jaarverslag 2010 jaar jaa versla g 2 ersla 010 < 0 < o W or o d en Daa d < 1 d en Daa

Transcriptie

1 jaarverslag 2 jaarverslag 2 < Woord en Daad <

2 Woord en Daad kort en bondig 5 Woord en Daad wereldwijd 6 Voorwoord 9 Inleiding: Ontwikkelingen in 2 Strategie en visie 2. Inleiding 3.2 Missie, visie en kernwaarden 4.3 Strategie 5.4 Beleid 6 2 Het werk in het Zuiden 2 2. Inleiding Basisvoorzieningen en noodhulp Onderwijs Beroepsonderwijs, training en arbeidsbemiddeling Bedrijfsontwikkeling 4 3 De lerende organisatie 5 3. Inleiding Onderzoek Evaluatie Kennismanagement en beleidsontwikkeling 57 Inhoudsopgave 4 Beleidsbeïnvloeding en bewustwording Inleiding Beleidsbeïnvloeding Bewustwording 68 5 Communicatie en fondsenwerving Inleiding Communicatie Fondsenwerving 82 6 Organisatie, bestuur en netwerken 9 6. Ontwikkelingen in de organisatie Bestuurlijke verantwoording Stakeholders en netwerken 3 7 Vooruitblik 7. De dynamiek in onze werkomgeving 7.2 Toekomst interne organisatie en raad van toezicht Toekomst gericht op het werk in het Zuiden Toekomst gericht op resultaatmanagement en leren Toekomst gericht op communicatie en fondsen Toekomst gericht op bewustwording, beleidsbeinvloeding en media 5 8 Kwaliteit, procesbeheersing en verantwoording 6 8. Inleiding Procesbeheersing Nederland Procesbeheersing van programma s Risicomanagement Kwaliteit Codes/certificering Onderzoeksrapport accountant Bestuurs- en verantwoordingsverklaring 27 9 Financiële verantwoording Jaarrekening Accountantsverklaring (Meerjaren)begroting 52 Bijlagen Raad van bestuur en raad van toezicht 54 Nevenfuncties raad van toezicht 55 Personeel 56 Organogram 58

3 Haïti, een jaar na de ramp Landbouw, verbouw je toekomst! 6-63 Act Positive, ik droom van een wereld zonder aids 7-73 Onderwijs, wederzijds leren Toekomst ontwikkelingssamenwerking, weg met simpele oplossingen 6-9 Meer detailinformatie via:

4 4 > Woord en Daad > jaarverslag 2

5 Kort en bondig Wie Woord en Daad is een ontwikkelingsorganisatie die vanuit Bijbels perspectief armoede bestrijdt in Afrika, Azië en Midden- en Zuid-Amerika. Wat Woord en Daad werkt aan de thema s: onderwijs, beroepsonderwijs en -training, arbeidsbemiddeling, bedrijfsontwikkeling, basisvoorzieningen (gezondheid, landbouw, water) en noodhulp. In Nederland wil Woord en Daad mensen, bedrijven en overheid bewustmaken van hun verantwoordelijkheid ten aanzien van armoede wereldwijd. Inkomsten 2 Van Particulieren Bedrijven Institutionele donoren* Vermogensfondsen Interest Totaal Bedrag (in ) * opgedeeld in: Inkomsten subsidies overheden:.3.38 (27,4%) Inkomsten derden: (7,8%) Perc. 53,4 % 7,4 % 35,2 % 3,6 %,4 %, % Waar Woord en Daad is werkzaam in Afrika: Benin, Burkina Faso, Ethiopië, Sierra Leone, Tsjaad, Uganda, Zambia en Zuid-Afrika Azië: Bangladesh, de Filipijnen, India, Myanmar, Sri Lanka, Thailand Midden- en Zuid-Amerika: Colombia, Guatamala, Haïti, Honduras, Nicaragua Hoeveel Bestedingen 2 Aan Doelstelling structurele programma s* Doelstelling Advies & Onderzoek Doelstelling voorlichting en bewustwording Werving baten Kosten beheer en adm. Totaal Bedrag (in ) Perc. 89,2 %,5 % 3,8 % 3,3 % 2,2 %, % Inkomsten 2 Landen Financieel geadopteerde kinderen Partners Satelliet Partners Donateurs Jongeren Leden Business Platform Medewerkers op Aantal fte s op Vrijwilligers op kantoor Lokale vrijwilligers (comité) , * (incl. noodhulp) 3,6,4 7,4 53,4 35,2 89,2 3,8 2,2 3,3,5 Werkwijze In ons werk onderscheiden we drie typen activiteiten: Directe armoedebestrijding (DAB) activiteiten gericht op armen om samen met hen te werken aan vermindering van armoede, bijvoorbeeld door voorzieningen van onderwijs, gezondheidszorg en inkomensverbetering op te starten of te verbeteren. Maatschappijopbouw (MO) activiteiten gericht op het opstarten en versterken van maatschappelijke organisaties of netwerken, die zich inzetten voor de belangen van armen. Beleidsbeïnvloeding (BB) activiteiten van maatschappelijke organisaties, gericht op het bevorderen van nieuw of aangepast overheidsbeleid op thema s die in het belang zijn van (de rechtspositie van) armen. Inkomsten 2 Bestedingen 2 Kostennormen 2 Kosten eigen fondsenwerving ten opzichte van baten eigen fondsenwerving (CBF-norm) Doelbestedingsratio (besteding aan doelstellingen ten opzichte van de totale bestedingen) Doelbestedingsratio (besteding aan doelstellingen ten opzicht van de totale inkomsten) Eigen norm Beheer en Administratie (2,5%-norm) Eigen norm kosten Advies en Onderzoek (2,5%-norm) Eigen overheadnorm (%-norm) Woord en Daad bezit het CBF-keurmerk en is ISO gecertificeerd. 4,7% 94,53% 89,33% 2,9%,42% 9,6% jaarverslag 2 < Woord en Daad < 5

