tijdbom Klimaat legt onder schadebedrijf

Transcriptie

1 17 100e jaargang 24 november 2010 nr. Opinies en achtergronden voor de financiële professional Geen provisieverbod, maar stelselwijziging Dga-pensioen bij liquidatie nader toegelicht VB Baromer 2010: provisie verliest terrein Klantgericht verzekeren is gedrag, geen keurmerk Klimaat legt tijdbom onder schadebedrijf

2 Het doel van een vrijkomende lijfrente is voor iedereen anders. Wat het doel van een vrijkomende lijfrente voor uw klant ook is, AEGON heeft er een goed product voor. We hebben een compleet assortiment waarmee u uw klanten zowel nu als later kunt laten genieten van hun lijfrentekapitaal. Als u de aanvraag voor een traditionele lijfrente nu digitaal indient, krijgt u een opslag op de rekenrente. Zo profiteren u en uw klant van uw digitale bedrijfsvoering. Meer weten? Neem dan contact op met uw accountmanager of kijk op onze Intermediair Portal Eerlijk over later. AEGON Levensverzekering N.V., Postbus 23001, 8900 MB Leeuwarden. AEGON Levensverzekering N.V. is statutair gevestigd te Den Haag, Handelsregister AEGON Levensverzekering N.V. is ingeschreven in het register dat de AFM en DNB aanhouden.

3 HOOFDREDACTIONEEL Colofon Het Verzekeringsblad Opinies en achtergronden voor de financiële professional Hoofdredactie Michiel Huisman Redactie Alex Klein (adjunct-hoofdred.) Yvonne Neppelenbroek Medewerkers Jan Aikens drs. Robbert van Woerden Secretariaat Elly Gravendeel T E vbredactie@kluwer.nl I Postbus GA Deventer Uitgever Kluwer Nicole Gorseling E ngorseling@kluwer.nl Marketing Joris Krabbenborg Abonnementen en verzending Kluwer Afd. Klantcontacten Postbus AW Deventer T E info@kluwer.nl Abonnementsprijs ,00 incl. btw. Collectieve abonnementen meer dan 20 exemplaren: 10% reductie. Annulering abonnement is mogelijk tot 3 maanden voor het begin nieuwe abonnementsperiode. Losse nummer 8 excl. btw VB Specials: 12,25 excl. btw Advertenties Kluwer Postbus GA Deventer Emilie Kars-van der Goes T E EKars@kluwer.nl Media Order Service Toos Schurink T E mosdeventer@kluwer.nl Sluitingsdatum: Maandag 9 dagen voor het verschijnen. Zet- en litho kosten worden doorberekend. Ontwerp Edenspiekermann, Amsterdam Vormgeving Colorscan bv, Voorhout Fotografie Wilco van Dijen, Ton van Til, Karen Poelmann Druk Ten Brink, Meppel ISSN Natte voeten Hoewel er vooralsnog weinig aan de hand lijkt te zijn, tikt er onder het schadebedrijf een klimatologisch tijdbommetje. Het is niet de vraag of, maar wanneer uw klant daarvan de rekening krijgt gepresenteerd in de vorm van een forse premieverhoging. Dat constateren wij in een reportage over de gevolgen van klimaatveranderingen voor de verzekeringssector in deze editie van Het VB. Wij zijn daarmee heel wat minder laconiek dan het Verbond van Verzekeraars. Het overstromingsrisico is uitgesloten van dekking. Alleen neerslagschade blijft over als potentieel gevaar voor verzekeraars. Een flinke storm slaat een groter gat in de financiën. Zo luidt de reactie van Het Verbond. Mij verbaast dat. Ook zonder voor statisticus doorgeleerd te hebben, zie ik overal om mij heen de gevolgen van extreme regenval in combinatie met verstedelijking en landschapsinrichting, waardoor de waterhuishouding in ons toch al natte landje steeds minder op orde dreigt te zijn. Het KNMI noteert al sinds 2004 een toename van het aantal extreme buien in de zomer. De forse schadelast die daarmee gepaard gaat, is evident en aantoonbaar. De cijfers, ook de cijfers van het Verbond zelf, onderstrepen die waarneming. Staat het water de schadeverzekeraars wellicht nog niet hoog genoeg aan de lippen om aan de bel te trekken? De combined ratio s van het afgelopen jaar spreken andere taal en verzekeraars zou er alleen daarom al veel aan gelegen moeten zijn om op zijn minst met adequate, preventieve maatregelen de alsmaar toenemende neerslagschade niet uit de hand te laten lopen. Een urgentie die zich ook opdringt als je zo n bericht van De Telegraaf leest waarin wordt gesteld dat het aantal overstromingen van straten en wijken drastisch kan worden teruggebracht als mensen in plaats van tegels meer planten en grond in hun tuin gebruiken. Aan die collectieve bewustwording zou het Verbond kunnen bijdragen. Meer groen in plaats van tegels. Maatschappelijk verantwoordelijker en duurzamer kun je het niet hebben. Iets voor het Verbondsproject Verzekeraars Vernieuwen? Michiel Huisman mhuisman@kluwer.nl Kluwer BV legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements) overeenkomst. De gegevens kunnen door Kluwer, of zorgvuldig geselecteerde derden, worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten. Indien u hier bezwaar tegen heeft, kunt u contact met ons opnemen. Het Verzekeringsblad nummer november

4 6 Inhoud Hoofdredactioneel 3 Uitgelicht 6 Aegon schetst somber beleggingsbeeld Avéro innoveert, maar wel met afbreukrisico AOW: slechts 60% is gedekt door premies 18 Verzekeringsrecht 28 Geen zorgplicht, wel provisie? Toegelicht 30 Dga-pensioen bij liquidatie De Boekenplank 32 Laat jezelf zien! Mijn Zwitserleven Pensioen Nieuwe regels van social media De Pijnbank 34 VB-productanalyses en -recensies in De Wandeling 38 Een wandeling met Coen Mom, directievoorzitter Unirobe Meeùs Groep Column 40 Beroepsaansprakelijkheid in de ICT-sector MV&D! 42 Communiceren nieuwe stijl Interview 44 Efficiënt, laagdrempelig en hoogwaardig advies. Daar draait het om! Toegelicht 48 Goed werkgeverschap: de markt is aan zet! Producten 50 Noordhollandsche plust InternetPortaal Uitbreidingen WoonTrust-label Consumententools in DAK-webformule 52 Kort 52 Adfiz op de bres voor een betere markt Verzekeren volgens accountants geen optie Intermediairdagen Belastingdienst Barbier 54

