Wij lichten e.e.a. hieronder verder toe.

Transcriptie

1 Regiovisie Drechtsteden en Gorinchem e.o. (Alblasserwaard Vijfheerenlanden) Ter ondersteuning van de aanvraag in Programmalijn 1 Toptechniek in Bedrijf: VMBO en MBO techniek Inleiding De regio Drechtsteden en Gorinchem is koploper van Nederland op het gebied van onderwijsvernieuwing. Vanuit een heldere visie op de rol van onderwijs in deze samenleving ontwikkelen wij omgevingen waaruit energie straalt om te leren, te ontwikkelen en te veranderen. In deze smartspots kun je je nieuwsgierigheid prikkelen, je kennis verfrissen, leren, ervaren ontdekken en realiseren. Hier kun je met bedrijven aan de slag om innovaties uit te denken en uit te testen. Dit biedt een goed uitgangspunt om de grote uitdagingen in deze regio aan te kunnen gaan. De regionale economie: maritieme techniek De maritieme sector in onze regio is een optelsom van het 3 e en 4 e maritieme knooppunt van Nederland. Drechtsteden is direct na Rotterdam en Amsterdam het 3 e knooppunt. Er zijn iets minder dan 1000 maritieme bedrijven gevestigd, waar bijna 8000 mensen werken. Direct daarna vormt Gorinchem het 4 e maritieme knooppunt van Nederland. In het gebied behoort 7,3% van de werkgelegenheid tot het maritieme cluster, 7500 werkzame personen. Dit is evenveel als de detailhandel en beduidend meer dan de hele overheids- of onderwijssector. Een derde van de BPV-plaatsen in het MBO is maritiem gerelateerd. In de Rijndelta (combinatie Drechsteden en Gorinchem e.o. met het maritieme cluster in Rotterdam/Rijnmond) is ongeveer een derde van de maritieme bedrijvigheid van Nederland gevestigd. Het gaat dan om bijna 4000 bedrijven waar ongeveer mensen werken. Waar in Rotterdam/Rijnmond het zwaartepunt van de maritieme sector gericht is op transport en logistiek, met de zeehavens en zeevaart als belangrijkste speerpunt, ligt in de regio Drechtsteden en Gorinchem de nadruk op de maritieme maakindustrie (onder andere scheepsbouw) en de natte waterbouw. Gelet op de omvang van het maritieme cluster in de regio Drechtsteden en Gorinchem en de aard van de hier gevestigde bedrijven en de reeds aanwezig onderwijsinfrastructuur, ligt een focus op dit cluster, als onderdeel van de Topsector Water, voor de hand. De maritiem-technische arbeidsmarkt & aansluiting vanuit onderwijs De maakindustrie in deze regio verwacht jaarlijks ongeveer 1300 baanopeningen in de techniek. De kans op werk in alle richtingen binnen de techniek is voor mbo-gediplomeerden daarom goed of (ruim) voldoende. Tekorten lijken zich het sterkst te manifesteren in de maritiem gerelateerde elektrotechniek en werktuigbouw; hierbij gaat het vooral om niveau 4. Onderzocht is dat 90% van de tekorten ontstaan door vervangingsvraag. Daarnaast is uit onderzoek gebleken dat 67% van de huidige werkgelegenheid bij het bedrijfsleven in de maritieme maakindustrie zich op mbo techniek niveau 3 en 4 bevindt. De overige werkgelegenheid is qua gevraagd opleidingsniveau ongeveer evenredig verdeeld over vmbo, mbo techniek niveau 1 en 2 en hbo. Tegenover de hoeveelheid baanopeningen staan voor de nabije toekomst ongeveer 600 schoolverlaters in de techniek. Een aantal trends zet het aantal toekomstige schoolverlaters verder onder druk. Het aantal leerlingen dat een techniekopleiding in het vmbo kiest (van ongeveer 1000 leerlingen in 2006 naar minder dan 800 in 2010) neemt bijvoorbeeld af. Voorts kiest een grote groep vmbo-ers met een technische achtergrond niet voor een technische opleiding. Daarnaast wint binnen het vmbo de theoretische leerweg aan populariteit en er is een trend zichtbaar dat er steeds meer leerlingen naar het HAVO gaan. Onder havisten lijkt een wervingspotentieel te bestaan voor techniekopleidingen dat de afname enigszins zal afzwakken. Het mbo moet aantrekkelijker gemaakt worden voor deze studenten.

