Anton de Kom Universiteit van Suriname Faculteit der Maatschappijwetenschappen

Transcriptie

1 Anton de Kom Universiteit van Suriname Faculteit der Maatschappijwetenschappen Studierichting Rechten ONDERLINGE WAARBORGMAATSCHAPPIJ NAAR HUIDIG EN TOEKOMEND RECHT Thesis ter verkrijging van de graad in Bachelor of Law (LLB) Madhavi Moennasing Begeleider: mr. G. Peelen Paramaribo, april 2014

2 Voorwoord Ter afronding van de opleiding rechten aan de Anton de Kom Universiteit van Suriname, dient elke student een thesis te schrijven en te verdedigen. Mijn keus is gevallen op het onderwerp: Onderlinge Waarborgmaatschappij naar huidig en toekomend recht. Aangezien er heel weinig Surinaamse literatuur is over dit onderwerp, zou men deze thesis kunnen gebruiken voor de beantwoording van de vraag hoe de onderlinge waarborgmaatschappij er uit gaat zien naar komend Surinaams recht. Ik bedank langs deze weg mijn begeleider, mr. Gerard Peelen, voor de begeleiding. Mijn dank gaat ook naar dhr.drs.a.randjitsing, die meelezer is bij deze thesis. Verder wil ik een ieder bedanken, die op welke wijze dan ook heeft bijgedragen bij de totstandkoming van deze thesis. Madhavi Moennasing Paramaribo, april 2014

3 Inhoudsopgave Voorwoord Inhoudsopgave Lijst van afkortingen Inleiding pagina Hoofdtsuk 1 Onderlinge waarborgmaatschappij naar Nederlands recht De bijzondere kenmerken van de OWM De oprichting van de OWM Oprichtingsgebreken Verkrijging van het lidmaatschap van de OWM Einde van het lidmaatschap bij de OWM OWM en structuurregime 7.6 Bestuurderssamenstelling, benoeming, schorsing en ontslag van de bestuurder bij de OWM Benoeming van het bestuur Schorsing van bestuurders Ontslag van bestuurders Toezicht op het bestuur van de OWM Raad van commissarissen Structuur OWM De aansprakelijkheid van leden en ex-leden van een OWM WA en BA voor een tekort 14 Hoofdstuk 2 Vergelijking Onderlinge waarborgmaatschappij -Coöperatie in Nederland Geschiedenis van de Coöperatie Algemene kenmerken van de coöperatie en OWM Oprichting van een coöperatie en OWM De algemene vergadering Het lidmaatschap Het bestuur Raad van commissarissen Het handelen van de coöperatie en OWM (`vertegenwoordiging`) 20

4 2 Aansprakelijkheid van de coöperatie, de OWM en van hun bestuur en leden Bijzonderheden Externe informatie omtrent de coöperatie en de OWM 24 Hoofdstuk 3 Onderlinge waarborgmaatschappij naar Surinaams recht Reden van bestaan OWM naar huidig Surinaams recht OWM volgens het Nieuw Surinaams Burgerlijk Wetboek 26 Conclusie Aanbevelingen Lijst van geraadpleegde bronnen

5 Lijst van afkortingen NBW: Nederlands Burgerlijk Wetboek SBW: Surinaams Burgerlijk Wetboek NSBW: Nieuw Surinaams Burgerlijk Wetboek OWM: Onderlinge Waarborgmaatschappij Art.: Artikel Artt.: Artikelen HR: Hoge Raad N.V.: Naamloze vennootschap B.V.: Besloten vennootschap

6 Inleiding De onderlinge waarborgmaatschappij- (ook wel genoemd: onderlinge ) is een bij notariële akte opgerichte vereniging die als doel heeft verzekeringsovereenkomsten te sluiten met haar leden. Hiertoe wordt een verzekeringsbedrijf ten behoeve van die leden uitgeoefend en de onderlinge waarborgmaatschappij treedt dus op als verzekeraar. In tegenstelling tot Nederland heeft Suriname heden ten dage nog geen aparte regeling voor de onderlinge waarborgmaatschappij. In Nederland vind men de wettelijke regels met betrekking tot de onderlinge waarborgmaatschappij in boek 2 van het Nederlands Burgerlijk Wetboek. Ook is het bestaan van de onderlinge waarborgmaatschappij vrijwel onbekend in Suriname. In de toekomst, bij de invoering van het Nieuw Surinaams Burgerlijk Wetboek, is men van plan deze vorm van de rechtspersoon die heel veel overeenkomsten heeft met de coöperatie, te introduceren in Suriname. In het Nieuw Surinaams Burgerlijk Wetboek zijn de wettelijke regels omtrent de onderlinge waarborgmaatschappij opgenomen in de artikelen 90 tot en met 99. Als men heden ten dage een onderlinge waarborgmaatschappij zou willen oprichten in Suriname zouden de artikelen 1665 tot en met 1684 SBW en artikel 352 Surinaams Wetboek van Koophandel van toepassing kunnen zijn. De toenemende drukte in het verkeer, de onvoorziene weersomstandigheden door de opwarming van de aarde, het uitbreken van allerlei epidemieën onder vee enzovoorts zorgen voor de grote ondernemers zoals de bushouders, boothouders, landbouwers, vee-houders enzovoorts in Suriname voor extra aansprakelijkheid, want de kans op het lijden van schade is nu veel groter. Dit maakt dat er heden ten dage een behoefte is om zich extra in te dekken tegen de te lijden schade. De verzekeringsmaatschappijen in Suriname kunnen niet altijd de gehele schade dekken die voortvloeit uit zo een ramp. Voor de landbouwers en de veehouders is dat nog erger, want zij kunnen zich helemaal niet in dekken tegen de te lijden schade als hun gewassen vernietigd worden door onvoorziene weersomstandigheden of bij grote verliezen van hun vee als gevolg van het uitbreken van een epidemie. De ondernemer gaat door de komst van de onderlinge de mogelijkheid hebben zijn/haar aansprakelijkheid te beperken door middel van risico-spreiding. Deze omstandigheden geven de aanleiding tot onderhavig onderzoek. Dit onderzoek zal daarom gericht zijn op de beschrijving van de onderlinge waarborgmaatschappij, zodat men weet wat de kenmerken zijn van de onderlinge, waar de wettelijke regels te vinden zijn en welke voor- en nadelen de onderlinge kan hebben voor Suriname.