5 12. DE REPORTAGE Klimaat legt tijdbom onder het schadebedrijf Het klimaat krijgt in toenemende mate grip op de schadelast van de branchegroepen Brand en Motor. Moeten schadeverzekeraars nieuwe klimatologische schadebeelden ontwikkelen? En in het verlengde daarvan, moeten ondernemers en consumenten zich zorgen maken over de gevolgen van het veranderende klimaat op de verzekerbaarheid van hun opstallen, inboedels en andere (zakelijke) belangen? Blijft simple risk wel zo simpel? Voor het Verbond van Verzekeraars is de hele klimaatdiscussie vooralsnog een storm in een glas water. De vraag is echter hoeveel windkracht dat glas er nog bij kan hebben. Want hoewel er vooralsnog weinig aan de hand lijkt te zijn, tikt er onder het schadebedrijf een klimatologisch tijdbommetje. Het is niet de vraag of, maar wanneer uw klant daarvan de rekening krijgt gepresenteerd in de vorm van een forse premieverhoging. 18. ANALYSE Geen provisieverbod, maar een stelselwijziging 24. MARKTONDERZOEK VB Barometer 2010 Het is een misverstand om de brief die minister De Jager naar de Tweede Kamer stuurde, uitsluitend te bestempelen als de inleiding tot een provisieverbod. Deze brief luidt een nieuwe periode in voor de hele branche en zal de geschiedenis ingaan als het startschot voor een stelselwijziging. Het is dan ook volkomen terecht dat organisaties als Adfiz, OvFD en FFP in hun reactie de nadruk gelegd hebben op de randvoorwaarden. 08. IN T VELD Klantgericht verzekeren is gedrag, geen keurmerk Uit eerder door GfK uitgevoerde onderzoeken voor de VB Barometer kwam naar voren dat de consument het helemaal niet zo belangrijk vindt hoeveel een intermediair aan hem verdient. Het gaat de consument voornamelijk om het totaalbedrag dat hij moet betalen voor een verzekering. Hoeveel de adviseur daarvan opstrijkt en op welke wijze dit gebeurt, is veelal minder van belang. De resultaten uit de VB Barometer 2010 laten echter een interessante verschuiving op dit vlak zien. Univé heeft geen Keurmerk Klantgericht Verzekeren maar mag zich wel de Klantvriendelijkste verzekeraar van Nederland noemen. Een bijzondere situatie die past bij de bijzondere positie die het Univé-label inneemt op het speelveld van verzekeraars en intermediairs. 22. DE PIJNBANK De nieuwe HOP van Cardif Stop de persen, want onze nieuwe woonlastenverzekering betekent niet minder dan een kleine revolutie in verzekeringsland, juicht Cees de Jong, managing director van Cardif, in zijn column in de vierde editie van Cardinfo. Wij komen niet verder dan een stipte make-over, maar niet revolutionair. Het Verzekeringsblad nummer november

6 Uitgelicht Branche Aegon schetst somber beleggingsbeeld De komende vier jaar is in geen enkele beleggingscategorie een hoog rendement te verwachten. Zelfs wie wat meer risico aandurft en belegt in aandelen of bedrijfsobligaties hoeft niet op meer dan 5 à 6% rendement te rekenen. Dat zei Olaf van den Heuvel van Aegon Asset Management op een recent gehouden beleggingscongres. Van den Heuvel verwacht wel dat de kapitaalmarktrente gaat stijgen. En dat is gunstig voor de pensioenfondsen. Bij een stijgende rente hoeven de fondsen minder te reserveren voor toekomstige uitkeringen. Daarmee verbetert hun dekkingsgraad. Groeiscenario voor Oost-Europa Van den Heuvel presenteerde de uitkomsten uit een jaarlijks terugkerend onderzoek van Aegon naar de verwachte economische groei en de beleggingsvooruitzichten. Hierin wordt tevens een somber beeld van de wereldeconomie geschetst. Over de lange termijn hebben aandelen een rendement van 8% per jaar. Na de recessie van de afgelopen periode lijkt een rendement van 5 of 6% voor pensioenfondsen dus te laag om goed te herstellen. Omdat de wereldeconomie de komende jaren niet veel groeit, zullen de resultaten van het bedrijfsleven daar niet of nauwelijks bovenuit komen. Daarnaast zijn veel aandelen in sectoren en regio s waar wel een goede groei wordt verwacht, zoals in de opkomende markten India en Brazilië, nu al hoog geprijsd. De positieve vooruitzichten zijn dan al opgenomen in de prijzen van die aandelen en obligaties. Het meest positief is Van den Heuvel nog over Oost-Europa: Daar zijn aandelen nog relatief betaalbaar en verwachten we een goede groei. Van Duijn s beleggingsadvies Jaap van Duijn (hoogleraar en ex-directie Robeco), algemeen erkend goeroe op het gebied van beleggen, onderschreef in zijn presentatie op genoemd congres de gang van zaken die Van den Heuvel voorziet. Niettemin had hij toch nog wel wat particuliere beleggingstips in zijn koffertje. Vooral beleggen in economieën die groei vertonen, hield hij zijn gehoor voor en verwees daarbij vooral naar Aziatische landen. Daartoe uitgedaagd door zijn gehoor werd hij na afloop van zijn presentatie nog concreter toen iemand uit het publiek benieuwd was naar zijn persoonlijke asset mix. 85% in aandelen en 15% leningen aan mijn kinderen. Niet gehinderd door wet- en regelgeving en daarmee veel vrijer in zijn keuze van assetmix dan pensioenfondsmanagers toonde hij zich persoonlijk niet ontevreden over de huidige beleggingsmogelijkheden. Hij concretiseerde zijn advies met een persoonlijke noot die vooral interessant kan zijn voor financieel planners. Beleg voor 50% van het totaal in aandelen van groeiende economieën, maar dan wel gespreid over verschillende landen. Op de pof Van Duijn rekende verder af met de mythe dat Amerikanen op de pof leven. Nederlandse huishoudens hebben tweemaal zo hoge schulden. Dat wordt volgens hem een niet onaanzienlijk financieel probleem in de toekomst. Hij maakte zich geen enkele zorgen over het overheidstekort, maar wel het tekort bij huishoudens. Zeker als de huizenmarkt zich niet (voldoende) herstelt. Kans op double dip is reëel Aegon Asset Management berekent al meer dan tien jaar langetermijnscenario s. Ieder jaar wordt een update gepubliceerd voor de komende vier jaar én rekenschap afgelegd over verwachtingen uit het verleden. Dit rapport vormt het basisscenario van Aegon Asset Management. De kans dat dit basisscenario zich ontvouwt, schat Van den Heuvel op 60%. Naast dit basisscenario zijn er nog twee scenario s uitgerekend. Het slechtste scenario is dat van een tweede recessie (de veelbesproken double dip ). De kans daarop blijft volgens Van den Heuvel reëel en wordt in de komende vier jaar geschat op 25%. De kans op een uitgesproken positief scenario met een wereldwijde snelle economische groei wordt geschat op slechts 15%. 6 Het Verzekeringsblad nummer november 2010

