Michiel de Ruyter. 7.3 Boodschapper in de vloot. Doelstellingen:

Transcriptie

1 Les behorend bij de volgende pagina s uit het boek Mail uit Barbarije : Pagina 12, 35 en 36 Link met andere vakken: taal drama handvaardigheid techniek Tijdsindicatie: 125 minuten 7.3 Boodschapper in de vloot Ten tijde van Michiel de Ruyter werd er gebruik gemaakt van vlaggencommunicatie. Voordat de reis begon, werden de verschillende seinen besproken. Tegenwoordig worden deze seinen ook gebruikt, in combinatie met vele andere manieren om boodschappen over te brengen. De leerlingen krijgen tijdens deze les met de verschillende manieren van vlaggencommunicatie te maken en oefenen hun vaardigheid hierin. Doelstellingen: de kinderen kunnen aan het einde van de les drie verschillende manieren opnoemen om een sein door te geven de leerlingen kunnen aan het einde van de les de twee soorten seinen benoemen en bij ieder een voorbeeld geven de leerlingen kunnen een sein ontvangen en ontcijferen tijdens het maken van de opdrachten de leerlingen kunnen een eigen manier van seinen ontwerpen en demonstreren aan de rest van de groep Relatie met het kinderboek Mail uit Barbarije Hoofdstuk V, pagina 17: Aan boord van uit andere landen Hoofdstuk XI, pagina 35 en 36: Aan boord van niet zal meemaken. Benodigd materiaal: Nederlandse vlag Werkbladen bij kern A en kern B voor iedere leerling één Het krantenartikel projecteren of kopiëren. Het artikel is te vinden op Materialen voor het circuit (staan beschreven in de materialenlijst) Voorbereiding door de leerkracht: de opdrachten voor het opdrachtencircuit doornemen

2 Michiel de Ruyter Opdracht 3 van het werkblad, kan niet op elke computer worden uitgevoerd. Het is aan te raden om van te voren te controleren of het programma werkt of niet. de materialen voor het circuit klaarleggen, zodat de groepjes gelijk aan de slag kunnen Tips en suggesties: In het ontdekkasteel zitten ook een aantal opdrachtjes met morse en seinen. Als de leerlingen enthousiast zijn van deze les, is het een aanrader om ook de proefjes uit het ontdekkasteel te doen. De materialen van het ontdekkasteel kunnen gebruikt worden bij deze les.

3 Boodschapper in de vloot Michiel de Ruyter Lesverloop Lesdeel/Tijd Activiteiten van de leerlingen Activiteiten van de leerkracht Inleiding ( 15 minuten) Leerlingen lezen bericht Seinen aan boord De leerlingen denken na over de betekenis van de kleuren in de Nederlandse vlag en wat de vlag met de geschiedenis te maken heeft. De leerkracht geeft ieder kind het artikel: Seinen aan boord en geeft de opdracht om het artikel te lezen. De Nederlandse vlag, wat betekent die eigenlijk? Waarvoor staan de kleuren en wat hebben die met onze geschiedenis te maken? Het symbool van de Nederlandse vlag is het symbool van de eenheid en onafhankelijkheid van het Nederland. De kleuren blauw en wit zijn de livreikleuren van het Prinsdom Oranje (Fr.). De oranje baan werd toegevoegd als persoonlijk eerbetoon aan Willem I, Vader des Vaderlands. De oranje baan werd vervangen door de rode baan die we nu nog steeds gebruiken Aandachtspunten, differentiatie en organisatie Organisatie Het artikel Seinen aan boord is te vinden op: bij punt 16. U kunt dit artikel afdrukken, maar als het binnen de mogelijkheden ligt, is het aan te raden om het via een beamer te projecteren. Differentiatie Om de les levendiger te maken, is het gebruiken van de praatplaat Krijgsraad voor de vierdaagse zeeslag 1666 een goed hulpmiddel. U kunt de kinderen dan de vlaggen laten aanwijzen en vragen wat die vlaggen betekenden. De leerlingen denken na over de functie van verschillende soorten vlaggen in de vloot van Michiel de Ruyter In de vloot voer ieder schip onder de Nederlandse vlag. Uit beleefdheid werd de vlag gestreken als er een ander schip langs kwam die onder een andere vlag voer. Maar er

