Regionale economische jaarcijfers 2003
|
|
- Johan Antoon ten Wolde
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Regionale economische jaarcijfers 003 Centraal Bureau voor de Statistiek Voorburg/Heerlen 00
2 Colofon Inhoud Samenstelling Divisie Macro-economische statistieken en publicaties Sector Nationale rekeningen Informatie CBS infoservice ( 0,0 per minuut) infoservice@cbs.nl Vormgeving: CBS - Sector Nationale rekeningen Opmaak: CBS - Sector Nationale rekeningen CBS Voorburg Prinses Beatrixlaan Postbus JM Voorburg CBS Heerlen Kloosterweg Postbus 0 CZ Heerlen Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen 00 Bronvermelding is verplicht. Verveelvoudiging voor eigen gebruik of intern gebruik is toegestaan. Informatie CBS-publicaties Verkrijgbaar bij het Centraal Bureau voor de Statistiek, Sector Publicaties en communicatie, infoservice@cbs.nl Internet: Colofon Verklaring der tekens. Inleiding 3. Samenvattend overzicht (persbericht juli 00) Economie West-Nederland minst gekrompen 3. Regionale economische totalen structuur per regio en bedrijfsklasse Regionale rekeningen in hoofdlijnen Multiregionale bedrijfseenheid 3 Nadere bespreking de te regionaliseren variabelen Volumeontwikkeling de toegevoegde Tabellen productiestructuur 00 en Bijlagen: bedrijfs- en regionale indelingen Bijlage, indeling bedrijfsklassen Standaardbedrijfsindeling (SBI 993) Bijlage, indeling COROP-regio s naar provincie en landsdeel. Bijlage 3, indeling gemeenten naar COROP-regio (000 t/m 00) Voor meer informatie... De infogroep het CBS CBS-web Verklaring der tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x = geheim = nihil = (indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met 0 (0,0) = het getal is minder dan de helft de gekozen eenheid niets (blank) = een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen = 00 tot en met 00 00/00 = het gemiddelde over de jaren 00 tot en met 00 00/ 0 = oogstjaar boekjaar schooljaar enz. beginnend in 00 en eindigend in 00 99/ 93 00/ 03 = boekjaar enz. 99/ 93 tot en met 00/ 03 Centraal Bureau voor de Statistiek In geval afronding kan het voorkomen dat de totalen niet geheel overeenstemmen met de som der opgetelde getallen. Verbeterde cijfers in staten en tabellen zijn niet als zodanig gekenmerkt. Regionale economische jaarcijfers 003
3 . Inleiding De Nationale rekeningen vormen de officiële overzichtsstatistiek de nationale economie, de Regionale rekeningen zijn dat voor de Nederlandse regio s. Deze statistieken staan in de meeste landen centraal bij het vaststellen en beoordelen het economische en monetaire beleid. Vooral door de Europese eenwording is de noodzaak geharmoniseerde Nationale en Regionale rekeningen voor de lidstaten de Europese Unie (EU) sterk toegenomen. Veel meer dan voorheen worden beleidsindicatoren en financiële stromen binnen de Economische en Monetaire Unie (EMU) en de EU rechtstreeks daaraan ontleend. De begrippen en classificaties in de Nationale rekeningen zijn wereldwijd gestandaardiseerd en vastgelegd in internationale richtlijnen. Belangrijke regionale rekeningengegevens zijn het bruto binnenlands product (BBP) per regio, de volumegroei de toegevoegde per regio, het BBP per hoofd de regionale bevolking, de werkgelegenheid en de bijdrage iedere bedrijfstak aan het BBP per regio. Voor de belangrijkste macro-economische jaarcijfers zijn in deze publicatie reeksen opgenomen. De gegevens in deze publicatie betreffen uitsluitend jaarcijfers. Evenals in de meeste andere lidstaten de EU zijn de Nationale rekeningen enkele jaren geleden gemoderniseerd. Daarmee sluiten ze aan op de nieuwste internationale richtlijnen, zoals vastgelegd in het Europees Systeem Nationale en Regionale Rekeningen 99 (ESR 99) en het System of National Accounts 993 (SNA 993). In deze publicatie is voor het eerst een regionale rekeningenoverzicht voor het jaar 003 opgenomen. Deze gegevens hebben, evenals die over 00, een voorlopig karakter. Naast deze publicatie zijn over 003 beschikbaar de Nationale rekeningen en de publicatie 'De Nederlandse economie 003', waarin ruim aandacht wordt besteed aan de achtergronden de belangrijkste economische, sociale en milieuontwikkelingen in Nederland. De publicatie Regionale economische jaarcijfers 003 ) is in pdf-formaat beschikbaar op de website het CBS ( en de gegevens uit deze publicaties zijn ook beschikbaar in StatLine, de statistische databank het CBS, eveneens via de website het CBS. De regionale en nationale rekeningengegevens zijn in StatLine beschikbaar als een zogenaamde matrixpublicatie, dat wil zeggen dat de gewenste gegevens met een zoek- of selectiemenu kunnen worden opgevraagd. Naast de gegevens over productie en inkomensvorming in deze publicatie, zijn ook cijfers beschikbaar over de regionale investeringen in vaste activa naar type en bedrijfstak en over de regionale rekeningen voor huishoudens. Deze gegevens worden uitsluitend in StatLine gepubliceerd. ) Met ingang de publicatie 00 is het jaartal in de titel gelijk aan het jaartal waarover de meest recente (voorlopige) cijfers beschikbaar zijn. Dit is analoog aan de publicatie Nationale rekeningen. Regionale economische jaarcijfers 003 3