7 De probleemstelling van deze thesis luidt als volgt: De plaats van de onderlinge waarborgmaatschappij in Suriname nu en in de toekomst. De probleemstelling wordt uitgewerkt aan de hand van de volgende subvragen: Hoe ziet de onderlinge waarborgmaatschappij naar Nederlands recht er uit? Vergelijking onderlinge waarborgmaatschappij en de coöperatie in Nederland. Hoe zou de onderlinge waarborgmaatschappij naar Surinaams recht er uitzien naar komend recht? Maatschappelijk relevantie De onderlinge waarborgmaatschappij is van groot belang voor groepen personen met gelijke belangen. De verzekeringen in Suriname zijn niet altijd toereikend om de geleden schade van deze groepen volledig te dekken. Men kan in zulke gevallen dan een extra verzekering sluiten met de onderlinge. De leden van de onderlinge kunnen de geleden schade dan gezamenlijk dekken en de eventuele winsten verdelen. Hier is er sprake van risico-spreiding. Hierbij is het dan belangrijk te weten waar de regels te vinden zijn over de onderlinge waarborgmaatschappij. Hoewel in Suriname op dit moment niet voldoende wettelijke regelingen zijn, moet men op de hoogte zijn van het toekomend rechtspersonenrecht in Suriname en de huidige internationale wettelijke regels op dit gebied. Daarnaast moeten de belangen groepen weten dat er ook een rechtspersoon bestaat die een extra dekking kan geven aan hun bezittingen waarbij de leden de door hun geleden schade gezamenlijk kunnen dekken en de risico die zij alleen dragen kunnen spreiden door een verzekeringsovereenkomst te sluiten met de onderlinge waarborgmaatschappij. Aangezien er geen Surinaamse voorbeelden te vinden zijn in de praktijk, gaat het in dit onderzoek overwegend om een literatuurstudie. Opbouw In hoofdstuk 1 wordt de onderlinge waarborgmaatschappij beschreven naar het Nederlands recht. Vervolgens komt in hoofdstuk 2 een vergelijking van de onderlinge waarborgmaatschappij en de coöperatie in Nederland aan de orde. In hoofdstuk 3 wordt de onderlinge waarborgmaatschappij bekeken en beschreven vanuit het huidig en het toekomend recht in Suriname. Tenslotte wordt het geheel afgesloten met conclusie en aanbevelingen.

8 1. Onderlinge waarborgmaatschappij naar Nederlands recht Geschiedenis Voor de invoering van boek 2 van het Nederlands Burgerlijk Wetboek op 26 juli 1976 bestond er geen wettelijke regeling betreffende de onderlinge waarborgmaatschappij. Men nam aan dat de algemene regels over zedelijke lichamen uit het burgerlijk wetboek ook golden voor deze rechtsvorm. In de praktijk werden deze waarborgmaatschappijen als rechtspersoon erkend. Het aantal onderlinge waarborgmaatschappijen was en is overigens gering. In boek 2 NBW werd de onderlinge waarborgmaatschappij aanvankelijk geregeld als een ondersoort van de gewone vereniging. De onderlinge waarborgmaatschappij is in het systeem van de wet sinds 1989 een coöperatie, die haar bedrijf maakt van het sluiten van verzekeringen met haar leden. 1 Anders dan bij de invoering van boek 2 NBW in1976 is de onderlinge waarborgmaatschappij sinds januari 1989 een eigen soort rechtspersoon, die ten opzichte van de gewone vereniging niet alleen materieel, namelijk door haar doeleinden, maar ook formeel verschillen. 2 In tegenstelling tot de vereniging is deze vorm dan ook een geschikte vorm om een onderneming te drijven De bijzondere kenmerken van de onderlinge waarborgmaatschappij De onderlinge waarborgmaatschappij (OWM) is een bij notariële akte als OWM opgerichte vereniging. Zij moet zich statutair ten doel stellen met haar leden verzekeringsovereenkomsten te sluiten of leden en mogelijk anderen in het kader van een wettelijke regeling verzekerd te houden, een en ander in het verzekeringsbedrijf dat zij te dien einde ten behoeve van haar leden uitoefent. In de statuten van de OWM kan men opnemen dat de onderlinge overeenkomsten als die welke zij met de leden sluit ook met derden kan sluiten, althans wanneer iedere verplichting voor leden of oud-leden om in een tekort bij te dragen is uitgesloten. Het sluiten van overeenkomsten met derden mag niet in een dergelijke mate geschieden dat de overeenkomsten met de leden slechts van ondergeschikte betekenis zijn (art. 53 lid 4 NBW). Bij de OWM gaat het om een zo gunstig mogelijke risicospreiding en niet om het behalen van winst ten behoeve van de leden. 4 Wat betreft de OWM valt op dat kenmerkend is dat zij verzekeringsovereenkomsten sluit in het bedrijf dat zij zelf uitoefent. De wet sluit niet uit dat de onderlinge daarnaast in beperkte mate nog andere doeleinden en activiteiten heeft. Het bijzondere van de OWM is dat, zij die als verzekeringsnemer een verzekering bij de OWM hebben lopen, van rechtswege lid zijn van de 1 Ploeg, J.T. (red.), e.a (1991, tweede druk), Van vereniging, coöperatie en stichting, Arnhem, p idem, p www. wetrecht. nl/ onderlinge waarborgmaatschappij 4 Ploeg, J.T. (red.), e.a (1991, tweede druk), Van vereniging, coöperatie en stichting, Arnhem, p

9 onderlinge, tenzij dat statutair anders is geregeld. Zeker ingeval men via een wettelijke regeling bij een OWM als verzekeringsnemer verzekerd is, is dit lidmaatschap ver verwijderd van het normaal type lidmaatschap dat gebaseerd is op vrije toetreding. Niettemin is er wel degelijk ook een vermogensrechtelijk verschil met de verzekeringsnemer bij een verzekeraar met een andere rechtsvorm. In het arrest van HR 24 september 1976, NJ 1978, 245 heeft de Hoge Raad besloten dat alleen de leden van de onderlinge en niet de andere verzekerden recht op winst hebben, indien in een bepaald jaar winst behaald mocht worden. De andere verzekerden mogen wel dezelfde verzekeringspolis krijgen, maar een eventueel delen in een tekort of recht op winst behoort bij het lidmaatschap. Voor wat betreft de uitgifte en levering van aandelen, gelden voor de OWB dezelfde bepalingen als voor de NV. Het stemrecht in de algemene vergadering van de onderlinge is echter niet gekoppeld aan het bezit van de aandelen. 5 Gezien de wettelijke beperkingen is de enige onderneming die deze rechtsvorm kan gebruiken de verzekeringsmaatschappij. Voor andere ondernemingen kan de coöperatie een alternatief voor de BV (hebben we (nog) niet in Suriname) of NV zijn De oprichting van de onderlinge waarborgmaatschappij Volgens art. 54 NBW is vereist dat de naam van de OWM een aanduiding moet bevatten van de aard van haar werkzaamheden alsmede het woord 'onderling' of 'wederkerig' en aan het slot de letters WA, BA of UA. 7 WA betekent wettelijke aansprakelijkheid, BA 'beperkte aansprakelijkheid' en UA 'uitsluiting van aansprakelijkheid'. Deze vormen van aansprakelijkheid zien op de aansprakelijkheid voor leden of oud-leden om bij te dragen aan een tekort bij de onderlinge waarborgmaatschappij. De OWM behoort dus zowel haar rechtsvorm als de aansprakelijkheid van de leden in de naam te verwerken (behalve in reclames en telegrammen). Het oprichten van een OWM gaat op dezelfde manier als het oprichten van een vereniging. Dit gebeurt bij de notaris, die een notariële akte opmaakt. Daarin staan de statuten van de OWB, inclusief naam, zetel en doel. Er moeten minimaal twee oprichters zijn. In de notariële akte worden daarnaast de verplichtingen van de leden tegenover de OWM opgenomen. Ook de wijze van het bijeenroepen van de algemene vergadering en het ontslaan en benoemen van bestuurders moet worden vastgelegd. Tenslotte moet de OWM in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel worden ingeschreven. Doen de bestuurders dat niet, dan zijn zij hoofdelijk aansprakelijk voor de rechtshandelingen die zij verrichten in naam van de onderlinge waarborgmaatschappij. 8 5 Ploeg, J.T. (red.), e.a (1991, tweede druk), Van vereniging, coöperatie en stichting, Arnhem, p www. wetrecht. nl/ onderlinge waarborgmaatschappij 7 Ploeg, J.T. (red.), e.a (1991, tweede druk), Van vereniging, coöperatie en stichting, Arnhem, p. Ploeg, J.T. (red.), e.a (1991, tweede druk), Van vereniging, coöperatie en stichting, Arnhem, p www. wetrecht. nl/ onderlinge waarborgmaatschappij