4 werden nog meer vlaggen gebruikt. Waarvoor denk je? De vlaggen werden gebruikt om boodschappen naar elkaar over te brengen, bijvoorbeeld als er problemen waren, of een dringende zaak die opgelost moest worden Kern A (45 minuten) De leerlingen vertellen welke associatie zij hebben met vlaggen en hoe dat komt. De kinderen luisteren naar de twee passages uit het boek Mail uit Barbarije en bedenken welke gevolgen die vlaggen hadden op de situatie binnen de vloot. De leerlingen bespreken de gevolgen van het hijsen van die vlaggen in de voorgelezen passages De leerlingen maken individueel het De leerkracht inventariseert de associaties en ervaringen met vlaggen van de kinderen, door middel van een kort kringgesprek.: - welke associatie heb jij met vlaggen? - welke kleuren worden gebruikt? - wanneer worden vlaggen gebruikt? - wordt een vlag altijd om dezelfde reden gebruikt? Voorlezen van de volgende passage: Aan boord van uit andere landen. Blz. 17 Aan boord van niet zal meemaken. Blz. 35/36 In beide passages wordt er gesproken over een vlag. Welk sein werd er overgebracht met het hijsen van die vlaggen? Welke gevolgen hadden die vlaggen? De leerkracht deelt de werkbladen uit Organisatie Wanneer u er niet zeker van bent of de kinderen de discussie kunnen voeren zoals beschreven staat, dan kunt u de stellingen ook klassikaal bespreken. U bent dan de gespreksleider die de tegenwerpingen op de argumenten van de kinderen geeft. Zodra u merkt dat de kinderen op elkaar gaan reageren, neemt u een stapje terug en leidt u de discussie alleen nog. Het belangrijkste is dat de kinderen nadenken over de argumenten en op elkaar leren

5 Kern B (45 minuten) werkblad. De leerlingen luisteren naar de uitleg over de discussie. Ze mogen nu nog vragen stellen aan de leerkracht. Iedere keer als de leerkracht een stelling op het bord schrijft geven ze aan of ze voor of tegen deze stelling zijn. De leerlingen experimenteren met de verschillende manieren om naar elkaar te seinen De leerlingen ontwerpen een eigen manier om naar elkaar te seinen door middel van vlaggen, geluid of licht. Michiel de Ruyter De leerkracht verdeelt de groep in twee groepen. Daarna vertelt de leerkracht dat er een discussie gehouden wordt waarbij de groep in tweeën gesplitst wordt. De discussie wordt als volgt opgezet: - de leerkracht vertelt de stelling - de leerlingen schrijven op een briefje voor of tegen. Dit is hun standpunt ten opzichte van de stelling die gegeven is. - de leerlingen die voor de stelling zijn, gaan aan de ene kant van het lokaal staan - de leerlingen die tegen de stelling zijn, gaan aan de andere kant staan. - de discussie kan op gang komen. Het wordt niet volgens de officiële regels gedaan. De regel die geldt, is dat iedereen mag reageren en een ander moet uit laten praten De leerkracht maakt groepjes van twee tot drie leerlingen. Ieder groepje gaat straks aan de slag met het maken van de opdrachten die in circuitvorm zijn neergezet. De leerkracht loopt rond om te zien of ieder groepje uit de voeten kan met de gegeven opdrachten die klaarliggen op de tafels. reageren. Organisatie Het circuit neemt behoorlijk wat ruimte in beslag. Het beste kunt u daarom deze les op het schoolplein of in een groot lokaal geven. In een lokaal kan het echter lawaaierig worden. Aan te raden is gebruik te maken van het schoolplein. Organisatie.