4 . Samenvattend overzicht (persbericht juli 00) Economie West-Nederland minst gekrompen West-Nederland (Noord- en Zuid-Holland, Utrecht en Zeeland) is het minst getroffen door de economische teruggang in 003. De economieën in Gelderland en Overijssel en vooral in Noord-Brabant en Limburg laten een sterkere krimp zien dan nationaal. In Groningen, Friesland en Drenthe is de economische ontwikkeling sterk beïnvloed door de aardgaswinning. Dit blijkt uit recent onderzoek het CBS. In 003 is de Nederlandse economie gekrompen ten opzichte het voorgaande jaar. In volume gemeten is een half procent minder toegevoegde voortgebracht. De groei in de Randstad-provincies zat rond de nullijn, terwijl de economieën in Noord-Brabant en Limburg meer dan een procent krompen. Ook Overijssel (-,0) en Gelderland (-0,7) zaten onder het nationale cijfer. West-Nederland presteert bovengemiddeld De economische groei alle provincies is, na de topjaren 99 en 999, flink teruggelopen. De westelijke provincies blijken het minst last te hebben gehad de economische teruggang. De economieën Noord-Holland en Zuid-Holland zijn in 003 weliswaar iets gekrompen, maar presteren toch bovengemiddeld. Utrecht en Zeeland tonen een bescheiden groei. In recente jaren profiteerde Utrecht de groei de zakelijke dienstverlening, zoals computerservice bedrijven. Nu zijn het voornamelijk de groothandel, de banken en de verzekeringsmaatschappijen die in deze provincie krimp voorkomen. In Zeeland vervult vooral de chemische industrie deze rol. Flevoland, en vooral Almere, blijft doorgroeien (0, procent). Voor het nationale groeicijfer is de invloed Flevoland beperkt. Het aandeel de toegevoegde deze provincie in de nationale economie is nog geen twee procent. Het Zuiden en Oosten blijven achter De economische groeicijfers Noord-Brabant, Limburg, Overijssel en Gelderland blijven achter bij het nationale cijfer. Deze provincies produceren samen ruim een derde de nationale toegevoegde. Het zijn vooral de mindere prestaties de industrie (met name de sectoren voeding, metaalproducten, elektrotechniek en machines) die ervoor zorgden dat de economische groei in deze provincies in 003 achterbleef bij de nationale ontwikkeling. Aardgaswinning beïnvloedt beeld noordelijke provincies De economische groei de provincie Groningen ligt met, procent fors boven het nationale cijfer. De cijfers de provincies Drenthe (-,0 procent) en Friesland (-, procent) komen daarentegen ruim onder het groeipercentage voor geheel Nederland uit. Deze uitkomsten worden sterk beïnvloed door de aardgaswinning. Wijzigingen de gewonnen hoeveelheden aardgas per provincie hebben grote invloed op de toegevoegde terwijl er slechts een beperkte relatie is met de lokale economie. Wanneer de aardgaswinning buiten beschouwing wordt gelaten dan laat Groningen een lager groeicijfer zien. In Friesland en Drenthe was de productie aardgas in 003 fors lager dan in 00. Als deze sterk negatieve ontwikkeling voor deze provincies buiten beschouwing wordt gelaten dan resteert voor deze economieën een minder negatief beeld. De ontwikkeling ligt dan in de buurt het nationaal gemiddelde. Technische toelichting De Regionale Economische Jaarcijfers 003 sluiten aan bij de Nationale rekeningen 003, die in juli 00 zijn gepubliceerd. Economische groei voor de provincies in dit persbericht is de groei de bruto toegevoegde gecorrigeerd voor prijsveranderingen. De toegevoegde is geerd tegen basisprijzen. Nationaal wordt de economische groei uitgedrukt in volumemutatie het bruto binnenlands product (BBP) tegen marktprijzen. Het verschil bestaat uit de productgebonden belastingen en subsidies en het toegerekende bankdiensten die geen deel uitmaken het basisprijzenbegrip. Voor het jaar 003 is de meest recente raming de volumemutatie BBP tegen marktprijzen voor Nederland - 0,9 procent terwijl de volumemutatie de toegevoegde basisprijzen) uitkomt op -0, procent. Voor de vergelijkbaarheid worden in dit persbericht de provinciale cijfers afgezet tegen nationale cijfers volgens dezelfde ring. Regionale economische jaarcijfers 003