10 1.2.1 Oprichtingsgebreken Bij de regeling van de oprichtingsgebreken heeft de wetgever zich met name ten doel gesteld om nietigheden zoveel mogelijk te voorkomen. Een eventuele nietigheid van een rechtspersoon leidt immers tot onzekerheid in het rechtsverkeer over de status van rechtshandelingen die reeds met de rechtspersoon zijn aangegaan. Daarom geldt in de meeste gevallen dat, wanneer aan de totstandkoming van een rechtspersoon gebreken kleven, deze niet leiden tot nietigheid van de opgerichte rechtspersoon, maar ontbinding daarvan mogelijk maken ( art.21 lid 1 NBW). 9 Hieronder zullen we het specifiek hebben over de oprichtingsgebreken van de OWM: Er ontbreekt een door de notaris ondertekende akte bij een rechtspersoon die als OWM is opgericht. In dit geval ontstaat de OWM niet; De door een notaris ondertekende oprichtingsakte van een OWM is niet authentiek. Dit maakt de OWM niet nietig (aldus art.4 lid 1 NBW). Wel dreigt ontbinding van de rechtspersoon ingevolge art. 21 lid 1 sub a NBW; Een OWM wordt opgericht bij een akte die niet door een Nederlandse notaris is ondertekend. In het algemeen wordt er van uitgegaan dat een dergelijke akte geen rechtspersoon in het leven kan roepen. Niettemin wordt onder omstandigheden wel anders verdedigd. 10 (Gelet op de door de wet in art.27 lid 5 NBW opgelegde aansprakelijkheid aan de Nederlandse notaris lijkt dat alleen de notaris bevoegd is om een oprichtingsakte van de onderlinge op te maken, maar bij nader inzien is gebleken dat onder omstandigheden ook een door een buitenlandse functionares opgemaakte akte toereikend geacht kan worden Verkrijging van het lidmaatschap van de onderlinge waarborgmaatschappij Verkrijging van het lidmaatschap van de OWM door toetreding gaat praktisch altijd gepaard met het sluiten van een verzekeringsovereenkomst met de desbetreffende OWM. Hieraan verbindt de wet in art. 62 lid a NBW de verkrijging van het lidmaatschap van rechtswege. In de polis van de verzekering is dan tevens het begin van het lidmaatschap af te lezen. Lid worden van een OWM zonder een verzekeringsovereenkomst te sluiten heeft weinig zin. 9 Ploeg, J.T. (red.), e.a (1991, tweede druk), Van vereniging, coöperatie en stichting, Arnhem, p Idem, p Zie A.G. Lubbers WPNR 5439 (1978) p.381 met reactie Van der Velden WPNR 5447 p.541/542 en H.W. Wiersma in Notariaat 150 jaar BW`, Deventer 1988) p Tegen deze opvatting onder meer Duynstee p.21 e.v.)

11 De praktisch gezien belangrijkste manier waarop iemand lid wordt van een OWM is de verkrijging van het lidmaatschap van rechtswege door sluiting van een verzekeringsovereenkomst met de OWM. In het ontwerp Meijers is de rechtsfiguur van het van rechtswege lid worden door het sluiten van een verzekeringsovereenkomst geïntroduceerd teneinde te waarborgen dat de onderlinge ook werkelijk alleen maar de risico's van zijn eigen leden zou verzekeren, mede omdat bij verzekering van derden de verhouding tussen de leden en de derden- verzekerden ten aanzien van hun financiële verplichtingen scheef zou komen te liggen. Daar deze bezwaren in de praktijk niet zo werden gevoeld, is in de vaststellingswet de mogelijkheid geopend om van genoemde koppeling af te wijken. Dit is nu mogelijk indien aan twee eisen wordt voldaan: a. de statuten van de onderlinge staan toe dat overeenkomsten worden gesloten met derden als verzekeringsnemers, en b. bij het sluiten van de verzekeringsovereenkomst wordt uitdrukkelijk bepaald dat de verzekeringnemer geen lid wordt van de onderlinge. In alle overige gevallen worden de verzekeringnemers derhalve wel van rechtswege lid. De koppeling tussen lidmaatschap en de verzekeringsovereenkomst houdt ook in dat bij overdracht of overgang van de rechten en verplichtingen uit een verzekeringsovereenkomst met een onderlinge het lidmaatschap, voorzover samenhangend met die verzekeringsovereenkomst, overgaat op de verkrijger(s) van die rechten en verplichtingen, tenzij de statuten anders bepalen. Voorzover het lidmaatschap direct voortvloeit uit de verzekeringsovereenkomst- hetgeen dus praktisch altijd het geval is- zijn de artt NBW betreffende toe- en uittreding van leden niet toepasselijk. De verkrijger verkrijgt van rechtswege het lidmaatschap van de vroegere verzekerde, tenzij de statuten anders bepalen, of anders gezegd: er is hier een niet- persoonlijk lidmaatschap krachtens de wet, tenzij de statuten anders bepalen. Hier dus een regeling die het omgekeerde is van art. 33 NBW. In geval het een niet persoonlijk lidmaatschap betreft is het lid worden door toetreding en/of door levering of verkrijging onder algemene titel ook mogelijk. Iemands lidmaatschap van een OWM kan dus tegelijk op verschillende rechtsfeiten berusten. Bijvoorbeeld, de ene polis heeft het lid zelf gesloten, de andere is aan hem overgedragen. Voor wat betreft de lidmaatschapsrechten en -verplichtingen zal dit verschil in het algemeen niet uitmaken. Wel dient bedacht te worden dat de rechtsbetrekkingals zodanig eerst eindigt wanneer geen der rechtsfeiten waarop een lidmaatschap berust meer 'werkt' Ploeg, J.T. (red.), e.a (1991, tweede druk), Van vereniging, coöperatie en stichting, Arnhem, p

