Plan van aanpak vervolgtraject. Toekomstvisie

Transcriptie

1 Plan van aanpak vervolgtraject Toekomstvisie

2 1. Waar staan we nu? In september 2013 heeft de raad een plan van aanpak vastgesteld om te komen tot een nieuwe toekomstvisie. In dit plan onderscheidden we zes fasen in het proces om tot een nieuwe visie op Houten te komen; 1. start, 2. verkenning, 3. debat rond verkiezingen, 4. dialoog, 5. verbinding en ontwerp en 6. Besluitvorming In de verkenningsfase is, na een uitgebreid participatietraject, begin 2014 de Toekomstagenda Houten 2025 opgesteld. Deze toekomstagenda beschrijft de geschiedenis, huidige situatie en de verkenning van de toekomst van Houten. De toekomstverkenning bestaat uit de elementen: A 2014 een verkiezingsdebat gehouden in theater aan de Slinger. Na de verkiezingen is het beleidsakkoord H D gemeente zich een nieuwe bestuursstijl voor, met meer participatie en zeggenschap voor inwoners en Het wordt dé grote opgave voor de komende raadsperiode om deze bestuursstijl, gericht op verbinden en betrekken van de samenleving, in alle beleidsterreinen effectief in te zetten. In het beleidsakkoord wordt in het kader van het visietraject ook een inwonertop aangekondigd waarin inwoners van Houten zich kunnen uitspreken over wenselijke ontwikkelrichtingen van Houten. Het nieuw aangetreden college zet het visietraject voort en wil daarbij in dialoog gaan met de Houtense samenleving. Om tot een toekomstvisie te komen doorlopen we nog drie fases: Inzet: verkiezingsdebat Houten

3 2. Waar willen we naar toe? Het doel van het toekomstvisietraject Houten 2025 is te komen tot een samenhangend, maatschappelijk gedragen en scherp geformuleerd profiel van Houten in Daarnaast gaan we experimenteren met de nieuwe bestuursstijl en maken we een start met een levende actielijst van inwoners en andere belanghebbenden. Dit stelt een aantal eisen aan het product en het proces: Product: Toekomstvisie Houten 2025 De visie wordt geen blauwdruk maar een kompas dat richting geeft en ruimte biedt om in de komende jaren flexibel op veranderende omstandigheden in te spelen en tegelijk de vastgestelde koers te bewaken. Hiermee wordt de visie een instrument om inhoudelijke en financiële keuzes te kunnen toetsen en om richting te geven aan nieuw te ontwikkelen deelvisies. Om de keuzes die de komende jaren van ons worden gevraagd goed te funderen moet het profiel voldoende scherp zijn. Het profiel resulteert in een aantal hoofdambities waar Houten voor kiest en benoemt ook waar Houten niet voor kiest. Daarbij zullen we in toenemende mate opgaven met gemeenten om ons heen oppakken, omdat dat bijvoorbeeld efficiënter is of omdat de omvang en/of aard van de opgave daarom vraagt. Ook dit vraagt om een zelfbewust en duidelijk profiel van onszelf (is duidelijk wat anderen aan Houten hebben?). En natuurlijk een scherpe antenne voor onze omgeving?). De toekomstvisie bevat op hoofdlijnen de volgende inhoud: Profiel van Houten: kernwaarden, identiteit en plek in de regio Impactrijke trends (met aandacht voor onzekerheden) Hoofdambities voor Houten 2025, waar kiest Houten wel voor, waarvoor niet? Proces: pilotproject nieuwe bestuursstijl De toekomstvisie moet inwoners, maatschappelijke organisaties en ondernemers inspireren en ruimte bieden om maatschappelijke initiatieven te nemen. De toekomstvisie wordt daarmee de kick-start voor een levende actieagenda van maatschappelijke initiatieven. We ontwikkelen de toekomstvisie daarom volgens de principes van cocreatie. Dit houdt in dat de visie in samenwerking tussen inwoners, ondernemers, maatschappelijke instellingen en de gemeente tot stand komt en een product is waar gemeente en samenleving samen eigenaar van zijn. Wat zijn onze gezamenlijke ambities voor Houten en wie neemt welke rol om die ambities te realiseren? Op een inwonertop vragen we aanwezigen een eerste aanzet te maken D werkt worden. Dit betekent dat vanaf de inwonertop een fase aanbreekt van blijvend uitwerken, uitvoeren en updaten van de actielijst. De actielijst is een instrument om de participatie aan te wakkeren. De rol van de gemeente verschilt per initiatief. 3