2 blad 2/7 Regiovisie: structurele en gestructureerde samenwerking rond gedeelde doelen Gezien de grote uitdagingen op de technische arbeidsmarkt, slaan bedrijven, onderwijsinstellingen en overheden in de regio de handen ineen. Wij zijn er van overtuigd dat we vanuit deze intensieve samenwerking met breed gedeelde doelstellingen de uitdagingen aan kunnen gaan. Gezamenlijk zullen we de volgende doelstellingen realiseren: 1. Een groei van 15% in de instroom van de techniekopleidingen in de regio 2. Afgestudeerden voldoen nog beter aan de vraag vanuit het bedrijfsleven Om deze doelstelling te realiseren, werken we gezamenlijk aan: a. Een heldere regionale profilering b. Het vorm en inhoud geven aan een infrastructuur waarin een blijvende doorlopende leerweg in de regio gewaarborgd is, te beginnen met een technologieroute voor de maritieme maakindustrie c. Het creëren van samenwerking en samenhang tussen verschillende reeds bestaande initiatieven, programma s en intermediaire structuren d. Het ontdubbelen en afstemmen van de interactie tussen onderwijs en bedrijfsleven waarbij we deze interactie niet meer per initiatief, programma of opleiding organiseren, maar vormgeven vanuit deze overkoepelende visie en doelstelling e. Het structureel vormgeven van de vraagsturing van het onderwijs vanuit de markt f. Het versterken van de innovatiekracht van het bedrijfsleven g. Deze samenwerking in te bedden op Zuidvleugel-niveau (Rotterdam Rijnmond Drechtsteden Gorinchem e.o). Wij lichten e.e.a. hieronder verder toe. Ad. A) Een heldere regionale profilering Gezien het belang van de maritieme maakindustrie voor de regionale economie, kiezen we voor het profiel van de maritieme techniek. Voor wat betreft het opleidingenaanbod ligt daarbij het accent op metaalopleidingen, elektrotechnische opleidingen en installatietechniek veelal opleidend voor de toeleverende industrieën. Tegelijkertijd zijn er in de maritieme maakindustrie heel veel andere vaardigheden nodig; onderwijs en marktpartijen zijn in goed overleg en bekijken welk opleidingenaanbod de vraag het beste matcht. Daarbij komt het goed uit dat verreweg de meeste vaardigheden die voor subsectoren in de maritieme maakindustrie bruikbaar zijn en gevraagd worden, ook in andere sectoren bruikbaar zijn en gevraagd worden. Hiertoe wordt vanaf januari 2013 gewerkt aan regionale branding van dit profiel voor deze regio onder de vlag van Maritime Delta (waarover later meer). Ad. B) Het waarborgen van een technologieroute voor de maritieme maakindustrie Om de grote behoefte aan vakmensen in de maritieme sector met een technische opleiding op mbo niveau 3 en 4 veilig te stellen, is een doorlopende leerlijn voor de maritieme techniek vanaf het vmbo niveau van groot belang. Vooral voor de gebieden metaal, elektro en installatie is dit een belangrijk aandachtspunt en een duidelijke vraag vanuit de bedrijven in de regio. Gezamenlijk hebben we daarom voor programmalijn 1 van Toptechniek in Bedrijf een aanvraag ingediend voor het versneld realiseren van deze doorlopende leerlijn. Ad. C) Samenwerking en samenhang Het besef dat we vernieuwende onderwijsconcepten nodig hebben die in goede onderlinge samenwerking met marktpartijen opgezet en uitgevoerd moeten worden is groot. Ook staat inmiddels buiten kijf dat het onderwijs voor een belangrijk deel opleidt voor de regionale economie en arbeidsmarkt en dat mede daarom vraagsturing vanuit de markt van groot belang is. Daarom zijn er de afgelopen jaren al vele initiatieven gerealiseerd die bijdrage aan deze doelstellingen. Zo hebben we in deze regio het unieke concept van het Leerpark Dordrecht, de LOC-vorming in de regio, het Vakcollege in Gorinchem, de VM2-, VMHBO-, AD-