5 Toegevoegde basisprijzen) per provincie Provincies Volumemutaties ten opzichte het voorgaande jaar * 003* % Nederland ) 3,, 0, - 0, Groningen,0,,3, Friesland,9, -0, -, Drenthe,9 0, -, -,0 Overijssel 3,, 0,3 -,0 Flevoland,7, 3, 0, Gelderland 3,,0 0, -0,7 Utrecht,9,7,0 0, Noord-Holland 3, 0,9-0,3-0, Zuid-Holland 3,, 0, -0, Zeeland,,7 0,9 0, Noord-Brabant, 0,9 0, -, Limburg,9 0, 0,9 -, ) Zie technische toelichting op pagina. Economische groei 003 naar provincie Procentuele afwijking gemiddelde voor Nederland Groningen Flevoland Utrecht Zeeland Noord-Holland Zuid-Holland Gelderland Overijssel Noord-Brabant Friesland Limburg Drenthe -,0 -, -,0-0, 0,0 0,,0,,0, Regionale economische jaarcijfers 003
6 3. Regionale economische totalen Staat Toegevoegde basisprijzen): volumemutaties Mutaties ten opzichte het voorgaande jaar Gemiddelde jaarmutatie * 003* * % Totaal Nederland 3,, 0, -0,,3 Noord-Nederland,, 0, -0,, Oost-Nederland 3,7, 0, -0,, West-Nederland 3,, 0, -0,,3 Zuid-Nederland,3 0,9 0, -,, Groningen,0,,3,,7 Friesland,9, -0, -, 0, Drenthe,9 0, -, -,0 0,0 Overijssel 3,, 0,3 -,0, Gelderland 3,,0 0, -0,7 0,9 Utrecht,9,7,0 0,,7 Noord-Holland 3, 0,9-0,3-0,,0 Zuid-Holland 3,, 0, -0,,3 Zeeland,,7 0,9 0,, Noord-Brabant, 0,9 0, -,, Limburg,9 0, 0,9 -, 0, Flevoland,7, 3, 0,, Oost-Groningen, -,,7-0,9 0, Delfzijl e.o.,9-0,, 0,,0 Overig Groningen, 7,,,0 3,3 Noord-Friesland,3,3 -,0 -, -0, Zuidwest-Friesland 3, 0,, -,0, Zuidoost-Friesland,,0, -,3, Noord-Drenthe,7 3, 0,9 -,3 0, Zuidoost-Drenthe 3, -0, -3, -, -0,7 Zuidwest-Drenthe 3, -,9 -,0 -, -0, Noord-Overijssel 3, -, 0,3-0,7 0, Zuidwest-Overijssel, 0,, -0,7 0,9 Twente, 3,0 0, -,, Veluwe 3,0,0-0, -0, 0, Achterhoek,9-0,9 0,9 -,3 0, Aggl. Arnhem/Nijmegen 3,,7 0, -0,, Zuidwest-Gelderland,,3 -, -,,0 Utrecht-West,,0 -, -,0 0, Stadsgewest Amersfoort, 3, -0,3-0,, Stadsgewest Utrecht,,,7 0,7,9 Zuidoost-Utrecht,9 3,9-0, -,,7 Kop Noord-Holland 3,0, 0,3 -,, Alkmaar en omgeving 3,0, -, -0, 0, IJmond, -0,9, -0,, Agglomeratie Haarlem,0,3 0,3-0, 0,7 Zaanstreek,,,0-0,, Amsterdam 3,,3-0,9 0,,0 Overig Agglomeratie Amsterdam 3,3 -,9 -, 0, 0,0 Edam-Volendam e.o.,7,,3-0,,3 Haarlemmermeer e.o. 7,, -, 0,7,9 Het Gooi en Vechtstreek 3, -,, -0,9 0, Agglomeratie Leiden en Bollenstreek,3,, -0,,3 Agglomeratie s-gravenhage (excl. Zoetermeer),,9, 0,3,7 Zoetermeer,, -, 0,3, Delft en Westland 3,, -, 0, 0, Oost-Zuid-Holland 3,,3,0 -,3, Rijnmond,, 0, 0,0, Overig Groot-Rijnmond, -0,, -,7 0,9 Drechtsteden,, 0, -0,3, Overig Zuidoost-Zuid-Holland,9, -,9 -,0 -, Zeeuwsch-Vlaanderen, 0,7, 0, 3,0 Overig Zeeland 3, 3,9-0,7-0,3, West-Noord-Brabant,,, -,, Midden-Noord-Brabant,3, 0,3 -,, Stadsgewest s-hertogenbosch,9 0, -0,3-0,,3 Overig Noordoost-Noord-Brabant 3,,9,0 -,, Zuidoost-Noord-Brabant, 0,3-0,7 -, 0,9 Noord-Limburg 3,7, 0,0 -,3 0,9 Midden-Limburg 3, 0, -0,,, Zuid-Limburg, 0,, -, 0, Almere 9,0,,,,9 Flevoland-Midden,9,,0 0, 3, Noordoostpolder en Urk 3, 0,9,9 0,, Regionale economische jaarcijfers 003
7 . Toegevoegde : volumemutaties, gemiddelde jaarmutatie * minder dan 0,% 0, tot,0%,0 tot,%, tot,0% % of meer Regionale economische jaarcijfers 003 7
8 Staat BBP (marktprijzen) per regio aandeel 00* * % Totaal Nederland 00, Noord-Nederland 9, Oost-Nederland 7, West-Nederland, Zuid-Nederland 0, Groningen, Friesland 3, Drenthe, Overijssel, Gelderland 0, Utrecht, Noord-Holland, Zuid-Holland, Zeeland, Noord-Brabant, Limburg, Flevoland, Oost-Groningen 0, Delfzijl e.o. 0, Overig Groningen 3, Noord-Friesland, Zuidwest-Friesland 0, Zuidoost-Friesland, Noord-Drenthe 0, Zuidoost-Drenthe 0, Zuidwest-Drenthe 0, Noord-Overijssel, Zuidwest-Overijssel 0, Twente 3, Veluwe 3, Achterhoek, Aggl. Arnhem/Nijmegen 3, Zuidwest-Gelderland, Utrecht-West 0, Stadsgewest Amersfoort, Stadsgewest Utrecht, Zuidoost-Utrecht 0, Kop Noord-Holland, Alkmaar en omgeving, IJmond 0, Agglomeratie Haarlem, Zaanstreek 0, Amsterdam 7, Overig Agglomeratie Amsterdam, Edam-Volendam e.o. 0, 9 Haarlemmermeer e.o., Het Gooi en Vechtstreek, Agglomeratie Leiden en Bollenstreek, Agglomeratie s-gravenhage (excl. Zoetermeer), Zoetermeer 0, Delft en Westland, Oost-Zuid-Holland, Rijnmond 7, Overig Groot-Rijnmond 0, Drechtsteden, Overig Zuidoost-Zuid-Holland 0, Zeeuwsch-Vlaanderen 0, Overig Zeeland, West-Noord-Brabant 3, Midden-Noord-Brabant, Stadsgewest s-hertogenbosch, Overig Noordoost-Noord-Brabant, Zuidoost-Noord-Brabant, Noord-Limburg, Midden-Limburg, Zuid-Limburg 3, 37 Almere 0, Flevoland-Midden 0, Noordoostpolder en Urk 0, Regionale economische jaarcijfers 003