4 3. Van toekomstagenda naar toekomstvisie De eerste drie fasen zijn in de vorige collegeperiode doorlopen en hebben geresulteerd in een toekomstagenda. Inzet: inrichting van de laatste drie fases op hoofdlijnen De toekomstagenda is een verkenning naar hoe Houten kan veranderen. Daarbij is een grote groep Houtenaren betrokken geweest. Om van de toekomstagenda tot een toekomstvisie en actieplannen te komen is het belangrijk om met hen en andere Houtenaren een dialoog te voeren over de gewenste ontwikkelrichting van Houten. I T H Het nieuwe college stelt zich de laatste drie fasen (dialoog, verbinding en ontwerp, besluitvorming) om naar de toekomstvisie te komen als volgt voor: De dialoogfase (fase 4) leidt tot ingrediënten voor twee producten: de toekomstvisie en actieplannen. De toekomstvisie bevat het profiel en de belangrijkste ambities van Houten. Actieplannen zijn initiatieven om de ambities te bereiken. Beide worden in fase 5 (verbinding en ontwerp) opgesteld. In de fase van besluitvorming (fase 6), neemt de gemeenteraad een besluit over de toekomstvisie. 4

5 Principes van G1000 Maatschappelijk klankbord Houten 2025 is een initiatief van de gemeente Houten met de wens om in samenwerking met inwoners en andere belanghebbenden tot een toekomstvisie en actieplan te komen. De burgemeester en het college van B&W hebben daarbij behoefte aan adviseurs uit alle gelederen van de samenleving die zich betrokken voelen. Aan hen zal worden gevraagd zich te verbinden aan dit traject en bij te dragen in de vorm van denkkracht, sponsoring en faciliteiten. Waar mogelijk spelen de externe adviseurs ook Mogelijke adviseurs Vertegenwoordigers van: - Platform maatschappelijk ondernemen - Serviceclubs - IKH / OKK en ZZP-café - Onderwijs - Houtense Helden - Krachtfabriek - Betrokken ondernemers bij Toekomstagenda (o.a. Rabobank, Arval, De Rooij, Rijnconsult) een rol in het verwezenlijken van projecten van de actielijst van inwoners. Fase 4: Dialoog Gemeenteraad ontwikkelt toekomstbeelden De toekomstagenda vormt de basis en bevat de ingrediënten voor de dialoog over de toekomst. We vertalen deze ingrediënten tot een of meerdere toekomstbeelden om de dialoog te structureren. Toekomstbeelden leggen de keuzes en hun gevolgen scherp en in samenhang voor. Hoe ziet Houten er in 2025 uit als we bepaalde keuzes maken? Hoe ziet Houten er in 2025 uit als we die keuzes anders maken? De toekomstbeelden kaderen de dialoog door een Houten in 2025 te schetsen. Ze inspireren na te denken over nieuwe, toekomstgerichte oplossingen. Het aantal toekomstbeelden zal afhankelijk zijn van of en welke keuzes openliggen. We ontwikkelen de toekomstbeelden met de raad in twee sessies die in oktober worden gehouden. De eerste sessie heeft de vorm van een workshop. In de tweede sessie bespreken we of de ontwikkelde beelden de juiste basis vormen voor de inwonerdiscussie. Co-creatie Door veel verschillende mensen aan de dialoog te laten deelnemen wordt de diversiteit aan perspectieven vergroot. Dit verrijkt de inhoud van de visie. Daarnaast creëert een brede dialoog een common ground en maakt het inwoners en andere belanghebbenden (mede)eigenaar van de visie en de actieplannen. We zoeken naar waar de motivatie zit bij inwoners, ondernemers en vertegenwoordigers van maatschappelijke instellingen. Wat vind jij belangrijk en wat wil jij bijdragen aan de toekomst van Houten? Voor de inrichting van het participatietraject gebruiken we principes van de G1000 die in 2011 in België is georganiseerd en organiseren we een inwonertop met een burgerjury. De G1000 was een initiatief in België voor innovatie binnen de democratie, toegespitst op de moderne samenleving inwoners uit de Belgische samenleving zijn door loting gevraagd in een soort burgerjury. Deze burgerjury gaf in een inwonertop aan wat zij belangrijke Belgische politiek vinden en welke initiatieven zij zouden steunen. Deze open consultatie fungeerde als aanvulling op de partijpolitiek. 5

