BESLUIT. Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 19 van de Gaswet.

Transcriptie

1 Nederlandse Mededingingsautoriteit BESLUIT Nummer /39 Betreft zaak: BioGast Beverwijk V.O.F. vs. Stedin Netbeheer B.V. Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 19 van de Gaswet. I. Verloop van de procedure 1. Op 1 april 2011 heeft BioGast Beverwijk V.O.F. (hierna BioGast) een aanvraag tot geschilbeslechting, als bedoeld in artikel 19 van de Gaswet, ingediend bij de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (hierna: de Raad). Het betreft een geschil met Stedin Netbeheer B.V. (hierna: Stedin). 2. BioGast heeft in haar aanvraag verzocht om behandeling van de aanvraag door middel van de vereenvoudigde procedure, in de zin van artikel 15 van de Beleidsregel procedure geschillen energie. 3. Op 15 april 2011 is de reactie van Stedin op de aanvraag ontvangen. 4. Bij brief van 18 april 2011 heeft de Raad aan BioGast en Stedin medegedeeld dat het geschil gezien de omvang en complexiteit van de zaak zich niet leent voor de vereenvoudigde procedure. Dientengevolge is voor de behandeling van dit geschil een hoorzitting georganiseerd. 5. Op 22 april 2011 is een hoorzitting gehouden ten kantore van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (hierna: de NMa), waar Biogast en Stedin zijn vertegenwoordigd. 6. Van deze hoorzitting is een verslag gemaakt, dat op 4 mei 2011 aan BioGast en Stedin is toegezonden. Bij brief van 11 mei 2011 heeft Stedin nog een aantal opmerkingen gemaakt bij het verslag. 1 Openbaar

2 7. Tijdens de hoorzitting heeft de hoorcommissie partijen verzocht om aanvullende gegevens over het thans ingevoede en nog in te voeden gas te overleggen. Partijen hebben de gevraagde stukken toegezonden en hebben over en weer schriftelijk op elkaars stukken gereageerd. II. Het geschil 8. Tussen BioGast en Stedin is een geschil gerezen over de voorwaarden die Stedin stelt aan het door BioGast in het regionale gastransportnet van Stedin in te voeden gas. Stedin stelt de eis dat de calorische waarde van het door BioGast in te voeden gas, gelijk of hoger dient te zijn dan de calorische waarde van het door GTS in te voeden gas. 9. Deze eis volgt uit de Aanvullende Voorwaarden RNB Groen Gas Invoeders (hierna: AVGGI). BioGast is van mening dat het hanteren van deze voorwaarden in strijd is met zowel de Gaswet als met de Aansluit- en transportvoorwaarden Gas RNB (hierna: ATV). Daarnaast stelt BioGast dat de eis met betrekking tot de minimum calorische waarde het voor BioGast onmogelijk maakt het door haar geproduceerde gas in te voeden. 10. Stedin is echter van mening dat zij deze voorwaarden wel degelijk mag hanteren en dat de eis van de calorische waarde van het gas gesteld moet worden om de integriteit van het gastransportnet te waarborgen. III. Juridisch kader 11. Voor zover hier van belang: Gaswet Artikel 10, eerste lid: Een netbeheerder, een gasopslagbedrijf of een LNG-bedrijf heeft tot taak zijn gastransportnet, onderscheidenlijk zijn gasopslaginstallatie of zijn LNG-installatie op economische voorwaarden in werking te hebben, te onderhouden en te ontwikkelen op een wijze die de veiligheid, doelmatigheid en betrouwbaarheid van dat gastransportnet of die installatie en van het transport van gas waarborgt en het milieu ontziet. Artikel 14: 1.Behoudens artikel 15 is een netbeheerder verplicht, in voorkomend geval tezamen met een verwant bedrijf, degene die daarom verzoekt een aanbod te doen om met 2 Openbaar