9 . BBP (marktprijzen) per regio, 00* in procenten het totaal minder dan 0,% 0. tot,0%,0 tot,0%,0 tot,0%,0% of meer Regionale economische jaarcijfers 003 9
10 Staat 3 BBP (marktprijzen) per regio per hoofd de bevolking * Index Totaal Nederland Noord-Nederland Oost-Nederland 3 3 West-Nederland Zuid-Nederland Groningen 0 7 Friesland Drenthe Overijssel 3 Gelderland Utrecht Noord-Holland 7 7 Zuid-Holland Zeeland 7 Noord-Brabant Limburg 9 7 Flevoland Oost-Groningen 0 9 Delfzijl e.o Overig Groningen 37 Noord-Friesland 7 9 Zuidwest-Friesland 7 Zuidoost-Friesland Noord-Drenthe Zuidoost-Drenthe Zuidwest-Drenthe Noord-Overijssel Zuidwest-Overijssel 0 Twente Veluwe 7 Achterhoek Aggl. Arnhem/Nijmegen Zuidwest-Gelderland Utrecht-West 9 Stadsgewest Amersfoort Stadsgewest Utrecht 7 Zuidoost-Utrecht Kop Noord-Holland Alkmaar en omgeving IJmond Agglomeratie Haarlem Zaanstreek Amsterdam 7 Overig Agglomeratie Amsterdam Edam-Volendam e.o. 7 9 Haarlemmermeer e.o. 3 3 Het Gooi en Vechtstreek Agglomeratie Leiden en Bollenstreek 7 Agglomeratie s-gravenhage (excl. Zoetermeer) 0 0 Zoetermeer Delft en Westland 0 Oost-Zuid-Holland 7 Rijnmond Overig Groot-Rijnmond 3 Drechtsteden Overig Zuidoost-Zuid-Holland Zeeuwsch-Vlaanderen Overig Zeeland West-Noord-Brabant Midden-Noord-Brabant 3 Stadsgewest s-hertogenbosch 3 Overig Noordoost-Noord-Brabant Zuidoost-Noord-Brabant Noord-Limburg Midden-Limburg Zuid-Limburg Almere Flevoland-Midden Noordoostpolder en Urk Regionale economische jaarcijfers 003 0
11 3. BBP (marktprijzen) per regio per hoofd de bevolking, 00*, Nederland = 00 minder dan 7 7 tot tot tot 0 0 of meer Regionale economische jaarcijfers 003
12 Staat Aandeel landbouw en visserij in de toegevoegde basisprijzen) * % Totaal Nederland,,,7, Noord-Nederland,,3, 3,9 Oost-Nederland 3,3 3, 3,,9 West-Nederland,,,3, Zuid-Nederland,,7,, Groningen,,,,0 Friesland,,,,9 Drenthe,9,,7, Overijssel 3, 3, 3,, Gelderland, 3,0,, Utrecht,,,0 0,9 Noord-Holland,,,, Zuid-Holland 3, 3, 3, 3, Zeeland,0,,,3 Noord-Brabant,,,, Limburg, 3,0,9, Flevoland 7,,7 7,0, Oost-Groningen 3, 3, 3,9 3, Delfzijl e.o.,0 3,,0 3,9 Overig Groningen,0,,, Noord-Friesland,,7,, Zuidwest-Friesland 9,7 9, 9,, Zuidoost-Friesland,9,,7,0 Noord-Drenthe,,,0 3, Zuidoost-Drenthe,7,7,7,7 Zuidwest-Drenthe,,, 3,9 Noord-Overijssel,0, 3, 3, Zuidwest-Overijssel 3,,0,3 3,3 Twente,9,9,9, Veluwe,,,, Achterhoek,,,,3 Aggl. Arnhem/Nijmegen,,,, Zuidwest-Gelderland,,9,, Utrecht-West,, 3,9 3, Stadsgewest Amersfoort 0,7 0,7 0,7 0, Stadsgewest Utrecht 0, 0, 0, 0, Zuidoost-Utrecht,0,,9, Kop Noord-Holland,,, 7, Alkmaar en omgeving,,,,3 IJmond,0 0,9 0,9,0 Agglomeratie Haarlem 0, 0, 0, 0, Zaanstreek 0,7 0, 0,7 0,7 Amsterdam 0, 0, 0, 0, Overig Agglomeratie Amsterdam,3,,,0 Edam-Volendam e.o.,,,, Haarlemmermeer e.o. 3,0,,7,7 Het Gooi en Vechtstreek 0, 0, 0, 0, Agglomeratie Leiden en Bollenstreek 3,0 3,0,, Agglomeratie s-gravenhage (excl. Zoetermeer),,,, Zoetermeer 0,3 0, 0, 0, Delft en Westland 9, 0,0 7,9, Oost-Zuid-Holland,,,9, Rijnmond,,,3, Overig Groot-Rijnmond 7,,,, Drechtsteden 0,9 0, 0, 0,7 Overig Zuidoost-Zuid-Holland 3,3 3, 3, 3,0 Zeeuwsch-Vlaanderen, 3,0 3,7 3, Overig Zeeland,,,0,7 West-Noord-Brabant,,,, Midden-Noord-Brabant,,,, Stadsgewest s-hertogenbosch,,,, Overig Noordoost-Noord-Brabant 3,,,0 3,0 Zuidoost-Noord-Brabant,0,,,7 Noord-Limburg 7,,3 7,7 7, Midden-Limburg,9 3, 3,, Zuid-Limburg 0,7 0,7 0, 0,7 Almere,0,,, Flevoland-Midden 7,, 7,,9 Noordoostpolder en Urk,9 0, 0,7 9, Regionale economische jaarcijfers 003
13 . Aandeel landbouw en visserij in de toegevoegde basisprijzen), 00* minder dan % tot 3% 3 tot % tot 7% 7% of meer Regionale economische jaarcijfers 003 3
14 Staat Aandeel nijverheid in de toegevoegde basisprijzen) * % Totaal Nederland,,9,7,9 Noord-Nederland 3, 3, 37, 3, Oost-Nederland 7, 7,,7, West-Nederland 9, 9, 9,,7 Zuid-Nederland 33, 3,9 3, 30,9 Groningen 39, 3,,0, Friesland 30, 3,9 3,7 30,0 Drenthe 3,0 3, 3, 9,9 Overijssel 3, 30,9 30, 9,7 Gelderland 7,0,7,3, Utrecht,,3,0,9 Noord-Holland 7,0,9,3,3 Zuid-Holland 0,,, 0, Zeeland 3,0 33,3 3, 3, Noord-Brabant 33, 33, 3, 3, Limburg 33,0 3,3 30, 9, Flevoland,,,, Oost-Groningen 33,9 3,9 33, 3, Delfzijl e.o. 3,, 0, 0,7 Overig Groningen,0, 7,, Noord-Friesland 9, 3,0 3,9 9, Zuidwest-Friesland 7, 7, 7,,9 Zuidoost-Friesland 33, 33,7 33, 3,3 Noord-Drenthe,,7,7,7 Zuidoost-Drenthe 3, 39,9 39,3 37, Zuidwest-Drenthe 30,7 9,7 9, 30, Noord-Overijssel, 7, 7, 7,0 