7 UITGELICHT Particulier WPC kapitelt akkoord SNS Reaal en Verliespolis Stichting Verliespolis en SNS Reaal hebben in de woekerpolisaffaire een definitief akkoord bereikt. Stichting Woekerpolis Claim (WPC) vindt de uitwerking van de overeen gekomen compensatieregeling echter onvoldoende. Deze zou nadelig uitpakken voor polishouders die hun premie willen verlagen en voor klanten met een spaar/beleggingsverzekering. WPC eist nu van SNS Reaal dat zij uiterlijk begin december alsnog tot een nieuw en beter akkoord met WPC komt. Zo niet, dan volgen juridische stappen. Pensioen/EB Avéro innoveert, maar wel met afbreukrisico Avéro Achmea komt begin 2011 met een nieuw pensioenproduct en een nieuwe tool voor het beheer van (verzekerbare) arbeidsvoorwaarden. Aldus de verzekeraar vorige week tijdens de Pensioen Inspirience, een jaarlijks congres over pensioenactualiteiten en andere relevante zaken die in de sector spelen. Waardewijs Pensioen Het pensioenproduct wordt gelanceerd op een moment dat nog niet alle specificaties klaar zijn. En daarmee neemt de verzekeraar een mogelijk afbreukrisico voor lief. Het gaat om een beschikbaar premiepensioen op basis van beleggingen met netto staffels en op termijn volledige straight through processing. De lancering wordt voorzien in het eerste kwartaal van In ieder geval zijn dan nog niet de opting out -mogelijkheden en een Anw-hiaatdekking aan het product toegevoegd. Wel garandeert Avéro Achmea dat de beschik bare portal zorgt voor een directe verwerking. Dat wil in ieder geval zeggen dat de invoer van de adviseur ook direct de input voor de backoffice bij Avéro is. Straight through processing impliceert eveneens dat de gegevens die gebruikt zijn voor de offerte ook de gegevens voor de administratie zijn, zodat er geen (financiële) verschillen kunnen optreden in het proces van offreren en administreren. Arbeidsvoorwaardenwerkplaats Een nieuwe tool die Avéro in ontwikkeling heeft, is de arbeidsvoorwaardenwerkplaats waarmee (verzekerbare) arbeidsvoorwaarden die via Avéro Achmea tot stand zijn gekomen, vastgelegd, gemuteerd en ingevoerd kunnen worden. Ook hier geldt dat de tool zijn marktintroductie beleeft op een moment dat nog niet alle specificaties zijn ingeregeld. Waardeoverdrachten voor pensioen en ziekmeldingen bijvoorbeeld kunnen nog niet verwerkt worden. De tool werkt via een batchverwerking (dus nog niet online/real time) en de gegevensinvoer vindt plaats op basis van een Excel-applicatie. Pensioen Inspirience Het pensioenproduct en de arbeidsvoorwaardentool werden voorgesteld op een congres van Avéro Achmea: de Pensioen Inspirience. Ruim tachtig intermediairs, waarmee de verzekeraar samenwerkt, gaven acte de présence en waren deelgenoot van een openhartig welkomstwoord van ceo Jack Hommel: Achmea is marktleider in bankverzekeren en in direct writing. Maar in het intermediaire kanaal gaat het nog niet zoals we voor ogen hebben. Enthousiasme Wat tijdens het congres opviel, was dat Avéro meer naast het distributiekanaal staat en er een grote betrokkenheid bij voelt, dan dat de verzekeraar van bovenaf het kanaal wil aansturen. En dat klonk door tot in alle details van bijvoorbeeld voornoemde (product)innovaties. Een kwetsbare opstelling op basis van partnership was in woord en uitvoering merkbaar. En dat werd hoorbaar door de aanwezigen gewaardeerd die zich betrokken voelden bij de initiatieven die de verzekeraar naar voren bracht. Marktonderzoek AOW: slechts 60% is gedekt door premies In de eerste helft van 2010 is ruim 500 miljoen meer uitgegeven aan de AOW dan in het eerste halfjaar van De AOW-uitgaven worden nu nog maar voor ruim 60% gedekt door de premies. Het CBS becijferde dat het aantal AOW ers in het eerste half jaar van 2010 met is toegenomen naar bijna 2,9 miljoen. Gedurende deze periode werd 14,9 miljard uitgegeven aan de AOW. Dit is 3,6% meer dan in dezelfde periode een jaar geleden. Ongeveer 10% van de AOW ers woont in het buitenland. Rijksbijdragen De ontvangen premies dekken ruim 60% van de AOW-uitgaven. De overheid draagt het overige deel bij. Het afgelopen decennium is het aandeel van de rijksbijdragen sterk gestegen. De AOW-premie werd eind jaren negentig bevroren op 18% van het inkomen. De structurele stijging van de uitgaven vanwege de vergrijzing wordt opgevangen uit de algemene middelen, waaraan ook 65-plussers bijdragen. Het Verzekeringsblad nummer november

8 Klantgericht verzekeren is gedrag, geen keurmerk PIETER VAN DEN BAN Pieter van den Ban werkt sinds 1997 bij Univé. Hij heeft een studie Agrarische Bedrijfskunde gevolgd. Zijn loopbaan kwam via de veevoeding, het bankbedrijf, de vakbond en organisatieadvies uit bij Univé. Van den Ban is getrouwd met Anneke Dekker en heeft twee zonen van respectievelijk 15 en 18 jaar. 8 Het Verzekeringsblad nummer november 2010

9 IN T VELD Univé heeft geen Keurmerk Klantgericht Verzekeren, maar mag zich wel de klantvriendelijkste verzekeraar van Nederland noemen. Een bijzondere situatie die past bij de bijzondere positie die het Univé-label inneemt op het speelveld van verzekeraars en intermediairs. Univé zat niet bij de eerste lichting van 25 verzekeraars die op dinsdag 5 oktober het Keurmerk Klantgericht Verzekeren (KKV) kregen uitgereikt door de Stichting toetsing verzekeraars (Stv). Het ziet er ook niet naar uit dat het label Univé op korte termijn aan dit keurmerkregister, een initiatief van het Verbond van Verzekeraars, wordt toegevoegd. Univé ondersteunt dit initiatief en heeft intern besloten om projectmatig toe te werken naar dit keurmerk. Maar dan wel in ons eigen tempo, aldus Pieter van den Ban, directeur Distributie bij Univé Verzekeringen, die hiervoor ook een goede reden blijkt te hebben. De thema s waarop het keurmerk is gebaseerd, zijn: voor de klant begrijpelijke en heldere informatie en voorlichting, zorgvuldige en voortvarende dienstverlening, goede telefonische bereikbaarheid, onderzoek naar klanttevredenheid en een eigen kwaliteitsbeleid en kwaliteitsmanagement. Van den Ban: De vraag is of het per se noodzakelijk is om dit te bewijzen door het halen van het KKV? Volgens mij moet je het gewoon laten zien door je gedrag, elke dag opnieuw. Klantvriendelijkste verzekeraar Daar heeft Van den Ban een sterk punt te pakken. Het keurmerkloze Univé werd dit jaar voor de tweede keer op rij uitgeroepen tot de meest klantvriendelijke verzekeraar van Nederland. Voorafgaand aan deze verkiezing, officieel het Klantvriendelijkste bedrijf van Nederland geheten, deed MarketResponse een online onderzoek onder 2500 Nederlandse consumenten. Hen werd gevraagd aan te geven in hoeverre hun ervaringen overeenkwamen met de vijf gouden regels die klantvriendelijkheid kenmerken en luiden: 1. Wees beschikbaar als de klant dat vraagt. 2. Kom de belofte, die je in reclame maakt, na. 3. Doe niet moeilijk over formaliteiten. 4. Geef je fouten toe en los ze op juiste wijze op. 5. Val de klant niet onnodig lastig. Univé haalde een gemiddelde totaal - be oordeling van 8,2. De hoogst beoordeelde gouden regel is beschikbaarheid. In een tijd waarin het vertrouwen van de consument in de financiële branche niet optimaal te noemen is, heeft Univé het toch voor elkaar gekregen om dit jaar als enige verzekeraar de top 10 van meest klantvriendelijke bedrijven van Nederland te bereiken. Het verzekeringslabel zag een plek op het podium aan zich voorbijgaan. Maar met concurrenten als ANWB, Bol.com, IKEA en Landal GreenParks heeft Univé met het bereiken van een zesde plaats in de top 10 al een mooie prijs in de wacht gesleept: een opsteker voor het imago van de financiële branche. Een bijzondere marktpositie In het onderzoeksrapport wordt Univé genoemd als een bedrijf waarmee de meeste klanten geen face to face -contact onderhouden. Om die reden vinden de onderzoekers het des te opvallender dat de verzekeraar vooral goed scoort op beschikbaarheid. Zo opvallend is dat dus niet. Univé neemt op het speelveld van verzekeraars en intermediairs een bijzondere plaats in. Het label is enerzijds ri sicodrager van simple-riskschadeverzekeringen. Anderzijds staat het label voor 24 zelfstandige Onderlingen met in totaal circa 150 advieskantoren. Hier worden naast de eigen Univé brand-, schade- en zorgverzekeringen ook de levensverzekeringen en hypotheken van andere verzekeraars geadviseerd aan zowel particulieren als zakelijke klanten. Elke lokale coöperatie is eigenrisicodrager voor het brandrisico. Daarnaast bemiddelen de kantoren voor Univé Schade en Univé Zorg. Dat het label zo hoog scoort op bereikbaarheid is te danken aan de circa 150 advieskantoren waarop het Univémerk prijkt. Van de 24 zelfstandige Onderlingen heeft het AM-Jaarboek er veertien opge nomen in de intermediaire top 130-lijst. Een afhankelijk onafhankelijke Op het gebied van simple-riskproducten is het Univé-label verre van onafhankelijk te noemen. De onafhankelijkheid van de Univé-kantoren is te Het Verzekeringsblad nummer november