3 gebruikmaking van het door hem beheerde gastransportnet en van een of meer installaties van het verwante bedrijf ten behoeve van de verzoeker transport van gas en de dat transport ondersteunende diensten te verrichten tegen een tarief alsmede tegen voorwaarden die in overeenstemming zijn met de artikelen 12f of 12g, 81c of 82. ( ) 3.Een netbeheerder hanteert voorwaarden die redelijk, transparant en niet-discriminatoir zijn. ( ) 5.Een voorwaarde is redelijk, wanneer dit blijkt uit de aard, inhoud en wijze van totstandkoming van de betrokken voorwaarde. ( ) Artikel 15: 1.Onverminderd artikel 5, eerste lid, van de verordening, kan een netbeheerder, onderscheidenlijk een LNG-bedrijf, of in voorkomend geval een verwant bedrijf, weigeren het transport van gas, LNG-activiteiten of dat transport of die activiteiten ondersteunende diensten te verrichten indien: ( ) b. het verrichten van het beoogde transport onderscheidenlijk van die LNG-activiteiten of van de dat transport of die activiteiten ondersteunende diensten hem of de netbeheerder voor wie hij de LNG-activiteiten uitvoert zou verhinderen zijn in de artikelen 10, 10a, 42 en 54a en hoofdstuk 2 bedoelde taken te vervullen of. ( ) 2.Een weigering als bedoeld in het eerste lid is met redenen omkleed. Aansluit- en transportvoorwaarden Gas RNB Paragraaf 3.3 De kwaliteit van de transportdienst voorwaarden voor invoeders Artikel 3.3.1: Het gas dat wordt aangeboden voor transport voldoet aan de volgende hoedanigheden: a. de Wobbe-index ligt tussen 43,46 MJ/m3 en 44,41 MJ/m3; b. het gehalte zuurstof is niet hoger dan 0,5 mol%; c. de gehaltes van de volgende stoffen zijn niet hoger dan de genoemde gewichtshoeveelheden (vóór odorisatie): - totaal zwavel 45 mg/m3(n) - anorganisch gebonden zwavel 5,0 mg/m3(n) - zwavel gebonden in mercaptanen 10,0 mg/m3(n) 3 Openbaar

4 Artikel 3.3.2: Indien gas wordt ingevoed, anders dan vanuit het landelijk gastransportnet, kan de regionale netbeheerder aanvullende eisen stellen aan bepaalde componenten in het gas. De regionale netbeheerder zal hierbij als uitgangspunten hanteren dat: a. de integriteit van het desbetreffende regionale gastransportnet, en de eventuele achterliggende gastransportnetten, niet in gevaar mag komen door het in te voeden gas; b. het goed en veilig functioneren van gasinstallaties en toestellen van aangeslotenen op het desbetreffende regionale gastransportnet of op eventuele achterliggende gastransportnetten, geen hinder mag ondervinden van het in te voeden gas. Voor thans bekende vormen van biogas-invoeding is dat uitgewerkt in en volgende. Voor nieuwe vormen van invoeding, anders dan aardgas, zal de regionale netbeheerder op basis van bovenstaande uitgangspunten na overleg met de invoeder de eventuele aanvullende eisen vaststellen. Artikel 3.3.9: In afwijking van voldoet, in geval van invoeding van biogas, het gas dat wordt aangeboden voor transport aan de gashoedanigheden, zoals vermeld in bijlage 3. IV. Feiten 12. Op grond van de stukken en hetgeen op de hoorzitting naar voren is gebracht, stelt de Raad de volgende feiten en omstandigheden vast. 13. Sinds juli 2006 wordt door BioGast Exploitatie Beverwijk B.V. biogas opgewerkt tot groen gas. Dit gas wordt ingevoed in het gastransportnet van Stedin. BioGast wenst thans meer gas in te voeden dan voorheen. Hiervoor is een grotere opwerkingsinstallatie geïnstalleerd, die wordt geëxploiteerd door BioGast Project Beheer B.V. (hierna: BioGast B.V.). Om de grotere hoeveelheid gas in te voeden verzoekt BioGast om een nieuwe aansluiting op het hoge druk distributienet van Stedin. 14. Op 7 februari 2011 heeft Stedin aan BioGast een aanbod gedaan voor een aansluit- en transportovereenkomst. In deze overeenkomst worden de AVGGI van toepassing verklaard. Op grond van artikel 9.3 van de AVGGI dient de calorische waarde van het in te voeden Groen gas gelijk of hoger te zijn dan de calorische waarde van het door GTS via het gasontvangstation op het betreffende gastransportnet ingevoede aardgas. Deze calorische waarde zal door Stedin jaarlijks schriftelijk worden opgegeven. 4 Openbaar

