77 Tabel 3.5. I-Deals in relatie tot andere vormen van persoonlijke onderhandelingen (bron: Rousseau et al., 2006, p. 980)...80 Tabel 3.6. Kruising tussen soort contract en de bijbehorende verwachtingen (bron: Makin et al., 1996, p. 6)...86 Tabel 4.1. Gevolgen van organisatie-ontwerpregels voor de accountantsorganisatie Tabel 4.2. Kenmerken van de verschillende verschijningsvormen van organisaties (gebaseerd op: Mintzberg, 1980, p. 330) Tabel 4.3. Overzicht van elementen van organisatiestructuur uit eerder onderzoek (bron: Hall, 1962, p. 297; Hall, 1963, p. 33; Hage en Aiken, 1967a, p. 509; Mansfield, 1973, p. 486; Reimann, 1973, p. 466; Ouchi, 1977, p. 103; Jaworski en Kohli, 1993, p. 55) Tabel 4.4. Standaardscores voor verschillende bureaucratievormen (bron: Pugh et al., 1969b, p. 121) Tabel 5.1. Onderzoeksstrategieën in perspectief (bron: Van der Velde et al., 2000, p. 79) Tabel 5.2. Demografische controlevariabelen (Verkruijsse, 2005) Tabel 5.3. Momenten van vakkundige oordeelsvorming. Resultaten van enkele semi-gestructureerde interviews Tabel 5.4. Momenten van oordeelsvorming welke meer dan 1 keer genoemd zijn v

10 Tabel 5.5. Items inzake centralisatie van gezag binnen accountantsorganisaties (centrale vraag: In welke mate heeft u uw besluitvormingsbevoegdheid in de volgende gebieden gedelegeerd? ) Tabel 5.6. Items inzake de mate van formalisering in accountantsorganisaties (centrale vraag: In welke mate binnen mijn accountantskantoor ) Tabel 5.7. Persoonlijke versus onpersoonlijke kenmerken van toezicht. (centrale vraag: in welke mate is de volgende stelling op uw accountantskantoor van toepassing? ) Tabel 5.8. Werkdruk en werkstress (bron: Karasek, 1979) Tabel 5.9. Items inzake affectieve beroepsbinding Tabel Items inzake affectieve beroepsbinding Tabel Items inzake regeldruk Tabel Items inzake LMX Tabel 6.1. Respondenten naar functieniveau Tabel 6.2. Correlaties en betrouwbaarheidswaarden voor de factoren van het psychologisch contract. * p<0.05; ** p<0.01 (beiden tweezijdig). N = Tabel 6.3. Verschillenanalyse van factoren naar accountantsorganisatie Tabel 6.4. Verschillenanalyse van factoren naar accountantsorganisatie Tabel 6.5. Uitkomsten regressieanalyse LMX en psychologisch contract Tabel 6.6. Gepaarde t-test op D EA -scores versus D GM -scores Tabel 6.7. Algemene uitkomsten casus Tabel 6.8. Correlaties voor casus 1. * p<0.05; ** p<0.01 (beiden tweezijdig) Tabel 6.9. Correlaties voor casus 1. * p<0.05; ** p<0.01 (beiden tweezijdig) Tabel Algemene uitkomsten casus Tabel Correlaties voor casus 2. * p<0.05; ** p<0.01 (beiden tweezijdig)..186 Tabel Correlaties voor casus 2. * p<0.05; p<0.06; ** p<0.01 (allen tweezijdig) Tabel Standaardscores voor verschillende bureaucratievormen (bron: Pugh et al., 1969b, p. 121) Tabel Pugh-scores per onderzochte locatie Tabel Correlaties tussen evaluaties van professionals en organisatietypering ( * p<.05; ** p<.01) N=229; O Tabel Controlerende correlatieanalyse voor de staat van het psychologisch contract en organisatiedimensies. * p<0.05; ** p<0.01 (beiden tweezijdig) N= Tabel Inrichting van HR rollen en correlaties tussen HR rollen ( * p<.05; ** p<.01) N= Tabel Scores HR-rollen per onderzochte locatie (hoogste scores vetgedrukt) Tabel Inrichting van HR rollen en organisatiedimensies ( * p<.05; ** p<.01) N= Tabel Richting van HR en correlaties tussen HR richtingen ( * p<.05; ** p<.01) Tabel Correlaties tussen richting van HR en inrichting van HR ( * p<0.05; ** p<0.01) vi

11 Tabel Richting van HR rollen en organisatiedimensies ( * p<.05; ** p<.01) N= Tabel Dissensus en ervaring samenvatting hypothese 1b Tabel Uitkomsten regressieanalyse voor inschatting van het materieel belang (casus 1) N= Tabel Uitkomsten regressieanalyse voor inschatting van het materieel belang (casus 2) N= Tabel Dissensus en het psychologisch contract samenvatting hypothese 3a Tabel Dissensus en het psychologisch contract naar ervaring inschatting van het materieel belang Tabel Dissensus en het psychologisch contract naar ervaring beoordeling van een geconstateerde fout Tabel Verschil tussen organisaties voor de inschatting van materieel belang N= Tabel Het psychologisch contract en organisatiedimensies Tabel Het psychologisch contract en HR (in)richting Tabel Samenvatting van de uitkomsten uit hypothesetoetsing Tabel 7.1. HR inrichting binnen PSF (bron: Jansen en Paauwe, 2007, p. 20) Tabel A.1. Het kennisdomein van de registeraccountant nader geduid (gebaseerd op: Verkruijsse, 2005, p. 52) Tabel A.2. Classificatie van personeelsmanagement en HRM volgens Guest (1987, p. 507) Tabel A.3. Continuüm van speelruimte (Paauwe, 1991) Tabel A.4. De 16 best practice HR praktijken volgens Pfeffer (in: Hilltrop, 1996, p. 634) vii

12 VOORWOORD De afgelopen jaren zijn voorbij gevolgen time flies when you re having fun zullen we maar zeggen. Het was een achtbaan van emoties met flinke dalen en fantastische pieken met als hoogtepunten toch wel trouwen, een interessante huwelijksreis en de geboorte van onze zoon. En nu wederom een geboorte, namelijk dat van mijn proefschrift. Er moet ergens een videofilmpje van mij beschikbaar zijn van rond mijn 17 de waar ik mijn oma en andere familie een voorspelling doe over mijn toekomstige visitekaartje. Ik had net besloten, dat accountancy het vervolg op de middelbare school zou worden en ik deelde iedereen vrolijk mee, dat mijn kaartje later prof.dr. G.H. Klüth RA zou lezen. En eigenlijk heb ik, dat beeld daarna nooit meer écht opgegeven. Goalsetting van Edward Locke (maar bij mij vooral via Tony Robbins; sorry Paul) avant la lettre. In de verste verten had ik het alleen niet voor mogelijk gehouden, dat ik zoveel jaar later daadwerkelijk een proefschrift zou (gaan) schrijven. It takes a whole lotta help to make it on your own (Steve Forbert). Proefschrijven lijkt en is het vaak zeker! een eenzame bezigheid, maar zonder de hulp van velen, was dit proefschrift er niet gekomen. Met het altijd loerende gevaar belangrijke mensen te vergeten, ga ik toch enkele personen in het bijzonder bedanken. Ik doe dit in volstrekt willekeurige volgorde, tenzij ik anders heb bedacht. Ik dank natuurlijk mijn promotoren: Doede Keuning en Paul Jansen. Onze wetenschappelijke relatie dateert al weer van oktober 2001 waarin ik mijn eerste gedachten voor mijn NIVRA-scriptie op papier zette. Het was deze scriptie en jullie begeleiding daarin, die uiteindelijk leidde tot de aanleiding van dit proefschrift. Doede (ik durf het inmiddels te schrijven; nu nog uitspreken!), ik vind het een eer om met de nestor van het vakgebied Management & Organisatie te hebben samengewerkt aan dit project. Ik was altijd al een fan van het vakgebied, maar na kritische beschouwingen over Mintzberg en andere goeroeverering, theorie en implicaties daarvan, ben ik het nog meer gaan waarderen. Ik denk dat de accountancy hier nog haar voordeel mee kan doen. U mag het nu rustiger aan gaan doen, maar ik ben benieuwd of dat lukt. Het zijn roerige tijden buiten en er is ongetwijfeld plaats voor iemand met drive, rust en overzicht om inzicht te brengen. Paul, je bent een wetenschapper pur sang en duidelijk gemotiveerd om te willen weten wat mensen drijft. Ik sluit me daar graag bij aan. Jouw methodologisch denken heeft voor het fundament van dit proefschrift viii