3 blad 3/7 trajecten, Leonardo Experience, projectbureau Prego, de Onderwijs Leerbedrijven, Bureau Onderwijs Arbeidsmarkt in Alblasserwaard Vijfheerenlanden en de Duurzaamheidsfabriek in Dordrecht. Daarnaast wordt inmiddels volop uitvoering gegeven aan het Masterplan Beroepsonderwijs Drechtsteden en het Masterplan Gorinchem e.o.. Al deze initiatieven leveren zinvolle bijdragen aan de doelstellingen om op te leiden voor de regionale economie en arbeidsmarkt, om toekomstbestendig technisch onderwijs te creëren en te behouden en om zoveel mogelijk vraagsturing vanuit de markt te organiseren. Een compleet overzicht van de concrete activiteiten, partners, tijdpaden is als bijlage aan dit document toegevoegd. Tegelijkertijd hebben marktpartijen een heldere behoefte neergelegd: er zijn zoveel initiatieven, programma s en organisaties waarmee zij zouden kunnen samenwerken en waardoor zij benaderd worden, dat het de bedrijven niet altijd meer duidelijk is hoe een en ander zich tot elkaar verhoudt en waaraan zij het beste bij kunnen dragen. Mede vanuit die behoefte brengen we de rijkdom aan initiatieven èn reeds bestaande initiatieven nu bij elkaar in één gezamenlijk triple helix programma met de naam Maritime Delta. Dit programma verenigt de verschillende onderwijsinitiatieven met de doelstellingen van het Masterplan Beroepsonderwijs Drechtsteden en het Masterplan Gorinchem e.o.. We zorgen voor een helder overzicht, een duidelijke samenhang en optimale onderlinge samenwerking om zo goed mogelijk de samenwerking met elkaar te kunnen stroomlijnen. Op deze manier wordt ook geborgd dat de twee masterplannen die ieder op eigen tempo met een eigen netwerk van ondersteunend bedrijfsleven, een eigen tempo van ontwikkeling en een eigen invulling van een vakmanschapsroute toch vanuit 1 concept met eenzelfde samenhangende infrastructuur bij elkaar gebracht worden. Het commitment vanuit de markt voor de gezamenlijke doelstellingen die in deze regiovisie staan verwoord, is binnen vele verschillende initiatieven en activiteiten geborgd. Het voert voor nu te ver een volledig overzicht van al deze betrokkenheid te beschrijven. We lichten er een aantal aansprekende voorbeelden uit; uiteraard zijn we bereid indien nodig nog meer voorbeelden aan te dragen. Het creëren van een totaaloverzicht is een doelstelling binnen deze regiovisie en 'Maritime Delta' en zal de komende tijd voortvarend worden opgepakt om de interactie tussen overheid en onderwijs minder versnipperd en met meer samenhang te gaan organiseren. De voorbeelden van commitment vanuit de markt zijn: Proeftuin Maritieme Innovatie Innovatieprogramma in samenwerking met HME, Hogeschool Rotterdam, Zadkine, Albeda, STC-Group en Da Vinci College. Het afgelopen jaar is het volgende gerealiseerd: - De PMI heeft 40 activiteiten (workshops) georganiseerd - Er lopen 70 projecten tussen studenten en bedrijven of bedrijven onderling - Daar zijn ongeveer 200 studenten bij betrokken - Op de Maritime Innovation Experience waren 45 standhouders, in totaal 60 ondernemers en 600 studenten aanwezig. Daarnaast zo n 50 mensen van onderwijsinstellingen en 20 van (lokale) overheden XCaliber Met de Euroloop wil men bereiken dat dit wereldwijd het meest nauwkeurige test- en kalibratiefaciliteit voor industriële gas- en olieflowmeters wordt. Daarmee wordt een grote aantrekkingskracht uitgeoefend op (internationale) bedrijven die flowmeters produceren of er gebruik van maken. Om deze ambitie waar te maken, willen de projectpartners en overige betrokkenen daarom de faciliteiten van EuroLoop die momenteel worden gebouwd, gebruiken als een platform voor innovatie en onderwijs, zie In Dordrecht is de minivariant de Xcaliber, ook wel miniloop genoemd, op 27 september jl. geopend. Olie en gas wordt vervangen door water en maakt dit dus geschikt voor onderwijs.