6 Wereldwijd Zuid-Amerika Afrika > Woord en Daad > jaarverslag 2

7 Azië Landen waar Woord en Daad structureel werkt Continent Verdeling programma s (x.,-) Aantal adoptie-kinderen per 3 dec 2 Noodhulp Onderwijs Beroepsonderwijs, -training, arbeidsbemiddeling Basisvoorzieningen Bedrijfsontwikkeling Bangladesh Filipijnen India Myanmar Sri Lanka Thailand Colombia Guatemala Haïti Honduras Nicaragua Benin Burkina Faso Ethiopië Sierra Leone Tsjaad Uganda Zambia Zuid-Afrika Totaal Azië Azië Azië Azië Azië Azië Zuid-Amerika Midden-Amerika Midden-Amerika Midden-Amerika Midden-Amerika Afrika Afrika Afrika Afrika Afrika Afrika Afrika Afrika jaarverslag 2 < Woord en Daad < 7

8 8 > Woord en Daad > jaarverslag 2

9 Voorwoord Patsers en paupers Een beklemmende en tegelijkertijd een heerlijke titel. Vooral als je hem met een nadrukkelijke pé uitspreekt. Een titel die ook een wereld van verschil uitdrukt. Een verschil dat, als we om ons heen kijken, steeds lastiger overbrugd lijkt te worden. De titel is niet van mezelf, maar van de organisator van een Studium Generale. In die studium generale werd ik uitgedaagd om vanuit dit verschil de wereld van ons werk te tekenen. En te verbinden met mijn gehoor. Ca. mensen, die twee maal 45 minuten betrokken luisterden. Ik moest aan die titel denken bij dit voorwoord op het jaarverslag 2. In ons land gebeurde veel. Er vond een politieke aardverschuiving plaats, die op het eerste gezicht wel iets lijkt te hebben van de schuttingen die patsers en paupers om hun eigen leef- en denkwereld oprichten. En af en toe boodschappen over en weer over de schutting gooien. Dat is lastig en niet prettig wellicht, maar nog wel te overzien. Nader beschouwd gebeuren er merkwaardige dingen, die ons allemaal aangaan. Of we nu patser zijn of niet of pauper of niet. De wereld is een netwerkwereld geworden. Dat werd ook in de afgelopen tijd manifest. Bijvoorbeeld door de bewegingen op politiek, revolutionair en hulpgebied die door sociale media in gang gezet worden en op gang gehouden worden. Juist die incidenten laten zien dat mensen over de grenzen van hun sociale hokje, over de grenzen van hun regio, van hun land, van hun continent met anderen verbonden zijn. Op een wijze die de fysieke menselijke relatie overstijgt. Het laat verrassend zien dát mensen met elkaar verbonden zijn en zonder die verbondenheid niet tot hun recht komen. Dat bedenkend is het paradoxaal dat ook in Nederland er een beweging lijkt te zijn die die verbinding in de mondiale netwerksamenleving lijkt te ontkennen. Tegelijkertijd merken we ook in onze contacten dat het denken vanuit verbindingen wereldwijd bij mensen een gevoel van onbehagen en soms zelfs angst oproept. Dat juist het helder worden van de verbinding de reactie oproept om vooral maar op eigen belang, binnen eigen grens en binnen eigen comfortabele en herkenbare veilige zone terug te trekken. Op het eigen bastion. Woord en Daad heeft in 2 een nieuw beleid vastgesteld; in verbondenheid met partners over de grens en achterban in Nederland. Het resulteerde in een vernieuwde visie en missie, waarin die verbondenheid heel nadrukkelijk aan de orde komt. We stonden juist ook bij dat leven in verbinding vanuit onze identiteit stil tijdens het minisymposium ter gelegenheid van het afscheid van Dr. M.A. van den Berg, de vorige voorzitter van Woord en Daad. En dat is niet alleen verbinding tussen Noord en Zuid of tussen Oost en West. Maar tussen paupers en patsers. Niet omdat verbinden een doel in zichzelf is. Maar juist omdat de wereldwijde ervaringen ons ook in 2 leren dat het verbinden van mensen die in hun eigen bastion leven over en weer werelden doen opengaan. Omdat mensen het niet meer bezien vanuit hun eigen koninkrijk, maar vanuit het Koninkrijk van God en Zijn gerechtigheid. Dat geeft een kijken naar en verstaan van elkaar vanuit het hart. Oók dat was er in 2. Jan Lock, voorzitter raad van bestuur jaarverslag 2 < Woord en Daad < 9