5 15. In de hiervoor genoemde offerte van 7 februari 2011 is de calorische waarde voor invoeding vastgesteld op 35,72106 MJ/m3. Bij brief van 9 februari 2011 is Stedin hierop teruggekomen en heeft zij gesteld dat de calorische waarde voor invoeding in 2011, minimaal 35,74408 MJ/m3 moet zijn. 16. Op 14 februari 2011 heeft BioGast aan Stedin bericht dat zij het gas met bovenvermelde calorische waarde slechts kan invoeden, wanneer de bovengrens van de Wobbe-index wordt bijgesteld naar 44,81 MJ/m In reactie hierop heeft Stedin in een d.d. 14 februari 2011 aangegeven dat de Wobbebandbreedte waarschijnlijk omhoog kan, afhankelijk van het CO2 percentage. Later diezelfde dag heeft Stedin BioGast echter bericht dat een dergelijke wijziging van de AVGGI eerst landelijk moet worden ingebracht. 18. Stedin is na diverse overlegmomenten bij het standpunt gebleven dat de calorische waarde van het in te voeden gas zich moet bevinden tussen 35,74 en 36,0 MJ/m3. Daarnaast blijft de eis met betrekking tot de bandbreedte van de Wobbe-index tussen 43,46 en 44,41 MJ/m3 ongewijzigd in stand. V. Standpunt BioGast 19. BioGast heeft - samengevat en zakelijk weergegeven - het volgende aangevoerd. 20. De door Stedin gestelde aanvullende eis, die inhoudt dat het door BioGast ingevoede gas een calorische waarde van minimaal 35,74 MJ/m3 moet hebben, is strijdig met de Gaswet en de ATV. Het hanteren van deze eis zal tot gevolg hebben dat BioGast het invoeden moet staken. Dit zal naar verwachting resulteren in het faillissement van de groep waarbinnen BioGast opereert. 21. Het gas dat BioGast nu op het hoge druknet wenst in te voeden, heeft dezelfde samenstelling als het eerder op het gastransportnet van Stedin ingevoede gas. BioGast heeft niet kunnen voorzien dat Stedin de bandbreedte waarbinnen de calorische waarde van het in te voeden gas moet blijven, op deze manier zou wijzigen. Stedin betoogt dat zij dit doet in het kader van veiligheid voor eindgebruikers. Dit is echter een rookgordijn, nu de calorische waarde niets te maken heeft met veiligheid. 5 Openbaar

6 Primair gesloten systeem van voorwaarden en strijd met artikel en ATV 22. De AVGGI, en in het bijzonder de eis met betrekking tot de minimum calorische waarde, zijn in strijd met de verplichting van Stedin om transport te verrichten op basis van voorwaarden die in overeenstemming zijn met artikel 12f, artikel 12g en artikel 14, eerste lid, van de Gaswet. 23. Stedin is verplicht BioGast een aanbod te doen gas te transporteren tegen voorwaarden die in overeenstemming zijn met artikel 12f en 12g van de Gaswet. Deze voorwaarden zijn neergelegd in paragraaf 3 van de ATV en dienen daarin uitputtend te zijn geregeld. 24. In artikel van de ATV is bepaald dat voor thans bekende vormen van invoeding de aanvullende eisen zijn uitgewerkt in artikel en Bijlage 3 van de ATV. Op grond van artikel van de ATV kan de netbeheerder voor nieuwe vormen van invoeding zoals het gas van BioGast na overleg met de invoeder, aanvullende eisen met betrekking tot de componenten van het gas vaststellen. 25. De voorwaarden zoals die zijn neergelegd in de AVGGI zijn echter geen voorwaarden als bedoeld in artikel 14, eerste lid, van de Gaswet, aangezien zij niet volgens de in de Gaswet voorgeschreven procedure tot stand zijn gekomen. Het hanteren van de AVGGI is dan ook in strijd met het gesloten systeem van voorwaarden dat door de wetgever is beoogd Ook zijn deze aanvullende voorwaarden geen aanvullende eisen als bedoeld in artikel ATV, omdat zij: - geen betrekking hebben op bepaalde componenten van gas; - niet in overleg met BioGast zijn vastgesteld; - geen betrekking hebben op een individuele situatie; - niet door de individuele netbeheerder Stedin zijn vastgesteld en - betrekking hebben op een onderwerp dat volgens voormelde uitspraak uitputtend in de ATV dient te worden geregeld. 27. Daarnaast is de gestelde aanvullende voorwaarde inhoudelijk in strijd met de artikelen en ATV. 28. Bij het vaststellen van de ATV is uitdrukkelijk niet gekozen voor een koppeling tussen de calorische waarde van het in te voeden groene gas en de calorische waarde van het GTS gas. Doordat uitsluitend de bandbreedte van de Wobbe-index is vastgesteld krijgt de 1 CBb, 4 september 2002, LJN AE Openbaar