4 blad 4/7 Enerzijds wil men bereiken dat het onderwijs beter aansluit bij de vraag van het bedrijfsleven, specifiek voor wat betreft het thema metrologie en de hiermee verbonden technologische vraagstukken. Anderzijds wordt beoogd het cluster dat bestaat uit bedrijven die gebruik maken van flowmetrologie of hiervoor apparatuur produceren, te verstevigen, wat een belangrijke voorwaarde is voor innovatie en groei. Metrologie vormt een kritische schakel in de concurrentiepositie en werkgelegenheid van voor de Zuidvleugel en Nederlandse economie belangrijke sectoren. Technologisch gezien is metrologie namelijk ingebed in diverse bedrijfstakken waaronder maritieme techniek. In de voor de Zuidvleugel belangrijke bedrijfstakken zoals olieen gaswinning, op- en overslag en transport van olie en gas, en de procesindustrie vervult flowmeting diverse rollen bij het kunnen uitvoeren van onderlinge transacties en het monitoren en bijsturen van productieprocessen. Engineering bedrijven, de installatiesector, de metaalsector, elektrotechniek, inspectie- en kalibratiebedrijven en de maintenance sector fungeren als verlener van technische diensten ten behoeve van die eerder genoemde sectoren. De bedrijven Krohne Altometer, Egemin, Van de Leun, Honneywell, Econosto en Endress en Hauser enz. leveren middels de stichting Xcaliber materiaal, technische medewerkers, onderzoekers en verzorgen workshops. Zij delen hun kennis en middelen met het onderwijs in de Duurzaamheidsfabriek. Studenten zijn tevens welkom in hun fabrieken waardoor er een natuurlijke verbinding ontstaat tussen de gecreëerde wereld ( DE DZHF) en de reële wereld (het Bedrijf). STC en Da Vinci College zijn samen met Albeda, zadkine en Hogeschool Rotterdam betrokken in de ontwikkeling en uitvoering van het project. IWZH in Duurzaamheidsfabriek IWZH is van meet af aan partner in de Duurzaamheidsfabriek en werkt samen met het onderwijs om onderstaande te bereiken: Elektrotechnische en werktuigbouwkundige installatiebedrijven zijn actief in zeer dynamische markten waarin veranderingen aan de orde van de dag zijn. Of het nu gaat om technische, politieke, sociale of economische ontwikkelingen, de installateur zal continu alert moeten zijn op de impact van deze ontwikkelingen op zijn markt, op de positie van zijn bedrijf en op zijn bedrijfsvoering. Ontwikkelingen zijn voor de ondernemer natuurlijk goed kenbaar als hij er middenin staat. Dan voelt hij de impact op het bedrijf direct en dan kan hij daar ook snel en adequaat op reageren. Maar wat te doen als de invloed van de trend zich verder uitstrekt dan de korte termijn, als ontwikkelingen pas over langere tijdmanifest zullen worden of als de contouren van de trends nog niet duidelijk vastliggen? Ook dan zal de ondernemer meer willen en