10 Inleiding Ontwikkelingen in 2 Aardbeving Haïti Het jaar 2 was voor Woord en Daad in vele opzichten een turbulent jaar. Allereerst was er de aardbeving in Haïti. Het nieuwe jaar was slechts twaalf dagen oud, toen een zware aardbeving de Haïtiaanse hoofdstad Port-au-Prince trof. De ravage, het aantal doden en gewonden was enorm. Partnerorganisaties waarmee Woord en Daad al jaren samenwerkt waren deels zelf getroffen en direct betrokken bij de eerste hulpverlening. De ramp in Haïti heeft gedurende het hele jaar een grote impact gehad op Woord en Daad. De betrokkenheid vanuit de achterban in Nederland was ongekend, en bleef onverminderd groot, ook toen Haïti in het nieuws langzaam maar zeker op de achtergrond raakte. We konden een belangrijke rol spelen in het verbinden en overbrengen van de grote betrokkenheid van onze achterban in Nederland maar ook die van andere organisaties waarmee we wereldwijd samenwerken naar de getroffen mensen in Haïti. Daarnaast waren we in staat samen met ZOA-Vluchtelingenzorg, dankzij de grote giftenstroom (6,3 miljoen euro) een wederopbouwprogramma te starten in Port-au-Prince. Zie verder de verantwoording hierover in paragraaf 2.2. Haïti maakte opnieuw duidelijk hoe relatief planning in ons werk is. Werken voor en met de meest kwetsbaren in de samenleving waar ook ter wereld vraagt veel flexibiliteit en aanpassingsvermogen, en afhankelijkheid van God. Koerswisselingen De nasleep van de economische crisis en heftige koerswisselingen veroorzaakten eveneens de nodige turbulentie in 2. Door de grote koersdaling waren onze reserves ontoereikend om de daling in één keer op te vangen, en waren we genoodzaakt corrigerende maatregelen te treffen en de begroting bij te stellen. Dit was soms bijzonder pijnlijk. We konden minder kinderen dan voorzien een kans geven, en moesten ambities voor 2 bijstellen. Tegelijkertijd liet het iets van de veerkracht van Woord en Daad en haar partners zien. Uiteindelijk konden vanuit bestemmingsfondsen een groot deel van de verliezen binnen programma s worden opvangen. Politiek draagvlak en achterban Een andere koersdaling betrof de publieke en politieke opinie ten aanzien van ontwikkelingssamenwerking. De kritiek op de Nederlandse overheidsbetrokkenheid bij armoedebestrijding in het Zuiden is al jaren groeiende. In 2 kreeg dit geluid ook een duidelijk politiek platform, en werd er met het aantreden van het nieuwe kabinet fors gesneden in het budget voor ontwikkelingssamenwerking. Binnen deze bezuinigingen werd er onevenredig hard gesneden in de subsidies voor maatschappelijke organisaties. Om die reden was Woord en Daad dan ook bijzonder dankbaar dat ze samen met Red een Kind een 5-jarige subsidie toegekend kreeg. Ondanks een korting van 42 procent hoeft Woord en Daad de komende jaren haar steun aan bijvoorbeeld scholen, vaktrainingen en gezondheidsvoorlichting niet op te schorten, omdat we slechts beperkt (2 procent) afhankelijk zijn van subsidie. Ook in 2 bleek de trouw vanuit onze particuliere achterban opnieuw groot (totaal ). Dit onderstreept de grote waarde van de langdurige en royale steun van onze achterban. Niet voor niets groeit de kritiek op maatschappelijke organisaties die in hun professionaliseringsslag de verbinding met hun achterban zijn kwijtgeraakt. Overigens is een trouwe achterban niet alleen essentieel vanuit het oogpunt van continuïteit. De vrijheid om vanuit je eigen overtuiging keuzes te kunnen blijven maken is evenzeer van belang. Alliantievorming en netwerken De relatie van Woord en Daad met haar partners in het Zuiden was in 2 volop in beweging. De koers die we in 29 ingezet hebben om in vijf regionale allianties (in Azië, Zuiden Midden-Amerika en drie in Afrika) te gaan werken is doorgezet. Met de verschillende allianties is hard gewerkt aan beleid voor de komende jaren op het terrein van onderwijs, vaktraining, arbeidsbemiddeling, (agri)-bedrijfsontwikkeling en basisvoorzieningen. Dit resulteerde uiteindelijk in het strategisch meerjarenplan Woord en Daad werkt al jaren samen met diverse partijen uit het bedrijfsleven, kennisinstellingen en andere maatschappelijke organisaties. Een trend die een steeds grotere invloed heeft op ons werk, maar waar ook nog veel in te leren valt. Hoe werk je effectief samen binnen een netwerk, hoe houd je energie in een netwerk? In 2 leerden we op dit terrein samen met organisaties als Prisma (die samenwerkt met de ICCO-alliantie) (rond basisvoorzieningen), Red een Kind (rond vaktraining en onderwijs), Driestar Educatief (rond onderwijs) en Management for Development Foundation (MDF - rond versterking van onze partnernetwerken). Interne ontwikkelingen De consequenties van het meerjarenbeleidsplan heeft Woord en Daad in 2 ook direct intern doorvertaald. De ingrijpendste wijziging betrof het opzetten van alliantieteams (die de regionale allianties in het Zuiden op kwaliteit gaan ondersteunen) en donorteams (die voor de fondsenwerving en besteding verantwoordelijk zijn). Deze organisatieverandering, gecombineerd met de ontwikkeling van een nieuwe > Woord en Daad > jaarverslag 2