13 gezorgd en ik heb kennis gemaakt met wiskunde van een duidelijk andere orde! Dank voor de uitdagende gesprekken over registeraccountants met een niet-registeraccountant. Ik vond onze (vooral lange) autorit tijdens de storm van 18 januari 2007 erg inspirerend. Ik heb deze inspirerende rit vereeuwigd in de titel van dit proefschrift. Mevrouw Jansen dank ik voor het survivalpakketje dat ik later die avond mocht meenemen, nadat ik Paul veilig bij de voordeur had afgezet. En ik bedank natuurlijk ook mevrouw Keuning voor de warme thee tijdens de gesprekken met Doede en de lekkere koekjes en boterhammen tijdens de keren, dat onze gesprekken uit de tijd bleken te lopen. Ik dank de leden van mijn promotiecommissie voor hun tijd en geduld om deze dissertatie te lezen en te beoordelen. Jaap Paauwe bracht met zijn proefschrift en latere boeken HRM samen met organisatietheorie, wat mij weer de uitgangspunten voor mijn onderzoek opleverde. Tom Groot heeft eerder het proefschrift van Luc Quadackers begeleid en is de huidige directeur van het Limperg Instituut. Hij levert een blik van buitenaf naar de accountantsgemeenschap, die verfrissend kan werken voor die gemeenschap. Ik kan een dergelijke instelling alleen maar waarderen. De wereld is groter dan alleen accountancy. Eddy Vaassen is in mijn ogen pionier geweest op het gebied van Nederlands onderzoek naar de mens achter de accountant. Het heeft mij mede geïnspireerd om de ogenschijnlijk niet bij elkaar passende disciplines van bedrijfspsychologie en accountancy bij elkaar te brengen. Roger Dassen schreef kort daarna in 1995 zijn proefschrift over kwaliteit vanuit het cliëntperspectief en onderzocht zo de eerste zachtere kanten van accountantscontrole, zoals duur van de relatie. Wetenschappelijk onderzoek naar de zachtere kant van accountancy begint van de grond te komen. Ik sluit me daar van harte bij aan. Peter Dekker (VU) dank ik voor zijn wiskundige inzichten en geduldige uitleg bij de wiskunde van hogere klasse. Zijn input bij de consensusberekeningen, de multi-level analyse en berekeningen van Durbin-Watson-criteria waren voor mij momenten van weer verder kunnen met mijn proefschrift na eerst eindeloos gestaar naar wiskundige formules en interpretaties daarvan. Ik dank de partners en Raad van Bestuur van KPMG, in het bijzonder voormalig bestuurslid Gert van Essen, voor hun besluit mij te vragen dit promotieonderzoek uit te voeren en hiervoor de mogelijkheden te scheppen. Dat besluit kwam op een kantelpunt in mijn ontwikkeling en heeft mij op bestemmingen gebracht, die ik daarvoor nooit voor mogelijk had gehouden of overwogen. Herman Dijkhuizen, huidige voorzitter van onze Raad van ix

14 Bestuur en portefeuillehouder HR, dank ik voor het voorzetten van het onderzoek als onderdeel van ons Managing for Excellence programma. Ik heb tijdens mijn ontwikkeling tot vakvolwassen accountant veel geleerd van Deepak Luthra, mijn voorlaatste performance manager en coach. Cliëntbenadering, rapportage en cliëntgerichte toepassing van vaktechniek stonden hierbij vaak centraal, maar met behoud van eigen persoonlijkheid. Dank ook voor jouw bijdrage aan de Engeltalige samenvatting. Mijn huidige performance manager, Frank als ik toch even pushback mag geven van Kasteren, dank ik voor zijn altijd kritische noten, observaties over persoonlijke effectiviteit en uiterst scherpe analyses van hoe we onze boodschap zo effectief mogelijk over de bühne kunnen krijgen. Mijn leercurve is mede dankzij jou de afgelopen twee jaar meer dan lineair geweest. Ik heb veel gehad aan mijn vaktechnische gesprekken met (voormalig) partners vaktechniek van KPMG: Jos Holla, Egbert Eeftink, Rob Wilmink, Frank Morsink, Gert den Hollander. Jullie hebben praktisch inzicht geboden in het ongrijpbare onderwerp dat vakkundige oordeelsvorming is en de uitkomsten van onze gesprekken hebben mede richting gegeven aan het ontwikkelen van de gebruikte casusbeschrijvingen. Anton Dieleman, Karel Schwillens, Hans Verkruijsse, Hans Koning, Barry Blijderveen, en Peter Eimers waren bereid om de eerste gesprekken over de zin en onzin van dit onderzoek aan te gaan. Ik dank jullie voor het openlijk ontvangen van een concullega. Alleen door over concurrentiebedenkingen heen te stappen, kunnen we dit beroep naar grotere hoogtes brengen. Ik dank natuurlijk verder alle registeraccountants, die tijd en energie geïnvesteerd hebben in het beantwoorden van de vragenlijsten en het maken van de cases. Zonder jullie was dit onderzoek simpelweg niet mogelijk geweest. Collega s van Risk Management / Department of Professional Practice voor het fungeren als proefkonijnen voor casusbeschrijvingen en vragenlijsten. Eén persoon wil ik in het bijzonder noemen: Annemieke regel ik Schouten- Koerselman, die (voor mij) het overzicht bewaart in mijn uitdagende agenda en werkschema. Martin Luther King zei ooit The ultimate measure of a man is not where he stands in moments of comfort and convenience, but where he stands at times of challenge and controversy. Margret Henderson en Martine Frijlink zijn voor mij hier de belichaming van. Ik vond jullie op cruciale momenten in mijn carrière aan mijn zijde en daarmee hebben jullie indirect aan de basis gestaan van dit proefschrift. Hoewel slechts een klein woordje wat de lading helemaal niet dekt: dank. Ik leer nog dagelijks van jullie eigen visies en meningen en het sterkt mij in het ontwikkelen en vasthouden van eigen denkbeelden. Zonder dwarsliggers geen spoor! x

15 Martine, onze eerste kennismaking is al weer 17 jaar geleden en ik heb de contacten in de loop van de tijd steeds weer inspirerend gevonden. Ik vind het daarom erg leuk, dat je nu aan mijn zijde staat als paranimf. Donatus Wat heb je dus te doen? Thöne, mijn persoonlijke coach, die altijd weer die heerlijke spiegel weet voor te houden in zaken die de Westerse beschaving niet zullen veranderen, maar mij wel heel erg bezig kunnen houden. Ik ervaar het overigens als een voorrecht, dat mijn coach soms de gecoachte wordt. Sensei (yodan) Louis Dekker, die mij al weer 18 jaar rust in beweging leert vinden. De principes van jiu jitsu zijn een aanwinst in de benadering van mijn werk. Sensei ni, rei. Mijn familie, en in het bijzonder mijn ouders, Bram en Henny Klüth, en schoonouders, Frans en Jo Peters, was altijd geïnteresseerd in wat ik nou precies aan het doen was met dat proefschrift. Veel dank ben ik verschuldigd voor het feit, dat jullie Fons zo liefdevol wilden opvangen, zodat Edith naar de universiteit kon en ik kon werken aan dit boek. Jullie vormen belangrijke bronnen van inspiratie en steun. Pap, je bent op alle belangrijke momenten van mijn leven aanwezig geweest, en ik kan niemand anders bedenken, die ik naast me wil hebben staan als paranimf. Bernhard, Michael, Rutger en Martin dank ik voor jaren van vriendschap en humor. De filmavonden zijn wat spaarzamer geworden, niet in de laatste plaats door het schrijven van dit proefschrift en aanverwante activiteiten. Gelukkig hebben we tegenwoordig de jaarlijkse filmweekenden, waarin we ons achterstalling onderhoud kunnen wegwerken en slaapgebrek als gevolg daarvan weer heerlijk kunnen opbouwen. xi