meer moeten weten. Ook dan zal de ondernemer willen nadenken over zijn toekomstige bedrijfsstrategie. Daarvoor is dan wel informatie nodig, een RADAR die de toekomst aftast naar trends die het toekomstbeeld voor de installatiesector voor de korte, middellange en lange termijn vormgeven en daarmee ook de ruimte en richting van de toekomstige strategie van de installatiesector zullen beïnvloeden. Ad D) Ontdubbelen en afstemmen interactie onderwijs-markt Vanuit de gecreëerde samenhang en samenwerking tussen verschillende onderwijsinitiatieven en (intermediaire) organisaties kunnen we de belangrijke vraag vanuit het bedrijfsleven goed oppakken en zo gezamenlijk de interactie tussen onderwijs en bedrijfsleven beter stroomlijnen en organiseren. We benaderen bedrijven gerichter voor bijdragen aan specifieke programma s of initiatieven die voor hen een duidelijke meerwaarde hebben en waaraan zij een waardevolle bijdrage kunnen leveren. Andersom wordt vanuit de markt dezelfde beweging ingezet; waar bedrijven zich tot voor kort binnen bepaalde deelsectoren hadden georganiseerd (bouw, metaal, stuc, installateurs, schilders, etc) en los van elkaar onderwijsinstellingen benaderden voor nieuwe initiatieven en samenwerking, verenigt de markt van technische bedrijven zich nu, zoals bijvoorbeeld in de Stichting Talent voor Techniek Zuid Holland. Binnen deze stichting werken de werkgevers- organisaties Bouwend Nederland, Uneto-Vni, Koninklijke Metaalunie, FME-CWM en de opleidingsbedrijven Metalent, Bouwschakel, Installatiewerk ZH, SSPB, Opleidingsbedrijf VSB, SPG- ZH, Stucwerkenleren, OBM-Zuid-Holland, Schilderscool samen. In samenwerking met onderwijsinstellingen

5 blad 5/7 leidt deze stichting ruim 1000 jongeren op via een leerwerktraject tot vakman in de bouw, elektrotechniek, installatietechniek, metaal en infratechniek Binnen Maritime Delta zullen de gebundelde onderwijsinitiatieven, samenwerkende overheden, samenwerkende kennisinstellingen en de gebundelde initiatieven vanuit de markt (Stichting Talent voor Techniek, bedrijvenkringen, werkgeversverenigingen, TECHNET-kringen) samenwerken en afstemmen om een helder (maritiem) technisch profiel met robuuste doorlopende leerwegen te creëren. De interactie tussen onderwijs en bedrijfsleven wordt zo beter afgestemd en efficiënter en effectiever georganiseerd. Marktpartijen die vanuit de ervaren versnipperde situatie waren afgehaakt, zullen zo weer aanhaken. Belangrijk hierbij is om te benadrukken dat de interactie tussen onderwijs en bedrijfsleven niet meer per initiatief of nieuw programma zal worden vormgegeven, maar dat onderwijs en bedrijven sàmen vanuit een visie de samenwerking eerst voor wat betreft het geheel, en van daaruit voor wat betreft verschillende onderdelen, met elkaar afstemmen.