6 Afsluiting (20 minuten) De leerlingen werken in groepjes een situatie uit waarin ze hun eigen manier van seinen aan de rest van de klas demonstreren Michiel de Ruyter De leerkracht vraagt ieder groepje om de nieuwe manier van seinen voor te doen. De rest van de klas probeert te achterhalen wat er gezegd wordt. Er mogen drie hints gegeven worden als de groep er niet uit komt. Zodra de laatste wisseling heeft plaats gevonden bij de leerlingen om de opdrachten uit te voeren, is het aan te raden om de leerlingen de opdracht te geven om de materialen mee naar de klas te nemen. Dit scheelt u straks veel opruimwerk en de leerlingen leren hierbij gelijk verantwoordelijkheid te dragen bij het opruimen van de spullen. Aandachtspunt Wanneer leerlingen materialen nodig hebben bij het opvoeren van de seinen, laat deze leerlingen de materialen van te voren bij elkaar zoeken. Dat scheelt tijdens de afsluiting van de les in oponthoud.

7 Boodschapper in de vloot Stellingen, werkbladen Stellingen voor de discussie: - Het heeft geen enkel nut om van te voren de betekenis af te spreken van een seinvlag, je ziet er toch niks van als je druk bezig bent met andere zaken. Je let er gewoonweg niet op als je bezig bent. - Het is maar onhandig, zo een vlag, je bent toch te laat om te reageren als je de boodschap eindelijk ontcijfert hebt. Je kunt beter op je intuïtie afgaan, dan weet je wat je moet doen. - Vlaggen werken beter dan een telefoon. Op grote afstand kun je ze zien en een telefoon kan storen. Weg die telefoon.

8 Praatplaat bij de inleiding: Krijgsraad voor de vierdaagse zeeslag 1666

9 Werkblad bij kern A: Michiel de Ruyter Er zijn verschillende soorten seinen die gebruikt kunnen worden: - optische seinen: deze kun je zien - geluidsseinen: deze kun je horen De seinen die Michiel de Ruyter gebruikte, waren dat optische of geluidsseinen? Zou er ook een combinatie mogelijk zijn? Waarom denk je dat? Is het handig om van te voren het een en ander te bespreken als je gaat varen, of maakt het niet uit? Wat vind je ervan dat Michiel de Ruyter 44 soorten vlagseinen gebruikte en niet gewoon de rode, witte en blauwe zoals Maarten Tromp? Wat zou het voordeel ervan zijn om 44 soorten vlaggenseinen te maken? En wat het nadeel? Wat kan het gevolg zijn van een verkeerd sein?

10 Welke seinen worden tegenwoordig gebruikt: optische of geluidsseinen? Geef van elk soort twee voorbeelden: Welke seinen worden in de klas gebruikt? Denk hierbij bijvoorbeeld aan het opsteken van je vinger als je naar de wc wilt. Welke seinen kom je in het dagelijkse leven tegen als je naar school fietst? Zijn dat optische of geluidsseinen? Kun je een voorbeeld van seinen aangeven die je in je vrije tijd tegenkomt, bijvoorbeeld tijdens het sporten of televisiekijken? Welke manier zou jij kiezen om een ander iets duidelijk te maken, de optische of de geluidsseinen?

11 Werkblad bij kern B: Michiel de Ruyter Er zijn verschillende soorten manieren om elkaar tegenwoordig iets duidelijk te maken via seinen. Hieronder staan de verschillende manieren op een rijtje: vlagseinen seinen met handvlaggen of armen lichtseinen met behulp van morsetekens geluidsseinen met behulp van morsetekens radiotelefonie radiotelegrafie mondeling met behulp van een megafoon of luidspreker Je gaat nu met deze verschillende manieren een boodschap aan een ander geven. Daarvoor heb je dit werkblad nodig. Verder liggen de materialen klaar op de tafels. Je begint bij de tafel die jouw leerkracht aanwijst. Ben je klaar, dan kijk je welke tafel vrij is en ga je daar naar elkaar seinen. Zodra je klaar bent met alle opdrachten van dit werkblad, dan bedenk je met je maatje (die je leerkracht aanwijst) een eigen manier om een boodschap over te brengen. Deze manier moet je straks kunnen presenteren! Opdracht 1: Vlagseinen Op een schip moeten 26 lettervlaggen, tien cijferwimpels, drie vervangwimpels en een onderscheidingswimpel aan boord zijn. Ook is er nog een natievlag van het eigen land en het land van bestemming, de maatschappijvlag (de maatschappij is voor wie het schip vaart) en eventueel een extra vlag om de roepnaam van het schip duidelijk te maken. Een sein wordt beantwoord met het contrasein. Deze is half gehesen als de ontvanger het sein ziet. Zodra het sein begrepen is, wordt het contrasein helemaal gehesen De opdracht die je nu gaat uitvoeren, is als volgt: - je bedenkt een situatie waarbij je een boodschap moet overbrengen naar je maatje. - Sein de boodschap naar je maatje - Je maatje moet de boodschap ontcijferen - Is de boodschap ontcijferd, dan kan je maatje jou vertellen om welke situatie het ging. De situatie waar het om ging, is

