1 Sittard. Zuid. in de. Lift. Herstructurering van vier centraal gelegen prachtlocaties

Transcriptie

1 1 Sittard Zuid in de Lift Herstructurering van vier centraal gelegen prachtlocaties

2 2

3 3 Sittard-Zuid in de lift - Herstructurering van vier centraal gelegen prachtlocaties Ambitiedocument TASs is een co-productie van: Gemeente Sittard-Geleen Woonmaatschappij ZO Wonen Provincie Limburg Klankbordgroep December 2008

4 4 Ik vind het jammer dat ze Sanderbout te lang links hebben laten liggen. Ik begrijp het wel. Het zijn mijnwerkershuizen, goedkope woningen. Mensen die niks hebben, komen vanzelf in Sanderbout terecht. Wij zeggen vaker: wat ons betreft mogen ze de helft afbreken, echt. En er dan betere woningen neerzetten voor mensen die zich hier voor vast nestelen * * Citaat uit, Sanderbout, beleving van een Sittardse volkswijk, Sittard-Geleen 2006 ; pagina 18.

5 VOORWOORD 5 Thienbunder, Achtbunder, Sanderbout en de locatie van het voormalige Slachthuis en omgeving. Vier bijzondere plekken vol potentieel in Sittard-Zuid, waar we graag een prachtgebied van maken. We, dat zijn Gemeente Sittard-Geleen, ZO Wonen en Provincie Limburg. Sinds begin van dit jaar hebben we samengewerkt aan het vaststellen van onze ambitie voor het gebied Thienbunder, Achtbunder, Sanderbout en de voormalige Slachthuislocatie en omgeving. Het resultaat is voorliggend ambitiedocument, waarin u alles leest over dit plangebied dat we TASs noemen. Voordat we onze gezamenlijke ambities hebben vastgesteld, hebben we een klankbordgroep gevraagd naar haar mening en suggesties. Vertegenwoordigers van wijkplatform Sanderbout, wijkplatform Ophoven, visiegroep Sanderbout, de huurdersbelangenvereniging, Partners in Welzijn en de politie hebben hierin een onmisbare bijdrage geleverd. Ook bij de uitwerking van onze plannen houden wij bewoners en andere belanghebbenden natuurlijk op de hoogte. U leest het in dit document. Wij hebben hoog ingezet, de ambitie zoals verwoord in dit document is maximaal. Deze ambitie vormt de basis voor communicatie met bewoners en ondernemers in genoemde wijken en andere belanghebbenden. Binnenkort gaan we hen betrekken bij onze ambitie en plannen. We hopen dat zij net zo enthousiast raken als wij. Het plan zou hierdoor op onderdelen kunnen wijzigen. Bestuurlijke vaststelling volgt daarna om vervolgens ook formeel vastgelegd te worden in een overeenkomst tussen Gemeente Sittard-Geleen, ZO Wonen en Provincie Limburg. De ambitie vormt dus de basis voor concrete veranderingen op sociaal en ruimtelijk gebied. Laten we aan de slag gaan! December 2008

6 6

7 INHOUDSOPGAVE 7 Voorwoord 5 Deel I - Motief en ambitie 8 1 Motief Inleiding Sociaal motief Ruimtelijk motief Relevante ontwikkelingen in de omgeving 14 2 De ambities Inleiding Sociale ambitie - Op eigen kracht vooruit Dit bieden we de bewoners en de buurt Ruimtelijke ambitie De stedenbouwkundige structuur verbeteren Duurzaamheid en energie Communicatie en participatie 26 Deel II - Programma en uitvoering 28 1 Sociaal programma 30 2 Ruimtelijk programma Deelgebieden Ontwikkelingen in de omgeving 42 3 Uitvoering Fasering Organisatie 44 Basisdocumenten 47 Samenwerking van 49 Bijlagen 53