16 Tot besluit, richt ik mij tot mijn gezin: Edith en Fons. Edith, als iemand ergens promotieonderzoek naar gedaan zou moeten hebben, dan is dat naar de rol van thuisblijvers op het succes van hun partners. Zonder enige twijfel voorspel ik, dat die rol meer dan significant is. Je combineert een universitaire studie Engelse taal en cultuur met ons huishouden en de zorg voor Fons, terwijl we in ook nog even twee keer verhuisd zijn. En alsof dat nog niet genoeg is, hopen we in de zomer van dit jaar een nieuw mensje te verwelkomen. Respect! Zonder jouw steun, tijd en energie kan ik simpelweg niet doen wat ik nu doe en zonder jou is bovendien wat ik doe totaal nietig en betekenisloos. For thy sweet love remember'd such wealth brings. That then I scorn to change my state with kings. (William Shakespeare, Sonnet 29). Fons, mijn grote binkie, jouw manier van kijken naar de wereld met totale nieuwsgierigheid, zonder vooroordelen, is verfrissend en werkt verhelderd op de geest als het weer een dag met vooroordelen is gebleken. Wat zou de wereld toch beter af zijn, als we meer naar elkaar zouden kijken door de ogen van een kind. Kom, dan gaan we samen weer verder met stoeien, voorlezen en treintjes bouwen. Maar we moeten wel een beetje stil zijn, want mamma moet studeren! Guido Klüth, Utrecht, The fool doth think he is wise, but the wise man knows himself to be a fool Touchstone, the jester Uit: William Shakespeare, As You Like It, Act V, Scene I xii

17 AFKORTINGEN Bta. NVCOS. NIVRA. RA. VAO. VGC. Wta. Besluit toezicht accountantsorganisaties Nadere voorschriften controle- en overige standaarden Koninklijk Nederlands Instituut van Registeraccountants Registeraccountant Verordening Accountantsorganisaties Verordening Gedragscode Wet toezicht accountantsorganisaties xiii

18 Hoofdstuk 1 INTRODUCTIE 1 Inleiding Dit onderzoek vindt zijn oorsprong in een interesse naar het functioneren van mensen in organisatieverband. Deze studie richt zich in het bijzonder op registeraccountants (hierna: registeraccountants, RA of accountants) en accountantsorganisaties: accountantskantoren die onder het toezicht van de Autoriteit Financiële Markten vallen. De term professional bestempelen we in dit boek overigens veelvuldig als vrije beroepsbeoefenaar. Het functioneren van accountants is op meerdere manieren te analyseren. Vanuit maatschappelijk oogpunt is het functioneren van accountants gericht op kwaliteit en betrouwbaarheid. Het maatschappelijk verkeer vertrouwt erop dat accountants objectief en onafhankelijk tot hun oordeel komen, zodat er geloofwaardigheid aan verantwoorde financiële verslaggeving wordt gegeven. Functioneren van accountants is ook vanuit een organisatorische manier te analyseren. Daarbij staat de vraag centraal hoe de accountant zelf functioneert binnen de organisatie waar deze werkzaam is. Dit onderzoek richt zich op de scheidslijn van beide vormen van analyse, namelijk hoe functioneert een individuele accountant binnen een organisatie en welke gevolgen heeft dit voor het functioneren als openbaar accountant. Deze studie richt zich op de volgende centrale vraag: Op welke wijze dienen accountantsorganisaties de organisatie en human resource management bij henzelf in te richten om de kwaliteit van de vakkundige oordeelsvorming van registeraccountants te kunnen waarborgen?. De beantwoording van deze centrale vraag vindt plaats aan de hand van de volgende probleemstelling: In hoeverre is vakkundige oordeelsvorming van registeraccountants binnen Nederlandse accountantsorganisaties positief dan wel negatief beïnvloedbaar door de staat van het psychologisch contract van de registeraccountant met de accountantsorganisatie en wat kan een accountantsorganisatie vervolgens doen in termen van human resource management of organisatiestructuur om deze staat van het psychologisch contract te beheersen. Deze probleemstelling is terug te brengen tot drie hoofdthema s, die nadere uitwerking in het vervolg van dit proefschrift krijgen: 1) vakkundige oordeelsvorming binnen accountantscontroles, 2) psychologische contracten, en 3) organisatiestructuur en human resource management. 14

19 1.1 Waarom stilte voor de storm? Bij zijn aantreden als NIVRA-voorzitter schreef Ruud Dekker op accountant.nl, dat accountants een maatschappelijke functie bekleden, die het beroep alleen kan handhaven als we onze kwaliteit hoog houden en open staan voor vernieuwing. We hebben hier als beroepsorganisatie een actieve rol, door ten eerste de collectieve expertise van onze leden te bundelen, hen te voorzien van kwalitatief goede interpretaties van de regels, het maatschappelijke debat aan te gaan en innovatie te stimuleren, en door ten tweede het doen van kwaliteitstoetsingen en het indien nodig aanspannen van tuchtzaken. Innovatie is de afgelopen jaren vaker een sleutelwoord geweest in discussies over het accountantsberoep. Wat ons hierin opvalt, is het (vaktechnische) karakter van de discussie. De discussie richt zich bijvoorbeeld op de consequenties van de invoering van XBRL voor de accountantscontrole, de inzet van ICT in de accountantscontrole, of de zichtbaarheid en toegevoegde waarde van het beroep. Wij zien drie redenen waarom accountantsorganisaties nú aandacht moeten geven aan het menselijk kapitaal van de organisatie. Ten eerste gaat de discussie naar onze mening te weinig over wat de gevolgen van (externe) ontwikkelingen voor ons als professional betekenen. Elektronische dossiervorming, invoering van XBRL en gebruik van Internet als gemeengoed, meer regelgeving op het gebied van externe verslaggeving, de intrede van extern toezicht, kortom: een toenemende standaardisatie van het werk verandert het karakter van de beroepsuitoefening. Wat deze veranderingen met de professional doen, blijft ogenschijnlijk buiten de discussie. Het kunnen bieden van voldoende uitdaging voor de professional bij deze veranderingen wordt de komende jaren wellicht dé onderscheidende factor voor een accountantskantoor. Ten tweede wijst het Koninklijk NIVRA op een groter wordend, maar sluimerend gevaar: de continuïteit van de beroepsgroep als zodanig. Het Koninklijk NIVRA heeft in haar Trends in Accountancy meermalen bericht van het dreigende tekort aan registeraccountants. Dit blijkt nog niet direct uit de cijfers. Het aantal openbare registeraccountants is al jaren stabiel met ongeveer registeraccountants, hoewel het percentage openbare accountants langzaam maar zeker afneemt (Koninklijk NIVRA, 2007). De instroom van studenten in de opleiding accountancy is stijgend (Koninklijk NIVRA, 2005, 2007). De combinatie van beide is wellicht de aanleiding tot zorg. Een grotere instroom zou namelijk in principe tot een toename van het aantal openbare accountants moeten leiden. Dit betekent, dat of studenten de eindstreep niet halen wat zeer aannemelijk is of het aantal instromers compenseert het aantal uitstromers ook aannemelijk. Balans werk-privé en toenemende regelgeving zijn volgens onderzoek van het Koninklijk NIVRA de voornaamste redenen om een carrière buiten de accountancy te verkiezen (2007). Een tekort aan gekwalificeerde accountants zou wellicht gevolgen kunnen hebben voor de kwaliteit van het oordeel. De hoeveelheid werk met 15