6 Een representatieve burgerjury Aan de dialoog en de inwonertop mogen alle inwoners van Houten deelnemen. De burgerjury krijgt tijdens de inwonertop echter een exclusieve rol: zij mogen als vertegenwoordigende en gelote jury ook stemmen. Daarom moet de burgerjury voldoende groot en representatief zijn voor de Houtense bevolking (ongeveer 250 mensen). Een kritische succesfactor van dit pilotproject nieuwe bestuursstijl is de opkomst. Om dit te organiseren stellen we een loting voor door een steekproef van ongeveer 1000 personen te trekken uit de GBA. In de communicatie proberen we hen zodanig te motiveren dat de respons groot is en niet al te selectief. De aselecte groep inwoners moet immers een goede vertegenwoordiging zijn van de diverse Houtense samenleving. Het is belangrijk dat het trekken van de steekproef willekeurig en correct verloopt. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door een notaris erbij aanwezig te laten zijn. Communicatie In de maanden voor de inwonertop organiseren we reuring in de Houtense samenleving door te communiceren over de voorgenomen inwonertop. We maken o.a. gebruik van de kanalen die we hebben gebruikt voor het ontwikkelen van de toekomstagenda. Op de site via social media en met een burgerpanel. We houden bij de communicatie en in te zetten methoden rekening met de verschillende leefstijlen van burgers. We richten onze communicatie in het bijzonder op de gelote groep inwoners. Inzet: goede communicatie is cruciaal om inwoners te motiveren Het Houtens toekomstfestival De inwonertop, het Houtens Toekomstfestival, concentreren we op één dag. We denken aan zaterdag 29 november. Op de inwonertop bespreken we in het eerste deel wat de ambities zijn van Houten en hoe Houten zich profileert. Aan de deelnemers wordt daartoe gevraagd wat zij belangrijk vinden voor zichzelf en voor Houten. De gelote jury stemt wat de belangrijkste ambities zijn. In deel twee maken we een aanzet voor een levende actieagenda. Waar zit de energie in de samenleving? Welke initiatieven kunnen ondernomen worden om de gestelde ambities te bereiken? Welke initiatieven zijn inwoners bereid op te pakken? Voor welke initiatieven is samenwerking met de gemeente nodig? De gelote jury stemt welke initiatieven prioriteit behoeven. Op de inwonertop richten we een arena in met drie groepen: toeschouwers, meepraters en beslissers (de burgerjury). Iedere Houtenaar mag meepraten over de toekomst van Houten, de gelote jury besluit. Ambtenaren, collegeleden en raadsleden van de gemeente zijn toeschouwers of zijn gespreksleiders bij de verschillende tafels. We richten aparte tafels in voor de kleine kernen. 6

7 We rusten de participanten toe dat ze in staat zijn een goede toekomstdialoog te voeren. We dragen er zorg voor dat de kennis van de toekomstagenda op toegankelijke wijze gecommuniceerd wordt in een of meerdere toekomstbeelden. We brengen in kaart welke richtingen voor de komende vier jaar gekozen zijn door de gemeenteraad in de diverse akkoorden. Om participanten te informeren communiceren we naar hen deze huidige koers. Het participatietraject biedt de kans vooronderstellingen van de gemeente over wat inwoners belangrijk vinden te testen. de actielijst te bespreken. Wat is gedaan? Kunnen projecten aan de actielijst toegevoegd worden? Welke projecten behoeven de komende tijd prioriteit? Inzet: inwonerbijeenkomst Toekomstagenda Inzet: de G1000 in België Terugkerende Dag van de Toekomst De inwonertop is een experiment. Wanneer het een succesvol instrument blijkt om met samenleving aan het bestuur van Houten te werken willen O D T nog steeds gelden, of dat nieuwe ontwikkelingen nopen tot toevoeging of wijziging van ambities. Ook biedt het gelegenheid de voortgang van de uitvoering van 7