8 8

9 9 DEEL I MOTIEF & AMBITIE

10 1 MOTIEF 1.1 Inleiding De ambitie omvat de herstructurering voor plangebied TASs met zowel een sociaal als een fysiek programma, waarbij omvangrijk geïnvesteerd wordt in mensen, woningen, voorzieningen en infrastructuur. De plannen zijn tot stand gekomen door de wens de buurten te verbeteren en de bewoners een beter perspectief te bieden. In deel 1 van dit ambitiedocument beschrijven we het sociaal en ruimtelijk motief, leest u achtergronden van de drie buurten en de aanleiding voor herstructurering. In deel 2 staat hoe we onze ambitie vormgeven in een uitvoerend programma. U ziet hier in detail wat we gaan doen. De ambitie is opgesteld vanuit de gedachte de sterke en bestaande kwaliteiten te behouden en de zwakke punten te verbeteren of te laten verdwijnen. Juist de bestaande kwaliteiten maken de herstructurering TASs heel kansrijk. Met een gerichte sociale en ruimtelijke interventie kunnen we de potentie in de vier buurten gezamenlijk versterken. 1.2 Sociaal motief De wijk Sanderbout is van oorsprong opgezet als een mijnwerkerskolonie. Achtbunder is een buurt in Sanderbout. Thienbunder valt onder de CBS-buurt Ophoven. De beschrijving van het sociale klimaat in de wijk Sanderbout is ook representatief voor Thienbunder. Woningvoorraad De woningen zijn grotendeels vooroorlogs of vroeg na-oorlogs. Het woningaanbod bestaat voor 75% uit sociale huurwoningen, 96% van de bewoners woont in een eengezinswoning, slechts 1% woont in een seniorenwoning. Bevolkingssamenstelling In de bevolkingsopbouw valt op dat in Sanderbout meer gezinnen met kinderen wonen dan gemiddeld in de gemeente. Ook wonen in Sanderbout meer niet-westerse en westerse allochtonen dan gemiddeld in Sittard-Geleen. In Achtbunder wonen naar verhouding veel autochtone Sanderboutenaren tussen de circa 55 en 65 jaar, met een sterke wijkbinding. Er wonen ook relatief veel Marokkaanse gezinnen, die vooral binnen de eigen gemeenschap contacten onderhouden. 10 Inkomenspositie Het inkomens- en opleidingsniveau zijn lager dan het gemiddelde in de hele stad. Van de bewoners van Sanderbout behoort 50% tot de werkzame beroepsbevolking. Het gemiddelde van Sittard-Geleen is 65%. Het aantal WW-uitkeringen ligt in Sanderbout hoger dan gemiddeld in de stad. In 2004 stond Sanderbout op de achtste plaats van een landelijke lijst met wijken met de grootste armoede. Sociaal klimaat Van de bewoners zegt 40% zich thuis te voelen bij de mensen in de wijk. Het gemeentelijk gemiddelde is 54%. Van de mensen in de buurt vindt 45% dat ze op een prettige manier met elkaar omgaan. Het gemiddelde van de gemeente is 62%. Sanderbout scoort hoger dan gemiddeld als het gaat om geluidsoverlast en overlast van buren. Ook overlast van jongeren scoort hoog. In 2006 stond de wijk landelijk op de 26-ste plaats wat betreft de slechte leefsituatie van kinderen. Positief is dat maar liefst 73% van de bewoners zich medeverantwoordelijk voelt voor de leefbaarheid in de buurt. Dat blijkt wel uit het feit dat 79% van de bewoners actief is als vrijwilliger in het sterke verenigingsleven in de wijk. Deze liefde voor de buurt en het saamhorigheidsgevoel bieden kansen voor Sanderbout. In 2006 heeft de gemeente samen met onderzoeksbureau Spark result wijkanalyses uitgevoerd, die een uitgebreider inzicht geven in de sociaal maatschappelijke situatie in de wijk. Voor nadere gegevens kunt u de wijkanalyse Sanderbout raadplegen. In 2006 verrichtte Partners in Welzijn in opdracht van gemeente en ZO Wonen een deskresearch in de wijk Thienbunder. In 2007 gebeurde dat ook in Achtbunder. Ook dit onderzoek kunt u raadplegen voor verdere wijkgegevens. Veiligheid Bijna de helft van de bewoners van Sanderbout voelt zich wel eens onveilig, tegen gemiddeld 35% in de hele stad. Van de bewoners die zich wel eens onveilig voelen, voelt 12% dit vaak en geeft 43% aan bepaalde plekken in de wijk te mijden. 1.3 Ruimtelijk motief Thienbunder, Achtbunder en Sanderbout liggen in het zuidwesten van Sittard. De van oorsprong als mijnkolonies opgerichte buurten hebben door de fusie tussen de gemeenten Sittard,

11 11 afbeelding1: Plangebied Ophoven ligt ten oosten van de spoorlijn richting Heerlen en voor een groot deel eveneens oostelijk van de Rijksweg. Volgens de CBS indeling is Thienbunder een buurt die deel uitmaakt van de wijk Ophoven. Op dit moment zijn er nauwelijks relaties tussen Sanderbout, Achtbunder en Thienbunder enerzijds en Ophoven anderzijds. De doorsnijding van de Rijksweg is hier mede debet aan. In de ambitie wordt relatie met de wijk Ophoven gezocht door voorzieningen (school, gemeenschapshuis, winkelcentrum) een bovenwijkse functie te geven en dus met meerdere wijken te delen. De voormalige Slachthuislocatie en omgeving is hiervoor uitermate geschikt, omdat deze plek centraal is gelegen tussen de wijken Sanderbout en Ophoven.