12 1.4 Einde van het lidmaatschap bij de onderlinge waarborgmaatschappij De wijze van beëindiging van het lidmaatschap van een OWB is afhankelijk van het rechtsfeit waardoor het lidmaatschap is verkregen en van het feit of er al dan niet persoonlijk lidmaatschap is. Een lid verliest zijn lidmaatschap door overdracht van het lidmaatschap, indien dit mogelijk is, of door overdracht van de rechten en verplichtingen uit de verzekeringsovereenkomst, gezien de verbondenheid van het lidmaatschap en de verzekeringsovereenkomst. Bij persoonlijke lidmaatschappen gebaseerd op toetreding, eindigt dit op de wijze als voorzien in art. 35 NBW. 13 Op grond van art.35 NBW eindigt het lidmaatschap door: a. de dood van het lid, tenzij de statuten overgang krachtens erfrecht toelaten; b. opzegging door het lid; c. opzegging door de vereniging; d. ontzetting. 14 Bij een persoonlijk lidmaatschap dat van rechtwege is verkregen door het sluiten van een verzekeringsovereenkomst eindigt het lidmaatschap ook van rechtswege door het einde van de verzekeringsovereenkomst. Wanneer deze overeenkomst kan eindigen, hangt af van de polis. Wanneer iemand lid is op grond van meer dan één met de onderlinge gesloten verzekeringsovereenkomst, duurt het lidmaatschap, voorzover dit betrekking heeft op (een) nog lopende overeenkomst (en) tussen lid en vereniging, voort, totdat alle verzekeringsovereenkomsten tussen lid en vereniging zijn geëindigd. Voorzover het lidmaatschap samenhing met andere verzekeringsovereenkomsten die zijn beëindigd of waarvan de rechten en plichten aan een ander zijn overgedragen, is dit geëindigd of van rechtswege overgegaan. Zie art. 62 lid b NBW. De statuten kunnen anders bepalen, althans wanneer de statuten de vereniging toestaan overeenkomsten met niet-leden te sluiten. De statuten kunnen bijvoorbeeld bepalen dat het lidmaatschap verbonden aan verzekeringsovereenkomsten met de onderlinge eindigt op het moment dat de geldswaarde van de gesloten overeenkomsten beneden een bepaald minimum komt. Art. 62 lid b NBW heeft derogerende werking ten opzichte van de artt. 35 en 36 NBW. De lidmaatschapsbetrekking als geheel tussen het lid en de OWB eindigt eerst wanneer het laatste 'lidmaatschap' op de daarvoor geëigende wijze eindigt Ploeg, J.T. (red.), e.a (1991, tweede druk), Van vereniging, coöperatie en stichting, Arnhem, p idem, p idem, p

13 1.5 Onderlinge waarborgmaatschappij en structuurregime In de statuten van de OWM kan worden opgenomen dat er een raad van commissarissen moet worden ingesteld. Wanneer dit niet in de statuten staat, kan die verplichting ook volgen uit het feit dat het structuurregime van toepassing is. Dit structuurregime is van toepassing wanneer de OWM drie achtereenvolgende jaren een geplaatst kapitaal van 16 miljoen euro (inclusief reserves) op de balans heeft staan, er een ondernemingsraad is ingesteld en er ten minste 100 werknemers in Nederland werken. Staat vast dat het structuurregime van toepassing is op de OWM, dan moet dus een raad van commissarissen worden ingesteld. Die raad van commissarissen heeft als belangrijkste taak het controleren van het bestuur. Daarnaast moeten bepaalde belangrijke bestuursbesluiten worden goedgekeurd en gaat de raad van commissarissen over het benoemen en schorsen van bestuurders. Commissarissen dragen zelf nieuwe commissarissen voor, de ledenvergadering kan die voordracht dan goedkeuren en de nieuwe commissaris(sen) benoemen Bestuurderssamenstelling, benoeming, schorsing en ontslag van de bestuurder bij onderlinge waarborgmaatschappij Deze materie wordt in art. 37 NBW geregeld voor de gewone vereniging, maar geldt krachtens art. 53a eveneens voor de OWM. Afwijkingen op dit punt worden in boek 2 titel 3 van het NBW ('Coöperaties en onderlinge waarborgmaatschappijen') immers niet gemaakt Benoeming van het bestuur De benoeming van bestuurders geschiedt in beginsel door de algemene vergadering. De wet geeft daarover in art. 37 NBW een aantal voorschriften, deels van aanvullend, deels van dwingend recht. Het bestuur kan uit één persoon bestaan, maar gebruikelijk is een meerhoofdig college. De wet geeft thans geen regel meer dat het bestuur uit vijf personen bestaat, tenzij de statuten anders bepalen ( art. 37 lid 6 oud NBW). Tenzij de statuten anders bepalen, wijst het bestuur uit zijn midden een voorzitter, een secretaris en een penningmeester aan, aldus art. 37 lid 7. De aanwijzing van een voorzitter is in het bijzonder van belang in verband met het bepaalde in art. 13 lid 3. Dwingendrechtelijk geldt dat, indien ingevolge de statuten de benoeming niet door de algemene vergadering geschiedt, ieder lid middellijk of onmiddellijk aan de stemming over de benoeming van bestuurders moet kunnen deelnemen ( art.37 lid 2 NBW). Daarnaast is dwingend voorgeschreven dat meer dan de helft van het aantal bestuurders door de leden worden benoemd (art. 37 lid 3 NBW). De wet bepaald dat benoeming van bestuurders, voorzover dat door enige vergadering van 16 www. wetrecht. nl/ onderlinge waarborgmaatschappij

14 de OWM plaatsvindt, moet geschieden uit bindende voordracht. De wet bepaalt dat de benoemende vergadering steeds het bindend karakter aan de voordracht kan ontnemen bij besluit genomen met tenminste twee derde van de uitgebrachte stemmen. Statutair kan als vereiste voor de rechtsgeldigheid van dit besluit nog een quorumeis worden gesteld, welk quorum echter niet groter mag zijn dan twee derde van het aantal stemgerechtigde leden van die vergadering. Zie art. 37 lid 4 NBW Schorsing van bestuurders Wat betreft de schorsing kan worden opgemerkt, dat de regeling van art. 37 lid 6 NBW alleen het grondvoorschrift geeft. Het orgaan dat benoemd heeft, kan te allen tijde schorsen. Het is natuurlijk gewenst deze regel statutair aan te vullen. Gebruikelijk is te bepalen dat, als een schorsing niet na een bepaalde termijn door een ontslag is gevolgd, deze automatisch vervalt. Ontbreekt een soortgelijke regel in de statuten dan zal in een dergelijke situatie de eis van de redelijkheid en billijkheid die in art. 8 NBW stelt aan het gedrag van leden en zij die de organen van rechtspersonen bemannen, zowel jegens elkaar als jegens die rechtspersoon, die oplossing moet geven. Ook hier dient te worden opgemerkt dat schorsing vaker zal voorkomen naarmate meer gesalarieerde bestuurders op het toneel verschijnen. Schorsing is toch immers van belang ten aanzien van het dagelijks gebeuren binnen de rechtspersoon, een aangelegenheid waarbij de bestuurderprofessional meer betrokken zal zijn dan de bestuurder die zijn hoofd werkzaamheden elders heeft. De bevoegdheid tot schorsing kan, in onze visie, worden uitgebreid. Indien het toezicht op het bestuur binnen de OWM in handen is gelegd van een raad van commissarissen of een raad van toezicht, kan statutair de bevoegdheid tot schorsing bij dit orgaan worden gelegd Ontslag van bestuurders Ingevolge art. 37 lid 6 NBW berust de bevoegdheid tot het ontslaan van een bestuurder bij het orgaan dat die bestuurder heeft benoemd. Hiermede wordt aan de leden een bepaalde zeggenschap bij de benoeming en het ontslag van het bestuur verzekerd, maar, in combinatie met hetgeen de wet toelaat statutair te regelen, die zeggenschap kan tot een minimum gereduceerd worden. Zo bijvoorbeeld wanneer de statuten bepalen, dat groepen van afdelingen ieder één bestuurslid benoemen en die afdelingen aldus gegroepeerd worden, dat het gros van de leden onder een bepaalde groep valt, welke dan met de benoeming van één bestuurslid tevreden moet zijn. Gelet op deze wettelijke mogelijkheden is de vaak uitgesproken idee dat de OWM om zijn democratische opzet te prefereren zou zijn boven de stichting in veel gevallen in strijd met de werkelijkheid. Ook overigens laat de wet legio mogelijkheden toe, waaronder ook heel duidelijk vele constructies welke binnen de democratiseringsgedachte gewenst zijn.