6 blad 6/7 Ad. E) Structureel organiseren van vraagsturing vanuit de markt Alle vmbo-instellingen en het ROC in de regio die techniek aanbieden, hebben samen met de gemeenten en bedrijven in de regio masterplannen ontwikkeld en convenanten gesloten om toekomstig bestendig techniekonderwijs te creëren en te behouden. Binnen deze masterplannen is de vraagsturing vanuit het onderwijs een belangrijk speerpunt. Binnen de regio wordt deze vraagsturing dus georganiseerd. Tegelijkertijd beperkt het bedrijfsleven voor wie deze plannen en opleidingen van belang zijn, niet enkel tot de regio. Doordat deze masterplannen integraal onderdeel zijn van Maritime Delta wordt de bredere regio Rijndelta (van Tweede Maasvlakte tot en met Gorinchem) hierbij betrokken (zie ook Ad. G)). Dit doen we in nauwe samenwerking met werkgeversverenigingen, branche-organisaties, overheden en intermediairs in de bredere regio, zoals bijvoorbeeld de KMR, TECHNET bedrijvenkringen in de bredere regio, Deltalinqs, Werkgevers Drechtsteden, Deltametaal, de VIC en de belangrijkste leading firms zoals bijvoorbeeld IHC en Bakker Sliedrecht. Vanuit diezelfde gedachte (we leiden op voor de regionale economie en arbeidsmarkt die zich uitstrekt van de Tweede Maasvlakte tot en met Gorinchem) werken STC en Da Vinci College ook samen met marktpartijen aan een aanvraag binnen programmalijn 2 binnen Toptechniek in Bedrijf voor een Centrum Voor Innovatief Vakmanschap voor de Maritieme Techniek. Ook binnen dit initiatief staat vraagsturing vanuit de markt centraal. Ad F) Versterken innovatiekracht maritiem (MKB) bedrijfsleven Het bedrijfsleven vraagt niet alleen om vakbekwame technici voor het vervaardigen van de producten en diensten van vandaag, maar ook voor de producten en diensten van morgen. Juist het MKB bedrijfsleven in deze regio bezit binnen het bredere maritieme cluster de creativiteit en flexibiliteit om te innoveren. Daarom werken we als onderwijs en bedrijfsleven samen een het verder versterken van de innovatiekracht van het MKB bedrijfsleven. Door innovatievragen vanuit de bedrijfsprocessen van vandaag èn morgen centraal te stellen in onderwijsprocessen (hybride leren) kunnen multidisciplinaire teams van scholieren met bedrijven aan de slag om aan innovatieve producten en diensten te werken. De Duurzaamheidsfabriek is bijvoorbeeld vanuit deze gedachte opgestart en weet inmiddels vele bedrijven aan zich te binden en zelfs binnen haar muren te huisvesten. Vanuit deze samenwerking tussen bedrijven en scholieren ontstaat ook een belangrijk moment voor feedback vanuit de bedrijven naar opleidingen: voldoen de scholieren aan de verwachtingen en aan de vraag? Wat kunnen we verbeteren en hoe gaan we dat samen realiseren? Zo is het bijdragen aan de innovatiekracht van het bedijfsleven tegelijkertijd een bijdrage aan het verder verbeteren van het vraaggestuurde onderwijs in de regio. Ad G) Inbedding op Zuidvleugel-niveau Voor de gehele Provincie Zuid Holland ( de Zuidvleugel ) is de afgelopen tijd op politiek-bestuurlijk niveau gewerkt aan een robuuste economische agenda voor de toekomst. Deze agenda is doorvertaald naar een uitvoeringsprogramma. Deze agenda en het bijbehorende uitvoeringsprogramma zijn ondersteunend en versterkend aan het nationale Topsectorenbeleid. De maritieme sector is één van de topsectoren (als onderdeel van de Topsector Water). Daarom speelt de maritieme sector ook een belangrijke rol in het uitvoeringsprogramma van de Economische Agenda Zuidvleugel. De brede samenwerking vanuit deze regio met de regio Rotterdam-Rijnmond ( van Tweede Maasvlakte tot en met Gorinchem ) is niet toevallig gekozen: deze bredere Rijndelta vormt het hart van de maritieme sector in Nederland. Het overkoepelende triple-helix programma Maritime Delta is het vehikel waarlangs we niet alleen in deze regio maar in de gehele Rijndelta aan de slag gaan om de uitdagingen aan te gaan. Maritime Delta is onderdeel van de Economische Agenda Zuidvleugel en het bijbehorende uitvoeringsprogramma. Zo is ook breed bestuurlijk draagvlak gecreëerd bij alle partners voor de maritieme sector (bijv. Gemeente Rotterdam, Provincie Zuid Holland, etc) voor de doelstelling van Maritime Delta, dus inclusief het vormgeven van doorlopende leerlijnen, de Masterplannen, het versterken van de innovatiekracht van het MKB bedrijfsleven en de structurele vormgeving van vraaggestuurd onderwijs.