12 De situatie die ik heb afgelezen van de seinen, is Opdracht 2: Seinen met handvlaggen of armen Je kunt morsetekens met licht overbrengen en met geluid. Je kunt deze tekens ook met vlaggen doorgeven. Maak een boodschap die je aan elkaar wilt doorgeven. Gebruik daarvoor de letters van het morsealfabet en de manier van punten, strepen en scheiding van woorden zoals ze staan afgebeeld op de plaatjes. Wacht na elk gegeven signaal een paar seconden zodat de ander tijd heeft om na te denken. Jij kunt in de tussentijd het volgende signaal erbij zoeken. Opdracht 3: Lichtseinen met behulp van morsetekens Morsetekens bestaan uit punten en strepen. De letters en cijfers worden gevormd door één of meerdere punten, één of meerdere strepen of een combinatie van strepen en punten. Probeer de volgende tekst te ontcijferen: 1. ga naar: 2. zoek dan hoofdstuk 3 op 3. licht- en geluidseinen 4. morse seinen met licht. Klik op het blauwe vlak en ontrafel de opdracht. (Let op, het is moeilijk. Lukt het niet, roep dan je groepsleerkracht erbij om te helpen!) Aan boord van een schip wordt een lichtsignaal met een Aldis lamp gegeven. Probeer een sein over te brengen naar je maatje met de zaklamp die klaar ligt. Opdracht 4: Geluidsseinen met behulp van morsetekens Morsetekens kunnen ook met geluid worden overgebracht. Waarschijnlijk ken je dat teken wel van: drie lange klanken, drie korte klanken en drie lange klanken. Dat is het S.O.S-sein dat een schip kan geven als het in nood is. Je gaat nu aan elkaar een bericht overbrengen met de triangel die op de tafel ligt. Een van jullie geeft de boodschap, de ander schrijft de boodschap op. Degene die de boodschap geeft, moet de volgende afspraak goed onthouden: een punt is een snelle, korte klank een streep is een lange klank tussen elke letter houdt je even een rustpauze, zodat de ander de klank kan opzoeken. Is je maatje klaar, dan ga je naar de volgende klank De boodschap die ik ga geven is De boodschap die ik ontvangen heb, is

13 Opdracht 5: Radiotelefonie Bij radiotelefonie wordt er via een radiozender met elkaar gesproken. Je pakt allebei een blikje en loopt zover achteruit dat het touw tussen de blikjes bijna strak hangt. Nu kun je een gesprek op afstand met elkaar voeren. Opdracht 7: Mondeling met behulp van een megafoon of luidspreker Deze opdracht is voor jullie leerkracht bedoeld om het teken te geven om naar binnen te gaan! Klaar? Ontcijfer de volgende tekst:

14 Zijn jullie helemaal klaar? Bedenk een originele manier om een boodschap over te brengen. Een manier die nog niet bestaat. Deze gaan jullie oefenen en straks presenteren aan de klas. Het zou helemaal super zijn, als de klas de boodschap begrijpt, dus bedenk ook een soort legenda! Zoek eventueel materiaal bij elkaar dat je nodig hebt. Je moet het doen met de materialen die je kunt vinden. Je hoeft geen materiaal te gebruiken, het mag. Succes!