15 Het benoemend orgaan, in de grondvorm van de OWM dus: de algemene vergadering voor wat betreft tenminste de meerderheid van de bestuurders, heeft de bevoegdheid tot ontslag als een in hoge mate discretionaire macht: van wanprestatie of onbehoorlijk bestuur etc. hoeft geen sprake te zijn. Het benoemend orgaan kan zonder enige bepaalde reden te allen tijde ontslaan. Men dient zich wel te realiseren dat, indien men binnen het kader van democratiseringsgedachte het benoemen van een aantal bestuursleden door derden regel gaat maken, waarschijnlijk in de toekomst veel meer de redelijkheid en de billijkheid (art. 8 en 15 NBW) van benoemings- en ontslagbesluiten aan de rechter ter toetsing zal worden voorgelegd Toezicht op het bestuur van de onderlinge waarborgmaatschappij Bepalingen in verband met de jaarrekening Binnen 6 maanden na afloop van het boekjaar maakt het bestuur de jaarrekening op. Ingevolge art. 58 NBW kan deze termijn met ten hoogste 5 maanden door de algemene vergadering worden verlengd. Binnen deze al dan niet verlengde termijn wordt ook het jaarverslag opgesteld. Jaarrekening en jaarverslag worden voor leden ter inzage ten kantore van de rechtspersoon neergelegd, tenzij, bij consolidatie, zodanige verplichting op grond van art. 403 ontbreekt. In tegenstelling tot de vereniging, is de OWM daarnaast onderworpen aan de regeling van titel 9 van boek 2, met betrekking tot de jaarrekening en het jaarverslag. Een onderlinge zal, op basis van art. 393 lid 1 NBW, in het algemeen gehouden zijn de jaarrekening aan een accountantsonderzoek te onderwerpen. Titel 9 van Boek 2 ('De jaarrekening en het jaarverslag') is immers, ingevolge art.360 NBW, van toepassing op de onderlinge. De verplichting tot het doen instellen van een accountantsonderzoek geldt niet voor de onderlinge waarborgmaatschappijen met een bijzonder jaarrekeningregime op basis van art.396 lid 6 NBW. Van een kleine onderlinge is sprake wanneer, gedurende een in dit artikellid gedefinieerde aaneensluitende periode, aan twee of drie van de onderstaande criteria is voldaan: de waarde van de activa volgens de balans met toelichting bedraagt, op de grondslag van verkrijgings- en vervaardigingsprijs, niet meer dan 3 miljoen; de netto-omzet over het boekjaar bedraagt niet meer dan 6 miljoen; het gemiddeld aantal werknemers over het boekjaar bedraagt minder dan 50. Dus slechts de onderlinge die aan de vereisten van art. 396 lid 1 NBW voldoet, is niet verplicht tot het doen van een accountantsonderzoek van de jaarrekening. Voor deze kleine rechtspersonen geldt de regeling van art. 48 lid 2 NBW. Ongeacht de vraag door wie het onderzoek moet worden verricht, wordt de door het bestuur opgemaakte jaarrekening door bestuurders en commissarissen (zo die er zijn) ondertekend en wordt, 17 Ploeg, J.T. (red.), e.a (1991, tweede druk), Van vereniging, coöperatie en stichting, Arnhem, p

16 bij ontbreken van de handtekening van één hunner, de reden daarvan meegedeeld. De aldus opgemaakte jaarrekening wordt, samen met het jaarverslag en ander, op grond van art. 392 lid 1 NBW, toe te voegen stukken, ter inzage van de leden gelegd. Vervolgens vindt vaststelling van de jaarrekening plaats door de algemene vergadering. Ingevolge art. 58 lid 1 NBW is de regeling van art. 48 lid 2 NBW van overeenkomstige toepassing, tenzij bij de jaarrekening een accountantsverklaring als bedoeld in art. 393 lid 5 NBW wordt afgelegd. Dus ook bij de gewone onderlinge geldt dat er een kascommissie moet zijn ingesteld. Wanneer een raad van commissarissen ontbreekt en er geen onafhankelijke accountant wordt belast met het onderzoek van de stukken als bedoeld in art. 393 lid 1 NBW, benoemd de algemene vergadering een commissie van ten minste twee leden, die geen lid van het bestuur zijn. Men spreekt dan wel van de kascommissie. De te benoemen kascommissieleden dienen enige boekhoudkundige kennis te hebben, althans voldoende om de rekening en verantwoording te kunnen controleren. Volgens art. 42 lid 2 wordt deze kascommissie jaarlijks benoemd en ontslag van zo n kascommissie kan slechts plaatsvinden onder gelijktijdige benoeming van een nieuwe kascommissie Raad van commissarissen Anders dan bij de vereniging, kent de wet nog wel een regeling ten aanzien van instelling van een raad van commissarissen bij de onderlinge. Bij de onderlinge kan tot instelling van zodanig orgaan worden besloten. Men vergelijke de artt. 57 en 57a NBW. De bepaling van art. 48 lid 2 NBW wordt door art. 58 lid 1 NBW van overeenkomstige toepassing verklaard. De raad van commissarissen bestaat, als hij wordt ingesteld, uit een of meer natuurlijke personen. De raad houdt toezicht op het bestuur en op de algemene gang van zaken in de rechtspersoon en de daarmee verbonden onderneming. Daarnaast adviseert hij het bestuur met raad en daad. In het beleid van commissarissen richten zij zich naar het belang van de rechtspersoon en de daarmee verbonden onderneming. Tenzij statutair anders geregeld, heeft de raad de bevoegdheid bestuurders te schorsen. In het kader van het optimaal kunnen uitoefenen van de toezichthoudende en adviserende taak, verschaft het bestuur de raad alle noodzakelijke gegevens (art. 58 lid 8 NBW). Tenzij anders statutair bepaald, worden commissaris- sen bij de onderlinge door de algemene vergadering uit de leden benoemd. 19 Enquête Tenslotte valt te wijzen op de artt. 344 NBW e.v. betreffende het recht van enquête, die wel voor de 18 Ploeg, J.T. (red.), e.a (1991, tweede druk), Van vereniging, coöperatie en stichting, Arnhem, p idem, p