12 1 MOTIEF Tabel buurtgegevens 12 ONDERWERP WIJKDEEL GEGEVENS AANTAL HUISHOUDENS Sanderbout en Achtbunderl 920 Thienbunder 186 reeds verhuisd (126 wo leeg, 60 wo gesloopt) 46 zittende huishoudens AANTAL INWONERS Sanderbout en Achtbunder 2020 inwoners 980 mannen 1040 vrouwen 14% 0-15 jaar 13% jaar 23% jaar 17% 65 jaar en ouder GEMIDDELD INKOMEN PER INWONER AANTAL INBURGERINGSPLICHTIGEN AANTAL WWB UITKERINGEN DRUGSOVERLAST komt vaak voor OVERLAST JONGEREN komt vaak voor Sanderbout en Achtbunder Sanderbout Achtbunder Thienbunder Totaal Thienbunder Sanderbout en Achtbunder Sanderbout en Achtbunder Sittard-Geleen Sanderbout Sittard-Geleen euro (t.o.v euro voor Sittard-Geleen) huishoudens 130 huishoudens (+/- 14% terwijl gemiddelde van Sittard-Geleen +/- 6% is) 12,4%* 4,4% 30,6%* 9,5% WONINGVOORRAAD Sanderbout en Achtbunder Koop = 210 Huur = 738 Totaal = 948 woningen KWALITEIT WOONOMGEVING Sanderbout en Achtbunder Sittard-Geleen 2005= score 6, = score 6,34 (toegenomen) 2007= score 7,37 VERLOEDERING Sanderbout en Achtbunder Sittard-Geleen 2005= score 5, = score 6,75 (toegenomen) 2007= score 3,66 * gebaseerd op 2007 De vermelde gegevens hebben overwegend betrekking op Sanderbout en Achtbunder omdat in Thienbunder al veel huishoudens verhuisd zijn en het dus moeilijk is om voor deze buurt de juiste gegevens weer te geven.