11 ICT-architectuur, vroeg veel van het doorzettingsvermogen, de tijd en energie van het team van Woord en Daad. Daarbij kwam nog eens het schrijven van de MFS2-aanvraag, een subsidievoorstel voor het ministerie van Buitenlandse Zaken. De eisen hiervoor werden pas begin 2 bekendgemaakt, en waren zwaarder dan verwacht. Verschillende afdelingen hebben daarom hun doelstellingen niet op alle punten kunnen halen. Een verantwoording hiervan staat verderop in dit jaarverslag. Er is in 2 veel en hard (over)gewerkt. Niet zonder zegen! Missie en visie In het afgelopen jaar voelden we ons, in alle turbulente en soms ingrijpende ontwikkelingen, sterk verbonden vanuit onze missie en visie met al onze partners wereldwijd en de achterban in Nederland. De missie, visie en kernwaarden zijn opnieuw verwoord, en sluiten aan op de visie op verandering die we in 29 met onze partners formuleerden. Een visie waarin we de verbondenheid aan het komend Koninkrijk en Zijn gerechtigheid sterk ervaren en tot uiting brengen. jaarverslag 2 < Woord en Daad <

12 Strategie en visie 2 > Woord en Daad > jaarverslag 2

13 . Inleiding Woord en Daad werkt samen met haar achterban en partners in het Zuiden aan verandering. Verandering in levens van mensen, zowel in Nederland als in de landen waar Woord en Daad wereldwijd actief is. Dat doen we in een omgeving die voortdurend en soms in één klap verandert. Te midden van alle veranderingen bleef in 2 de Bijbel ons ankerpunt. jaarverslag 2 < Woord en Daad < 3