7 invoeder de ruimte om de verhouding van de calorische waarde en de relatieve dichtheid van het door de invoeder aangeboden gas te laten variëren. Het hanteren van de AVGGI heeft tot gevolg dat deze variatieruimte aan BioGast wordt ontnomen, waardoor zij met de huidige technologie niet meer binnen de gestelde bandbreedte van de Wobbe-index kan blijven. 29. Het eenzijdig opleggen van een extra eis in een privaatrechtelijke overeenkomst is strijdig met de ATV. Dit ondergraaft de bescherming die de publiekrechtelijke voorwaarden moeten bieden tegen de monopoliepositie van Stedin. In dit kader doet BioGast een beroep op een uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven van 23 juli Subsidiair redelijkheid, transparantie en non-discriminatie 30. Uit de aard, inhoud en wijze van totstandkoming van de voorwaarde die stelt dat het in te voeden gas een minimum calorische waarde van 35,74 MJ/m3 dient te hebben, blijkt dat het hier geen redelijke, transparante en non-discriminatoire voorwaarde betreft. Stedin handelt derhalve in strijd met artikel 14, derde en vijfde lid, van de Gaswet. 31. Stedin heeft deze eis pas in een zeer laat stadium zonder overleg met BioGast bekend gemaakt. Bovendien heeft Stedin de noodzaak tot het stellen van de eis nooit duidelijk gemaakt. Daarnaast is de gestelde eis, zoals al toegelicht in randnummer 28 hiervóór, technisch onuitvoerbaar. 32. BioGast vermoedt dat de eis van de calorische waarde zijn grondslag vindt in een administratieve omstandigheid. Deze omstandigheid ligt echter in de risicosfeer van Stedin en kan niet dienen ter rechtvaardiging van het stellen van deze eis. Meer subsidiair - discriminatie 33. Stedin handelt tevens in strijd met artikel 10, vierde lid, van de Gaswet, nu Stedin een ongerechtvaardigd onderscheid maakt tussen netgebruikers die groen gas en netgebruikers die grijs gas invoeden. 34. De ongelijkheid wordt versterkt nu in artikel 9.3 van de AVGGI eveneens is bepaald dat eventuele verliezen, doordat het in te voeden gas op enig moment een hogere calorische waarde heeft dan het door GTS ingevoede gas, voor rekening van de invoeder (BioGast) komen. 2 CBb, 23 juli 2003, LJN BJ Openbaar

8 VI. Standpunt Stedin 35. Stedin heeft - samengevat en zakelijk weergegeven - het volgende aangevoerd. 36. Met de invoeding door BioGast in het distributienet van Stedin, zal in dat gastransportnet in meer of mindere mate vermenging van aardgas en groen gas plaatsvinden. 37. Op grond van Preambule 41 van de derde Gasrichtlijn moet de invoeding van biogas permanent verenigbaar zijn met de kwaliteitseisen en veiligheidseisen die van toepassing zijn op het aardgasnet. Dit is uitgewerkt in artikel 10 van de Gaswet: het is een wettelijke taak van Stedin om de betrouwbaarheid en veiligheid van het net te waarborgen. 38. Bovendien is Stedin in dit kader op grond van artikel van de ATV bevoegd om aanvullende eisen te stellen aan componenten van het gas. 39. Die aanvullende voorwaarden zijn in de AVGGI neergelegd en in overleg met BioGast tot stand gekomen. Indertijd heeft BioGast niet gereageerd op artikel 9.3 van de AVGGI, waarin wordt gesteld dat de calorische waarde van het in te voeden groen gas gelijk aan of hoger dient te zijn dan de calorische waarde van het door GTS via het gasontvangstation op het betreffende gastransportnet ingevoede aardgas. 40. De voorwaarde dat het ingevoede gas een minimum calorische waarde van 35,74 MJ/m3 moet bevatten, wordt volgens Stedin gesteld vanwege de belangen van netintegriteit. Daarbij moet gedacht worden aan: - Veiligheidsrisico s die zijn verbonden aan de gassamenstelling. - Het principe van systeemintegriteit: afnemers en leveranciers moeten kunnen rekenen op de betrouwbaarheid van het gastransport. 41. Wat veiligheid betreft leidt een lagere verbrandingssnelheid tot een lagere vlamstabiliteit en dit kan weer leiden tot een flame-lift. Flame-lift resulteert in overmatige koolmonoxide- (CO) vorming in huishoudelijke toepassingen en leidt tot toestelstoring of het ontsnappen van brandbaar gas De invloed van de samenstelling van het gas op de verbrandingssnelheid is verwerkt in de lift-index. De lift-index vergelijkt een gekozen gassamenstelling met limietgas. Limietgas is een gassamenstelling waarvan de verbrandingseigenschappen zodanig zijn dat het toestel nog net acceptabel functioneert. De gasspecificatie van GTS met een Wobbe-index van 3 Zie hiervoor het door Stedin overgelegde stuk Handreiking Inname vergistingsgas door RNB s, Gas Transport Services Prismanummer /11, bijlage 2. 8 Openbaar