13 13 Geleen en Born in 2001 een centraal gelegen positie gekregen. Hiermee zijn het niet langer kansarme wijken aan de rand van de gemeente maar kansrijke wijken, centraal gelegen binnen het stedelijk weefsel van de nieuwe, grote gemeente. De plek waar vroeger het slachthuis lag, is nu een braakliggende ontwikkellocatie. Het slachthuis dateerde uit Voordat het startte, is het terrein in gebruik geweest voor de opslag van zwaar materieel van de Amerikaanse strijdkrachten. In 1947 zijn de slachtactiviteiten begonnen. In 2003 heeft de gemeente Sittard-Geleen het voormalige bedrijf opgekocht en inmiddels is het gesloopt. Het terrein maakt deel uit van een groter geheel. Aangrenzend aan de Slachthuislocatie liggen kleinschalige bedrijven en in de noordelijke punt van het gebied stond het Hulpcentrum voor Wilde Dieren. Dit ontwikkelgebied, Slachthuislocatie en omgeving, duiden we aan met SEO (zie afbeelding 1). Samen met SEO vormen de buurten Thienbunder, Achtbunder en Sanderbout het plangebied TASs (zie afbeelding 1). In het plangebied bezit ZO Wonen een groot aantal sterk verouderde huurwoningen. Woningen die zowel bouwtechnisch als woontechnisch niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Thienbunder (232 sociale huurwoningen ZO Wonen) Eind maart 2007 nam ZO Wonen het formele sloopbesluit voor 232 eengezinswoningen in de buurt Thienbunder. Inmiddels heeft het grootste gedeelte van de bewoners al een andere woning gevonden en is de sloop van de leegstaande woonblokken gestart. Dwarswoningen Achtbunder (valt onder CBS-wijk Sanderbout) (123 sociale huurwoningen ZO Wonen) Technische staat De woningen zijn sterk verouderd. Ook het interieur van de woningen is sterk verouderd en vraagt om vervanging. Er is veelvuldig sprake van vochtproblematiek, onder meer door de beperkte ventilatiemogelijkheden. Veel vloeren zijn slecht, maar moeilijk te repareren vanwege de in de vloeren verwerkte elektradozen. Verder zijn er veel problemen met de riolering. De kozijnen zijn in kunststof uitgevoerd. Alleen de voor- en achterdeur zijn nog van hout. In afwachting van herstructurering en het wijkontwikkelingsplan zijn aan de daken van alle woningen in 2004 noodreparaties verricht en van 12 woningen zijn de daken zelfs geheel vervangen. Deze werkzaamheden waren gericht op het voorkomen van instorting. Woonkwaliteit Het in 1952 gerealiseerde complex bestaat uit zeer kleine eengezinswoningen, met twee redelijke slaapkamers en één klein hokje. Veel woningen hebben een kleine aanbouw om de woonkamer te vergroten. De woningen zijn erg gehorig. Door het systeem van moederhaarden lijken sommige woningen wel chemische installaties met grote hoeveelheden buizen dwars door de woningen. Er zijn ook woningen waar de cv-ketel in de kelder is geplaatst. Woonomgeving De stedenbouwkundige opzet van de buurt is slecht. Lange rijen parallel aan de straten gelegen woningen, met daartussen de dwarswoningen. In de smalle straten staan veel auto s geparkeerd. In samenwerking met de gemeente is het brandpad achter één straat tien jaar geleden geheel gerenoveerd. De overige brandpaden verkeren in slechte staat. De buurt heeft ook te kampen met sociaal maatschappelijke problemen. Langswoningen Achtbunder (valt onder CBS-wijk Sanderbout) (110 sociale huurwoningen ZO Wonen) Technische staat De technische kwaliteit van deze woningen is redelijk tot goed. Zo n 20 jaar geleden zijn deze oorspronkelijke noodwoningen voorzien van een nieuwe gevel. De dakpannen zijn vernieuwd en de houten kozijnen zijn vervangen door kunststof kozijnen. De betonnen bergingen moeten gerenoveerd worden. Woonkwaliteit De woonkwaliteit van deze woningen is redelijk. De woningen zijn niet heel ruim bemeten, maar dat hebben veel bewoners opgelost door een aanbouw te plaatsen. De drie slaapkamers hebben redelijke afmetingen. Sanderbout (102 sociale huurwoningen ZO Wonen) Technische staat Het complex is sterk verouderd. De schoorstenen, kozijnen en daken zijn aan vervanging toe. Voorts is sprake van vochtklachten in de keuken, het toilet, de badkamer en de kelder. Het binnenklimaat is vanwege vochtproblematiek en gebrek aan ventilatie slecht. Veel klachten zijn er verder over de riolering en rattenoverlast.

14 1 MOTIEF 14 Woonkwaliteit Het in 1928 gebouwde complex bestaat uit heel kleine eengezinswoningen in twee types; met twee of drie slaapkamers. Een groot deel van de woningen is door opeenvolgende bewoners van een aanbouw voorzien om een ruimere woonkamer te verkrijgen. De slaapkamers zijn zo klein dat een tweepersoonsbed maar op één manier past en nog maar van één lange zijde toegankelijk is. Voor veel van de huidige bewoners is de beperkte omvang van de woning geen probleem, voor potentiële bewoners blijkt de grootte van de woning wel een bezwaar. Verder zijn de woningen gehorig. Woonomgeving De Resedastraat en de Irisstraat zijn smalle straten met veel blik op straat en woningen zonder voortuinen. Deze straten hebben daardoor een grauwe uitstraling. De uitstraling van de Leliestraat is duidelijk beter, met name door het tegenoverliggend grasveldje. De wijk Sanderbout is een kanswijk, die gekenmerkt wordt door forse sociaal-maatschappelijke problemen. De wijk ligt net als Achtbunder en Thienbunder ingeklemd tussen twee spoorlijnen en de Rijksweg en heeft een slechte ontsluiting. Van een andere orde zijn de demografische ontwikkelingen in de regio en de veranderende vraag die ontstaat op de woningmarkt. Dit is beschreven in de Woonmilieuvisie Westelijke Mijnstreek. Met name krimp en vergrijzing hebben grote gevolgen voor de veranderende vraag op de woningmarkt. De conclusie is dat het nodig is een verschuiving aan te brengen in de woningtypen en de dichtheid van bebouwing, zoals deze nu in de wijken Sanderbout, Achtbunder en Thienbunder bestaan (zie nevenstaand kader). De woonmilieuvisie laat een streefbeeld zien voor TASs dat gebaseerd is op onder andere ontdichten en differentiëren (lage en hogere huur/koop). Hierin liggen een aantal ontwikkelkansen, zoals het aantrekken van verschillende leefstijlen door differentiatie, het creëren van een stedelijk woonmilie met ruimte voor groen, realiseren van nultredenwoningen voor de (toekomstige) ouderen. Kortom, redenen genoeg om te constateren: Sanderbout, Achtbunder en Thienbunder zijn toe aan een stevige ontwikkeling die bijdraagt aan een beter perspectief voor bewoners en de buurt. Voorzieningen in plangebied TASs Het plangebied is wat betreft winkels slecht zelfvoorzienend. Voor de dagelijkse boodschappen is er weliswaar een kleine supermarkt (C1000), een wijkwinkelcentrum is er echter niet. Hiervoor zijn de bewoners aangewezen op de stadscentra van Sittard en Geleen of de winkels aan de Brugstraat in Sittard. Er zijn daarnaast een aantal maatschappelijke voorzieningen in de wijk; een voetbalveld, gemeenschapshuis (het Barbarazaaltje), een inlooppunt, de speeltuin van Thienbunder en andere speelplekken. 1.4 Relevante ontwikkelingen in de omgeving In de omgeving van TASs spelen ook een aantal belangrijke ruimtelijke ontwikkelingen die van invloed (kunnen) zijn op de wijk. De ruimtelijke dynamiek wordt gekenmerkt door in ontwikkeling zijnde projecten zoals het Orbis Medical Parc (OMP), de Rijkswegboulevard, het Gezondheidsplein en nieuwbouwwijk De Haese deelplan C. Daarbij zit de planontwikkeling rondom de wijkvernieuwing van TASs in een opstartfase en is Bedrijvenstad Fortuna volop in uitvoering.