8 Fase 5: Verbinding en ontwerp Uitschrijven visie In de fase van verbinding en ontwerp worden de uitkomsten van de dialoog vertaald naar een intern consistente en richtinggevende visie op Houten. In feite komt dat neer op het uitschrijven van de visie en de actieplannenlijst. Hoewel de kern van participatie in de dialoogfase plaatsvindt, is het in deze fase van belang dat een (beperkt) aantal partijen met een grote rol in de Houtense samenleving (vertegenwoordigers van inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties) meekijkt en meedenkt bij de vertaalslag naar een eenduidige toekomstvisie. Dit verhoogt het draagvlak en daarmee de uitvoerbaarheid van de visie. Fase 6: Besluitvorming De concept toekomstvisie Houten 2025 en de actielijst zijn het resultaat van een co-creatie van samenleving en bestuur. De producten worden begin 2015 feestelijk aangeboden aan de gemeenteraad. De raad besluit of de aangeboden toekomstvisie het richtinggevende instrument is dat ze wil gebruiken om in de toekomst inhoudelijke en financiële keuzes te maken, of dat ze op onderdelen wil amenderen. Met betrekking tot de actielijst stelt de raad vast bij welke initiatieven de gemeente een rol gaat spelen en hoe die rol gestalte krijgt. Reflectiebijeenkomst nieuwe bestuursstijl Met raad en college houden we na het Houtens toekomstfestival een reflectiebijeenkomst. Wat zijn de resultaten van de inwonertop? Past het binnen de nieuwe bestuursstijl? Hoe willen we een gevolg geven aan de inwonertop? Welke invloed heeft dat op het werk van raad en college? Inzet: de raad stelt de toekomstvisie vast 8

9 4. Planning JULI / AUGUSTUS 2014 Inrichten stuurgroep, loten burgerjury Communicatie Houtens Toekomstfestival SEPTEMBER / OKTOBER 2014 Workshop gemeenteraad toekomstbeelden Uitschrijven toekomstbeelden NOVEMBER 2014 Communicatie Houtens Toekomstfestival Houtens toekomstfestival DECEMBER / JANUARI 2015 Evaluatie Houtens Toekomstfestival Uitschrijven visie en actielijst Uitschrijven toekomstvisie Houten 2025 Evaluatie Uitschrijven actielijst 9

10 5. Organisatie en inzet We voeren dit project zoveel mogelijk in eigen beheer uit. Dit vraagt een ruime inzet van medewerkers. De leden van werkgroep moeten voldoende vrijgemaakt worden om hier tijd in te steken. Dit geldt ook e werkgroep. De werkgroep bestaat uit projectleider M. van den Heuvel, ondersteund door F. Braspenning, M. Löwik en L. van Lievenoogen. De werkgroep wordt breed vanuit de organisatie ondersteund. De werkgroep doet onder meer een beroep op J. Alflen (webredacteur), B. Nijdeken (organisatieadviseur) en R.Haesenbos (concerncontroller), M. van Kessel (communicatieadviseur) en de inhoudelijke beleidsafdelingen. Voor de inwonertop zullen ambtenaren, collegeleden en raadsleden gevraagd worden als gespreksleider. Uiteraard worden zij bij het invullen van die rol ondersteund. Met name op de organisatie van de conferentie (zaalhuur, inrichting, apparatuur, materialen, catering), communicatie en participatie, publicaties en op externe expertise voor procesbegeleiding, zullen externe kosten gemaakt moeten worden. We schatten de externe kosten voor de gemeente rond de ,- doordat we de totale kosten proberen te delen met partners. Deze kosten kunnen uit het bestaande budget Voorlichting en Communicatie worden betaald. 10