9 43,46 MJ/m3(n) wordt in Nederland als limietgas aangemerkt. Een liftindex groter of gelijk aan 1 (LI>1) is acceptabel. 43. Uit het voorgaande volgt dat gas in Nederland tenminste moet voldoen aan de Wobbe ondergrens van 43,46 MJ/m3 teneinde een veilig gasgebruik te kunnen waarborgen. Voor vergistingsgas wordt voldaan aan LI>1 als het CO2 gehalte lager is dan ongeveer 10,3 mol%. Ter ondersteuning van dit standpunt heeft Stedin een presentatie overgelegd van professor Howard Levinsky van de Rijksuniversiteit Groningen. 44. Nu de productie door Biogast wordt verdrievoudigd, verandert de verhouding tussen het aardgas en het biogas. Deze verschillende gassen zullen zich niet volledig mengen. Dit heeft tot gevolg dat het gas in sommige delen van het net vrijwel geheel uit vergistingsgas zal bestaan. De flame-liftproblematiek wordt hier dan nauwelijks gecompenseerd door het aardgas. Seizoenspatronen hebben eveneens invloed op de mate waarin het vergistingsgas zich vermengt met aardgas en dit probleem zal in de zomer dan ook nog groter zijn. 45. Met voormelde fysieke omstandigheden dient rekening te worden gehouden bij de voorwaarden die netbeheerders ter waarborging van veiligheid, systeemintegriteit en gaskwaliteit stellen bij invoeding van biogas op een deelnet. Indien biogasproducenten ongebreideld hun gas met een calorische waarde lager dan 35,74 MJ/m3 zouden mogen invoeden op het gasnet, kan een netbeheerder niet meer waarborgen dat afnemers de energie ontvangen waarvoor zij betalen. Dat is een netintegriteitsprobleem bij decentrale invoeding van biogas en dus een betrouwbaarheidsprobleem met mogelijke veiligheidsimplicaties. 46. De AVGGI verschaffen meer duidelijkheid aan de netgebruikers. Het is bevorderlijk voor een uniforme dienstverlening aan potentiële invoeders en komt het level playing field van de invoeders ten goede. Bovendien zijn deze aanvullende voorwaarden niet in strijd met de Gaswet en de ATV. Er is geen sprake van handelen in strijd met een gesloten systeem, nu in artikel ATV uitdrukkelijk is bepaald dat het hanteren van aanvullende eisen mogelijk is. 47. De AVGGI zijn door andere vergistinggasinvoerders wel geaccepteerd. BioGast voedt ook in op het net van Enexis. BioGast heeft op dit invoedingspunt de AVVGI wel geaccepteerd. 9 Openbaar