HET ONDERZOEK IN VOGELVLUCHT

HET ONDERZOEK IN VOGELVLUCHT Samenvatting HET ONDERZOEK IN VOGELVLUCHT Samenvatting When a man assumes a public trust, he should consider himself as public property (Thomas Jefferson). Een accountant is in dienst van het maatschappelijk

Nadere informatie

13.6. Onderzoeksresultaten: Betekenis voor verander- en

13.6. Onderzoeksresultaten: Betekenis voor verander- en Inhoudsopgave Dankwoord 5 Lijst van gebruikte Afkortingen 9 Lijst van figuren 15 Lijst van tabellen 16 1. Algemene inleiding 19 1.1. Inspiraties voor het onderzoek 24 1.2. Praktische relevantie van het

Nadere informatie

Diagnostiek van Ouderfunctioneren

Diagnostiek van Ouderfunctioneren Diagnostiek van Ouderfunctioneren Een functioneel-contextueel perspectief Jan van der Maas i ISBN 9789086595334 vormgeving uitgever Esther Mosselman Zwaar Water VU Uitgeverij Copyright 2010, J. van der

Nadere informatie

Hoofdstuk 2: Kritisch reflecteren 2.1. Kritisch reflecteren: definitie Definitie: Kritisch reflecteren verwijst naar een geheel van activiteiten die

Hoofdstuk 2: Kritisch reflecteren 2.1. Kritisch reflecteren: definitie Definitie: Kritisch reflecteren verwijst naar een geheel van activiteiten die Hoofdstuk 2: Kritisch reflecteren 2.1. Kritisch reflecteren: definitie Definitie: Kritisch reflecteren verwijst naar een geheel van activiteiten die worden uitgevoerd om uit het gevonden bronnenmateriaal

Nadere informatie

Badkuipmanagement. Hoe houdt u, uw badeendjes drijvende? Drs. Mark B.J. de Lat

Badkuipmanagement. Hoe houdt u, uw badeendjes drijvende? Drs. Mark B.J. de Lat Badkuipmanagement Hoe houdt u, uw badeendjes drijvende? Drs. Mark B.J. de Lat KPMG Advisory N.V. NVvA Symposium Zeist, 23 april 2009 Agenda Conclusie: Niets is wat het lijkt dat het is Badkuipmanagement

Nadere informatie

1. Soorten wetenschappelijke informatiebronnen

1. Soorten wetenschappelijke informatiebronnen 1. Soorten wetenschappelijke informatiebronnen Wanneer je als student in het hoger onderwijs de opdracht krijgt om te zoeken naar wetenschappelijke informatie heb je de keuze uit verschillende informatiebronnen.

Nadere informatie

360 GRADEN FEEDBACK. Jouw competenties centraal

360 GRADEN FEEDBACK. Jouw competenties centraal 360 GRADEN FEEDBACK Jouw competenties centraal Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Over gedrag en de... 4 3. Totaalresultaten... 5 4. Overzicht scores per competentie... 7 5. Overschatting-/onderschattinganalyse...

Nadere informatie

Samenvatting. Leeftijd en Psychologisch Contractbreuk in Relatie tot Werkuitkomsten

Samenvatting. Leeftijd en Psychologisch Contractbreuk in Relatie tot Werkuitkomsten Samenvatting Leeftijd en Psychologisch Contractbreuk in Relatie tot Werkuitkomsten De beroepsbevolking in Nederland, maar ook in andere westerse landen, vergrijst in een rap tempo. Terwijl er minder kinderen

Nadere informatie

Invloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting

Invloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting xvii Invloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting Samenvatting IT uitbesteding doet er niet toe vanuit het perspectief aansluiting tussen bedrijfsvoering en IT Dit proefschrift is het

Nadere informatie

Diagnostiek met vragenlijsten in de eerstelijn

Diagnostiek met vragenlijsten in de eerstelijn Diagnostiek met vragenlijsten in de eerstelijn drs. G.J. Kloens RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN DIAGNOSTIEK MET VRAGENLIJSTEN IN DE EERSTELIJN Proefschrift ter verkrijging van het doctoraat in de Psychologische,

Nadere informatie

The influence of team diversity inside and outside the team on the level of ambidexterity

The influence of team diversity inside and outside the team on the level of ambidexterity The influence of team diversity inside and outside the team on the level of ambidexterity Synopsis onderszoeksplan Afstudeerscriptie Strategisch Management, faculteit Bedrijfskunde, Wendy Poppelaars -

Nadere informatie

MET DEZE 6 KEUZES WORDT DUURZAME INZETBAARHEID WÉL EEN SUCCES

MET DEZE 6 KEUZES WORDT DUURZAME INZETBAARHEID WÉL EEN SUCCES E-blog HR special MET DEZE 6 KEUZES WORDT DUURZAME INZETBAARHEID WÉL EEN SUCCES In duurzaam inzetbaar Door Caroline Heijmans en Teresa Boons, INLEIDING Als je medewerkers en managers vraagt wat zij doen

Nadere informatie

Evaluatie PvKO Mastersessie 10 april 2014

Evaluatie PvKO Mastersessie 10 april 2014 Verwachting en aanbeveling Evaluatie PvKO Mastersessie 10 april 2014 Heeft de PvKO Mastersessie aan jouw verwachting voldaan? Toelichting: De link met Big Data was me niet echt duidelijk, titel dekte de

Nadere informatie

www.thesishulp.nl onderdeel van www.nexttalent.nl

www.thesishulp.nl onderdeel van www.nexttalent.nl Inhoudsopgave: 1. Inleiding 1.1 Een vervelende ervaring of de kroon op je studie? 1.2 Hoe dit boekje te gebruiken 2. Het begin 2.1 De gouden basisregels 2.2 Het kiezen van een onderwerp 3. Onderzoeksopzet

Nadere informatie

Boost uw carrière. Zo kiest u de MBAopleiding die bij u past. Deze whitepaper is mede mogelijk gemaakt door

Boost uw carrière. Zo kiest u de MBAopleiding die bij u past. Deze whitepaper is mede mogelijk gemaakt door Boost uw carrière Zo kiest u de MBAopleiding die bij u past Deze whitepaper is mede mogelijk gemaakt door Introductie Update uw kennis De wereld om ons heen verandert in een steeds hoger tempo. Hoe goed

Nadere informatie

Logboek persoonlijk ontwikkelingsplan persoonlijk actieplan. Naam student: Maes Pieter

Logboek persoonlijk ontwikkelingsplan persoonlijk actieplan. Naam student: Maes Pieter BACHELOR NA BACHELOR ADVANCED BUSINESS MANAGEMENT Logboek persoonlijk ontwikkelingsplan persoonlijk actieplan Naam student: Maes Pieter 2011-2012 POP EERSTE GEKOZEN ALGEMENE COMPETENTIE: OPBOUWEN VAN EEN

Nadere informatie

Samenvatting. Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld

Samenvatting. Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld Samenvatting Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld om hen heen. Zo hebben vele mensen een natuurlijke neiging om zichzelf als bijzonder positief te beschouwen (bijv,

Nadere informatie

Competentieontwikkeling werkt!? De impact op inzetbaarheid en loopbaantevredenheid van medewerkers

Competentieontwikkeling werkt!? De impact op inzetbaarheid en loopbaantevredenheid van medewerkers Competentieontwikkeling werkt!? De impact op inzetbaarheid en loopbaantevredenheid van medewerkers Introductie Wat we (denken te) weten over competentieontwikkeling Middel tot het versterken van inzetbaarheid

Nadere informatie

E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU?