14 .2 Missie, visie en kernwaarden Missie Woord en Daad verbindt mensen over de hele wereld in hun strijd tegen armoede, vanuit Bijbels perspectief. We werken daarbij samen met partnerorganisaties in Afrika, Azië en Centraal- en Zuid-Amerika, de achterban in Nederland, maatschappelijke instellingen, overheden en bedrijven en andere sectoren. Samen met hen wil Woord en Daad een bijdrage leveren aan duurzame verandering in Nederland en wereldwijd. Visie In een gebroken wereld vol armoede en onrecht streeft Woord en Daad naar het zichtbaar maken van tekenen van Gods komend Koninkrijk. Daarin willen we iets laten zien van een wereld in wording zonder armoede en lijden. Vanuit dit Bijbelse toekomstperspectief mogen mensen nu al tot hun bestemming komen in de diepste zin van het Woord. Dit zien wij gebeuren als mensen verantwoordelijkheid nemen en dragen voor zichzelf en voor anderen, waardoor zij een waardig leven kunnen leiden. Kernwaarden Mede-schepsel: Ieder mens is geschapen om beelddrager van de Schepper te zijn. Dit betekent dat we in Gods oog allen gelijk zijn, en tegelijkertijd divers en uniek. Deze twee aspecten gelijkwaardigheid én diversiteit bepalen hoe wij naar onze medemens kijken. In haar werk wil Woord en Daad deze twee aspecten herkenbaar in praktijk brengen. Dit betekent onder andere dat ze ieder mens benadert met respect, ongeacht ras, religie, geslacht of politieke voorkeur. Ook is Woord en Daad ervan overtuigd dat er niet slechts één pad van ontwikkeling is: daarvoor zijn mensen te uniek en divers geschapen. De betrokkenheid van mensen zelf in het ontwerp, de implementatie en evaluatie van programma s die hun eigen ontwikkeling betreffen, vinden we daarom ook van groot belang. Ten slotte betekent het mede-schepsel zijn ook dat Woord en Daad zich nooit zomaar in iemands leven mengt: binnentreden in iemands leven is nooit waardevrij. Mede-verantwoordelijkheid: Ieder mens is geschapen als verantwoordelijk schepsel. We zijn verantwoordelijk om te beantwoorden aan Gods roeping om beelddrager, naaste en rentmeester te zijn. Vertaald naar de praktijk van ons werk betekent dit dat we mensen willen stimuleren hun verantwoordelijkheid te nemen. Mensen zijn verantwoordelijk voor hun eigen ontwikkeling. Tegelijkertijd heeft ieder mens een verantwoordelijkheid naar mensen in zijn omgeving en de schepping. Dit betekent niet dat mensen voor anderen verantwoordelijkheid moeten nemen, maar vanuit Bijbels mededogen oog hebben voor de situatie van de ander. Mede-leven: We leven in een door zonden gebroken wereld. Tegelijkertijd weten we ons vanuit de Bijbel geroepen om er te zijn voor mensen die lijden aan deze gebrokenheid. In dit medeleven kunnen we iets laten zien van wat het betekent om beelddrager van God te zijn, ook al is dit beeld beschadigd. Door mee te leven en mee te lijden mogen we op bescheiden wijze iets zichtbaar maken van Gods komend Koninkrijk en werken aan herstel, vanuit de wetenschap dat Christus ons daarin is voorgegaan. Dit medeleven kan in de praktijk verschillende vormen aannemen; zowel geestelijke, fysieke als materiële aspecten spelen daarbij een rol. Rentmeesterschap: als christelijke organisatie wil Woord en Daad verantwoordelijk rentmeester zijn. Dit willen we op een integere wijze doen, met oog voor de context waarbinnen we opereren. Woord en Daad is aanspreekbaar op een zorgvuldig omgaan met de middelen (menselijke, financiële en materiële) die we ontvangen. Hierover leggen we op transparante wijze verantwoording af. In ons werk willen we rentmeesterschap concreet laten zien aan degenen met wie we werken en in zorg voor het milieu, beiden zowel in Nederland als in het Zuiden. Wederzijdse afhankelijkheid: Als christelijke organisatie is Woord en Daad onafhankelijk, en tegelijkertijd bewust afhankelijk. Die twee gaan samen op. Woord en Daad is onafhankelijk in het beantwoorden aan Gods roeping. Om die reden willen we zelfbewust beleidskeuzes kunnen maken, onafhankelijk van de keuzes die onze (seculiere) omgeving maakt. Tegelijkertijd zijn we ervan overtuigd dat samenwerking met andere organisaties van groot belang is voor armoedebestrijding, ook vanuit rentmeesterschap. In dat opzicht wil Woord en Daad bewust afhankelijk zijn van anderen. Een verdere toelichting op de missie en visie, en een omschrijving van organisatiewaarden en ontwikkelingsprincipes die Woord en Daad en haar partners toepassen in het werk, zijn te lezen op de website 4 > Woord en Daad > jaarverslag 2