10 HISTORIE vinden in de complexe producten. Ziet de klant het verschil in direct en onafhankelijk? Mits je duidelijk bent over de scheidslijn, dan heeft de klant daar geen probleem mee. We hebben op het gebied van schade een goede naam opgebouwd. De klant kan erop vertrouwen dat hij met ons eigen schadeproduct een goed product in huis haalt. In de praktijk kijkt een klant er ook niet raar van op dat hij standaard het Univé-label geadviseerd krijgt. Univé profileren als finan cieel planner past niet bij het merk, dan ga je een stap te ver Bij simple-riskproducten is afhankelijk of onafhankelijk zijn ook geen issue voor de consument. Dat leeft alleen bij de complexe producten. In het geval ons eigen schadeproduct niet aansluit bij de behoeftes van de klant, kan de ad viseur het product alsnog elders sluiten. Bij het advies staat het klantbelang voorop. Dat maakt het adviseren bij Univé nu zo mooi. Aansturing vanuit de koepel De manier van klantadvisering kan per zelfstandige Onderlinge verschillen. De centrale organisatie (Coöperatie Univé U.A.) onderzoekt op dit moment de mogelijkheden om dit aspect meer te unifor meren en centraal te faciliteren, een soort intern keurmerk voor advies. Als merk ben je zo sterk als je zwakste schakel. De centrale organisatie heeft formuleafspraken gemaakt met de zelfstandige Onderlingen. Daarin speelt uniformiteit en de bewaking daarvan een belangrijke rol. Digitale ontwikkeling Univé loopt al langere tijd aan kop als het gaat om verzekeren via internet. Die positie is door de fusie -inspanningen met VGZ-IZA-Trias tot UVIT deels verloren gegaan. Van den Ban is echter overtuigd van een snelle inhaalslag. Als je kijkt naar simple risk, dan krijgt de klant in de nabije toekomst steeds meer online de regie over zijn eigen risico s. Hiervoor gaan we onder de noemer Mijn Univé Univé is een coöperatieve vereniging die zonder winstoogmerk werkt, dus haar klanten zijn tevens haar leden. De oudste Univé Onderlinge is in 1794 opgericht. In 1991 is de huidige groep ontstaan vanuit een fusie tussen NOVO en DLG, waaraan in 1992 de zorgverzekeraar Noord-Holland-Noord is toegevoegd. Univé telt ongeveer 3500 medewerkers: circa 1700 bij de drie centrale vestigingen in Arnhem (Coöperatie Univé U.A.), Assen (N.V. Univé Schade) en Alkmaar (N.V. Univé Zorg), en zo n 1800 bij de circa 150 Univé-vestigingen, verspreid over heel Nederland. nieuwe toepassingen ontwikkelen. Datzelfde geldt voor het ontwikkelen van tools waarmee de Onderlingen zich regionaal kunnen profileren. Ook hier profiteren de kantoren van de kracht die wij als centrale organisatie met één label kunnen bieden. Het zelf ontwikkelen en bouwen van online toepassingen is kostbaar. Wij bouwen één internetsite waarvan 150 advieskantoren profiteren. Dat drukt per kantoor enorm de kosten. Voorop staat wel de keuze van de klant. We dwingen niemand om online te gaan. Er is een grote groep klanten die niet zo snel digitaliseert als her en der wordt gesuggereerd. Voor alle klanten blijven onze 150 verzekeringskantoren bereikbaar. Voor jongeren heeft Univé het Zekur-label, waarmee geheel online een zorgpolis kan worden aangevraagd en beheerd. Van persoonlijk advies is in dit geval geen sprake. Meer dan schade alleen De centrale organisatie zou graag zien dat het Univé-label wordt gezien als het merk voor een breed en diepgaand financieel advies. Het Univéadvies zou ons keurmerk moeten zijn, stelt Van den Ban. Dat vraagt een nieuwe profilering waarbij we ons bij iedere stap steeds weer moeten afvragen of het merk daarmee geloofwaardig blijft. Onszelf profileren als financieel planner past niet bij het merk Univé, dan ga je een stap te ver. Om te beginnen gaan we duidelijker maken dat we naast simple risk ook kennis hebben en advies kunnen geven op het gebied van de complexere verzekeringsoplossingen. Mensen hebben bij Univé nog steeds, uitzonderingen daargelaten, het beeld van een schadeproduct. Dat kenmerkende beeld willen we langzaamaan ombuigen naar een uitstraling van allround advies. In dit proces leert de centrale organisatie ook weer van initiatieven die de zelfstandige Onderlingen ontwikkelen. De formule van Univé Stad en Land, waarbij meerdere financiële partijen de klant onder één Univé-dak adviseren, is er zo een. Provisievraagstuk Als schadeverzekeraar heeft Univé vooralsnog weinig te vrezen van het op handen zijnde provisieverbod. Datzelfde geldt voor de Onderlingen die allemaal zelfstandig risicodrager zijn voor de brandpolis. De overige schadeverzekeringen uit de Univé-stal worden via een intern provisiemodel verrekend. En dat systeem blijft ook onder de nieuwe provisie dus gehandhaafd. Op de vraag hoe het toekomstige verdienmodel voor het adviseren van complexe producten er uit ziet, moet Van den Ban het antwoord schuldig blijven. Univé heeft nog geen businesscase op de plank liggen voor de beloning rond complexe producten. Het is actueel en komend jaar zullen we het provisievraagstuk samen met ons profileringsvraagstuk, in overleg met de aangesloten Onderlingen en hun kantoren, verder uitwerken. Door: Alex Klein 10 Het Verzekeringsblad nummer november 2010

