Verklaring. 50 jaar Verdrag van Rome

Transcriptie

1 Verklaring jaar Verdrag van Rome

2 Verklaring 50 jaar Verdrag van Rome Den Haag, maart 2007 Sociaal- Economische Raad

3 Sociaal-Economische Raad De Sociaal-Economische Raad (SER) adviseert de regering en het parlement over de hoofdlijnen van het te voeren sociale en economische beleid en over belangrijke wetgeving op sociaal-economisch terrein. Daarnaast is de SER belast met bestuurlijke en toezichthoudende taken met betrekking tot de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie (productschappen en bedrijfschappen). De raad is voorts betrokken bij de uitvoering van enkele wetten. De SER is in 1950 ingesteld bij de Wet op de bedrijfsorganisatie. Zitting in de SER hebben vertegenwoordigers van ondernemers en van werknemers alsmede onafhankelijke deskundigen. De raad is een onafhankelijk orgaan dat door het gezamenlijke Nederlandse bedrijfsleven wordt gefinancierd. De SER wordt bij de uitvoering van zijn functies bijgestaan door een aantal vaste en tijdelijke commissies. Enkele vaste commissies zijn onder bepaalde voorwaarden ook zelfstandig werkzaam. De belangrijkste adviezen die de SER uitbrengt, worden in boekvorm uitgegeven. Zij zijn tegen kostprijs verkrijgbaar. Een overzicht van recente publicaties vindt u achterin. Een uitgebreider overzicht wordt op aanvraag gratis toegezonden. Het maandblad SER-bulletin geeft uitgebreid nieuws en informatie over de SER. De SER beschikt ook over een eigen site op internet, met onder meer de samenstelling van de raad en zijn commissies, persberichten en het laatste nieuws. 2007, Sociaal-Economische Raad Alle rechten voorbehouden. Overname van teksten is toegestaan onder bronvermelding. Sociaal-Economische Raad Bezuidenhoutseweg 60 Postbus LK Den Haag Telefoon: Telefax: ser.info@ser.nl Internet: ISBN / CIP

4 Verklaring naar aanleiding van vijftig jaar Verdrag van Rome Op 25 maart a.s. is het vijftig jaar geleden dat het Verdrag van Rome werd ondertekend waarmee de Europese Economische Gemeenschap werd gevestigd. De SER was destijds direct betrokken bij de Nederlandse inzet tijdens de onderhandelingen over het Verdrag van Rome. Door een speciale commissie werd voortdurend advies uitgebracht over belangrijke onderwerpen die in het onderhandelingsproces aan de orde kwamen. Op deze manier werd de mogelijkheid geschapen om het georganiseerde bedrijfsleven nauw te betrekken bij het voor Nederland zo belangrijke verdrag. Dit was het startpunt van een lange reeks van bijna tweehonderd adviezen van de SER over de Europese integratie 1. Blijvende betrokkenheid SER bij het Europese integratieproces Met deze verklaring wil de SER zijn blijvende betrokkenheid bij het Europese integratieproces onderstrepen en een bijdrage leveren aan de ambitie van het kabinet te investeren in een sterk draagvlak voor verdergaande Europese samenwerking. De betrokkenheid van de SER komt voort uit het besef dat Europese samenwerking essentieel is voor het realiseren van sociaal economische doelstellingen. Vanuit dit besef stond de SER vijftig jaar geleden positief tegenover de eerste stappen naar marktintegratie en beleidsintegratie in Europa. Deze was en is essentieel voor onze maatschappelijke welvaart. Nederland verdient nu meer dan de helft van zijn nationaal inkomen met buitenlandse handel. Ongeveer tachtig procent van de uitvoer gaat naar andere lidstaten van de Europese Unie. De toenemende verwevenheid op Europees én op mondiaal niveau maakt samenwerking en afstemming van beleid binnen de Unie op steeds meer terreinen een elementaire voorwaarde voor een hogere maatschappelijke welvaart. De wereld is na 1957 ingrijpend veranderd door de val van het ijzeren gordijn, de verscherping van de internationale concurrentie, de opkomst van China en India, de toename van de migratiestromen, dreigende energieschaarste en klimaatverandering. Dit dwingt tot een voortdurende herbezinning op de rol van Europa. De resultaten van vijftig jaar Verdrag van Rome Sinds het Verdrag van Rome is er veel bereikt in de Europese samenwerking: De verdieping van de integratie, vooral van de interne markt. Deze hoeksteen van de Europese integratie zorgt voor vrij verkeer van goederen, diensten, personen en kapitaal en voor vrijheid van vestiging. De interne markt geeft consumenten meer keuzevrijheid, werknemers betere mogelijkheden om over de grens te gaan werken en ondernemingen een betere toegang tot ruimere afzetmarkten (nu bijna 500 miljoen consumenten). Dat alles komt de welvaart ten goede. De verdieping en de uitbreiding 1 In de bijlage is een overzicht opgenomen van de SER-adviezen over Europese onderwerpen sinds