15 .3 Strategie Het werk van Woord en Daad betreft drie aspecten: Armoedebestrijding: In de continenten Afrika, Azië en Zuid- en Midden-Amerika samen met onze partnerorganisaties armoede op stevige wijze aanpakken. Woord en Daad kent in dat kader vier programma s: Onderwijs, Beroepsonderwijs en training en arbeidsbemiddeling Bedrijfsontwikkeling Basisvoorzieningen (water, voeding, gezondheid, landbouw) Bewustwording: In Nederland samen met onze achterban nadenken over de vragen rond armoede en rijkdom. Beleidsbeïnvloeding: In Nederland en Europa samen met anderen opkomen voor de belangen van de allerarmsten. Zo nodig vragen we aandacht voor de positie van de allerarmsten bij politiek, pers en bedrijfsleven. Het scherp analyseren van de context waarbinnen onze programma s vormgegeven worden, en het doorvertalen naar het concrete werk op de grond krijgt een steeds belangrijker plaats in ons werk. Daarbij vinden we het van belang dat de verschillende programma s niet op zichzelf staan, maar dat waar mogelijk slimme en effectieve verbindingen worden gelegd. Omdat onderwijs niet automatisch leidt tot een betere positie voor mensen die onderwijs volg(d)en, investeren we in de programma s beroepsonderwijs en training en arbeidsbemiddeling. Daarin geven we aandacht aan de aansluiting van jongeren op de arbeidsmarkt. Vanuit bedrijfsontwikkeling wordt gezocht naar mogelijkheden om lokale bedrijvigheid te stimuleren en te verbinden met regionale of (inter)nationale markten. Daar waar nodig werkt Woord en Daad vanuit het ondersteunende programma Basisvoorzieningen (water, voeding, gezondheid, landbouw) aan randvoorwaarden voor de programma s op het gebied van Onderwijs en Arbeid en Inkomen. Uitwisseling van kennis neemt in alle programma s een belangrijke plaats in. Soms hinderen (lokale) wet- en regelgeving de mogelijkheden en kansen voor de doelgroep van de partnerorganisaties. Soms worden doelgroepen zelfs door regelgeving benadeeld. In die gevallen werkt Woord en Daad samen met haar partnerorganisaties en/of de netwerken die ze steunt aan het verbeteren of aanpassen van overheidsbeleid, zowel in Nederland en Europa als in het Zuiden. Woord en Daad is ervan overtuigd dat haar visie op verandering (theory of change) zich niet beperkt tot mensen in het Zuiden. In een wereld waarin we internationaal steeds meer afhankelijk van elkaar worden, heeft onze leefwijze steeds vaker gevolgen voor de situatie van armen waar ook ter wereld. Woord en Daad wil haar eigen achterban hiervan bewustmaken, en concrete mogelijkheden aanreiken om ook in de Nederlandse context ambassadeur van verandering te zijn. Partnerorganisaties van Woord en Daad hebben uiteindelijk altijd een beperkt bereik. Daarom investeert Woord en Daad met haar partnerorganisaties in netwerken die samen met anderen het werk van armoedebestrijding effectiever en krachtiger maken. In 2 kreeg dit concreet vorm in de start van vijf regionale allianties. In het beleidsplan werd hiervoor een nieuw programma Versterking Partnernetwerk geformuleerd. Hierover is meer te lezen in hoofdstuk 2 Het werk in het Zuiden. jaarverslag 2 < Woord en Daad < 5