11

12 DE REPORTAGE Het klimaat krijgt in toenemende mate grip op de schadelast van de branchegroepen Brand en Motor. Moeten schade verzekeraars nieuwe klimato logische schadebeelden ontwikkelen? En in het verlengde daarvan, moeten ondernemers en consumenten zich zorgen maken over de gevolgen van het veranderende klimaat op de verzekerbaarheid van hun opstallen, inboedels en andere (zakelijke) belangen? Blijft simple risk wel zo simpel? Klimaat legt tijdbom onder schadebedrijf 12 Het Verzekeringsblad nummer november 2010

13 Het Centrum voor Verzekeringsstatistiek (CVS) rondde dit jaar een studie af naar de mogelijke impact van klimaatverandering op particuliere opstal- en inboedelverzekeringen. De resultaten beperkten zich tot het in kaart brengen van het verband tussen neerslag en de schadelast voor brandverzekeraars. Dat klimaatverandering de komende jaren in Nederland meer schade zal toebrengen aan woningen, dat staat volgens de onderzoekers als een huis. Toch geeft het rapport geen enkele reden tot paniek. Fred Treur, manager CVS: Bij een forse storm is de financiële impact voor verzekeraars in de meeste gevallen fors hoger dan bij een flinke neerslag. Juist bij storm verwacht het KNMI op de langere termijn geen extreme toename in Nederland. Het overstromingsrisico is hier nog steeds uitgesloten van dekking, dus blijft alleen de neerslagschade over als potentieel gevaar voor verzekeraars. Het is een belangrijk schadeelement, maar een flinke storm slaat, zoals gezegd, een groter gat in de financiën. En daarmee is de hele klimaatdiscussie voor verzekeraars vooralsnog een storm in een glas water. De vraag is echter hoeveel windkracht dat glas er nog bij kan hebben. Bewustwording De extremen in het weerbeeld volgen elkaar snel op. Zelfs tijdens het voorbereiden en schrijven van dit artikel werden op klimatologisch gebied een aantal records gebroken. De zwoelste novembernacht sinds 1901, de overstromingen in Limburg en België. Natuurlijk is dat toeval. Maar door met het klimaat bezig te zijn, ga je er meer over nadenken en vallen zelfs de kleine dingen op in de dagelijkse weerpraatjes. U bent na het lezen van dit artikel geen klimatologisch wonder rijker. Met deze reportage hoop ik wel dat u zich meer bewust wordt van de gevolgen die een veranderend klimaat heeft op de verzekeringssector. Want hoewel er vooralsnog weinig aan de hand lijkt te zijn, tikt er onder het schadebedrijf een klimatologisch tijdbommetje. Het is niet de vraag of, maar wanneer uw klant daarvan de rekening krijgt gepresenteerd in de vorm van een forse premieverhoging. Weinig vet op de botten Het schadebedrijf is door een totaal verzadigd speelveld sterk concurrerend op prijs. Dat maakt het voor een individuele verzekeraar lastig om een premieverhoging door te voeren in het geval de inkomsten en uitgaven uit de pas lopen. Echter, hoe lang kunnen verzekeraars nog bezuinigen op hun bedrijfskosten? Na de slechte financiële resultaten over 2008 wisten de schadeverzekeraars in 2009 gezamenlijk de bruto bedrijfskosten met bijna één procentpunt van de verdiende premie terug te brengen. Het bleek de welbekende druppel op een gloeiende plaat. In het jaarverslag van het Verbond van Verzekeraars valt te lezen dat de netto combined ratio van het Schadebedrijf (som van schadelast + bedrijfskosten in verhouding tot de verdiende premie, exclusief herverzekering) in 2009 het De prognose was één grote landelijke calamiteit in de tien jaar. Nu is dat enkele kleinere lokale extremen per jaar getal 100 bedroeg. Dat betekent dat de inkomsten even hoog zijn als de uitgaven, zonder dat daarbij rekening is gehouden met het beleg - gings resultaat. Ten opzichte van 2008 is dit een verslechtering met twee procentpunten. Ten opzichte van 2005 is dat een verslechtering met maar liefs zeven punten. Brand en Motor De branchegroepen Brand en Motor worden het meest aangesproken als zich een klimaatgerelateerde gebeurtenis voordoet. Hagelstenen, storm en stevige regenbuien leiden steevast tot een verhoging van het aantal claims binnen deze sectoren. Kijken we naar de branchegroep Brand, waar opstal en inboedel onder vallen, dan bespeuren we in 2009 een forse daling van de netto combined ratio. In het piekjaar 2007 kwam dit percentage uit op 101, vorig jaar noteerde Brand het getal 93. Een meer positieve verhouding dus tussen premie-inkomsten en schadelast. In 2005 bedroeg de netto combined ratio Brand nog 87. Bij de branchegroep Motor verliep het schadebeeld door weersinvloeden de laatste jaren een stuk minder florissant. De hagelbui op 23 juni 2008 en de toename van ruitschade in vooral de winterperiode, speelde de markt danig parten. Ook de hevige sneeuwval in de tweede helft van december 2009 heeft door de ontstane gladheid veel WA- en cascoschade veroorzaakt. De netto combined ratio van Motor komt in 2009 uit op 103. Een nieuw dieptepunt na de 100 punten notering in Het is dan ook verbazingwekkend dat het premievolume van de branche Motor in 2009 met bijna 2 procent is gedaald ten opzichte Het Verzekeringsblad nummer november