5 VERKLARING NAAR AANLEIDING VAN VIJFTIG JAAR VERDRAG VAN ROME van de interne markt hebben de afgelopen vijftien jaar naar schatting meer dan 2,5 miljoen extra banen in de EU opgeleverd. De verbreding van de integratie met gemeenschappelijke regels voor onder meer sociaal beleid, milieubeleid en consumentenbescherming. De gemeenschappelijke regels op sociaal beleid betreffen o.a. arbeidsomstandigheden, gelijke behandeling van mannen en vrouwen, sociale zekerheidsrechten voor migrerende werknemers en medezeggenschap. De uitbreiding van het aantal lidstaten, van 6 in 1957 naar 27 nu en dan in het bijzonder de stapsgewijze integratie van de Midden-Europese landen na het wegvallen van het ijzeren gordijn in Het bijzondere van de Europese samenwerking Dat er zoveel bereikt is in vijftig jaar komt door het bijzondere karakter van de Europese Unie: zij is veel meer dan een samenwerkingsverband tussen staten. De grondleggers van Europa hadden de moed en de verbeeldingskracht om de samenwerking tussen landen op een andere dan de strikt intergouvernementele leest te schoeien. Essentieel is dat op die terreinen waar gezamenlijk optreden meerwaarde heeft, er bevoegdheden door de lidstaten zijn overgedragen en gebundeld in communautaire structuren. Ook is essentieel dat de Europese Unie daarmee een eigen rechtsorde kent. Het EU recht legt lidstaten én burgers en bedrijven bepaalde verplichtingen op, maar de EU geeft burgers en bedrijven tegelijkertijd ook bepaalde rechten. Het beroep op de vrijheden van de interne markt door burgers en bedrijven brengt een belangrijke dynamiek in het integratieproces. Er is veel bereikt omdat de lidstaten met instemming van de volken van Europa bereid zijn geweest om een deel van hun bevoegdheden af te staan aan de Europese Unie; maatschappelijke organisaties hebben in dat proces bijgedragen aan het noodzakelijke draagvlak. De EU heeft stappen vooruit kunnen maken door de disciplinerende werking van het Gemeenschapsrecht, de stuwende rol van de Europese Commissie, het Europese Hof van Justitie en het Europees Parlement, en de toepassing van besluitvorming bij gekwalificeerde meerderheid in de Raad van ministers. Aanleiding tot wijziging Europese Verdragen Het vermogen om effectief te opereren komt onder druk omdat de huidige regels voor het nemen van besluiten onvoldoende zijn aangepast aan de uitbreiding van het aantal lidstaten sinds 2004 van 15 naar 27. Ook bieden de huidige regels onvoldoende mogelijkheden voor gezamenlijk optreden op nieuwe, door de burgers belangrijk geachte, terreinen zoals terrorismebestrijding, asiel- en migratiebeleid, energiezekerheid en milieubescherming, innovatie en onderzoek. De huidige besluitvormingsregels maken ook goed onderhoud en verdere verdieping van de voor de Nederlandse economie zo essentiële interne markt veel moeilijker. Bovendien vormen de huidige regels een te zwakke basis voor een effectief optreden van de EU op het snel veranderende wereldtoneel. 4

6 VERKLARING NAAR AANLEIDING VAN VIJFTIG JAAR VERDRAG VAN ROME Verandering van de spelregels door meer besluitvorming met gekwalificeerde meerderheid is een noodzakelijke maar geen voldoende voorwaarde voor effectief optreden van de EU op terreinen waar gezamenlijk optreden duidelijke meerwaarde heeft. Om tot goede maatregelen te komen waaraan alle lidstaten zich gebonden voelen zullen de lidstaten waar nodig ook de bereidheid moeten hebben om het gezamenlijke belang te stellen boven hun eigen belang. Daarbij dient de regering van iedere lidstaat zich te vergewissen van voldoende draagvlak in de samenleving. Richting voor de wijziging van de Europese Verdragen De uitslag van het referendum heeft het gebrek aan draagvlak in de samenleving voor een grondwettelijke Verdrag aangetoond. Als we verder willen met Europa en dat wil de SER en met meer en betere samenwerking, dan moet er gebouwd worden aan draagvlak voor de wijziging van de Europese Verdragen. Hier ligt opnieuw een belangrijke rol voor maatschappelijke organisaties weggelegd. De beantwoording van de volgende vragen is daarbij essentieel: Wat is onze ambitie met Europa? Welke bevoegdheden heeft Europa nodig om deze ambitie waar te maken? Onder welke voorwaarden, uitgaande van het subsidiariteitsbeginsel, zijn wij bereid deze bevoegdheden te onderwerpen aan communautaire, gemeenschappelijke besluitvorming? Welke waarborgen zijn daarbij nodig op nationaal en Europees niveau? Deze verklaring kan geen uitputtend antwoord bieden op deze vragen. Voor de SER staat echter voorop dat de wijziging van het Verdrag de EU beter in staat moet stellen om daadkrachtig te kunnen opereren op die terreinen waar vanwege schaaleffecten en grensoverschrijdende effecten gezamenlijk beleid meerwaarde heeft (het subsidiariteitsbeginsel) en daardoor bijdraagt aan de maatschappelijke welvaart. Hiervoor zou verlaging van de drempel voor meerderheidsbesluitvorming overwogen kunnen worden, alsmede een kleinere en meer slagvaardige Europese Commissie en meerderheidsbesluitvorming op terreinen waar gezamenlijk optreden duidelijk meerwaarde heeft. Het antwoord op de vraag voor welke terreinen dit laatste geldt hangt samen met de beantwoording van bovenvermelde vragen. Tegelijkertijd moet er een beter toezicht komen op de uitoefening van de overgedragen bevoegdheden door betere democratische controle via de medewetgevende bevoegdheden van het Europees Parlement en waar nodig ook via de nationale parlementen en via een grotere transparantie van de besluitvorming. Een aanscherping van de subsidiariteits- en evenredigheidstoets is noodzakelijk, waarbij scherp gelet wordt op de doeltreffendheid van minder vergaande alternatieven, op financiële consequenties, en op de administratieve lastendruk voor burgers en bedrijven (better regulation). 5