Zuidwest-Overijssel 3, 3, 9,9 30, Twente 33, 33,0 3, 3, Veluwe,,,, Achterhoek 3, 3, 33, 33, Aggl. Arnhem/Nijmegen,,,7, Zuidwest-Gelderland 30,3 30,3 9, 9,3 Utrecht-West 9,,,7 7, Stadsgewest Amersfoort,0,,, Stadsgewest Utrecht 3, 3,7 3, 3, Zuidoost-Utrecht,0,,3,3 Kop Noord-Holland 0,3 0,7 0,9 0, Alkmaar en omgeving,0,7,,9 IJmond,3,, 0, Agglomeratie Haarlem 7, 7, 7, 7, Zaanstreek 3,9 3, 3,0 33, Amsterdam,3 0,7 0,7 0, Overig Agglomeratie Amsterdam 0, 9, 0,,0 Edam-Volendam e.o.,,9,3,7 Haarlemmermeer e.o.,, 0,9, Het Gooi en Vechtstreek,0, 9,7,7 Agglomeratie Leiden en Bollenstreek 0, 0,3 0,7, Agglomeratie s-gravenhage (excl. Zoetermeer),0,9,, Zoetermeer,9,7 7,3, Delft en Westland 9,,9 9,0 9, Oost-Zuid-Holland 3,9,3, 3, Rijnmond,,9 3,,3 Overig Groot-Rijnmond,9,3,0, Drechtsteden 33, 3,9 33,3 3,9 Overig Zuidoost-Zuid-Holland 3, 3, 30,7 3, Zeeuwsch-Vlaanderen 0,,,, Overig Zeeland,,9 9, 7, West-Noord-Brabant 37, 37, 3,9 3, Midden-Noord-Brabant 3,0 30, 9,7, Stadsgewest s-hertogenbosch,0 3,,3, Overig Noordoost-Noord-Brabant 3,3 37, 3,7 3, Zuidoost-Noord-Brabant 33, 33, 3, 3,3 Noord-Limburg 3, 3,0 9,, Midden-Limburg 3, 3,7 3, 3,7 Zuid-Limburg 3, 3, 9,, Almere,7,3 3,9, Flevoland-Midden,,0,9, Noordoostpolder en Urk,3,3,0,9 Regionale economische jaarcijfers 003
15 . Aandeel nijverheid in de toegevoegde basisprijzen), 00* minder dan % tot % tot 30% 30 tot 3% 3% of meer Regionale economische jaarcijfers 003
16 Staat Aandeel commerciële diensten in de toegevoegde basisprijzen) * % Totaal Nederland 9,0,9,, Noord-Nederland 37,3 3,3 3, 3, Oost-Nederland,,,7, West-Nederland,,,3, Zuid-Nederland 3,7,,,7 Groningen 3, 33, 3,9 3,7 Friesland 39,3 3, 3, 39, Drenthe 3, 3, 37, 37,9 Overijssel,3,,, Gelderland,,7, 3,9 Utrecht 0,,0, 0, Noord-Holland 9,3 9, 9,,7 Zuid-Holland,7,, 0,7 Zeeland 0, 39,3 37, 3, Noord-Brabant,,9,0, Limburg,0, 3, 3, Flevoland,0,,,3 Oost-Groningen 37, 3,0 37, 3, Delfzijl e.o. 3, 3, 3,7 33, Overig Groningen 33, 3,0 30, 3,0 Noord-Friesland 39,3 37, 37, 3, Zuidwest-Friesland,,0,,7 Zuidoost-Friesland 3,3 3, 37, 3, Noord-Drenthe 37, 3,0 37, 3, Zuidoost-Drenthe 3, 3, 3, 3, Zuidwest-Drenthe, 3,,9 0,3 Noord-Overijssel,,,0,9 Zuidwest-Overijssel 3,0,,, Twente 0, 0, 0,, Veluwe,7 7,,, Achterhoek 39, 39,9 39, 39, Aggl. Arnhem/Nijmegen 3, 3, 3,,9 Zuidwest-Gelderland,,, 7,9 Utrecht-West,,, 3, Stadsgewest Amersfoort,,9 3,7 3, Stadsgewest Utrecht 3, 3,0,,0 Zuidoost-Utrecht 0,7,3, 0,9 Kop Noord-Holland 39,9 0, 39,9 39,9 Alkmaar en omgeving 7,7 7,9 7,,3 IJmond 0, 37,3 39,3 39, Agglomeratie Haarlem 9,7 9,7 9,, Zaanstreek 7, 7,,, Amsterdam,3,9,7, Overig Agglomeratie Amsterdam 7,7 7, 7, 73,3 Edam-Volendam e.o. 7,,7,, Haarlemmermeer e.o. 77, 7, 79,0 77, Het Gooi en Vechtstreek,3, 3,0 3, Agglomeratie Leiden en Bollenstreek,, 7,7 7,0 Agglomeratie s-gravenhage (excl. Zoetermeer),3,,3 0, Zoetermeer 7,0 7, 7,0, Delft en Westland, 0,9,0, Oost-Zuid-Holland,9,,, Rijnmond,,,3, Overig Groot-Rijnmond 9, 0, 0, 0,3 Drechtsteden,,9,,3 Overig Zuidoost-Zuid-Holland, 0, 0, 7, Zeeuwsch-Vlaanderen 39, 3,7 3, 37, Overig Zeeland 0,, 3, 39, West-Noord-Brabant,7,3, 0,9 Midden-Noord-Brabant,7 3,0,9 3, Stadsgewest s-hertogenbosch 3,0,0,, Overig Noordoost-Noord-Brabant,,,0 3,0 Zuidoost-Noord-Brabant,9,,,0 Noord-Limburg 0,,,9 3, Midden-Limburg 3,7 3, 3, 3, Zuid-Limburg 3,,,, Almere,,9,7,7 Flevoland-Midden, 7, 7, 7, Noordoostpolder en Urk,,0 0, 0,7 Regionale economische jaarcijfers 003
17 . Aandeel commerciële diensten in de toegevoegde basisprijzen), 00* minder dan 0% 0 tot % tot 0% 0 tot % % of meer Regionale economische jaarcijfers 003 7
18 Staat 7 Aandeel overheid en zorg in de toegevoegde basisprijzen) * % Totaal Nederland,, 3,0, Noord-Nederland,0 3,0 3,0,7 Oost-Nederland,7,,3, West-Nederland,9,9 3,,3 Zuid-Nederland 0, 0,3,, Groningen 3,,7 0,9,7 Friesland 3, 3, 3,7,0 Drenthe,,0,9 7, Overijssel 3, 3,,0,9 Gelderland,9,7, 7, Utrecht,7,,,7 Noord-Holland,,0,7 3, Zuid-Holland,0,0,, Zeeland 3,7 3, 3,0, Noord-Brabant 9,7 9, 0,3,3 Limburg,,3 3,,3 Flevoland,,, 3,0 Oost-Groningen,,3,0 7, Delfzijl e.o., 0,3 0,0, Overig Groningen 3,, 0,,9 Noord-Friesland,,,9, Zuidwest-Friesland,7,,9, Zuidoost-Friesland,,, 3,3 Noord-Drenthe 33,9 33, 33,3 3, Zuidoost-Drenthe 9,,7 9,3,0 Zuidwest-Drenthe,3,,, Noord-Overijssel,7,,0,7 Zuidwest-Overijssel,0,0 3,0 3,3 Twente 3,9 3,,,3 Veluwe 9, 9,0 9,3 30, Achterhoek 0, 0,,7,9 Aggl. Arnhem/Nijmegen,, 9, 30, Zuidwest-Gelderland,,,3, Utrecht-West,,,, Stadsgewest Amersfoort 0, 0, 0,, Stadsgewest Utrecht,,7 3, 3, Zuidoost-Utrecht,3,0,, Kop Noord-Holland 3, 30, 3,0 3,7 Alkmaar en omgeving 7,9 7,0,0 