14 van 2008, het jaar waarin de inkomsten en uitgaven op een gelijk niveau uitkwamen. Ook in 2010 is een duidelijke actie om tot een betere verhouding tussen inkomsten en uitgaven te komen, niet van de grond gekomen. Vertrouwt de branche net als in 2009 weer op een verbetering van de beleggingsopbrengsten of gokken we dit jaar op een milde winter met weinig steenslag? Het stormjaar 2007 CVS-manager Fred Treur gaf eerder al aan dat een extreme storm een fors gat kan slaan in de financiële buffers van verzekeraars. Het CVS berekent jaarlijks hoe groot de kans is op brand, storm, Klimaatveranderingen zullen de komende jaren in ons land meer schade toebrengen aan woningen waterschade, diefstal en glasschade bij zowel inboedel- als opstalverzekeringen. In 2007 bleek weer eens dat een forse calamiteit het aanwezige vet op de botten van een gemiddelde schadeverzekeraar als sneeuw voor de zon doet verdwijnen. In dat jaar drukt slechts één klimatologische storing op de schadestatistieken. De storm Kyrill die op 18 januari over West-Europa raasde, deed de stormschadekans bij opstalverzekeringen stijgen van 0,2 procent in 2006 naar 2,3 procent in De gemiddelde schadelast per polis liet dat jaar een stijging van twee tot maar liefst 32 euro zien. Ongekend veel, concludeerde CVS-statisticus Hein Ririassa destijds. Tijdens deze storm, in Nederland de zwaarste sinds 2002, was het gedurende lange tijd langs de gehele kust windkracht 10 en viel er uitzonderlijk veel neerslag, op veel plaatsen 50 tot 60 mm in een tijdsbestek van nog geen 36 uur. Uit cijfers van het Verbond van Verzekeraars bleek later dat Kyrill in Nederland voor ruim 330 miljoen euro schade heeft aangericht bij particulieren en bedrijven. Hiervan is 90 procent geclaimd op een gebouw/inboedelverzekering. Dat komt overeen met tien procent van het totale premievolume in 2007 voor herverzekering. In Europees verband leverde Kyrill verzekeraars een totale schadepost van vier miljard euro op. Op 25 januari 1990, werd ons land getroffen door de zwaarste storm van de laatste decennia. Zeventien mensen verloren het leven. De samenleving werd ontwricht en het openbaar vervoer kwam tot stilstand. De Nederlandse verzekeraars keerden ruim zevenhonderd miljoen euro uit aan schadevergoedingen. Lokale extremiteiten De januaristorm uit 2007 is voor Nederlandse begrippen gelukkig een zeldzaamheid. Op lokaal niveau zien we echter wel degelijk een toename van extremiteiten. In het weekend van 21 juni 2008 woedde er een fikse zomerstorm. Vooral het oosten en zuiden van het land leden veel schade door hagelstenen zo groot als pingpongballen. De enorme hagelstenen dreven de gemiddelde herstelprijs van een auto na stormschade op van gemiddeld 900 euro tot gemiddeld 2500 euro per auto. Veel voertuigen, waaronder ook veel caravans, moesten worden uitgedeukt en overgespoten. Alleen Interpolis keerde die dag al voor 14,3 miljoen euro aan schadepenningen uit. Extreme weersomstandigheden veroorzaakten deze zomer veel schade bij particulieren en bedrijven. Windstoten tot 100 kilometer per uur met plaatselijk forse neerslag bleken voor veel bomen, die in de zomer vol in blad staan, desastreus. In Brabant werden de dorpen Helenaveen en Neerkant door honderden omgewaaide bomen afgesloten van de buitenwereld. In de Achterhoek en in het Gelderse Vethuizen bij Doetinchem, richtte een windhoos grote materiële en persoonlijke schade aan. Windhozen zijn volgens het KNMI vrijwel niet te voorspellen. Veel mensen werden ondanks een weeralarm door dit extreme klimatologische geweld overvallen. De KNMI-statistieken wijzen uit dat minder zware windhozen gemiddeld enkele malen per jaar zeer plaatselijk een enorme ravage (en dito schadelast) veroorzaken. CVS neerslagrapportage Het CVS rondde dit jaar een studie af naar de mogelijke impact van klimaatverandering op particuliere opstal- en inboedelverzekeringen. Het is voor het eerst in Nederland dat doorgerekend is welke impact klimaatverandering op schadeclaims kan hebben. Bij het onderzoek werden statistisch materiaal en de klimaatscenario s van het KNMI gecombineerd met historische data van schadeverzekeraars. Deze combinatie leidde tot de slotconclusie dat klimaatverandering de komende jaren in Nederland meer schade zal toebrengen aan woningen. Bij een gematigd klimaatscenario, waarbij de gemiddelde temperatuur één graad stijgt, zal volgens berekeningen van het CVS de waterschade bij opstalverzekeringen in bijvoorbeeld de Randstad tussen de 6 en 11 procent toenemen. Bij het warme scenario, waarbij de gemiddelde temperatuur tot 2050 twee graden omhoog gaat, kan de schaderekening wegens wateroverlast 19 tot 22 procent stijgen. Vooral de verwachte toename van heftige regenbuien in de zomermaanden kan tot een toename van neerslagschade leiden. Overigens consta- 14 Het Verzekeringsblad nummer november 2010

15 teert het KNMI al sinds 2004 een toename van het aantal extreme buien in de zomer. Trend bij opstal Het aandeel weergerelateerde inboedelschaden ligt in de periode tussen de drie en zeven procent van de totale schade. In 2008 werd ongeveer tien miljoen euro op de inboedelverzekering geclaimd als gevolg van neerslag. Dat is verre van schokkend te noemen. Daarbij moet opgemerkt worden dat de schadeclaims in de periode november tot en met april buiten de analyse zijn gehouden. Hiertoe is door het CVS besloten om claims als gevolg van sneeuw- en smeltwaterschade uit te sluiten in de analyse. Bij inboedelverzekeringen wordt onder neerslagschade regen-, sneeuw- en smeltwaterschade verstaan. Bij de opstalschade is een duidelijke trend zichtbaar als het gaat om neerslagschaden. Uit de schadedata blijkt dat dit aandeel in de tijd toeneemt. In de periode ligt het aandeel tussen de 5% en 30%. Van 1996 tot nu toe ligt het aandeel tussen de 15% en 45%. De totale schadelast als gevolg van neerslag bij de opstalverzekeringen bedraagt in 2008 ongeveer tachtig miljoen euro. Een serieus getal! Provinciale verschillen Het CVS-onderzoek maakt ook inzichtelijk dat zowel de neerslag als de schade per provincie sterk kunnen verschillen. In de zuidelijke provincies valt de minste neerslag, gevolgd door de noordelijke provincies. De provincies in het midden van het land kennen de meeste regenval. Voor de schadefrequentie (aantal schaden per 100 polissen) ligt het beeld iets anders. Ook hier scoren de middelste provincies hoger dan de noordelijke provincies, maar met uitzondering van Zeeland is de schadefrequentie in de zuidelijke provincies Brabant en Limburg beduidend hoger. Sneeuwpret versus blikschade Begin dit jaar deed het CVS al onderzoek naar sneeuwschade aan en door personenauto s. Aanleiding vormden de hevige sneeuwbuien die ons land rond kerst teisterden. Nederland beleefde vorig jaar, volgens de regels van het KNMI, een witte kerst. Dat gebeurde voor het laatst in Op 17 en 18 december viel tien tot dertig cm sneeuw; op 20 december tien tot in het noorden van ons land zelfs veertig centimeter. Op basis van KNMI-gegevens bracht het CVS alle sneeuwdagen in kaart. Er werd gekeken of er al sneeuw lag, hoe dik die laag was en of er verse sneeuw viel. Die informatie is gecombineerd met het dagelijkse aantal schadegevallen met en door personenauto s dat bij verzekeraars is gemeld. CVS-statisticus Evert van Steenbergen lichtte de resultaten toe in het Verbondsblad Verzekerd! TOP 5 SCHADELAST DOOR GROTE STORMEN 25 januari 1990: 700 miljoen 18 januari 2007: 330 miljoen 27 oktober 2002: 100 miljoen 8 januari 2004: 50 miljoen 28 februari 2010: 23 miljoen (Limburg: 21 miljoen) Top 3 schadelast door grote stormen Interpolis 25 januari 1990: 110,4 miljoen 18 januari 2007: 74,5 miljoen 27 oktober 2002: 40,9 miljoen Van Steenbergen: Als er op een dag sneeuw valt en er aan het eind van de dag minder dan 5 cm ligt, is het aantal schadegevallen al snel tien tot twintig procent hoger. Bij veel sneeuwval (meer dan 5 cm) zien we zelfs een stijging tot wel vijftig procent. Ligt er echter een klein laagje (één tot drie cm) en er komt op die dag geen verse sneeuw bij, dan merken verzekeraars daar niets van. Zulke dagen zorgen met andere woorden niet voor meer schadegevallen aan auto s dan op gewone dagen. Toekomstmuziek Voor dit onderzoek werden over een periode van ruim 20 jaar circa opstalverzekeringen en 1,5 miljoen inboedelverzekeringen gevolgd en in verband gebracht met neerslaggegevens van het KNMI. Bij particuliere opstalverzekeringen bleek er een duidelijke relatie tussen de door het KNMI gemeten maximale neerslag per dag in één uur en het aantal gemelde schadeclaims. In de periode van 1987 tot 2008 zag het CVS een groter aantal schaden bij intensere buien in de zomermaanden. Het onderzoek naar het verband tussen neerslag en de schadelast voor brandverzekeraars is in opdracht van de issuecommissie Klimaat van het Verbond opgesteld. Deze commissie, die in 2008 is opgericht, heeft als taak de vermoedelijke gevolgen (schadefrequentie en -omvang) van de klimaatverandering voor de Nederlandse schadeverzekeraars in kaart te brengen. Het Verzekeringsblad nummer november