10 VII. Beoordeling 48. BioGast heeft op grond van artikel 19 van de Gaswet een klacht ingediend over de handelswijze van Stedin. In onderhavig geschil beoordeelt de Raad de wijze waarop Stedin haar taken en verplichtingen op grond van de Gaswet heeft uitgeoefend. BioGast meent dat Stedin in strijd heeft gehandeld met haar taken en verplichtingen, door aan het verrichten van het transport van gas een bepaalde voorwaarde te verbinden. 49. Stedin heeft als voorwaarde gesteld dat het door BioGast in te voeden gas, een minimum calorische waarde van 35,74 MJ/M3 moet hebben. Het geschil spitst zich toe op de vraag of deze aanvullende eis door Stedin mag worden gesteld, of dat deze in strijd is met de Gaswet of de daarop gebaseerde ATV. VII.1 Aansluit- en transportvoorwaarden Gas - RNB 50. In paragraaf 3 van de ATV staat beschreven aan welke voorwaarden het gas dat wordt ingevoed in het gastransportnet, moet voldoen. In artikel van de ATV wordt beschreven aan welke hoedanigheden gas dat wordt aangeboden voor transport, moet voldoen. Indien gas wordt ingevoed dat niet vanuit het landelijk gastransportnet komt, kunnen daarbij op grond van artikel van de ATV nog aanvullende eisen worden gesteld aan de componenten van dat gas. Deze aanvullende eisen dienen ervoor te zorgen dat: a. de integriteit van het gastransportnet niet in gevaar komt; b. de gasinstallaties en toestellen goed en veilig functioneren en geen hinder ondervinden aan de invoeding. 51. Deze aanvullende voorwaarden zijn voor vormen van biogas, zoals die ten tijde van de totstandkoming van de ATV in 2006 bekend waren, uitgewerkt in artikel van de ATV. Het gas van BioGast is echter een nieuwe vorm van invoeding. 4 Hiervoor kan Stedin derhalve na overleg met BioGast op basis van de in randnummer 50 genoemde uitgangspunten, aanvullende eisen vaststellen. 52. Dit doet Stedin door middel van toepassing van de AVGGI. Hierbij speelt in het bijzonder artikel 9.3 van de AVGGI, waarin door de regionale netbeheerders wordt gesteld dat de calorische waarde van het in te voeden gas gelijk of hoger dient te zijn aan/dan de calorische waarde van het door GTS via het gasontvangststation op het betreffende gastransportnet ingevoede aardgas. 4 De Raad is met partijen van oordeel dat het vergistinggas van BioGast een nieuwe vorm van invoeding betreft. 10 Openbaar

11 53. Dit plaatst de Raad allereerst voor de beantwoording van de vraag of Stedin deze voorwaarde met een beroep op de ATV in combinatie met de AVGGI heeft mogen stellen. Integriteit van het gastransportnet (3.3.2, sub a, van de ATV) 54. Op grond van artikel 3.3.2, sub a, van de ATV kan Stedin aanvullende eisen stellen aan bepaalde componenten in het gas, indien de integriteit van het gastransportnet van Stedin door de invoeding door BioGast in gevaar zou komen. 55. Integriteit van het gastransportnet is in de Gaswet, noch in de ATV gedefinieerd. Met deze integriteit wordt, gelet op het systeem van de geldende regelgeving, systeemintegriteit bedoeld. Zo wordt in artikel van de ATV gesproken over de mogelijkheid voor de regionale netbeheerder om de invoedingsinstallatie af te sluiten, indien niet aan de gaskwaliteit wordt voldaan zodat de veiligheid of de systeemintegriteit van het distributienet in gevaar zou komen. 56. Systeemintegriteit wordt in artikel 2 van Verordening 715/2009 omschreven als: elke situatie met betrekking tot een transmissienet, met inbegrip van de noodzakelijke transmissiefaciliteiten, waarin de druk en de kwaliteit van het aardgas binnen de door de transmissiesysteembeheerder vastgestelde minimum- en maximumgrenzen blijven, zodat de transmissie van aardgas uit een technisch oogpunt gegarandeerd is. 57. Dit begrip ziet weliswaar op systeemintegriteit van het landelijk gastransportnet, maar ook voor systeemintegriteit van het regionale gastransportnet geldt dat systeemintegriteit ziet op druk en kwaliteit van het gas. 58. De Raad begrijpt het standpunt van Stedin aldus dat de voorwaarde ten aanzien van de calorische waarde door de netbeheerder moet worden gesteld, om te voorkomen dat de integriteit van het gastransportnet in gevaar zou komen. Door deze eis kan Stedin zeker stellen dat verbruikers dezelfde hoeveelheid energie ontvangen, als wordt afgerekend. 59. De Raad ziet echter niet in hoe het afrekenen van de juiste calorische waarde, verband houdt met de integriteit van het regionale gastransportnet. Integriteit ziet naar het oordeel van de Raad in dit kader op kwaliteit en druk van het in te voeden gas. De eisen aan kwaliteit van het gas zitten verdisconteerd in artikel van de ATV. De druk van het door BioGast in te voeden gas is hier niet aan de orde. 11 Openbaar