16 .4 Beleid Woord en Daad ziet zichzelf als een organisatie die op inhoudelijke betrokkenheid en verantwoordelijkheid mensen en partijen met elkaar verbindt. Woord en Daad beweegt voortdurend tussen de positie van haar partnernetwerk en de doelgroepen (armen, kinderen, ondernemers) in het Zuiden enerzijds, en haar achterban, sponsors, fondsen en de Nederlandse achterban anderzijds. De vragen en opvattingen van deze twee groepen belanghebbenden, hebben dan ook een belangrijke stem in het beleid van Woord en Daad. Het nieuwe beleidsplan voor de periode 2-25, dat in juni 2 werd vastgesteld, is in mei 2 gevalideerd door zowel het Zuidelijke partnernetwerk als de stakeholders uit de achterban van Woord en Daad. In het nieuwe beleidsplan werkt Woord en Daad met zogenaamde results frameworks. Samen met partners en andere stakeholders zijn gewenste resultaten geformuleerd en vastgesteld. Aan die resultaten wordt inzet van mensen en middelen gekoppeld, en wordt per resultaat bekeken wat de output, outcome en impact zou kunnen zijn. Via contracten wordt hier ook op gestuurd en samen met partners op gemonitord. In 2 heeft Woord en Daad veel tijd geïnvesteerd in het vertalen van de sterkte-zwakteanalyse (uitgevoerd in 29) van haar programma s in het Zuiden naar nieuw beleid voor de periode Deze analyse was onder andere gebaseerd op een aantal externe evaluaties en een extern organisatieassessment, waarbij Woord en Daad doorgelicht werd door externe consultants, met inbreng van partners uit het Zuiden. Om deze reden is er geen nieuwe analyse in 2 gedaan. Wel zijn er diverse tevredenheidsonderzoeken onder stakeholders uitgevoerd (zie paragraaf 6.3). Een samenvatting van de sterkte-zwakteanalyse uit 29 en de doorvertaling naar nieuw beleid is te vinden in de tabel op pagina 7. In het nieuwe beleidsplan zijn een aantal nieuwe programma (onderdelen) toegevoegd: Versterking van het partnernetwerk (Strengthening Partner Network, SPN): gericht op het versterken van kwaliteit en capaciteit van partners en regionale allianties; (Agri)Bedrijfsontwikkeling (Agribusiness & Enterprise Development, AED): gericht op het versterken van rurale economische ontwikkeling binnen het programma voor bedrijfsontwikkeling; Bewustwording: naast beleidsbeïnvloeding is bewustwording nu ook een programma met doelstellingen, gericht op het leefgedrag van de achterban van Woord en Daad. 6 > Woord en Daad > jaarverslag 2

17 Sterkte-zwakteanalyse van het werk van Woord en Daad in het Zuiden Sterk Zwak Vertaling naar beleid 2-25 Sterk partnerschap tussen Woord en Daad en partnerorganisaties wereldwijd, dat gekenmerkt wordt door gelijkwaardigheid en gebaseerd is op gedeelde christelijke waarden. Een-op-een relaties tussen Woord en Daad en partners zorgen ervoor dat partnerbeleid versnipperd is en er niet optimaal gebruikgemaakt kan worden van de kansen die er liggen voor gezamenlijke netwerken. Vanaf 2 vormen Woord en Daad en Zuidelijke partners allianties in vijf regio s, waar zij gezamenlijk werken aan beleidsontwikkeling, kwaliteitsverbetering, netwerken en fondsenwerving. De ketenbenadering (waarin aansluiting tussen verschillende programmaonderdelen beoogd wordt) is een sterke en onderscheidende benadering op interventieniveau. De ketenbenadering mist een breed kader hoe Woord en Daad en partners naar ontwikkeling van mensen en samenleving kijken. De visie op verandering vormt vanaf 2 het brede kader voor Woord en Daad en de vijf regionale allianties, waarbinnen ook aandacht is voor de ketenbenadering. Partners van Woord en Daad staan dicht bij de armen en hebben oog voor hun specifieke context. Te weinig aandacht bij partners voor betrokkenheid van armen bij het ontwikkelen, uitvoeren en evalueren van projecten. Woord en Daad levert de komende jaren een stevige bijdrage aan de ontwikkeling van een nieuwe evaluatiemethodiek waarbij inbreng van armen (naast andere doelgroepen) centraal staat. Bij Woord en Daad en partners is toenemend aandacht voor het betrekken van niet-klassieke spelers bij hun werk, zoals bedrijven en kennisinstellingen. Op lokaal niveau blijken veel partners nog moeite te hebben om op effectieve wijze te participeren binnen netwerken met collega-organisaties, bedrijven of overheid. Effectief participeren in lokale en (inter) nationale netwerken krijgt vanaf 2 expliciet nadruk in het nieuwe programma Versterking partnernetwerk (SPN) ), waarbinnen zowel het functioneren van de regionale allianties als versterking van individuele partnerorganisaties aandacht krijgt. Zuidelijke partners beschikken over steeds meer capaciteit op management en programmaniveau. Capaciteit op het terrein van planning, monitoring, evaluatie en leren (PMEL), beleidsbeïnvloeding en werving van subsidies blijft achter. Woord en Daad stelt de komende jaren capaciteit beschikbaar aan de regionale allianties in het Zuiden om fors te investeren op PMEL, lobby en fondsenwerving. (vervolg op p. 8) jaarverslag 2 < Woord en Daad < 7