15 15 Woonmilieuvisie Westelijke Mijnstreek In de Woonmilieuvisie Westelijke Mijnstreek wordt de strategische visie voor het woonbeleid voor de periode tot aan de jaren 2020/2030 geformuleerd. Per woonmilieu is een richtinggevend kader geschetst. Een aantal ontwikkelingen hebben consequenties voor de woonopgave in zijn algemeenheid. Deze ontwikkelingen zijn: demografische ontwikkeling, waaronder afname van bevolkingsomvang met ca. 10% gestage economische groei De combinatie van deze ontwikkelingen vergt een aanpassing van woonmilieus, meer concentratie van voorzieningen en een ommezwaai van kwantiteit naar kwaliteit binnen herstructureringsopgaven. De Woonmilieuvisie benoemt zogenaamde `hot spots. Dit zijn gebieden die door een transformatie een wezenlijke bijdrage kunnen leveren aan de gewenste toekomstige woonmilieus. Thienbunder, Achtbunder, Sanderbout zijn als hot spot aangewezen. TASs wordt in de woonmilieuvisie geschaard onder het milieu stedelijk wonen. Dit milieu heeft overwegend het karakter van woonwijken, waarbij sprake is van een sterke oriëntatie op de stad, het straatbeeld waarin eengezinswoningen en flats voorkomen in een vrij hoge dichtheid met een vrij laag aandeel koopwoningen. Het specifieke streefbeeld 2030 voor dit milieu wordt in de visie omschreven als: in aantal eerst gelijkblijvend, afnemend na 2020, de verhouding huur/koop door sloop en verkoop in verhouding laten verschuiven richting koop tot ca. 40/60, toename van het aantal duurdere woningen en qua typologie een toename van eengezinskoopwoningen, beter geschikt voor senioren en afname van hoogbouw en portieketageflats. Daarnaast wordt er gepleit voor aandacht voor de sociale pijler vanwege de leefbaarheid in de wijken, waarbij de gezamenlijke aanpak van betrokken partijen gericht dient te zijn op het vergroten van kansen voor de individuele bewoners.