17 onderlinge waarborgmaatschappijen gelden, maar niet voor de gewone vereniging. Het gaat hier om onderzoek dat kan worden verzocht (of door de procureur- generaal bij het gerechtshof te Amsterdam kan worden gevorderd) naar het beleid en de gang van zaken van de rechtspersoon (zie art. 345 NBW). In art. 347 NBW worden bevoegd verklaard tot het indienen van een dergelijk schriftelijk verzoek bij de ondernemingskamer van het Hof Amsterdam: a. leden der vereniging, ten getale van ten minste 300, of zoveel leden als tenminste een tiende gedeelte van het ledental uitmaken ofwel zoveel leden als tezamen bevoegd zijn tot het uitbrengen van ten minste een tiende gedeelte der stemmen in de algemene vergadering (art. 41 lid 2 NBW); b. een werknemersvereniging die in de onderneming werkzame personen onder haar leden telt; c. degenen die daartoe bij de statuten of bij overeenkomst met de vereniging de bevoegdheid is toegekend Structuur onderlinge waarborgmaatschappij Op 1 januari 1989 trad de Wet van 16 juni 1988, tot invoering van de structuurregime voor grote waarborgmaatschappijen, in werking. In deze wet werd een structuurregime, zoals wij dat ten aanzien van de grote NV en BV al geruime kennen, zij het met aanmerkelijke verschillen ingevoerd voor de onderlinge. Van een OWM is sprake wanneer: het eigen vermogen volgens de balans met toelichting tenminste een bij Koninklijk Besluit vastgesteld grensbedrag beloopt, welk bedrag thans is vastgesteld op 22,5 miljoen gulden; de rechtspersoon of een afhankelijke maatschappij krachtens wettelijke verplichting een ondernemingsraad heeft ingesteld; bij de rechtspersoon en haar afhankelijke maatschappijen tezamen in de regel ten minste honderd werknemers in Nederland werkzaam zijn. Wat onder afhankelijke maatschappij wordt verstaan, wordt belicht in art. 63a NBW, welk artikel vrijwel gelijkluidend is aan de bepalingen die op dit punt voor de NV en BV gelden (art. 152 resp. 262 NBW). Een afhankelijke maatschappij is een rechtspersoon, waaraan de onderlinge alleen, of samen met andere afhankelijke maatschappijen, voor eigen rekening tenminste de helft van het geplaatst kapitaal verschaft of verschaffen. Indien de onderlinge aan deze drie criteria voldoet, dient de rechtspersoon opgaaf van dit feit te doen aan het Handelsregister en wel binnen twee maanden na vaststelling van haar jaarrekening (art. 63b lid 1 NBW). Indien niet meer aan (een van) de drie criteria wordt voldaan, dient doorhaling van de opgaaf plaats 20 Ploeg, J.T. (red.), e.a (1991, tweede druk), Van vereniging, coöperatie en stichting, Arnhem, p. 190

18 te vinden. Zie art 63c NBW, vooral ook lid 2. Consequenties van de structuurregeling doen zich eerst gelden als de bedoelde opgaaf drie jaren onafgebroken is ingescheven. Als dit het geval is, dient de onderlinge haar statuten aan te passen aan het structuurmodel en in te richten overeenkomstig de voorschriften van de artt. 63 f tot en met 63j NBW. Belangrijkste kenmerk van het structuurregime is dat er een verplichte raad van commissarissen, met vergaande bevoegdheden, is. Een van de kenmerken van het structuurregime, zoals wij dat bij de kapitaalvennootschappen kennen, is het feit dat de macht van de aandeelhouders, dus van de kapitaalverschaffers, krachtig wordt ingeperkt. Daar immers worden de bestuurders benoemd door de raad van commissarissen ( art. 162/ 272 NBW) terwijl de commissarissen, via een systeem van coöperatie, zelf in vacatures op commissarisniveau voorzien ( art. 158/ 268 NBW). Het structuurregime voor onderlinge gaat veel minder ver waar het betreft de inperking van de macht van de leden. Bij de onderlinge vindt benoeming van commissarissen plaats door de algemene vergadering, op voordracht van de commissarissen. Geschillen over de benoeming van commissarissen worden, overeenkomstig de voorschriften van art. 63f NBW, door de ondernemingskamer van het Gerechtshof te Amsterdam beslecht. Bij een bezwaar van de algemene vergadering tegen een tot benoeming voorgedragen kandidaat, kan de ondernemingskamer, op verzoek van de raad van commissarissen, zelf tot benoeming van de voorgedragen kandidaat overgaan. Statutair kan worden bepaald dat ten hoogste twee derde van het aantal commissarissen worden benoemd uit een kring waartoe ten minste de leden van de onderlinge behoren (art. 63h lid 2 NBW). Met andere woorden, als kwaliteitseis kan, ten aanzien van twee derde deel van de commissarissen, worden gesteld dat zij lid van de desbetreffende organisatie zijn. Uit de parlementaire geschiedenis blijkt dat deze kring kan worden uitgebreid met oud-leden, oud-commissarissen, oud-bestuurders of anderen. Ontslag van een commissaris kan alleen plaatsvinden door de ondernemingskamer, op grond van in art. 63 i lid 2 NBW opgesomde redenen. Een verzoek aan de ondernemingskamer tot ontslag, kan worden gericht door een vertegenwoordiger van de raad van commissarissen, door de algemene vergadering of door de ondernemingsraad. Schorsing van een commissaris kan slechts plaatsvinden door de raad van commissarissen en dient binnen een maand gevolgd te worden door een namens die raad ingesteld verzoek tot ontslag als hiervoor bedoeld. De toezichthoudende taak van de raad van commissarissen is binnen de structuur- onderlinge nader ingevuld, doordat art. 63 j NBW een fors aantal, ingrijpender bestuursbesluiten onderwerpt aan goedkeuring door de raad van commissarissen. Het gaat hierbij dan om besluiten die grote financiële gevolgen voor de rechtspersoon hebben (zoals uitgifte van schuldbrieven, het nemen van omvangrijke deelnemingen of het op grote schaal investeren), die raken aan de structuur of voortbestaan van de rechtspersoon (zoals een voorstel tot statutenwijziging of het besluit tot aangifte van faillissement) of die van invloed zijn op de (rechts)positie van grotere groepen