18 Sterkte-zwakteanalyse van het werk van Woord en Daad in het Zuiden (vervolg p. 7) Kansen Bedreigingen Impact kansen en bedreigingen op beleid Meer oog voor diversiteit. Religieuze conflicten spelen in toenemend aantal landen een rol. Blijvend aandacht voor de constructieve rol die bijvoorbeeld kerken spelen vanuit de visie op verandering. Meer aandacht voor rurale ontwikkeling in Afrika kan mensen in kwetsbare gebieden onafhankelijker maken (bijvoorbeeld door product ketenontwikkeling) en duurzaamheid). Klimaatverandering en kredietcrisis treft landen wereldwijd, maar met name Afrika. Maximaal aansluiten bij initiatieven vanuit (Nederlandse) overheid en bedrijfsleven; focus van het nieuwe programma AgriBedrijfsontwikkeling ligt op Afrika. Toenemend aantal institutionele donoren dat fondsen direct ter beschikking stelt aan Zuidelijke ngo s. Toenemend aantal landen waar overheid vijandig is ten aanzien van inmenging (internationale) ngo s. Door vormen van regionale allianties worden Zuidelijke partners minder afhankelijk van Noordelijke donoren, en kunnen kansen voor fondsenwerving in het Zuiden uitgebuit worden. Technologische ontwikkelingen bevorderen Noord-Zuid-samenwerking en maken tevens informatie makkelijker toegankelijk voor armen. Informatiekloof tussen opgeleide en analfabete groepen kan nog verder verdiepen. Binnen (vak)onderwijsprogramma is veel aandacht voor ICT-training; vanaf 2 opzet van ICT-infrastructuur die ook voor regionale allianties beschikbaar is. 8 > Woord en Daad > jaarverslag 2

19 Sterkte-zwakteanalyse van het werk van Woord en Daad in Nederland Sterk Zwak Vertaling naar beleid 2-25 Stevige verankering in de achterban vanuit heldere eigen identiteit en weinig afhankelijk van subsidies. Inhoudelijke communicatie is op onderdelen niet adequaat door niet tijdig aanleveren van rapportage vanuit de partners. Beleidslijn voortzetten dat subsidies slechts 3% van inkomsten mogen beslaan; vanuit donorrol steviger inzetten op deadlines voor rapportage. In de communicatie gaat de inhoud van het werk vóór de fondsenwerving. Verwachtingen van achterban zijn niet altijd reëel; onderscheid bewustwording en fondsenwerving is niet altijd helder. Bewustwording wordt vormgegeven in een apart programma, onafhankelijk van fondsenwerving. Goed georganiseerde betrokkenheid vanuit diverse stakeholdersgroepen; verhoudingsgewijs grote, jonge en actieve, betrokken achterban; goede differentiatie in benadering doelgroepen achterban. Gestructureerde inbreng vanuit ondernemers, vrijwilligers, jongeren en vermogensfondsen versterken en voortzetten; voortdurend blijven investeren in contact achterban. Kansen Bedreigingen Impact kansen en bedreigingen op beleid De stevige basis in de achterban kan richting institutionele donoren en vermogensfondsen meer en strategisch ingezet worden. Vrijwilligerswerk staat onder druk door economisering van de samenleving. Mensen krijgen minder ruimte om vrijwilligerswerk te doen. Nog steviger positioneren van unieke betrokkenheid achterban; vrijwilligers blijven interesseren door hen op maat te benaderen. Specifieke aanpak van Woord en Daad inzetten in het debat rond internationale samenwerking. Internationale samenwerking staat politiek onder druk; kan weerslag hebben op opinie achterban Woord en Daad. Onderzoek naar beweegredenen achter toenemende kritische houding op ontwikkelingssamenwerking binnen (deel van) de christelijke achterban. Via ontwikkelingseducatie de achterban in Nederland op innovatieve manier verbinden met de doelgroepen in het Zuiden. Door groter worden van de organisatie kan persoonlijk contact met de achterban in de knel komen. Voortdurend aandacht houden voor persoonlijk contact, lokale comités spelen hierin cruciale rol. jaarverslag 2 < Woord en Daad < 9

20 Het werk in het Zuiden 2 2 > Woord en Daad > jaarverslag 2