Over de baten van groen

Transcriptie

1 Over de baten van groen Redeneren Rekenen Verdienen Verankeren dr.ir. E.C.M. Ruijgrok 1

2 Geschiedenis : MKBA (leidraad OEI) is voor infra verplicht naast m.e.r. Ook toepassingen in waterbeheer en woningbouw 2004: OEI-aanvullingen: o.a. voor Natuur, Water en Bodem : Kentallenboek Natuur, Water, Bodem en Landschap Aanvulling voor Ruimtelijke Kwaliteit (later handreiking IGO) Handreiking cultuurhistorie in m.e.r. en MKBA : Kengetallen voor alle omgevingskwaliteiten SEE Vervanging leidraad OEI door de planbureau s MKBA s tools voor gemeentes: Teeb-stad & MVS-analyse 2

3 Welke OK s zitten al wel/niet in MKBA? 3

4 De kern van de zaak: hoe werkt de MKBA? Maatregelen Kwaliteiten: ΔQok Werkt de maatregel wel? voorbode! Kosten Verandert er voldoende voor verandering in welvaart? Baten: ΔQw * P Welvaarts saldo van Qok naar Qw! 4

5 Voorbeelden Maatregel tunnel bomen planten helofyten filter Kwaliteit Qok bereikbaarheid (I/C verhouding) luchtkwaliteit (gr PM10/m3 lucht) waterkwaliteit (gr N/liter) Baat Qw x P reistijdwinst meer volksgezondheid minder zieke zwemmers kengetallen nodig voor Qw en P! 5

6 Nog meer voorbeelden Maatregel kunstbroedplaats gevelrestauratie baken Kwaliteit Qok sociale participatie (# actieven per inwoners) bebouwingskwaliteit (schaal1-5) oriëntatie (?) Baat Qw x P minder straatroofkosten minder leegstand reistijdwinst soms eerst kwaliteitsmeetlatten nodig! 6

7 Zomaar wat groenbaten vermeden natschade aan tuinen&kelders minder astma door fijn stofafvang minder hittestress door gunstig microklimaat recreatieve beleving voor.. hogere woningprijzen meer vaarmogelijkheden door sedimentafvang schoon water door koolstofbezinking meer vis door beluchting (mits verval) vererving aan onze kleinkinderen 7

8 De drie waarden van het natuurlijk milieu MKBA Sociaal-economische waarde: Natuur levert welvaart voor mensen via haar kwaliteiten Financiële waarde: inkomsten voor mensen m.e.r. Voor niet-geëxploiteerde natuurgebieden is de financiële waarde vaak gering, want niemand verdient eraan Ecologische waarde: Natuur heeft intrinsieke waarde; welzijn plant & dier 8

9 Teeb- werkwijze Welke gebiedskwaliteiten is het slecht gesteld? Welke maatregelen kunnen we daarop nemen? Welke baten levert dat op? Bereken de baten met behulp van kengetallen! Hoe verdienen we ze terug? - onderhandelen met baathouders - meekoppelen met andere plannen (verankering) 9

10 Casus Almelo: boomwortelruimte! Aanpak ontwerpende MKBA: - Wat zijn belangrijke kwaliteitknelpunten? - Welke ondergrondmaatregelen kunnen dit oplossen? - Zijn deze maatregelen lonend? - Hoe kunnen we ze verankeren in plannen? - Hoe kunnen we de kosten terugverdienen? Resultaat: - De juiste maatregelen gekozen - Verankering van groen in bestaande plannen & basis voor kostenverhaal 10

11 De kosten en baten MKBA (discontovoet 5,5%, 40 jaar) K Kosten- batenhouders Bomen planten K&L verleggen 510 gemeente Maatregel lonend? - Ja; + 3,2 mln Aanlegkosten WKO 203 bewoners, 188 KOSTEN in K Woongenotwaarde 359 bewoners, 81 bewoners, recreanten Gezondheid ivm lucht, hitte Winst retail ondernemers, 43 Klimaatveiligheid 30 NL Energiebesparing, o.a. WKO 759 bewoners, 188 Kosten,-batenhouders? - bewoners, winkeliers, recreant - ongelijke verdeling kosten en baten Aanvullende verdienmodellen? Bewoners (GREX), Ondernemers (BIZ) BATEN in K SALDO in K (maatschappij) maatschappij 11

12 Leerpunten Case Almelo Prioriteren; van brede inventarisatie naar maatregelen die ertoe doen! Onderbouwing van maatregelen en kostenverhaal bij / kosten delen met baathouders: Kabels&leidingen verleggen voor bomen loont ondanks hoge kosten Onderbouwing van kostenbesparing door verankering van maatregelen in planprocessen: Integraal waterplan Almelo, Omgevingsvisie van provincie 12

13 Andere MKBA s A4 A13/16 Delft - Schiedam reistijdwinst door infra in Zuid - Holland Investeren in landschap beter wonen, recre ë ren, gezonder Almelo Winst, woongenot, energiebesparing Eindhoven Brainport brains door infra natuur en R&D concentratie Buitenplaatsen Erfgoedonderhoud Kunstbroedplaats en in A dam minder leegstand, meer sociale cohesie Kaderrichtlijn Water Recreeren, gezondheid, klimaatveiligheid Beekdalherstel Drenthe Waterkwantiteit & natuurontwikkeling Bodemdaling veenweide Landbouw, waterbeheer Grensmaas Grindwinning, vermeden overstroming R dam City Lounge gezelligheidsbaten ondernemers