E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? Thuis en op school heb je allerlei waarden meegekregen. Sommigen passen bij je, anderen misschien helemaal niet. Iedereen heeft waarden. Ken

Nadere informatie

Utrecht Business School

Utrecht Business School Cursus Human Resource Analytics De cursus Human Resource Analytics duurt ongeveer 2 maanden en omvat 5 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een van onze opleidingslocaties

Nadere informatie

SoHuman PROFIT/NON-PROFIT PARTICULIEREN SCHOLIEREN [INZICHT IN GEDRAG EN COMMUNICATIE]

SoHuman PROFIT/NON-PROFIT PARTICULIEREN SCHOLIEREN [INZICHT IN GEDRAG EN COMMUNICATIE] SoHuman PROFIT/NON-PROFIT PARTICULIEREN SCHOLIEREN [INZICHT IN GEDRAG EN COMMUNICATIE] Waarvoor kiezen klanten voor SoHuman? SoHuman helpt mensen, teams en organisaties met hun persoonlijke en professionele

Nadere informatie

- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE?

- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? - Geplaatst in VISUS 4-2017 - EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? Om de verschillen tussen de kennis uit het laatste wetenschappelijk bewijs en de klinische praktijk kleiner te maken is de afgelopen

Nadere informatie

Competency Check. Datum:

Competency Check. Datum: Competency Check Naam: Sample Candidate Datum: 08-08-2013 Over dit rapport: Dit rapport is op automatische wijze afgeleid van de resultaten van de vragenlijst welke door de heer Sample Candidate is ingevuld.

Nadere informatie

Appraisal. Datum:

Appraisal. Datum: Appraisal Naam: Sample Candidate Datum: 08-08-2013 Over dit rapport: Dit rapport is op automatische wijze afgeleid van de resultaten van de vragenlijst welke door de heer Sample Candidate is ingevuld.

Nadere informatie

Summary in Dutch. Samenvatting

Summary in Dutch. Samenvatting Samenvatting In de theorie van het menselijk kapitaal zijn kennis en gezondheid uitkomsten van bewuste investeringsbeslissingen. Veel van de keuzes hieromtrent lijken in de praktijk echter niet weldoordacht.

Nadere informatie

De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft)

De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft) De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft) Inleiding Veel mensen ervaren moeilijkheden om werk te vinden te behouden, of van baan / functie te veranderen. Beperkingen, bijvoorbeeld

Nadere informatie

De 6 best hanteerbare KPI s in de schoonmaak

De 6 best hanteerbare KPI s in de schoonmaak De 6 best hanteerbare KPI s in de schoonmaak en de link met kritieke succesfactoren KPI s in de schoonmaak Margriet van Dijken Heel kort nog de theorie van KPI s in de schoonmaak Er gaat tegenwoordig geen

Nadere informatie

Utrecht Business School

Utrecht Business School Cursus Persoonlijke Effectiviteit De cursus Persoonlijke Effectiviteit duurt ongeveer 2 maanden en omvat 5 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een van onze opleidingslocaties

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Leadership in Project-Based Organizations: Dealing with Complex and Paradoxical Demands L.A. Havermans

Leadership in Project-Based Organizations: Dealing with Complex and Paradoxical Demands L.A. Havermans Leadership in Project-Based Organizations: Dealing with Complex and Paradoxical Demands L.A. Havermans LEADERSHIP IN PROJECT-BASED ORGANIZATIONS Dealing with complex and paradoxical demands Leiderschap

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch)

Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) 159 Ouders spelen een cruciale rol in het ondersteunen van participatie van kinderen [1]. Participatie, door de Wereldgezondheidsorganisatie gedefinieerd als

Nadere informatie

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Zwaantina van der Veen / Dymphna Meijneken / Marieke Boekenoogen Stad met een hart Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2

Nadere informatie

De kwaliteitsrekening

De kwaliteitsrekening De kwaliteitsrekening VRIJE UNIVERSITEIT De kwaliteitsrekening ACADEMISCH PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad Doctor aan de Vrije Universiteit Amsterdam, op gezag van de rector magnificus prof.dr.

Nadere informatie

De impact van HR op de business. Jaap Paauwe, Job Hoogendoorn en HR compliance

De impact van HR op de business. Jaap Paauwe, Job Hoogendoorn en HR compliance De impact van HR op de business Jaap Paauwe, Job Hoogendoorn en HR compliance Inhoudsopgave Heeft HR impact op de business? (interview met Jaap Paauwe) Certificering HR is must (interview met Job Hoogendoorn)

Nadere informatie

Thuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde

Thuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde Thuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Verplegingswetenschappen cursusjaar

Nadere informatie

Uitwisseling tussen teamleden in sociale teams cruciaal voor prestatie

Uitwisseling tussen teamleden in sociale teams cruciaal voor prestatie Uitwisseling tussen teamleden in sociale teams cruciaal voor prestatie Voorlopige resultaten van het onderzoek naar de perceptie van medewerkers in sociale (wijk)teams bij gemeenten - Yvonne Zuidgeest

Nadere informatie

Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg

Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Voor wie? Waarom? Wat? Hoe? Voor Omdat leiding Ervaringsgerichte Door middel van leidinggevenden, geven, adviseren en coaching en werkvormen waarbij het adviseurs

Nadere informatie

Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties

Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties Het gaat om de volgende zeven verandercompetenties. De competenties worden eerst toegelicht en vervolgens in een vragenlijst verwerkt. Veranderkundige

Nadere informatie

GOUDEN TIPS voor Professioneel Relatiebeheer

GOUDEN TIPS voor Professioneel Relatiebeheer 10 GOUDEN TIPS voor Professioneel Relatiebeheer www.fokjeritsma.nl info@fokjeritsma.nl 2 Inhoudsopgave Inleiding... 5 Wees je bewust van je doel... 6 Bellen: een uitstekend instrument... 6 Systeem... 7

Nadere informatie

Disclosure belangen. (potentiële) belangenverstrengeling

Disclosure belangen. (potentiële) belangenverstrengeling Tijdelijke arbeidsrelaties: Balanceren tussen Flexibiliteit en Zekerheid? Prof. Dr. René Schalk Workshop Drachten, 6 februari 2014 Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst

Nadere informatie

FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE. Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek mei 2016

FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE. Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek mei 2016 ARBEIDSMARKTPLATFORM PO. Van en voor werkgevers en werknemers FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek 2014 mei 2016 1 Arbeidsmarktplatform

Nadere informatie

Een brede kijk op onderwijskwaliteit Samenvatting

Een brede kijk op onderwijskwaliteit Samenvatting Een brede kijk op onderwijskwaliteit E e n o n d e r z o e k n a a r p e r c e p t i e s o p o n d e r w i j s k w a l i t e i t b i n n e n S t i c h t i n g U N 1 E K Samenvatting Hester Hill-Veen, Erasmus

Nadere informatie

De evolutie-sprong van management naar leiderschap

De evolutie-sprong van management naar leiderschap De evolutie-sprong van management naar leiderschap What got you here, won't get you there - Marshall Goldsmith Als ervaren manager heb je het allemaal al eerder gehoord Als effectief manager gebruik je

Nadere informatie

Betekenis van werk. Slechts 1 op de 7 Nederlanders geniet van het werk

Betekenis van werk. Slechts 1 op de 7 Nederlanders geniet van het werk Betekenis van werk Slechts 1 op de 7 Nederlanders geniet van het werk Het 1e Nationale onderzoek naar betekenis in het werk 2006/2007 Onderzoeksresultaten samengevat Ruim 65% van de Nederlandse beroepsbevolking