9, IJmond 7,,,7 9,3 Agglomeratie Haarlem 3,9 33,0 3,7 3, Zaanstreek 9, 9,7 0,,0 Amsterdam,3,3,,3 Overig Agglomeratie Amsterdam,9 3,,,7 Edam-Volendam e.o.,,,, Haarlemmermeer e.o.,9 7,0 7,,3 Het Gooi en Vechtstreek,,3, 7, Agglomeratie Leiden en Bollenstreek,,,9 9, Agglomeratie s-gravenhage (excl. Zoetermeer) 3, 3, 3, 3, Zoetermeer,,7,3 7,3 Delft en Westland 0,0 0,,,0 Oost-Zuid-Holland,,0,9 9, Rijnmond 0, 0, 0,, Overig Groot-Rijnmond 7, 7,,0 7, Drechtsteden 0, 0,,, Overig Zuidoost-Zuid-Holland 3,9,, 7, Zeeuwsch-Vlaanderen,9,0,0 7, Overig Zeeland 7, 7,9,7, West-Noord-Brabant,3,3 9,0 0, Midden-Noord-Brabant 3,,0,0, Stadsgewest s-hertogenbosch 0, 9, 0,9, Overig Noordoost-Noord-Brabant,7, 7,3 7, Zuidoost-Noord-Brabant 9, 9, 0,0,0 Noord-Limburg 9,7 9,3 9,9 0,9 Midden-Limburg,0,,, Zuid-Limburg 3,3 3,,7, Almere,, 9, 9, Flevoland-Midden 9, 9,9 9, 30, Noordoostpolder en Urk,7,,7,0 Regionale economische jaarcijfers 003
19 7. Aandeel overheid en zorg in de toegevoegde basisprijzen), 00* minder dan 7% 7 tot 0% 0 tot % tot 30% 30% of meer Regionale economische jaarcijfers 003 9
20 Staat Mutaties ten opzichte het voorgaande jaar Gemiddelde jaarmutatie * * % Totaal Nederland 3,0,, 0,0,7 Noord-Nederland,,7,9 0,,7 Oost-Nederland 3,,,9 0,,9 West-Nederland 3,,0, -0,, Zuid-Nederland,9,,3-0,, Groningen,0,,,0, Friesland 3,7,,0 0,, Drenthe,,,0-0,, Overijssel,,7,3-0,,9 Gelderland,7,9,3-0,, Utrecht,3,,0 0,, Noord-Holland 3,,,3-0,, Zuid-Holland,,, -0,, Zeeland,,,3,,3 Noord-Brabant 3,3,, -0,, Limburg,9,, -0,,0 Flevoland 9,,9, 3,, Oost-Groningen, -0, -,9,7 0,3 Delfzijl e.o. -,7,, 0, 0,7 Overig Groningen,,, 0,, Noord-Friesland,0 0,0, -0,3 0,9 Zuidwest-Friesland,,,,,7 Zuidoost-Friesland,,7,,,0 Noord-Drenthe 0, 0,,3,,7 Zuidoost-Drenthe 3, 0,9 0,7 -, 0,9 Zuidwest-Drenthe 0, 3, 0, -0,,0 Noord-Overijssel 3,3,3-0,7-0,, Zuidwest-Overijssel,,, 0,3, Twente, 3,3,0-0,,3 Veluwe,, 0,9-0,, Achterhoek 0,, 0, 0, 0, Aggl. Arnhem/Nijmegen 3,7,,9 0,,9 Zuidwest-Gelderland,,9, -,,9 Utrecht-West 3,0,,3 -,9 0,3 Stadsgewest Amersfoort,0,9, -,,9 Stadsgewest Utrecht,,,,,3 Zuidoost-Utrecht,0 3,, -,,7 Kop Noord-Holland 3,3,,3 0,3, Alkmaar en omgeving 3,,, -,7, IJmond 0,7 0,, 3,, Agglomeratie Haarlem, -0,, 0,3,0 Zaanstreek, 0,0 3, -,,7 Amsterdam,,, -,, Overig Agglomeratie Amsterdam 7,, -, 0,, Edam-Volendam e.o.,3,,9 0,7 3, Haarlemmermeer e.o.,0 3,, -,,3 Het Gooi en Vechtstreek 3, 0, -,,,0 Agglomeratie Leiden en Bollenstreek 3,3,,7,,0 Agglomeratie s-gravenhage (excl. Zoetermeer),3,,,0, Zoetermeer, 3,, -,, Delft en Westland 3, 3,,9 -,, Oost-Zuid-Holland 3,0,, -0,, Rijnmond,0,7,0 0,, Overig Groot-Rijnmond,, 0,,, Drechtsteden 3,,, -0,3,0 Overig Zuidoost-Zuid-Holland,,,7 -, -, Zeeuwsch-Vlaanderen -0, 0,,,0 0, Overig Zeeland,3,, 0,9, West-Noord-Brabant,9,3, 0,, Midden-Noord-Brabant 3, 3,,3 0,,0 Stadsgewest s-hertogenbosch,7 3,3 0, -,,7 Overig Noordoost-Noord-Brabant 3,,9, 0,, Zuidoost-Noord-Brabant 3,,,7-0,, Noord-Limburg,7,9 3,3 0,9,0 Midden-Limburg,7,, -0,,0 Zuid-Limburg,0 0, 0,0-0, 0, Almere,, 7,, 7,9 Flevoland-Midden 7,,,,7,0 Noordoostpolder en Urk 7,,,0,3 3, Regionale economische jaarcijfers 003 0
21 ., gemiddelde jaarmutatie * minder dan 0,% 0, tot,%, tot,%, tot 3,% 3,% of meer Regionale economische jaarcijfers 003
22 . structuur per regio en bedrijfsklasse Regionale rekeningen in hoofdlijnen Regionale rekeningen geven een kwantitatieve beschrijving het economisch proces regio's binnen een land, die aansluit op de Nationale rekeningen. Als onderdelen het economisch proces worden in de Nationale rekeningen productie, inkomensvorming, inkomensverdeling, bestedingen en financiering onderscheiden. Bij de Regionale rekeningen ligt de nadruk echter op de beschrijving de productieprocessen in de verschillende regio's. Gebruiksmogelijkheden De gebruiksmogelijkheden blijken zeer divers. Allereerst kan het binnenlands product per regio ook gebruikt worden als een samenvattende maatstaf voor het functioneren de economie een regio. Verder kan het relatieve belang een bedrijfstak voor de regionale economie blijken uit haar aandeel in het binnenlands product per regio. Voorts kunnen cijfers in de Regionale rekeningen benut worden voor analyse en prognose. De cijfers geven een gecoördineerde beschrijving de regionale economie en sluiten naadloos aan op de gegevens de Nationale rekeningen. De Regionale rekeningen zijn daarom bij uitstek geschikt voor de vergelijking de resultaten de verschillende regio's. Ook kunnen deze data gebruikt worden in modellen die de regionaal-economische ontwikkeling voorspellen en de invloed