12 60. De Raad is derhalve van oordeel dat de eis van de minimale calorische waarde niet op grond van artikel 3.3.2, sub a, van de ATV, door Stedin kan worden gesteld. Veiligheid van de installatie (3.3.2, sub b, van de ATV) 61. Voorts lijkt Stedin in haar reactie op de aanvraag tot geschilbeslechting te betogen dat door invoeding van gas met een calorische waarde lager dan 35,74 MJ/M3, de veiligheid van het gebruik van gasinstallaties en toestellen van aangeslotenen, als bedoeld in artikel 3.3.2, sub b, van de ATV, in het geding komt. 62. Ten aanzien van de veiligheid stelt Stedin daarin - kort samengevat - dat het invoeden van gas met een andere samenstelling dan het gas van GTS, problemen oplevert met de flamelift en lift-index. Een lagere verbrandingssnelheid kan uiterst gevaarlijke gevolgen hebben, aldus Stedin. 63. Tijdens de hoorzitting op 22 april 2011 is door de hoorcommissie echter de vraag gesteld of de calorische waarde verband houdt met de veiligheid van huishoudelijke gastoestellen. Desgevraagd heeft Stedin geantwoord dat het juist niet de calorische waarde is, die bepalend is voor de veiligheid bij gastoestellen, maar de Wobbe-index. De calorische waarde is bepalend voor de wijze van verrekening van gasvolumes met partijen in de markt. De calorische waarde is volgens Stedin bepalend voor de integriteit van de wijze van verrekening van gasvolumes met marktpartijen, 5 zoals in randnummer 58 hiervóór is besproken. 64. De Raad is tot de conclusie gekomen dat de calorische waarde geen directe invloed heeft op de flame-lift, lift-index of op andere veiligheidsissues. De voorwaarde met betrekking tot de calorische waarde kan derhalve niet met het oog op veiligheid, als bedoeld in artikel 3.3.2, sub b, van de ATV, worden gesteld. 65. De Raad overweegt hiertoe dat het optreden van flame-lift slechts afhankelijk is van de Wobbe-index en het CO2 gehalte. Dit wordt bevestigd door de door Stedin overgelegde stukken zoals de presentatie van Howard Lewinsky 6. Ook het door Stedin overgelegde Kema-rapport 7 maakt geen melding van invloed van calorische waarde op veilige ontbranding. 5 Prismanummer: /23, p Prismannummer: /11, Bijlage 1. 7 Prismannummer: /11, Bijlage Openbaar

13 66. De Raad concludeert op grond van het bovenstaande dat de voorwaarde met betrekking tot de calorische waarde van het in te voeden gas, zomin op grond van behoud van integriteit van het gastransportnet als met het oog op veiligheid van gastoestellen aan BioGast kan worden gesteld. Totstandkoming van de AVGGI 67. Van het bovenstaande staat los de vraag of de AVGGI op een wijze tot stand zijn gekomen die toepassing in het concrete geval van BioGast mogelijk maakt. Nu op inhoudelijke gronden een beroep van Stedin op artikel van de ATV in samenhang met artikel 9.3 van de AVGGI niet slaagt, komt de Raad aan die beoordeling echter niet meer toe. VII.2 Gaswet 68. Nu de Raad van oordeel is dat op de door Stedin gestelde eis met betrekking tot de calorische waarde, niet met een beroep op de ATV kan worden gesteld, onderzoekt de Raad of Stedin de eis op andere gronden heeft mogen stellen. 69. Stedin beroept zich voor de rechtvaardiging van de minimum calorische waarde van 35,74 MJ/M3 - naast de ATV in samenhang met de AVGGI - op het volgende. 70. Transport van gas kan door een netbeheerder in beginsel niet worden geweigerd op grond van artikel 14, eerste lid van de Gaswet. Stedin heeft echter gesteld dat de veiligheid en de betrouwbaarheid van het gastransport in gevaar zouden komen, indien BioGast gas invoedt met een lagere calorische waarde dan het gas dat door GTS in het regionale gastransportnet wordt ingevoed. Stedin is van mening dat zij om deze reden op grond van artikel 10 juncto artikel 15 van de Gaswet, gehouden is het gas van BioGast met een lagere calorische waarde dan het gas van GTS, te weigeren. Veiligheid 71. Zoals hierboven in de randnummers 54 tot en met 66 reeds is beschreven, ziet de Raad niet in hoe de integriteit van het gastransportnet of de veiligheid van gasinstallaties door de invoeding van gas met een calorische waarde lager dan 35,74 MJ/M3, in gevaar zou komen. 72. In het verlengde van bovenstaande beoordeling, is de Raad van oordeel dat Stedin ook niet aannemelijk heeft gemaakt dat het door BioGast in te voeden gas de veiligheid van het gastransportnet in gevaar zou kunnen brengen. Naast het vermeende gevaar voor gastoestellen heeft Stedin niet aangegeven hoe de (lagere) calorische waarde van het door BioGast in te voeden groen gas, een gevaar voor het gastransportnet zou betekenen. 13 Openbaar