15 Materiaal bij opdracht 1van het werkblad horend bij kern B: Knip de signalen uit nadat u ze vergroot heeft gekopieerd. Ze moeten van een afstand van ongeveer 2 meter af te lezen zijn. Het is verstandig om een alfabet los te knippen en een alfabet op papier te laten staan. Dan kunnen de leerlingen de signalen op de lijst opzoeken en het goede kaartje in de lucht houden A - Alpha B - Bravo C - Charlie D - Delta E - Echo F - Foxtrot G - Golf H - Hotel I - India J - Juliette K - Kilo L - Lima M - Mike N - November

16 O - Oscar Michiel de Ruyter P - Papa Q - Quebec R - Romeo S - Sierra T - Tango U - Uniform V - Victor W - Whiskey X - Xray Y - Yankee Z - Zulu Materiaal bij opdracht 2 van het werkblad horend bij kern B: Knip de signalen uit nadat u ze vergroot heeft gekopieerd. Ze moeten van een afstand van ongeveer 2 meter af te lezen zijn. Het is verstandig om een alfabet los te knippen en een alfabet op papier te laten staan. Dan kunnen de leerlingen de signalen op de lijst opzoeken en het goede kaartje in de lucht houden A - Alpha B - Bravo

17 C - Charlie Michiel de Ruyter D - Delta E - Echo F - Foxtrot G - Golf H - Hotel I - India J - Juliette K - Kilo L - Lima M - Mike N - November O - Oscar P - Papa Q - Quebec R - Romeo

18 S - Sierra Michiel de Ruyter T - Tango U - Uniform V - Victor W - Whiskey X - Xray Y - Yankee Z - Zulu Materiaal bij opdracht 3 van het werkblad horend bij kern B: Een zaklamp of een spiegeltje. Indien u gebruik maakt van het spiegeltje, is het verstandig om na te gaan of de zon fel genoeg schijnt. Materiaal bij opdracht 2, 3 en 4 van het werkblad horend bij kern B: A. - J S B -... K -. - T C L. -.. U D -.. M - - V E. N -. W F.. -. O X G - -. P Y H.... Q Z I.. R Materiaal bij opdracht 5 van het werkblad horend bij kern B: Twee blikjes met een touwtje ertussen zodat er een telefoon ontstaat Materiaal bij Klaar? van het werkblad horend bij kern B:

19 Knip de signalen uit nadat u ze vergroot heeft gekopieerd. Ze moeten van een afstand van ongeveer 2 meter af te lezen zijn. Het is verstandig om een alfabet los te knippen en een alfabet op papier te laten staan. Dan kunnen de leerlingen de signalen op de lijst opzoeken en het goede kaartje in de lucht houden A - Alpha B - Bravo C - Charlie D - Delta E - Echo F - Foxtrot G - Golf H - Hotel I - India J - Juliette K - Kilo L - Lima M - Mike N - November

20 O - Oscar Michiel de Ruyter P - Papa Q - Quebec R - Romeo S - Sierra T - Tango U - Uniform V - Victor W - Whiskey X - Xray Y - Yankee Z - Zulu