beleidsvarianten toetsen. Enkele kanttekeningen bij de gebruiksmogelijkheden Voor de beschrijving het economisch proces moet worden gekozen tussen een beschrijving met als invalshoek de economische actoren of een zo correct mogelijke weergave economische processen. Het eerste wordt een institutionele benadering genoemd, het tweede een functionele. Zo staan bij een institutionele beschrijving het productieproces de producenten centraal. Deze worden op basis het zwaartepunt hun economische activiteit ingedeeld in bedrijfstakken. Producenten die vervoer als hoofdactiviteit hebben worden bijvoorbeeld ingedeeld in de bedrijfstak vervoer, opslag en communicatie. Dit leidt tot goede informatie over de totale productie de producenten die tot een bepaalde bedrijfsgroep gerekend worden. Ook sluit dit aan bij de werkelijkheid waarin de producent opereert. Deze benadering betekent dat de productie eventuele nevenactiviteiten in de productie een bedrijfstak wordt meegenomen. Dat geldt bijvoorbeeld voor een transportondernemer met als nevenactiviteit detailhandel. Daarom is de institutionele benadering minder geschikt voor de raming de totale productie een bepaalde activiteit. Dit geldt vooral als deze activiteit vaak als nevenactiviteit wordt uitgeoefend door producenten in andere bedrijfstakken. Een functionele benadering biedt dan voordelen. In de Nederlandse Nationale en Regionale rekeningen is echter gekozen voor een institutionele benadering. Ook dient er gekozen te worden of een activiteit al dan niet tot de productie gerekend wordt. Dit geldt bijvoorbeeld voor doe-het-zelf activiteiten en onbetaald huishoudelijk werk. Er is gekozen om deze activiteiten niet tot de productie te rekenen, daar er geen feitelijke marktn tot stand komen. Het opnemen dergelijke activiteiten in de productie zou leiden tot grote wijzigingen in het binnenlands product. Daardoor zou de bruikbaarheid als indicator voor de beoordeling de ontwikkeling de markteconomie sterk beperkt worden. De diversiteit de gebruiksmogelijkheden betekent dat de gemaakte keuzes niet voor elke aanwending optimaal uitvallen. Internationale en regionale vergelijkbaarheid Doordat de Regionale economische jaarcijfers centraal bij het CBS worden samengesteld zijn de resultaten de verschillende regio's in Nederland goed vergelijkbaar. Naast regionale vergelijkbaarheid dienen de data de Regionale rekeningen eveneens internationaal vergelijkbaar te zijn. Het statistisch bureau de Europese Gemeenschappen (Eurostat) heeft daarom, in overleg met de lidstaten, richtlijnen opgesteld om tot een grotere vergelijkbaarheid de statistische gegevens de verschillende lidstaten te komen. Welvaart De in de Regionale rekeningen gepresenteerde cijfers vormen slechts één indicator voor de welvaart. In het binnenlands product per regio wordt namelijk geen (of onvoldoende) rekening gehouden met diverse zaken die eveneens voor de welvaart groot belang zijn. Hieronder vallen onder andere de saldi de primaire en secundaire inkomensstromen naar de regio's. Ook zaken als de hoeveelheid vrije tijd, onbetaalde huishoudelijke arbeid, arbeidssatisfactie en milieu-effecten als geluidsoverlast en vervuiling water en lucht kunnen hiertoe gerekend worden. Specifieke regionale concepten Voor de beschrijving het productieproces wordt in de Nederlandse Nationale rekeningen de bedrijfseenheid als uitgangspunt gekozen. Over de bedrijfseenheid kan een volledige beschrijving het productieproces worden verkregen, dat wil zeggen volledige, gedetailleerde en samenhangende informatie over de voortbrenging goederen en diensten (productie) en de daarvoor benodigde inzet grond- en hulpstoffen, halffabrikaten Regionale economische jaarcijfers 003
23 en diensten (intermediair ). Daarnaast wordt onder meer hiermee samenhangende informatie verkregen: zoals de bij de productie ingezette, de betaalde lonen en sociale lasten en de afgedragen belastingen en ontgen subsidies. De bedrijfseenheden worden meegeteld voor zover ze een economisch fundament hebben in Nederland. Dit betekent dat vestigingen buitenlandse bedrijven in Nederland bijdragen tot het Nederlandse binnenlands product. Vestigingen Nederlandse bedrijven in het buitenland dragen daarentegen bij tot het binnenlands product het betreffende land (residentieprincipe). De concepten de Nationale rekeningen kunnen niet zonder meer worden toegepast bij de samenstelling de Nederlandse Regionale rekeningen. Ten eerste is er de problematiek de multiregionale bedrijfseenheid. Dit is een bedrijfseenheid die vestigingen