14 Over all leerpunten kwaliteiten in beeld, betere maatregelen gekozen! goed vertrekpunt, kleine baat samenwerking loont: kosten kleiner, baten groter het is niet altijd feest: groen loont niet altijd, maar asfalt ook niet soms zijn we te vroeg; knelpunt niet acuut Het gaat niet alleen om meebetalende baathouders, maar ook om overheveling Optimaliseer beheersportfolio met MKBA MVS-analyse: maatschappelijk verantwoord stadsbeheer 14

15 Groen denken is slim Groenbaten berekenen is spannend Groen verdienen is prima MAAR HET OM: groen verankeren in ons hart en handelen! 15

16 16

17 Betekenis voor besluitvorming 1. lonende projecten; toetsen op baten (eind) voorkomt geld weggooien, sturen op baten (start) geeft max lonende projecten 2. positieve energie; vroegtijdig betrekken batenhouders i.p.v. alleen kostenhouders 3. geen onhaalbare beloften; vroegtijdige sigarendoosberekening van kosten en baten voorkomt onhaalbare beloften van politici 4. belangen objectief in beeld; discussie met echte baathebber i.p.v. hardste schreeuwer (wie, hoeveel, hoe groot?) 5. sneller proces; betere samenwerking met afdelingen, aansluiting bij planprocessen, meer acceptatie (extern en intern) 17

18 Kentallentabel voor Natuur Natuurtype Bos Riet Etc. hoeveelheid prijs hoeveelheid prijs Baten: Houtoogst N-zuivering: kg N/ha/j 2,2/kg P-zuivering Binding metalen Koolstofopslag: Erosie preventie Recreatie Woongenot Fijn stofafvang NO2 afvang Niet-gebruik 6,8 ton C/ha/j 183/ton C 18

19 19

20 De economische betekenis van historische buitenplaatsen en landgoederen in Utrecht, Overijssel en Gelderland onderzoek in opdracht van de provincies Utrecht, Overijssel en Gelderland Dr.ir. E.C.M. Ruijgrok 20

21 Waarom dit onderzoek? Instandhouding van erfgoed vergt veel onderhoud van zowel groen als rood Onderhoud kent kosten, maar de baten zijn onbekend Baten komen deels terecht bij derden De kernvragen zijn dan ook: A. Is een bijdrage van provincies legitiem? B. Hoe kan de provincie het beste faciliteren? 21

22 Kosten en baten van instandhouding Het gaat om kosten van onderhoud, restauratie etc. Het gaat om maatschappelijke baten: - Financiële baten voor eigenaren - Financiële baten voor derden (regionale economie) - Sociaal economische baten voor derden: baten die zich aan het oog van de markt onttrekken Het gaat om alle huidige + toekomstige welvaartseffecten 22

23 Kortom: Als maatschappelijke baten de onderhoudskosten overtreffen, dan is er sprake van gezonde investering Maar: Is dat het geval in Utrecht, Overijssel en Gelderland? Wij namen de proef op de som voor drie zones rijk aan buitenplaatsen en landgoederen, te weten: 1. Utrecht: Stichtse Lustwarande 2. Overijssel: Vechtdal en Beneden Regge 3. Gelderland: Zuidelijke Veluwe Zoom 23

24 Onderzoeksresultaten contante waarden in miljoenen euro's bij i=5,5% Stichtse Lustwarande Vechtdal en beneden Regge Zuidelijke Veluwezoom Kosten n.b. n.b. 97,4-171,9 Baten Houtproductie -0,95-2,28-1,96 Jacht 0,53 1,77 3,23 Landbouwproductie 6,03 22,29 10,19 Recreatieve bestedingen 8,40 8,91 12,73 Woongenot 494,81 151,85 189,89 Recreatieve beleving 46,41 18,77 134,82 Vermeden schade door waterberging 0,00 0,00 0,00 Grondwaterwinning 11,16 27,16 4,60 Energiebesparing door beschutting 0,00 0,42 36,80 Koolstofvastlegging 1,39 5,29 2,89 Luchtkwaliteit 18,94 4,10 8,46 Biologische plaagbestrijding 0,01 0,11 0,07 Bestaanswaarde natuur 3,33 1,84 2,92 Verervingswaarde cultuurhistorie 8,03 3,65 4,48 Nevenactiviteiten p.m. p.m. p.m. Sociale baten p.m. p.m. p.m. Totaal der baten 598,10 243,90 409,12 Saldo (baten minus kosten) n.b. n.b 237,1-311,6 Ratio (baten/kosten) 2,3 4,2 24

25 Opmerkelijke bevindingen De baten zijn groot: voor Veluwe Zoom groter dan de kosten Merendeel baten komt niet terecht bij eigenaren Invloed van verstedelijking: hoe meer mensen, hoe groter de baten Recreatiebaten: in Utrecht en Gelderland toe te schrijven aan overnachtingen, in Overijssel aan dagtochten Overijssel relatief veel baten gerelateerd aan groen; Utrecht relatief veel baten gerelateerd aan bebouwing Circa 80% van de kosten veroorzaakt door groen 25