21 Antwoorden werkblad behorend bij kern A: Er zijn verschillende soorten seinen die gebruikt kunnen worden: - optische seinen: deze kun je zien - geluidsseinen: deze kun je horen De seinen die Michiel de Ruyter gebruikte, waren dat optische of geluidsseinen? Optische en geluidsseinen Zou er ook een combinatie mogelijk zijn? Waarom denk je dat? Ja, er waren situaties waarbij een vlagsein gecombineerd werd met een kanonsschot. Is het handig om van te voren het een en ander te bespreken als je gaat varen, of maakt het niet uit? Het antwoord is naar het inzicht van het kind gegeven. Als het goed is zal de leerling aangeven dat het bespreken van de signalen van belang is. Anders kan het risico ontstaan dat de seinen niet begrepen zijn Wat vind je ervan dat Michiel de Ruyter 44 soorten vlagseinen gebruikte en niet gewoon de rode, witte en blauwe zoals Maarten Tromp? Eigen inbreng van de leerling. Wat zou het voordeel ervan zijn om 44 soorten vlaggenseinen te maken? En wat het nadeel? Meer soorten betekent dat je meer kunt bespreken (voordeel) De vijand begrijpt ze niet, omdat het er zoveel zijn (voordeel) Meer soorten betekent dat er ook verwarring kan ontstaan als je de seinen niet kent of begrijpt (nadeel) Wat kan het gevolg zijn van een verkeerd sein? Een fout beleid bij het voeren van een oorlog Welke seinen worden tegenwoordig gebruikt: optische of geluidsseinen? Geef van elk soort twee voorbeelden: Optisch: , televisie, blauwe zwaailichten, vlaggen aan bijvoorbeeld de kust of je mag zwemmen of niet, een politieagent op een druk kruispunt. Geluid: telefoon, radio, sirenes, fluitje bij bijvoorbeeld een gymles Welke seinen worden in de klas gebruikt? Wc-vinger op steken-etc Gewoonten van de klas: gezichtsuitdrukkingen, klassenafspraken over vinger in de lucht steken etc Welke seinen kom je in het dagelijkse leven tegen als je naar school fietst? Zijn dat optische of geluidsseinen? Eigen inbreng van de leerling. Kun je een voorbeeld van seinen aangeven die je in je vrije tijd tegenkomt, bijvoorbeeld tijdens het sporten of televisiekijken? Eigen inbreng van de leerling Welke manier zou jij kiezen om een ander iets duidelijk te maken, de optische of de geluidsseinen. Mening van het kind

22 Werkblad bij kern B: Michiel de Ruyter Klaar? Ontcijfer de volgende tekst: wauw, ik snap deze signalen

23 Boodschapper in de vloot Achtergrondinformatie Vlaggen: Aan de hand van een vlag, konden de schepen elkaar herkennen op zee. Zo konden ze het land herleiden aan de hand van de vlag van het andere schip. Als groet en eerbewijs haalde men de vlag in totdat het schip gepasseerd was. Verdiende het andere schip die eer niet, dan liet men de vlag hangen. Dit kon echter wel problemen opleveren. Het was echter niet altijd zuivere koek, de vlag die gehesen was. Zo kon men namelijk ook onder een valse vlag varen. Door een valse vlag te hijsen kon een schip de vijand makkelijker benaderen. Het was wel zaak dat de goede vlag voor het zeegevecht gehesen werd. Anders kon de vijand de aanvaller beschuldigen van zeeroverij. Kwam het tot een zeegevecht tussen de schepen, dan werden er seinen naar de partners gegeven via de vlaggen. De opperbevelhebber had dit van te voren met de andere kapiteins doorgenomen zodat iedereen ook daadwerkelijk de betekenis van de vlaggen wist. De vlag en de plaats gaf aan welk signaal er werd doorgegeven vanaf het vlaggenschip. Verging het vlaggenschip, dan werd de opperbevelhebber naar het volgende schip gebracht. Vanaf dat moment werd dit schip het vlaggenschip. (Bron: De vloot van Michiel de Ruyter, Auteur:Dr. C.M. Schulten) In de hedendaagse vloot worden berichten op verschillende manieren over en weer gegeven. Hiervoor zijn verschillende technieken ontworpen: vlagseinen seinen met handvlaggen of armen lichtseinen met behulp van morsetekens geluidsseinen met behulp van morsetekens radiotelefonie radiotelegrafie mondeling met behulp van een megafoon of luidspreker Deze verschillende technieken zijn vastgelegd in het Internationaal Seinboek. In dat boek wordt beschreven welke betekenissen de seinen hebben, de manier van seinen, en wanneer er geseind wordt. De uitgebreide versie van dit boek kunt u vinden op Morsetekens: De punten zijn kort van duur, de strepen lang. A. - J S B -... K -. - T C L. -.. U D -.. M - - V E. N -. W F.. -. O X G - -. P Y H.... Q Z I.. R

24 Vlaggentekens: A - Alpha B - Bravo C - Charlie D - Delta E - Echo F - Foxtrot G - Golf H - Hotel I - India J - Juliette K - Kilo L - Lima M - Mike N - November O - Oscar P - Papa

25 Q - Quebec Michiel de Ruyter R - Romeo S - Sierra T - Tango U - Uniform V - Victor W - Whiskey X - Xray Y - Yankee Z - Zulu