19 arbeiders. Uitdrukkelijk wordt bepaald dat het ontbreken van goedkeuring van een bestuursbesluit de vertegenwoordigingsbevoegdheid van het bestuur of bestuurders niet aantast. Het ontbreken van de slechts intern werkende goedkeuring, kan door de onderlinge niet aan derden worden tegengeworpen, noch kunnen derden zich op het ontbreken van de toestemming beroepen. Bij de structuuronderlinge vindt benoeming en ontslag niet plaats door de raad van commissarissen, doch geschiedt, zoals in het gewone model, door de leden. Evenmin is het de raad van commissarissen die de jaarrekening vaststelt. Vaststelling van de jaarrekening geschiedt, ook in het structuurmodel, bij de onderlinge door de algemene vergadering De aansprakelijkheid van leden en ex-leden van een onderlinge waarborgmaatschappij WA en BA voor een tekort Bij de OWM bestond een dergelijke aansprakelijkheid van de leden vóór invoering van boek 2 NBW niet. In boek 2 is deze ingevoerd omdat de onderlinge als ondersoort van de coöperatie wordt beschouwd. Art. 55 NBW verklaart hen, die bij de ontbinding leden waren of minder dan een jaar tevoren hebben opgehouden leden te zijn, tegenover de vereffenaars aansprakelijk naar de in de statuten gegeven maatstaf voor een tekort. In geval van een voorafgaand faillissement zijn ook de leden die minder dan een jaar voor het faillissement opgehouden hebben lid te zijn aansprakelijk. De statuten kunnen de termijn tussen het einde van het lidmaatschap en het faillissement resp. de ontbinding voor het aansprakelijk zijn van de oud-leden langer doen zijn. Voor de goed orde zij hier opgemerkt dat een OWB nooit ontbonden kan worden door opheffing van het faillissement wegens de toestand van de boedel, tenzij kort tevoren ook de leden allen failliet zijn gegaan en daarbij gebleken is dat er voor de concurrente schuldeisers niets overblijft. De maatstaf voor de aansprakelijkheid kan statutair zijn bepaald. Zo daaromtrent geen statutaire bepaling is gemaakt, geldt dat allen voor gelijke delen aansprakelijk zijn ( zie art. 55 lid 2 NBW). Lid 3 geeft een regeling voor de aansprakelijkheid indien bepaalde leden of oud-leden geen verhaal blijken te bieden. De vereffenaars behoeven niet met het aanspreken van de leden en oud-leden te wachten totdat de vereffening van de onderlinge waarborgmaatschappij zelf geheel is afgerond. Zij kunnen het tekort ramen en op grond daarvan de leden en oudleden voor hun aandeel daarin, vermeerderd met ten hoogste 50%, aanspreken. Dat extra percentage is bedoeld ter dekking van een nadere omslag voor de kosten van invordering en van het aandeel van hen die in gebreke mochten blijven om hun aandeel te voldoen. Zie art. 55 lid 4 NBW. De leden en oud-leden dienen onmiddellijk te betalen. Statutair kan ook zijn bepaald dat de leden slechts tot een bepaald maximum aansprakelijk kunnen worden gesteld. De leden kunnen op die beperkingen alleen een 21 Ploeg, J.T. (red.), e.a (1991, tweede druk), Van vereniging, coöperatie en stichting, Arnhem, p

20 beroep doen als de letters B.A achter de naam van de onderlinge zijn geplaatst. Zie art. 56 lid 1 NBW. De overige bepalingen in art. 55 NBW gelden in dat geval ook. De Hoge Raad heeft in het arrest van 26 maart 1976, NJ 1977, 612 nt, Wachter- overigens onder het oude recht, dat gelijk is op dit punt aan het nieuwe- uitgesproken dat het lid dat in verband met zijn aansprakelijkheid door de vereffenaars wordt aangesproken, zich niet mag beroepen op compensatie met een vordering van hem op de onderlinge waarborgmaatschappij. De leden en oud-leden kunnen als crediteuren wel gewoon hun vorderingen indienen Ploeg, J.T. (red.), e.a (1991, tweede druk), Van vereniging, coöperatie en stichting, Arnhem, p

21 2. Vergelijking Onderlinge Waarborgmaatschappij-Coöperatie in Nederland 2.1 Geschiedenis van de Coöperatie Aanvankelijk, na de opkomst van het coöperatiewezen, met name in de landbouw, halverwege de vorige eeuw, maakte de coöperatie gebruik van de rechtspersoonsvorm vereniging. Voor het verkrijgen van rechtspersoonlijkheid had zij dus ook de koninklijke goedkeuring van de statuten nodig. Deze werd echter in 1876 geweigerd aan de Amerongse Credietvereniging. Dat betekende dat voor coöperaties geen weg bestond ter verkrijging van rechtspersoonlijkheid. Immers, anders dan bij de stichting, was er geen gewoonterecht dat als basis daarvoor kon dienen. Deze voor de praktijk onaanvaardbare consequentie werd opgevangen bij de wet van Later is deze wet op een aantal punten gewijzigd en aangevuld bij de Wet houdende nieuwe wettelijke regeling voor de Coöperatieve Verenigingen De wettelijke regelingen van 1876 en 1925 betekenden voor de coöperatieve verenigingen het scheppen van een bijzondere rechtsvorm naast de gewone vereniging en hield ( zij het in beperkte mate) materiële criteria in: behartiging van de stoffelijke belangen van de leden; vrije toe- en uittreding van leden. Het voldoen aan die criteria impliceerde echter nog niet, dat er ook werkelijk van een coöperatieve vereniging sprake was; daartoe was eerder beslissend of de vereniging als coöperatieve vereniging was opgericht. Bij de invoering van boek 2 BW is de Wet van 1925 handelende over de coöperatieve verenigingen vervallen. De coöperaties zijn aanvankelijk in boek 2 geregeld als een ondersoort van de vereniging. Dit in coöperatieve kringen niet algemeen toegejuichte systeem hield in, dat de vraag of er sprake was van een coöperatie moest worden beantwoord aan de hand van de materiële criteria: doel en werkzaamheid van de vereniging en niet aan de hand van de vorm waarin zij was opgericht. Verder werden de algemene bepalingen van verenigingen ook op coöperaties van toepassing verklaard, terwijl de bijzondere bepalingen voor coöperatieve verenigingen in een aparte afdeling werden opgenomen, namelijk titel 2 afdeling 2 van boek 2 NBW. Sinds 1 januari 1989 vormt de coöperatie een afzonderlijke soort rechtspersoon en bestaat er ook een formeel verschil tussen de coöperatie en de (gewone) vereniging. De coöperatie wordt nu geregeld in een nieuwe titel 3 en heet ook niet meer coöperatieve vereniging, maar kortweg coöperatie. Met ingang van diezelfde datum is afdeling 2 ingevoegd met een structuurregeling voor de grote coöperaties en onderlinge waarborgmaatschappijen. 23 De invoering van boek 2 NBW heeft voor de OWM ingrijpende veranderingen gebracht. Zij werd uitdrukkelijk omschreven als een vorm van de soort vereniging. Per 1 januari 1989 wordt 23 Ploeg, J.T. (red.), e.a (1991, tweede druk), Van vereniging, coöperatie en stichting, Arnhem, p. 8