Nadere informatie

Wiskunde en informatica: innovatie en consolidatie Over vragen in het wiskunde- en informaticaonderwijs

Wiskunde en informatica: innovatie en consolidatie Over vragen in het wiskunde- en informaticaonderwijs Tijdschrift voor Didactiek der β-wetenschappen 22 (2005) nr. 1 & 2 53 Oratie, uitgesproken op 11 maart 2005, bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Professionalisering in het bijzonder in het onderwijs

Nadere informatie

ORGANISATIEDISSONANTIE

ORGANISATIEDISSONANTIE ORGANISATIEDISSONANTIE Hebben wij dat? Marianne Kok 2015 Marianne Kok Titel Organisatiedissonantie Ondertitel Hebben wij dat? ISBN 978-90-823911-0-7 Druk Eerste druk, 2015 NUR 801 management algemeen Trefwoorden:

Nadere informatie

Utrecht Business School

Utrecht Business School Cursus Controlling & Accounting De cursus Controlling & Accounting duurt ongeveer 2 maanden en omvat 5 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een van onze opleidingslocaties

Nadere informatie

Human Performance Contextscan Persoonlijke rapportage

Human Performance Contextscan Persoonlijke rapportage Human Performance Contextscan Persoonlijke rapportage Bedrijf FlowQ Coach Max Wildschut Cliëntcode 2167 Wachtwoord u295gr Datum 26 oktober 2008 2008 FlowQ www.flowq.nl V-HPC0801 Rapportage 2167 Pagina

Nadere informatie

VRAGENLIJST MONITORING ACCOUNTANTSKANTOREN. Introductie vragenlijst monitoring accountantskantoren. Vertrouwelijk

VRAGENLIJST MONITORING ACCOUNTANTSKANTOREN. Introductie vragenlijst monitoring accountantskantoren. Vertrouwelijk VRAGENLIJST MONITORING ACCOUNTANTSKANTOREN Introductie vragenlijst monitoring accountantskantoren Vertrouwelijk Deze monitorvragenlijst betreft het jaar: In de loop van 2008 heeft het bestuur van het NIVRA

Nadere informatie

Werkbeleving onder hoogbegaafde werkers

Werkbeleving onder hoogbegaafde werkers Werkbeleving onder hoogbegaafde werkers Toelichting onderzoeksmodel en opzet onderzoek Toon Taris Universiteit Utrecht congres hoogbegaafdheid en werk, 27/6/2014 1 Opzet Aanleiding Achtergrond van het

Nadere informatie

Hoe werkt advies? Ze weten niet wat Ze weten niet waarom Ze weten niet hoe. HersenletselCongres 2014 3 november

Hoe werkt advies? Ze weten niet wat Ze weten niet waarom Ze weten niet hoe. HersenletselCongres 2014 3 november HersenletselCongres 2014 3 november Disclosure belangen sprekers C1 Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Motiveren tot gedragsverandering; wat is lastig en wat kun je als professional doen? (potentiële)

Nadere informatie

Waarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn

Waarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn Waarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn Dr. Franck L.B. Meijboom Ethiek Instituut & Faculteit Diergeneeskunde Universiteit Utrecht Welzijn We zijn niet de eerste! Welzijn

Nadere informatie

Persoonlijk Ontwikkelings Plan (POP)

Persoonlijk Ontwikkelings Plan (POP) Hoofdstuk 18 Extra informatie Persoonlijk Ontwikkelings Plan (POP) Het Persoonlijk Ontwikkelings Plan (POP) is bedoeld om een medewerker persoonlijk in de gelegenheid te stellen in eigen woorden te vertellen

Nadere informatie

Juryrapport Ambassadeur Heldere Taal 2015

Juryrapport Ambassadeur Heldere Taal 2015 Juryrapport Ambassadeur Heldere Taal 2015 Juryrapport Ambassadeur Heldere Taal - april 2015 Ambassadeur Heldere Taal 2015 Inleiding Veel ambtenaren zetten zich in om de communicatie van en binnen de overheid

Nadere informatie

CORPORATE MEDIA GOVERNANCE

CORPORATE MEDIA GOVERNANCE CORPORATE MEDIA GOVERNANCE corporate authority 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Cover Foto: Associated Press/Reporters/Gerald Herbert Vormgeving en opmaak: Brigitte van Loon, anima mia, Rotterdam, Nederland Eindredactie:

Nadere informatie

Welke vaardigheden hebben een invloed op het al dan niet succesvol zijn van het outplacement?

Welke vaardigheden hebben een invloed op het al dan niet succesvol zijn van het outplacement? Welke vaardigheden hebben een invloed op het al dan niet succesvol zijn van het outplacement? Definitie outplacement Outplacement is een geheel van begeleidende diensten en adviezen die in opdracht van

Nadere informatie

Interview Han van der Maas

Interview Han van der Maas Interview Han van der Maas Voor mij is programmeren een essentiële tool, zoals hamer en spijkers voor een timmerman 272 Interview Hoe ben je zelf geïnteresseerd geraakt in programmeren? Pas op de universiteit,

Nadere informatie

Inhoud. 1 Inleiding 9 1.1 Voor wie is dit boek? 9 1.2 Doelstelling 11 1.3 Aanpak 11 1.4 Opzet 13

Inhoud. 1 Inleiding 9 1.1 Voor wie is dit boek? 9 1.2 Doelstelling 11 1.3 Aanpak 11 1.4 Opzet 13 Inhoud 1 Inleiding 9 1.1 Voor wie is dit boek? 9 1.2 Doelstelling 11 1.3 Aanpak 11 1.4 Opzet 13 2 Tevredenheid en beleid 15 2.1 Het doel van tevredenheid 16 2.2 Tevredenheid in de beleidscyclus 19 2.3

Nadere informatie

Inhoud Inhoud 5 Voorwoord 13 Introductie van het onderzoek 15 I. Inleiding 15 II. Participatie als juridisch begrip 16 III. Aanleiding tot het onderzo

Inhoud Inhoud 5 Voorwoord 13 Introductie van het onderzoek 15 I. Inleiding 15 II. Participatie als juridisch begrip 16 III. Aanleiding tot het onderzo Inhoud Inhoud 5 Voorwoord 13 Introductie van het onderzoek 15 I. Inleiding 15 II. Participatie als juridisch begrip 16 III. Aanleiding tot het onderzoek 18 IV. Probleemanalyse 19 V. Doel van het onderzoek

Nadere informatie

Auteurs: Baarda e.a. isbn: 978-90-01-80771-9

Auteurs: Baarda e.a. isbn: 978-90-01-80771-9 Woord vooraf Het Basisboek Methoden en Technieken biedt je een handleiding voor het opzetten en uitvoeren van empirisch kwantitatief onderzoek. Je stelt door waarneming vast wat zich in de werkelijkheid

Nadere informatie

Management Summary. Auteur Tessa Puijk. Organisatie Van Diemen Communicatiemakelaars

Management Summary. Auteur Tessa Puijk. Organisatie Van Diemen Communicatiemakelaars Management Summary Wat voor een effect heeft de vorm van een bericht op de waardering van de lezer en is de interesse in nieuws een moderator voor dit effect? Auteur Tessa Puijk Organisatie Van Diemen

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19116 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19116 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19116 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Dartel, Hans van Title: Naar een handelingsgericht ethiekbeleid voor zorgorganisaties

Nadere informatie

Doorbreek je belemmerende overtuigingen!

Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als

Nadere informatie

Verdieping profiel veiligheidsdeskundige, ter voorbereiding op de inrichting van het assessment ten behoeve van het nieuwe register NVVK

Verdieping profiel veiligheidsdeskundige, ter voorbereiding op de inrichting van het assessment ten behoeve van het nieuwe register NVVK Verdieping profiel veiligheidsdeskundige, ter voorbereiding op de inrichting van het assessment ten behoeve van het nieuwe register NVVK. Aanleiding Met betrekking tot het eindniveau van veiligheidsopleidingen

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/33081 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/33081 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33081 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Stettina, Christoph Johann Title: Governance of innovation project management

Nadere informatie

BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG

BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG STUDENTEN DOEN UITSPRAKEN OVER DE ACADEMISCHE WERELD, HET VAKGEBIED EN HET BEROEPENVELD.. onderzoek niet zo saai als ik dacht werken in

Nadere informatie

Transvorm Actueel. en de zorg verandert mee. Het werk(en) in de zorg verandert. Hoe reageert u als werkgever en wat doet dat met uw medewerkers?

Transvorm Actueel. en de zorg verandert mee. Het werk(en) in de zorg verandert. Hoe reageert u als werkgever en wat doet dat met uw medewerkers? Transvorm Actueel en de zorg verandert mee Het werk(en) in de zorg verandert. Hoe reageert u als werkgever en wat doet dat met uw medewerkers? Woensdag 17 december 2015 Dr. Monique Veld E-mail: monique.veld@ou.nl

Nadere informatie

Ten tweede geven we uitleg over het talenten en competentiepaspoort. Deze compacte rapportage is een goede aanvulling op de standaar TMA rapportages

Ten tweede geven we uitleg over het talenten en competentiepaspoort. Deze compacte rapportage is een goede aanvulling op de standaar TMA rapportages UITLEG RAPPORTAGE PERFORMANCE MATRIX EN TALENTEN- & COMPETENTIEPASPOORT In dit document willen we een korte uitleg geven over twee nieuwe TMA rapportages. Ten eerste geven we informatie over de rapportage

Nadere informatie

HRM SCORECARD. PRESENTATIE/WORKSHOP WATCH-Consultancy in samenwerking met REEF/deelt kennis Woensdag 17 november 2010

HRM SCORECARD. PRESENTATIE/WORKSHOP WATCH-Consultancy in samenwerking met REEF/deelt kennis Woensdag 17 november 2010 HRM-scorecard HRM SCORECARD PRESENTATIE/WORKSHOP WATCH-Consultancy in samenwerking met REEF/deelt kennis Woensdag 17 november 2010 Een korte introductie Wat doet WATCH-Consultancy op het gebied van HRM-Consultancy?

Nadere informatie

Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Workshop Motiverende Gespreksvoering Hoe werkt advies? drs. Hilde Jans psycholoog hilde.jans@cambiamo.

Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Workshop Motiverende Gespreksvoering Hoe werkt advies? drs. Hilde Jans psycholoog hilde.jans@cambiamo. Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Workshop Motiverende Gespreksvoering Hoe werkt advies? drs. Hilde Jans psycholoog hilde.jans@cambiamo.nl Waarom mensen niet? Dus wat kun je doen? Ze weten niet

Nadere informatie

Het hoe en waarom van Personeelsgesprekken

Het hoe en waarom van Personeelsgesprekken Het hoe en waarom van Personeelsgesprekken Personeelsgesprekken Het personeelsgesprek (ook wel functioneringsgesprek) is een belangrijk instrument dat ingezet kan worden voor een heldere arbeidsverhouding

Nadere informatie

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK!

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! In dit E-book leer je hoe je door het inzetten van je eigen netwerk je bedrijf kan laten groeien. WAAROM DIT E-BOOK? Veel ondernemers beginnen

Nadere informatie

Certificering HR Professional

Certificering HR Professional Certificering HR Professional Certificering HR Professional Het personeelsmanagement kenmerkt zich door een grote mate van diversiteit, in de diepte en de breedte. De inhoud van het personeelsmanagement

Nadere informatie

De oudere werknemer en MD

De oudere werknemer en MD + De oudere werknemer en MD Matthijs Bal Vrije Universiteit Amsterdam NFMD Congres 15 januari 2013 + Introductie Matthijs Bal Associate Professor Vrije Universiteit Amsterdam Hiervoor Erasmus Universiteit

Nadere informatie

Utrecht Business School

Utrecht Business School Cursus Agile & Scrum Projectmanagement De cursus Agile & Scrum Projectmanagement duurt ongeveer 2 maanden en omvat 5 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een van onze opleidingslocaties

Nadere informatie

Behoeftes rijksambtenaren in kaart Flitspanelonderzoek oktober Een uitgave in het kader van het strategisch personeelsbeleid Rijk

Behoeftes rijksambtenaren in kaart Flitspanelonderzoek oktober Een uitgave in het kader van het strategisch personeelsbeleid Rijk Behoeftes rijksambtenaren in kaart Flitspanelonderzoek oktober 2017 Een uitgave in het kader van het strategisch personeelsbeleid Rijk Managementsamenvatting In het kader van de totstandkoming van het

Nadere informatie

Oefening: Profiel en valkuilen vragenlijst

Oefening: Profiel en valkuilen vragenlijst Oefening: Profiel en valkuilen vragenlijst Dit is een korte vragenlijst die bedoeld is om een aantal van je denkbeelden, attitudes en gedrag in werksituaties in kaart te brengen. Wees zo eerlijk mogelijk

Nadere informatie

OPQ Profiel OPQ. E.I. rapport. Naam Dhr. Sample Candidate. Datum 23 oktober 2013. www.ceb.shl.com

OPQ Profiel OPQ. E.I. rapport. Naam Dhr. Sample Candidate. Datum 23 oktober 2013. www.ceb.shl.com OPQ Profiel OPQ E.I. rapport Naam Dhr. Sample Candidate Datum 23 oktober 2013 www.ceb.shl.com Inleiding Kennis van de eigen emoties, het onderkennen van andermans emoties en het omgaan met relaties kunnen

Nadere informatie

BENIEUWD WAT MORGEN BRENGT?

BENIEUWD WAT MORGEN BRENGT? BENIEUWD WAT MORGEN BRENGT? DE REIS NAAR HET GROTE ONBEKENDE BIJ BENTACERA WERKEN WE VOOR ONDERNEMERS. EEN SPECIAAL SLAG MENSEN DIE OP EEN ZEKER MOMENT DE BEWUSTE KEUZE HEBBEN GEMAAKT HUN HART TE VOLGEN.

Nadere informatie

Ondanks de in 2014 massaal geuite ambitie en wens tot verandering van werkgever is maar een klein deel in 2015 overgestapt

Ondanks de in 2014 massaal geuite ambitie en wens tot verandering van werkgever is maar een klein deel in 2015 overgestapt Ondanks de in 2014 massaal geuite ambitie en wens tot verandering van werkgever is maar een klein deel in 2015 overgestapt In 2014 bleek 82% van de professionals open te staan voor een carrièrestap in

Nadere informatie

LEIDERSCHAPSTRAINING 2010

LEIDERSCHAPSTRAINING 2010 LEIDERSCHAPSTRAINING 2010 Voorwoord Politiek heeft veel te maken met goed leiderschap: mensen volgen dan het voorbeeld van hun leider. Martin Luther King, Majoor Bosshardt en Koning David zijn voor mij

Nadere informatie

HET DIDACTISCH HANDELEN VAN WISKUNDEDOCENTEN MET BETREKKING TOT INTERNE DIFFERENTIATIE

HET DIDACTISCH HANDELEN VAN WISKUNDEDOCENTEN MET BETREKKING TOT INTERNE DIFFERENTIATIE S.P. van 't Riet HET DIDACTISCH HANDELEN VAN WISKUNDEDOCENTEN MET BETREKKING TOT INTERNE DIFFERENTIATIE Een onderzoek naar het interne-differentiatiegedrag van wiskundedocenten in eenjarige brugklassen