7 VERKLARING NAAR AANLEIDING VAN VIJFTIG JAAR VERDRAG VAN ROME Overdracht van bepaalde bevoegdheden op het terrein van justitie en binnenlandse zaken, om daarmee grensoverschrijdende criminaliteit en terrorisme beter te kunnen aanpakken, veronderstelt dat burgers ook op Europees niveau hun grondrechten beschermd weten en kunnen terugvallen op de waarborgen van de rechtsstaat. De verplichting van de Europese Unie om de grondrechten van burgers te respecteren geldt natuurlijk ook op andere terreinen. Nederland is altijd richtinggevend geweest bij de vormgeving van de Europese integratie door constructief mee te denken en mee te doen. Om deze positie ook in de toekomst weer in te nemen, roept de SER regering en parlement op om het maatschappelijke debat over Europa van een nieuwe impuls te voorzien. 6

8 BIJLAGE SER-adviezen over Europese onderwerpen sinds 1990 (publicatienummer) Algemeen Economisch en Monetaire Unie (90/22) Sociale dimensie Europa 1992 (90/11) Europese Politieke Unie (91/16) Convergentie en overlegeconomie (92/15) EG-begrotingsbeleid (92/08) Strategisch programma voor de interne markt(93/39) Witboek Europees Sociaal Beleid (95/01) Hervorming van de Europese Structuurfondsen (97/06) Agenda 2000: de uitbreiding en financiering van de EU (98/04) Europese Sociale Dialoog (98/18) Sociaal-economische beleidscoördinatie in de EU (00/01) Sociaal-economische grondrechten in de EU (00/07) Arbeidsmobiliteit in de EU (01/04) EU en de vergrijzing (02/02) Conventie over de toekomst van Europa (03/01) Van Conventie naar Intergouvernementele Conferentie (03/09) CSED-rapport Met Europa meer groei Evaluatie van de Lissabon-strategie (04/10) Dienstenrichtlijn (05/07) Nederland en EU-milieurichtlijnen (06/06) Uitbreiding EU De sociaal-economische betrekkingen met Midden- en Oost-Europa (93/16) Uitbreiding en verdere ontwikkeling EU (95/09) Uitbreiding van de EU met Midden- en Oost-Europese landen (99/16) De komende uitbreiding van de EU. In het bijzonder de toetreding van Turkije (04/12) Consumentenaangelegenheden Oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten (91/11) Grensoverschrijdende creditbetalingen (95/34) Grensoverschrijdende verbodsacties (96/33) Europese samenwerking bij handhaving consumentenwetgeving (04/07) Oneerlijke handelspraktijken op consumententerrein in de EU (04/06) Verkoop van en waarborgen voor consumentengoederen (98/03) Elektronische handel in de interne markt (99/10) Verkoop op afstand van financiële diensten (99/09) 7

9 BIJLAGE Landbouw Hervorming Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (96/09) Naar een doeltreffender, op duurzaamheid gericht EU-landbouwbeleid (03/07) Cofinanciering van het EU-landbouwbeleid (06/05) Verkeer en vervoer Liberalisatie EG-luchtvaart (90/09) Toerekening kosten infrastructuur wegvervoer EG (91/12) Vervolgadvies Witboek EG-vervoersbeleid Groenboeken Europees verkeers- en vervoersbeleid (96/07) Doorrekening van maatschappelijke kosten bij verkeer en vervoer (99/01) 8

10 Bezuidenhoutseweg 60 Postbus LK Den Haag ISBN / CIP