16 2 DE AMBITIES 2.1 Inleiding Het doel van de herstructurering van TASs reikt verder dan het herinrichten van een nieuwe wijk. De verbetering van de woonkwaliteit en de leefomstandigheden van bewoners gaan gelijk op. Deze goed verdeelde aandacht voor de verschillende pijlers geeft de aanpak van TASs kracht. Elders zien we vaak dat de nadruk wordt gelegd op de fysieke veranderingen die nodig zijn. En dat terwijl een integrale aanpak eigenlijk meer voor de hand liggend is, omdat de fysieke en sociale aspecten voor bewoners verweven zijn. In deze herstructureringsopgave liggen goede kansen voor een integrale aanpak, want de wijk kent een aanzienlijk aantal sociaal-maatschappelijke opgaven, waar door de herstructurering speciale aandacht voor is. Op de sociale ambities zetten we dan ook stevig in. Deze aanpak moet uitmonden in een concreet programma met financiële middelen voor de realisatie ervan. Fysieke middelen, zoals een nieuwe school of een betere woning, dragen bij aan een betere woon- en leefkwaliteit en kunnen het toekomstperspectief voor bewoners in positieve zin veranderen. Ook duurzaam en energiezuinig bouwen zal hierin een belangrijke rol spelen, in verband met stijgende energiekosten en de veranderende wooneisen. Wat dit project daarnaast bijzonder maakt, is de ligging van het plangebied te midden van verschillende ruimtelijke ontwikkelingen en de goede samenwerking tussen ZO Wonen, de gemeente, de provincie en de bewoners. De ambities zijn dan ook representatief voor onze visie op de herontwikkeling van TASs. Deze samenwerking heeft ervoor gezorgd dat de partijen volledig betrokken zijn bij het proces en er een stevige basis is om dit veelomvattende en langdurige project een goed vervolg te geven. 2.2 Sociale ambitie: Op eigen kracht vooruit Op eigen kracht vooruit heeft een dieper liggende betekenis, namelijk: Eigen kracht = eigen identiteit Vooruit = meer perspectief Op eigen kracht = eigen verantwoordelijkheid De herstructurering Sanderbout, Acht- en Thienbunder is een uniek project. Het is ingebed in een brede fysiek-ruimtelijke ontwikkeling: het middengebied, het Orbis Medical Park, de Slachthuislocatie en omgeving, deelplan C De Haese en Bedrijvenstad Fortuna. Bovendien kiezen we er niet voor een 16 buurt met een totaal nieuw karakter te maken, maar willen we juist voortbouwen op de eigen kracht en identiteit van Sanderbout, van de bewoners en van de buurt. Die kracht en identiteit in Sanderbout willen we graag behouden en versterken. Het gebied heeft een bijzondere historie. Toen in 1920 de staatsmijn Maurits in Geleen werd gerealiseerd, zijn de eerste woningen in Sanderbout (toen nog Kleindorp genaamd) gebouwd. De jaren daarna groeide hier een volwaardige mijnwerkerskolonie, die is uitgebreid met Achtbunder. De mijnwerkerswoningen in Ophoven zijn uitgebreid met de kolonie Thienbunder. Na de oorlog groeide ook het voorzieningenaanbod; een basisschool en kerk werden gebouwd en er ontstonden allerlei vormen van bedrijvigheid: schoenwinkel, kruidenier, kapper, café, bakker, friture. Sanderbout, Acht- en Thienbunder kenmerkten zich door een groot gevoel van saamhorigheid en een ondernemende volkscultuur met een levendig verenigingsleven. Na de mijnsluiting en met name vanaf de jaren tachtig ging het langzaam achteruit met de leefbaarheid. Met de sociale ambitie beogen we, met name voor Sanderbout en Achtbunder, die ondernemende volksbuurt met dat grote saamhorigheidsgevoel terug te brengen in een modern jasje : de ondernemende volksbuurt anno Waar mensen bij elkaar betrokken zijn, zich verantwoordelijk voelen voor zichzelf en anderen, waar het prettig wonen en werken is. Bewoners die moeten verhuizen en niet meer terugkeren, garanderen wij begeleiding indien ze deze nodig hebben in hun nieuwe woon- en leefsituatie Dit bieden we de bewoners en de buurt De sociale ambitie wil de bewoners een beter perspectief bieden. Dat kan een betere woning zijn, ander werk, adequate zorg of ondersteuning. ZO Wonen en de gemeente willen samen met bewoners en samen met maatschappelijke organisaties op de volgende thema s een goed en passend aanbod realiseren: Leren en werken Sanderbout kent veel mensen zonder werk en relatief veel mensen met een laag inkomen. We streven ernaar om samen met hen de (arbeids-)participatie te vergroten. Daarnaast willen we in Sittard-Zuid een bovenwijkse brede schoolvoorziening realiseren om kinderen meer kansen te bieden.

17 17 Impressies van de wijk De mensen zaten in de zomer altijd bij elkaar.de achterdeuren waren nooit gesloten en als de een niks had kreeg hij het van de ander * * Citaat uit, Sanderbout, beleving van een Sittardse volkswijk, Sittard-Geleen 2006 ; pagina 23.