22 als onderlinge waarborgmaatschappij beschouwd de rechtspersoon die als zodanig is opgericht (art. 2:53 lid 2 NBW). In het systeem van de wet is de onderlinge een coöperatie die haar bedrijf van maakt verzekeringen met de leden te sluiten. 24 Opmerking: In Suriname hebben wij thans een aparte wet voor de Coöperatieve verenigingen, namelijk de Wet Coöperatieve Verenigingen van Hierin staan alle regels die betrekking hebben op de coöperatie. Twee van de meest bekende coöperaties in Suriname zijn: 1. de landbouw coöperatie Kwatta en 2. De Coöperatieve Spaar-en Kredietbank, meer bekend als GODO. 2.2 Algemene kenmerken van de coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij Onder een coöperatie (vroeger: coöperatieve vereniging) verstaat de wet een vereniging die zich ten doel stelt in bepaalde stoffelijke behoeften van haar leden te voorzien door met hen overeenkomsten te sluiten in het bedrijf dat de vereniging te dien einde ten behoeve van haar leden uitoefent of doet uitoefenen. De definitie van de OWM is gelijk aan die van de coöperatieve vereniging, behoudens dat het doel omschreven wordt als: met haar leden verzekeringsovereenkomsten te sluiten in het verzekeringsbedrijf dat zij te dien einde ten behoeve van haar leden uitoefent. 25 De vorm van een coöperatie wordt vaak gekozen wanneer een ondernemer alleen een bepaald doel niet of niet gemakkelijk kan bereiken, maar tezamen met anderen wel. Zowel de coöperatie als de OWM kunnen in hun statuten opnemen dat zij de overeenkomsten, die zij met hun leden sluiten, ook met anderen, dus met niet-leden, mogen aangaan. Dit mag evenwel niet in een zodanige hoedanigheid geschieden dat de overeenkomsten met de leden van ondergeschikte betekenis worden (art.2: 53 lid 3 en 4 NBW). Hier wordt geen kwantitatieve maatstaf bedoeld, die in omvang of aantal is uit te drukken. Het gaat erom dat de overeenkomsten met de leden, gezien tegen het totaal van dergelijk te sluiten overeenkomsten, niet zodanig op de achtergrond raken dat zij in feite nauwelijks nog betekenis hebben. 2.3 Oprichting van een coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij Een coöperatie en een OWM worden opgericht door een meerzijdige rechtshandeling bij notariële akte. In de akte zijn de statuten opgenomen, die tevens de statutaire naam van de coöperatie of onderlinge waarborgmaatschappij dienen te noemen. De statutaire naam van de coöperatie moet het woord coöperatief bevatten, die van een onderlinge waarborgmaatschappij het woord onderling of wederkerig (art. 2: 54 NBW). De statutaire naam van de rechtspersoon dient aan 24 Delden, R. (red.), e.a. (1993, tweede druk), Hoofdstukken handelsrecht, Rotterdam, p T. J. Dorhout Mees, (1976, zevende druk), Nederlands handels- en faillissementsrecht, Arnhem, p. 225

23 het slot bovendien de letters W.A., B.A. of U.A. overeenkomstig art. 2:56 NBW te dragen (voor Suriname geldt met betrekking tot de naam van de coöperatie art. 2 Wet Coöperatieve Verenigingen van 8 juli1944). De bepalingen die in titel 2.2 NBW voor de gewone vereniging zijn geschreven, gelden in principe eveneens voor de coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij, voorzover daarvan in titel 2.3 NBW niet wordt afgeweken. Dientengevolge beschikken de coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij over een ledenvergadering en een bestuur. De raad van commissarissen is facultatief, tenzij het een zogenaamde grote coöperatie of onderlinge waarborgmaatschappij betreft (art.2:63a e.v. NBW). Niet van toepassing op de coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij zijn artt.2:26 lid 3 en 2:44 lid 2 NBW. De coöperatie en OWM mogen de door haarzelf behaalde winst periodiek of bij ontbinding van de rechtspersoon aan de leden uitkeren (art.2: 26 lid 3 NBW). Dat art. 2:44 lid 2 NBW niet van toepassing is, betekent dat het bestuur of de vertegenwoordigingsbevoegde bestuurders niet beperkt worden in hun externe vertegenwoordigingsbevoegdheid ten aanzien van het aangaan van de in dit artikel genoemde overeenkomsten. De coöperatie en OWM zijn, evenals de vereniging, volledig rechtsbevoegd, zodat zij iedere rechtshandeling kunnen verrichten die aan hun doel dienstbaar kan zijn en in principe alle rechten en plichten kunnen dragen. Beperkingen van de rechtsbevoegdheid, zoals bij de informele vereniging komen bij de rechtspersonen van titel 2.3 NBW niet voor. 2.4 De algemene vergadering Evenals in de vereniging is ook binnen de coöperatie en de OWM de algemene ledenvergadering in beginsel het hoogste orgaan. De algemene ledenvergadering neemt daarbij dezelfde positie in als binnen de vereniging. Dit uit zich op de volgende wijzen: de bevoegdheden van de algemene vergadering (art.2:40 NBW); bijeenroepen van de algemene vergadering (art.2: 41 NBW); ledeninitiatief mogelijk voor bijeenroepen van de algemene vergadering (art.2:41 lid 2 NBW); statutenwijziging en ontbinding dienen door de algemene vergadering te geschieden (art.2:42 NBW en art.2:43 NBW); bekendmaking tekstvoorstel besluit statutenwijziging of ontbinding (art.2:42 lid 2 NBW); stemrecht van de leden in de algemene vergadering (art.2:38 NBW); algemene vergadering bestaande uit afgevaardigden (art.2:39 NBW en art. 41a NBW); eenstemmig besluit van alle leden of afgevaardigden buiten vergadering (art.2:40 lid 2 NBW);

24 referendum (art.2:39 lid 2 NBW). Opmerking: Voor Suriname gelden met betrekking tot de algemene ledenvergadering van de coöperatie de artikelen 21 tot en met 28 van de Wet Coöperatieve Verenigingen van 8 juli 1944). 2.5 Het lidmaatschap Aangezien de bepalingen uit titel 2.2 NBW ('Vereniging') in beginsel eveneens van toepassing zijn op de coöperatie en onderlinge waarborgmaarschappij, moet ter zake van het verkrijgen van het lidmaatschap en de rechten en plichten van de leden in eerste instantie worden teruggegrepen naar de volgende bepalingen uit titel 2.2 NBW: toelating van de leden (art.2:33 NBW); persoonlijk lidmaatschap (art.2:34 NBW); verbintenissen verbonden aan het lidmaatschap (art.2.34a NBW); einde lidmaatschap (art.2.35 NBW); opzegging lidmaatschap (art.2.36 NBW); stemrecht leden (art.2.38 NBW). Maar bovengenoemde bepalingen gelden slechts voor de coöperatie en de OWM, voorzover daarvan in titel 2.3 NBW geen afwijkende regel wordt gegeven (art. 2:53a NBW). Een belangrijk verschil met de vereniging is dat de leden van een coöperatie of OWM aansprakelijk zijn voor een negatief saldo bij liquidatie of insolventie (art.2:55 NBW), tenzij die aansprakelijkheid in de statuten is uitgesloten of beperkt (art.2:56 NBW). Daarnaast bevat titel 2.3 NBW aanvullende bepalingen ter zake van de mogelijkheid om aan de uittreding van een lid bepaalde voorwaarden te stellen (art.2:60 NBW). Voor een coöperatie met volledige aansprakelijkheid der leden en oud-leden (WA) gelden bijzondere regels ten aanzien van het aanvragen en opzeggen van het lidmaatschap en van het bijhouden van een ledenlijst (art.2:61 NBW). Voor het lidmaatschap van een onderlinge waarborgmaatschappij gelden tenslotte nog enkele bijzondere regels ter zake van het lidmaatschap (art.2:62 NBW). 2.6 Het bestuur Ook voor het bestuur van de coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij gelden in beginsel dezelfde regels als voor het bestuur van de vereniging (art.2:53a NBW). Dit betekent dat de volgende bepalingen van toepassing zijn op de onderstaande onderwerpen: benoeming van het bestuur (art. 2:37 NBW); taak van het bestuur (art. 2:44 lid 2 NBW);