16 Voor het CVS is het klimaatrapport echter niet meer dan een inleiding van een groter geheel. Het onderzoeksinstituut van het Verbond van Verzekeraars gaat nu, samen met de Vrije Universiteit Amsterdam, extreme weerincidenten bestuderen. Hierbij ligt de nadruk op de financiële impact van deze extremen. Uiteindelijk hopen de onderzoekers te kunnen becijferen wat de klimaatverandering de financiële sector gaat kosten. Fred Treur: We hebben met onze klimaatstudie een beeld willen schetsen. Verbanden leggen door diverse bestanden en cijferreeksen aan elkaar te koppelen. Maatregelen op Verbondsniveau naar aanleiding van ons onderzoek verwacht ik niet. Klimaatverandering is iets wat in de toekomst ligt, en waarvan je nu hooguit de eerste verschijnselen ziet. Een forse premieverhoging is helemaal niet noodzakelijk als particulieren preventieve maatregelen treffen SAMENGEVAT Interpolis Volgens het CVS is de kans op waterschade het hoogst in Noord-Brabant en Limburg. Het hoofdkantoor van Interpolis staat in Tilburg. Het toeval wilde dat ook deze stad op 14 november te kampen had met wateroverlast. De rondweg stond onder water en de tunnel onder de spoorlijn naar Eindhoven en Den Bosch was ondergelopen. Wat merkt Interpolis met circa woonhuispolissen in portefeuille van de klimaatverandering? Richard de Jong, manager schade bij Interpolis: Regen- en hagelbuien worden heviger in omvang met vooral lokaal veel overlast. Ook het aantal schadeclaims als gevolg van bliksem neemt fors toe. We houden daar ook al rekening mee in onze prognoses. Vroeger hielden wij rekening met één grote landelijke calamiteit in de tien jaar. Nu nemen we ook een aantal kleinere lokale calamiteiten per jaar in de prognose mee. Als er ergens in Toename klimaatgerelateerde zaken aangetoond Lokale extremen nemen jaarlijks toe Schadelast is nog beheersbaar, maar voor hoelang? Onderhoud aan opstallen schiet tekort Risicobewustzijn moet omhoog één uur meer water valt dan het maandgemiddelde, dan spreek je toch wel van een lokale extremiteit. Die gebeurtenissen zien we de laatste vier à vijf jaar vaker voorbij komen. Beheersbaar verzekeren door preventie De frequentie van dit soort extremen en de daaruit vloeiende schadelast is volgens De Jong niet van een dergelijke omvang dat er direct maatregelen nodig zijn. De verzekeraar ziet bij het beperken van de schadelast vooral een grote rol voor de consument weggelegd. Oorzaken van schade zijn bij particulieren vaak te herleiden naar de woning zelf. Loszittende dakpannen, verstopte afvoeren, losstaand tuinmeubilair. In de praktijk is dit lastig aan te tonen en is ons belang vooral gericht op het snel en correct afhandelen van claims. Als iemand tijdens een storm de ramen open heeft staan en die waaien eruit, dan zal zeker een discussie over de oorzaak en vermijdbaarheid volgen. De Jong wil vooral benadrukken dat mensen zich bewust moeten zijn van de (nieuwe) risico s en daar ook naar handelen. Materieel gezien biedt een verzekering zeker een oplossing. De emotionele impact die de aanblik van ronddrijvende meubelen op iemand heeft, kent echter geen financiële waarde. Daar zouden mensen zich meer bewust van moeten zijn. Om verzekeringen ook in de toekomst betaalbaar te houden, is het beperken van schade door preventie noodzakelijk. Door bewuster met risico s om te gaan, voorkom je ellende voor jezelf en in algemene zin helpt dat het beheersbaar houden van de verzekeringspremie en dus je eigen portemonnee. Als het aan Interpolis ligt, is een forse premieverhoging dus helemaal niet noodzakelijk als men zelf preventieve maatregelen treft. Interpolis Risicobericht Eind september startte een proef in 25 gemeenten met het Interpolis Risicobericht. Met dit bericht, een waarschuwingsservice, houdt de verzekeraar verzekerden via sms en op de hoogte van verschillende risico s, uiteenlopend van de kans op storm, een hevige regenval bij hen in de buurt, tot een verhoogd risico op inbraak door een gesignaleerde inbraakgolf in de regio. De verzekerde wordt per sms gewaarschuwd en ontvangt daarnaast via direct een aantal op de situatie afgestemde preventieadviezen. Het meteorologisch bedrijf MeteoVista en de politie leveren de (anonieme) informatie voor deze dienst. De gegevens van deze partijen worden gecombineerd met gegevens uit de Interpolis databases, zodat analisten van de verzekeraar de juiste risico s voor klanten kunnen identificeren. Door: Alex Klein 16 Het Verzekeringsblad nummer november 2010

17 RELAXTRA BIEDT OOK DIT ZIEKTEKOSTENSEIZOEN WEER VOLOP KANSEN xtra xtra Adviseren wordt een stuk relaxter met De Amersfoortse

18 ANALYSE Het is een misverstand om de brief die minister De Jager naar de Tweede Kamer stuurde, uitsluitend te bestempelen als de inleiding tot een provisieverbod. Deze brief luidt een nieuwe periode in voor de hele branche en zal de geschiedenis ingaan als het startschot voor een stelselwijziging. Het is dan ook volkomen terecht dat organisaties als Adfiz, OvFD en FFP in hun reactie de nadruk gelegd hebben op de randvoorwaarden. Geen provisieverbod, maar een stelselwijziging De parlementariërs die uiteindelijk het lot zullen bepalen van de intermediaire distributieketen, hebben niet alleen de ministeriële brief in hun dossier. Daarin bevindt zich onder meer ook het SEO-rapport, diverse epistels van de AFM, de eerste wetgevingsbrief nieuwe stijl van de toezichthouders en natuurlijk de reacties van marktpartijen die traditiegetrouw onderscheiden kunnen worden in gasgevers en hakken-in-hetzandzetters. Aan de hand van alle beschikbare stukken zullen de Tweede Kamerleden elk op hun eigen manier de huidige situatie evalueren en richting geven aan (opnieuw) nieuwe regels. Het is goed dat koepels als het Verbond van Verzekeraars en de belangrijkste intermediairverenigingen uiteindelijk in hun toekomstvisies dichter bij elkaar zijn gekomen. Dat biedt een gezonde basis om de wetgevende macht met kracht van argumenten in plaats van, zoals tot voor kort, met gevoelens die overheerst werden door sentimenten te wijzen op de consequenties van te l ichtvaardige ingrepen in de beloningsstructuur. 18 Het Verzekeringsblad nummer november 2010