18 2 DE AMBITIES afbeelding 2: Centrale sociale ambitie 18

19 19 Ontmoeten Mensen voelen zich prettiger in een omgeving waar ze elkaar kennen en met elkaar in contact komen. Voor de sociale samenhang en sociale controle zijn ontmoetingsmogelijkheden dan ook van groot belang. Denk hierbij aan een gemeenschapsaccommodatie, parkje, speeltuin of een zitbank. Voldoende zorg en ondersteuning In iedere wijk of buurt zijn extra kwetsbare groepen aanwezig zoals ouderen of mensen met een lichamelijke, psychische of verstandelijke beperking. Zo ook in Sanderbout, Acht- en Thienbunder. Voor deze bewoners dient een adequaat aanbod aan zorg en ondersteuning aanwezig te zijn. Energiezuinig wonen Duurzaam en energiebesparend bouwen is een belangrijk uitgangspunt. Doordat de energiekosten de laatste tien jaar zijn verdubbeld (>210%) is het bestedingsvermogen van bewoners verminderd. Een gemiddeld gezin was in 1996 ca. 75,- per maand kwijt aan energiekosten. In 2006 was dit gestegen tot ruim 165,- per maand. De verwachting is dat de energieprijzen nog fors zullen stijgen. Concreet betekent dit dat het besteedbaar inkomen kleiner wordt. Gezinnen met een laag inkomen treft dit het zwaarst. De bouw van energiezuinige woningen, met name voor de lagere inkomens, is een garantie voor koopkrachtbehoud. Het geeft bewoners de mogelijkheid om beter op eigen kracht vooruit te komen. afbeelding 3: Diagram besteding maandinkomen als statushouders en begeleid wonen voor jongeren die uit de jeugdzorg komen. Een sociaal veilige omgeving Iedereen wil graag wonen in een buurt waar hij of zij zich veilig voelt. De veiligheidsbeleving van de inwoners vormt het vertrekpunt: de beleving van bewoners wordt zoveel mogelijk als insteek genomen om te bepalen op welk terrein de inzet van de gemeente zich dient te richten. Centrale sociale ambitie In afbeelding 2 ziet u de centrale sociale ambitie. Dit vormt het uitgangspunt: Bewoners die vertrekken uit Thienbunder, Achtbunder en/ of Sanderbout krijgen daar waar nodig en gewenst begeleiding naar en in hun nieuwe woon- en leefsituatie. We hopen dat een deel van de bewoners die verhuizen op termijn weer terugkomen. Voor hen en de nieuwe bewoners van Acht- en Thienbunder in het nieuwe woongebied, willen we een prettige woonwijk waarmee het totale gebied, Sanderbout, Acht- en Thienbunder, opgewaardeerd wordt. Een groot deel van de bewoners in Sanderbout en mogelijk een deel in Achtbunder hoeft niet te verhuizen. Zij vormen de kern van het gebied en verdienen een prettige woon- en leefsituatie. Met een fysiek en sociaal programma investeren we daar in. 2.3 Ruimtelijke ambitie TASs is onderdeel van Sittard-Zuid. Sittard-Zuid kent een grote programmatische diversiteit, een bijzonder goede bereikbaarheid en een enorme ruimtelijke dynamiek. Het gebied ligt centraal en goed ingebed in het stedelijk weefsel. Daarbij heeft het gebied de potentie om grootschaligheid te koppelen aan verblijfskwaliteit waardoor er een nieuwe vorm van stedelijkheid kan ontstaan die complementair is aan de bestaande stad. Goed wonen ZO Wonen en de gemeente streven naar een gevarieerd woningaanbod (type en prijsklasse) dat wooncarrières in de wijk mogelijk maakt. Tevens willen we zorgdragen voor voldoende kwalitatieve huisvesting voor lagere inkomens, starters, zorgbehoevenden en ouderen en voor bijzondere doelgroepen Binnen Sittard-Zuid onderscheiden we twee hoofdstructuren die bepalend zijn voor de ontwikkeling van de diverse deelgebieden (zie afbeelding 4). De Gezondheidsboulevard is het gebied waar de Rijkswegboulevard en de Middenweg elkaar kruisen. Rondom dit kruispunt zijn er vier kwadranten te onderscheiden; het Orbis Medical Park, het gezondheidsplein, de bioscoop en de Slachthuislocatie. Het wijkcentrum wordt gevormd door het gebied waar drie lijnen vanuit Sanderbout, Ophoven en het