7 blad 7/7 Het is dan ook vanzelfsprekend dat deze regiovisie ter ondersteuning van de aanvraag voor programmalijn 1 zorgvuldig is afgestemd met, en de facto onderdeel uitmaakt van, de bredere regiovisie zoals die door KMR wordt opgesteld voor de gehele Rijndelta en die mede bijdraagt aan de aanvraag vanuit de Rotterdams- Drechstedelijke samenwerking voor programmalijn 2. Over Maritime Delta In deze visie speelt het programma Maritime Delta dus ook een belangrijke rol. Dit triple helix programma is ingebed binnen het Uitvoeringsprogramma van de Economische Agenda Zuidvleugel. Binnen de Zuidvleugel werken overheden (oa de Provincie Zuid Holland, Gemeente Drechtsteden, Gemeente Rotterdam) samen met marktpartijen en kennisinstellingen om binnen een aantal sectoren, waar Maritiem er één van is, flinke investeringen te doen in projecten die deze sectoren een schaalsprong kunnen laten maken. Maritime Delta is één van deze projecten met brede steun op overkoepelend Zuidvleugel niveau, gericht op de maritieme sector in deze regio. Het programma kent vier doelstellingen: - Het versterken van de innovatiekracht van het maritieme bedrijfsleven - Samenwerking en samenhang creëren tussen onderwijsinstellingen en onderwijs en markt om robuust, kwalitatief hoogstaand, toekomstbestendig en vraaggestuurd technisch onderwijs te creëren - Branding van de maritieme sector binnen deze regio, inclusief het maritiem technische profiel binnen Drechtsteden en Gorinchem e.o. - Het veiligstellen van voldoende talent voor de sector vanuit andere bronnen dan alleen onderwijs. Deze doelstellingen zijn in goede afstemming met belangrijkste maritieme branches (Scheepsbouw Nederland, Vereniging van Waterbouwers, IRO) vastgesteld en worden breed onderschreven vanuit de volledige triple helix. Partners van het eerste uur in de uitvoering van deze doelstellingen zijn op dit moment onder andere alle partners van het Masterplan Beroepsonderwijs Drechtsteden en het Masterplan Gorinchem (zie bijlage voor een volledig overzicht), KMR, de Proeftuin Maritieme Innovatie (en daarmee de Hogeschool Rotterdam, het Da Vinci College, HME BV, Werkgevers Drechtsteden en Scheepsbouw Nederland) en Stichting Integraal Ondernemen Drechtsteden. Het aantal partners zal de komende periode (tot aan 1 januari 2013) nog flink worden uitgebreid. Sinds 1 september is het programma van start gegaan; de eerste activiteiten zullen nog dit najaar worden georganiseerd, vooral binnen de onderwijsdoelstellingen en de doelstelling met betrekking tot innovatie. Vanaf 1 januari zal het volledige programma operationeel zijn. Samenvattend Vanuit deze regiovisie werken wij als onderwijs, bedrijfsleven en overheid gezamenlijk aan de hierboven genoemde doelstellingen. Deze samenwerking geven we vorm in velerlei projecten, programma s en initiatieven en om versnippering te voorkomen en de doelmatigheid te borgen stemmen we af binnen het programma Maritime Delta. Niet alleen met elkaar binnen deze regio, maar ook binnen de bredere Rijndelta. Bedrijfsleven van groot tot klein, branches, intermediaire organisaties, en de gehele onderwijskolom in de bredere regio werken hierin samen. Gezamenlijk willen we toekomstbestendig technisch onderwijs vormgeven dat de uitdagingen op de technische arbeidsmarkt aan kan gaan.