Nadere informatie

Kennisdeling in lerende netwerken

Kennisdeling in lerende netwerken Kennisdeling in lerende netwerken Managementsamenvatting Dit rapport presenteert een onderzoek naar kennisdeling. Kennis neemt in de samenleving een steeds belangrijker plaats in. Individuen en/of groepen

Nadere informatie

HET NIEUWE WERKEN IN RELATIE TOT PERSOONLIJKE DRIJFVEREN VAN MEDEWERKERS. Onderzoek door TNO in samenwerking met Profile Dynamics

HET NIEUWE WERKEN IN RELATIE TOT PERSOONLIJKE DRIJFVEREN VAN MEDEWERKERS. Onderzoek door TNO in samenwerking met Profile Dynamics HET NIEUWE WERKEN IN RELATIE TOT PERSOONLIJKE DRIJFVEREN VAN MEDEWERKERS Onderzoek door TNO in samenwerking met Profile Dynamics 1 Inleiding Veel organisaties hebben de afgelopen jaren geïnvesteerd in

Nadere informatie

Voorwoord. Uitkomsten enquête 19-06-2011

Voorwoord. Uitkomsten enquête 19-06-2011 Voorwoord In mijn scriptie De oorlog om ICT-talent heb ik onderzoek gedaan of Het Nieuwe Werken als (gedeeltelijke) oplossing kon dienen voor de aankomende vergrijzing. Hiervoor werd de volgende onderzoeksvraag

Nadere informatie

Antreum RAPPORT PF. Test Kandidaat Administratienummer: Datum: 01 Sep 2011. de heer Consultant

Antreum RAPPORT PF. Test Kandidaat Administratienummer: Datum: 01 Sep 2011. de heer Consultant RAPPORT PF Van: Test Kandidaat Administratienummer: Datum: 01 Sep 2011 Normgroep: Advies de heer Consultant 1. Inleiding Persoonlijke flexibiliteit is uw vermogen om met grote uitdagingen en veranderingen

Nadere informatie

Kennismanagement in accountantsorganisaties. Prof.dr. Eddy Vaassen RA 6 november 2015

Kennismanagement in accountantsorganisaties. Prof.dr. Eddy Vaassen RA 6 november 2015 Kennismanagement in accountantsorganisaties Prof.dr. Eddy Vaassen RA 6 november 2015 Onderwerpen Kennisdelen in de accountantsorganisatie van best practices Kennisdelen in de accountantsorganisatie van

Nadere informatie

Een model voor personeelsbesturing van Donk, Dirk

Een model voor personeelsbesturing van Donk, Dirk Een model voor personeelsbesturing van Donk, Dirk IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.

Nadere informatie

STIJLEN VAN BEÏNVLOEDING. Inleiding

STIJLEN VAN BEÏNVLOEDING. Inleiding STIJLEN VAN BEÏNVLOEDING Inleiding De door leidinggevenden gehanteerde stijlen van beïnvloeding kunnen grofweg in twee categorieën worden ingedeeld, te weten profileren en respecteren. Er zijn twee profilerende

Nadere informatie

Stelling 2 De SWOT analyse is oorspronkelijk bedoeld als analyse-instrument om te analyseren hoe organisaties of afdelingen functioneren.

Stelling 2 De SWOT analyse is oorspronkelijk bedoeld als analyse-instrument om te analyseren hoe organisaties of afdelingen functioneren. Oefenvragen Management Assistent A - Persoonlijke Effectiviteit 1. Wat is de kracht van de 360 graden feedback methode? A. Doordat u een bepaalde positie inneemt binnen de cirkel, bijvoorbeeld Boven-Samen

Nadere informatie

Bronnen van stress Persoonlijkheidskenmerken en coping (= wijze van omgaan met of reageren op stress) Effecten van stress

Bronnen van stress Persoonlijkheidskenmerken en coping (= wijze van omgaan met of reageren op stress) Effecten van stress WORK EXPERIENCE SCAN VANDERHEK METHODOLOGISCH ADVIESBUREAU Voor elk bedrijf is het van belang de oorzaken van stresserende factoren zo snel mogelijk te herkennen om vervolgens het beleid hierop af te kunnen

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20566 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Wit, Frank R.C. de Title: The paradox of intragroup conflict Issue Date: 2013-02-28

Nadere informatie

BRAIN STRUCTURE AND FUNCTION IN CHILDREN BORN SMALL FOR GESTATIONAL AGE. Henrica Martina Antoinette de Bie

BRAIN STRUCTURE AND FUNCTION IN CHILDREN BORN SMALL FOR GESTATIONAL AGE. Henrica Martina Antoinette de Bie BRAIN STRUCTURE AND FUNCTION IN CHILDREN BORN SMALL FOR GESTATIONAL AGE Henrica Martina Antoinette de Bie Cover MP van den Heuvel, Josephine & Steven Ang This project was supported by an educational grant

Nadere informatie

Even voorstellen. Stelling: eens of oneens? Stelling: eens of oneens? Peoplemanagement: gedeelde verantwoordelijkheid lijn en HR

Even voorstellen. Stelling: eens of oneens? Stelling: eens of oneens? Peoplemanagement: gedeelde verantwoordelijkheid lijn en HR Even voorstellen Peoplemanagement: gedeelde verantwoordelijkheid lijn en HR Dr. Eva Knies Universiteit Utrecht NVP Midden-Nederland, 18 maart 2014 Onderzoeker bij Departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap,

Nadere informatie

@ AB. Eigenaardig Mentorschap

@ AB. Eigenaardig Mentorschap @ AB Eigenaardig Mentorschap Als mentor moet je kunnen omgaan met al die eigenaardigheden van je leerlingen. Daarbij heb je ook je persoonlijke eigenaardigheden waarvan het prettig is als die een plek

Nadere informatie

Workshop 1: Communiceren over zelfredzaamheid: daar is mijn volggroep!

Workshop 1: Communiceren over zelfredzaamheid: daar is mijn volggroep! Workshop 1: Communiceren over zelfredzaamheid: daar is mijn volggroep! Workshopleiders: Guido Rijnja, communicatieadviseur bij de Rijksvoorlichtingsdienst Ellen van Selm, projectleider Buurtvoorlichters

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 13. Eerder weg om gezond actief te blijven

Inhoud. Voorwoord 13. Eerder weg om gezond actief te blijven Inhoud Voorwoord 13 Hoofdstuk 1. Inleiding 17 1.1 Achtergrond van het onderzoek 17 1.2 Rumoer rond het pensioenstelsel 22 1.3 Uitzicht op een langer arbeidsleven? 24 1.4 Arbeidsbesef 27 1.5 Beeldvorming

Nadere informatie

"The significant problems we have can not be solved at the level of thinking we were at when we created them."

The significant problems we have can not be solved at the level of thinking we were at when we created them. Levens Stijlen Inventarisatie De Levens Stijlen Inventarisatie (LSI) is een instrument waarmee mensen hun persoonlijke effectiviteit blijvend kunnen verbeteren. "The significant problems we have can not

Nadere informatie

Samenvatting. Motiveren van oudere werknemers: Een levensloopperspectief op de rol van waargenomen personeelsinstrumenten

Samenvatting. Motiveren van oudere werknemers: Een levensloopperspectief op de rol van waargenomen personeelsinstrumenten Samenvatting Motiveren van oudere werknemers: Een levensloopperspectief op de rol van waargenomen personeelsinstrumenten 1 Introductie De beroepsbevolking in westerse landen vergrijst. Door het stijgen

Nadere informatie

Ellen van Wijk - Ruim baan voor creatief talent B 3. Survey commitment van medewerkers

Ellen van Wijk - Ruim baan voor creatief talent B 3. Survey commitment van medewerkers Survey commitment van medewerkers B 3 Survey commitment van medewerkers 229 230 Ruim baan voor creatief talent, bijlage 3 Voor je ligt een vragenlijst waarin gevraagd wordt naar verschillende aspecten

Nadere informatie