20 2 DE AMBITIES 20 Middengebied bij elkaar komen. De locatie van het voormalige Hulpcentrum voor Wilde Dieren ligt centraal tussen de omringende buurten. Ondanks de goede inbedding in het stedelijk weefsel en de goede bereikbaarheid van het gebied zijn de buurten TASs op zichzelf gericht. De wijk is redelijk gesloten en de entrees zijn niet duidelijk. Dit nodigt niet uit er doorheen te rijden als u er niet woont of hoeft te zijn. Daarnaast is de wijk dicht bebouwd: de woningdichtheid is gemiddeld veertig woningen per hectare, waardoor er weinig ruimte overblijft voor kwalitatieve openbare ruimtes en groenvoorzieningen. Door de stedenbouwkundige structuur aan te passen wordt het mogelijk om in een ruimere opzet te bouwen en kwalitatieve openbare ruimtes te creëren die een meerwaarde leveren voor de woon- en leefkwaliteit De stedenbouwkundige structuur verbeteren Plekken maken Binnen TASs is er grote behoefte aan plekken van betekenis in een samenhangende ruimtelijke structuur: een park, plein, straat of plantsoen. Zij vergroten de oriëntatie en herkenbaarheid van TASs. Vergroenen en verstedelijken In Sittard-Zuid is het rond de kruising Rijkswegboulevard- Middenweg goed mogelijk te intensiveren en te verstedelijken. Terwijl er juist binnen TASs langs de spoorlijnen aanleidingen zijn om te verdunnen en vergroenen. Van doodlopend naar doorlopend Door alle ruimtelijke ontwikkelingen krijgt de voormalige zuidrand van Sittard een veel centralere plek in het stedelijk weefsel. Waar er in het verleden veel lijnen stopten, lopen deze voortaan juist door en vormen goede verbindingen tussen de verschillende buurten. Hiermee ontstaat er niet alleen een steviger stedelijk netwerk, de bewoners uit de verschillende buurten zullen eerder met elkaar in contact komen. Toegangsgebieden Twee bijzondere gebieden zijn de kruising bij het zogenaamde gezondheidsplein, het nieuwe Orbis Medical Park (OMP), de bioscoop en de Slachthuislocatie, en het bedrijventerrein IJzeren Brug. Deze gebieden zijn de entrees van de wijk. Deze plekken hebben een kwalitatief hoogstaande en bijzonder aantrekke- lijke uitstraling nodig als visitekaartje en toegangspoort van de wijk. Profileren deelgebieden Naar aanleiding van het huidige functioneren van TASs worden er verschillende profielen gedefinieerd; de dynamische suburb, de zorgwijk, de ondernemende volksbuurt, Bunderpark, de stadse startersbuurt en het nieuwe voorzieningencentrum. De nadere invulling van deze deelgebieden wordt in het programma (deel 2 ambitiedocument) toegelicht. Hoogwaardig voorzieningenniveau Het gebied van de Slachthuislocatie en omgeving, SEO, is centraal gelegen tussen Sanderbout, Ophoven en het middengebied. Door de centrale ligging en goede bereikbaarheid vanuit de omringende buurten is deze locatie uitermate geschikt om als wijk(voorzieningen-)centrum te functioneren. De voorzieningen hebben door de centrale ligging tussen twee wijken niet alleen draagvlak vanuit Sanderbout, maar ook vanuit Ophoven (zie afbeelding 4). Hierdoor is het mogelijk om een grotere supermarkt met dagwinkels te realiseren. De meest noordelijke punt van SEO waar het voormalige Hulpcentrum voor Wilde Dieren stond, is door de centrale ligging de meest geschikte locatie voor een brede school en gemeenschapshuis. De huidige basisscholen van Sanderbout en Ophoven worden hier samengevoegd. Op de huidige basisschoollocatie in Sanderbout ontstaat dan ruimte voor seniorenwoningen. Indien de C1000 verplaatst wordt naar de Slachthuislocatie kan de huidige bedrijfsruimte een nieuwe invulling krijgen. De kerk is een stuk historie van Sanderbout en een markant herkenningspunt in de wijk. Het gebouw doet nog steeds dienst als kerk. Wat er in de toekomst ook gebeurt, in onze visie moet de kerk als gebouw altijd behouden blijven. Om plaatselijke, kleinschalige ondernemers een kans tot uitbreiding te bieden of potentiële ondernemers te prikkelen tot het ondernemerschap, worden er werkwoningen gebouwd. Deze woningen bieden extra ruimte die gebruikt kan worden als bijvoorbeeld kantoor of opslagplaats. Wat betreft infrastructuur is in de plannen ruim aandacht voor de bereikbaarheid van de wijk en voorzieningen en de omgeving