19 Nieuwe beloningsregels Het Verbond heeft de CAR-eisen afgezwakt en Adfiz, daarin gesteund door de OvFD, is bereid afscheid te nemen van de provisiestructuur voor financieel advies. Die ontwikkeling biedt ruimte voor een herpositionering van de financiële dienstverleners. Ongetwijfeld wordt dat vertaald in nieuwe beloningsregels in het Besluit gedragstoezicht financiële ondernemingen (Bgfo). Het zou mij niet verbazen als daarbij een hoofdrol is weggelegd voor de opvatting van Adfiz. Zij schrijft in haar Visie op een andere wijze van belonen van de financieel adviseur : Waar het gaat om Finan cieel Advies, advies in producten die samenhangen met de opbouw van vermogen en het verstrekken van kredieten, alsmede met de financiële gevolgen van (lang)leven, arbeidsongeschiktheid en overlijden, vertaalt Adfiz de plaats naast de klant met een rechtstreekse beloning door die klant. Met andere woorden: geen provisie meer, maar een declaratie rechtstreeks aan de klant bij advisering over complexe producten, hypotheken, inkomensbeschermers en uitvaartproducten. Het is hetzelf - de rijtje waarvoor nu al beperkende provisieregels in het Bgfo gelden, met een uitbreiding naar aovproducten. Wettechnisch zal het geen probleem voor de ambtenaren en de politici zijn deze wijziging dwingend op te leggen. Maar daarmee is de kous niet af. Het is de vraag of sommige Tweede Kamerfracties het bij deze mutatie willen laten, gezien de ondertoon in het SEO-rapport en in de brieven van de AFM. Anderzijds zou het beperken tot deze ingreep betekenen dat de adviseurs te maken krijgen met Het is geen uitgemaakte zaak dat er geen regels komen voor wat onder passende beloning wordt verstaan een opeenstapeling van regels die het werk helemaal onmogelijk maakt. Vandaar de aansporing vanuit de branche om vooral eerst invulling te geven aan wat de randvoorwaarden wordt genoemd, maar met even zoveel recht als kernbedingen kunnen worden bestempeld. MARKTBEWERKING Danny van Asten Adviseren wordt een stuk relaxter met De Amersfoortse Het Verzekeringsblad nummer november

20 De volgorde van regelwijzigingen gaat voor een belangrijk deel bepalen of er voor het intermediair een werkzame situatie blijft bestaan. Passende beloning Met een directe beloning van de klant wordt bereikt dat de wettelijke regels over provisie, zoals de regel over passende beloning, de balansregel en de regel over de terugboekverplichting kunnen worden geschrapt, constateert Adfiz optimistisch. Daar waar het gaat om de technische provisieregels, inclusief een herdefiniëring van de definitie van het begrip provisie, heeft Adfiz gelijk. Maar dat er geen regels komen voor wat onder een passende beloning verstaan moet worden, is geen uitgemaakte zaak. Noch de wetgever noch de toezicht houder hebben enige notie welke beloning voor een individueel advies passend is Zowel het SEO-rapport als de uitingen van de AFM verleidt de politiek zich stevig te gaan bemoeien met de hoogte van de adviesdeclaraties. Leo de Boer maakte zich niet geliefd bij het intermediair door tijdens de bijeenkomst van de Federatie van Assurantieclubs de constatering van SEO, dat nog geen sprake is van een cultuuromslag, triest te noemen. Maar het is beter dat hij de adviseurs daar nog eens op wijst dan dat de politici aan het feit dat volgens SEO in de markt een cultuur is ontstaan die gericht is op het voldoen aan de eisen om sancties te voorkomen, hun eigen interpretatie geven. Deze conclusie nodigt als het ware uit om bij gebrek aan vertrouwen aan het zelfreinigend karakter van de branche zoveel mogelijk zaken in dwingende regels vast te leggen. De AFM doet daar nog een schepje bovenop door via de minister de politici te melden dat buitensporig hoge provisies hebben plaatsgemaakt voor buitensporig hoge fees. Gewaakt moet worden dat in het Bgfo een bepaling wordt opgenomen over passende beloning die rechtstreeks betaald wordt door de klant. Daarvoor is objectief gezien ook geen enkele reden. De intermediaire markt is met duizenden marktpartijen moeilijk monopolistisch te noemen. Daarbij komt dat wetgever noch toezichthouder enige notie heeft welke beloning voor een individueel advies passend is. Nog belangrijker is dat het stellen van bovengrenzen leidt tot vervlakking van de advieskwaliteit. Nota bene SEO zelf schrijft in het evaluatierapport dat consumenten onvoldoende oog hebben voor het kwaliteitsaspect. Zij maakt zich zorgen over de averechtse selectie die is ontstaan door de bestaande regelgeving, omdat excellente kwaliteit niet op prijs wordt gesteld en ook niet betaald wordt. Consumenten zijn ten tijde van het afsluiten van een financieel product met een lange looptijd niet of vrijwel niet in staat om de waarde van de bijdrage van de tussenpersoon te beoordelen. Als consumenten de meerwaarde van een goed geschoolde en integere intermediair niet kunnen of willen beoordelen, en intermediairs zich zodoende slechts kunnen onderscheiden op basis van prijsverschillen en niet op kwaliteit, ontbreekt een prikkel voor intermediairs om diensten van hoge kwaliteit te leveren. Reden temeer dus voor politici om zich niet met de beloning die intermediair en klant met elkaar overeenkomen, te bemoeien. Fiscaliteit Nog steeds maakt het een fiscaal belangrijk verschil uit of de beloning plaatsvindt in de vorm van provisie of rechtstreeks door de klant wordt betaald. Alleen de provisievariant is zonder discussie vrijgesteld van btw. Wanneer de declaratie bij de klant wordt neergelegd, kan dat alleen btwvrij indien het advies een bijkomende dienst is bij de bemiddelingsactiviteit. Een dergelijke redenering moet ook de wetgever een doorn in het oog zijn. Van een intermediair nieuwe stijl wordt immers verwacht dat deze niet het product, maar het klantbelang centraal stelt. Niet de bemiddeling, maar het advies moet leidend zijn. Als de politiek de btw-regels in stand houdt, gaat daar dan een perverse prikkel vanuit om het adviestraject af te sluiten met een productovereenkomst? Het maakt namelijk heel veel uit in het bedrag dat de consument moet neertellen, rekende FFP-voorzitter Henk Duthler voor: Stel dat een financieel advies 3000 excl. btw kost. Als die advieskosten via provisies in de premies zijn verwerkt, zoals nu nog mogelijk is, kost dit de doorsneeklant bij 40% fiscaal voordeel netto Datzelfde advies van 3000 kost de consument straks 3600 incl. btw als de adviseur zijn kosten direct bij de klant in rekening brengt. Het dubbele dus! De abonnementensoap Ook willen we de minister meegeven dat hij eerst een einde moet maken aan de abonnementensoap, voordat hij het provisiebouwwerk geheel of gedeeltelijk neerhaalt. Tot nu toe heeft hij het standpunt van DNB herhaald, dat de adviseur die via een abonnement de klant belooft in geval van schade bij te staan over een verzekeraarsvergunning moet beschikken. Dat is niet alleen maatschappelijk gezien een onzinnig standpunt, maar vindt ook geen enkele steun in de wet. Het is nu nog de vraag of het breed in de markt gesteunde idee dat provisie voor eenvoudige 20 Het Verzekeringsblad nummer november 2010