14 73. De Raad is dan ook van oordeel dat de calorische waarde geen invloed heeft op de veiligheid van het gastransportnet. Een beroep op de veiligheid van het gastransportnet kan in de onderhavige zaak naar het oordeel van de Raad dan ook niet een weigering van transport op grond van artikel 15 van de Gaswet rechtvaardigen. Betrouwbaarheid 74. Stedin doet in het kader van de gestelde eis met betrekking tot de minimum calorische waarde ook een beroep op de waarborging van een betrouwbaar gastransportnet. 75. Dienaangaande overweegt de Raad het volgende. 76. Stedin stelt dat de betrouwbaarheid van het gastransportnet zowel de leveringszekerheid van het net als de zekerheid dat het gas voldoet aan de vastgestelde samenstelling en de overeengekomen verbrandingseigenschappen, omvat De Raad stelt echter vast dat Stedin niet aannemelijk heeft gemaakt dat de betrouwbaarheid van het gastransportnet in het geding komt door invoeding van gas met een lagere calorische waarde dan het door GTS in te voeden gas. 78. Stedin heeft niet toegelicht wat zij met de leveringszekerheid van het net bedoelt. De Raad gaat ervan uit dat Stedin daarbij het oog heeft op de beschikbaarheid van voldoende transportcapaciteit (transportzekerheid). 79. De Raad ziet evenwel niet in hoe door invoeding door BioGast van gas met een lagere calorische waarde dan het gas dat GTS invoedt, die transportzekerheid in gevaar zou kunnen komen. 80. De Raad is voorts van oordeel dat de samenstelling en verbrandingseigenschappen van gas aspecten zijn die zien op de veiligheid van het gastransportnet en niet op de betrouwbaarheid van het gastransportnet, zoals Stedin stelt. Het verband tussen de minimum calorische waarde en de veiligheid is reeds besproken in de randnummers 61 tot en met 66 en randnummers 71 tot en met 73 hiervóór. 81. Op grond van het voorgaande stelt de Raad vast dat het stellen van een minimum calorische waarde als aanvullende voorwaarde geen verband houdt met de betrouwbaarheid van het net. Dit kan naar het oordeel van de Raad derhalve geen rechtvaardiging vormen om op grond van artikel 15 van de Gaswet het gevraagde transport te weigeren. 8 Randnummer 2.23 van de reactie van Stedin, prismanummer / Openbaar

15 Conclusie 82. Op grond van artikel 14, eerste lid, van de Gaswet is Stedin gehouden om voor BioGast transport van gas te verrichten tegen voorwaarden die in overeenstemming zijn met artikel 12f van de Gaswet. De conclusie is dat Stedin noch aan artikel van de ATV in samenhang met artikel 9.3 van de AVGGI, noch aan artikel 15, lid 1, aanhef en onderdeel b, in samenhang met artikel 10, eerste lid, van de Gaswet de bevoegdheid kan ontlenen om bij het aanbieden van het transport van gas aan BioGast de aanvullende eis te stellen, dat de calorische waarde van het door BioGast in te voeden Groen gas gelijk aan of hoger dient te zijn dan de calorische waarde van het door GTS via het gasontvangststation op het betreffende gastransportnet ingevoede aardgas. Stedin heeft derhalve haar transportplicht geschonden. 15 Openbaar

16 VIII. Besluit De Raad van bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit: - stelt vast dat Stedin Netbeheer B.V. in strijd heeft gehandeld met artikel 14, eerste lid, van de Gaswet, door ten onrechte met een beroep op artikel 15, lid 1, aanhef en onderdeel b, in samenhang met artikel 10, eerste lid, van de Gaswet, transport van gas aan BioGast Beverwijk V.O.F. te weigeren. Datum: 17 juni 2011 De Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, namens deze, W.g. Monique van Oers Directeur Juridische Dienst Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na de dag van bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd bezwaarschrift indienen bij de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, Juridische Dienst, Postbus 16326, 2500 BH Den Haag. In dit bezwaarschrift kan een belanghebbende op basis van artikel 7:1a, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht, de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit verzoeken in te stemmen met rechtstreeks beroep bij de administratieve rechter. 16 Openbaar