in verschillende regio's ) omvat. Ten tweede is er de problematiek de "extra-territoriale" regio. Hier worden bij conventie de bedrijfseenheden ondergebracht, die weliswaar tot het "economisch territorium Nederland" behoren, maar niet in één de Nederlandse regio's liggen. Multiregionale bedrijfseenheid Afbakening de regio In het Europees Systeem Rekeningen (ESR) worden criteria gegeven voor de afbakening de nationale economie: "De eenheden (institutionele eenheden, eenheden economische activiteit op lokaal niveau en homogene-productie-eenheden) die de economie een land vormen en waar de transacties in het ESR zijn opgenomen, hebben een economisch belangencentrum in het economisch gebied dat land. Deze eenheden worden ingezeten eenheden genoemd. Ze "kunnen al dan niet de nationaliteit het land bezitten, kunnen al dan niet rechtspersoonlijkheid hebben en kunnen al dan niet in het land aanwezig zijn op het ogenblik dat zij een transactie verrichten". De nationaliteit is dus niet belang; het gaat om het ingezetenschap ("residence") de betreffende eenheden in het economisch gebied. Onder "economisch gebied" wordt verstaan: Het door de overheid het land bestuurde geografisch grondgebied waarin personen, goederen, diensten en kapitaal vrij kunnen bewegen. Het begrip economisch belangencentrum geeft aan dat er in het economisch gebied een locatie bestaat waar of waaruit door een eenheid voor onbepaalde tijd of gedurende een vastgestelde lange periode (één jaar of langer) economische activiteiten en transacties voldoende omg worden verricht. Dit impliceert dat een eenheid die dergelijke transacties verricht in het economisch gebied verschillende landen, geacht wordt in elk deze landen een economisch belangencentrum te hebben. Vanuit regionaal oogpunt kan dit als volgt gelezen worden: een bedrijfseenheid die in het economisch gebied verschillende regio's transacties verricht, wordt geacht in al deze regio's vestigingen te hebben. Eenheden en activiteitentypering Voor de beschrijving de productieprocessen is de bedrijfseenheid relet. Een bedrijfseenheid is een onderneming, of deel een onderneming, autonoom ten aanzien beslissingen aangaande de productieprocessen en tot op zekere hoogte homogeen. Een vestiging is elke in Nederland afzonderlijk gelegen ruimte, terrein of complex ruimten of terreinen, benut door een onderneming voor de uitoefening activiteiten. Elke vestiging maakt deel uit één bedrijfseenheid en elke bedrijfseenheid heeft ook minstens één vestiging ). De bedrijfseenheid is in principe de kleinste eenheid, waarover volledige informatie over het productieproces beschikbaar komt. Autonomie en beschrijfbaarheid lopen daarbij in belangrijke mate parallel. Wanneer een bedrijfseenheid slechts één vestiging heeft, kan de volledige informatie over het productieproces de betreffende bedrijfseenheid aan één regio worden toegewezen. Bij de multiregionale eenheid moet de productieinformatie de bedrijfseenheid op basis partiële informatie worden toegewezen aan die regio's waar de bedrijfseenheid vestigingen heeft. De vestiging krijgt daarbij dezelfde bedrijfstaktypering 3) als de bedrijfseenheid waar ze deel uit maakt. ) Bij de Regionale rekeningen zijn de relete regio's: COROP-gebieden, provincies en landsdelen; zie bijlagen en 3. De naam COROP is overigens afgeleid een interdepartementale commissie met gelijke naam, voluit luidend Coördinatiecommissie Regionaal Onderzoekprogramma, destijds ingesteld door het Ministerie Economische Zaken, de Rijks Planologische Dienst, het Centraal Planbureau en het Centraal Bureau voor de Statistiek. In EU-verband wordt de zogenaamde NUTS-indeling gehanteerd. De term NUTS is een afkorting voor 'Nomenclature des unités territoriales statistiques'. Voor Nederland komt NUTS III overeen met de COROP-gebieden. NUTS II met de provincies en NUTS I met de landsdelen. COROP-gebieden zijn samengesteld uit gemeenten. Het grondgebied een gemeente wordt volledig aan één COROP-gebied toegerekend. Bij gemeentelijke herindelingen en grenswijzigingen kan de samenstelling COROP-gebieden (en soms ook provincies en landsdelen) gewijzigd worden. In de Regionale economische jaarcijfers wordt per verslagjaar de dan geldende regionale indeling gehanteerd. ) Met het begrip vestiging wordt aangesloten bij de op de CBS-vragenlijsten gebruikte terminologie. Het begrip vestiging, dat hier wordt gebruikt, valt samen met het begrip lokale bedrijfseenheid, zoals gedefinieerd in de coördinatierichtlijnen het CBS. 3) In aansluiting op de Nationale rekeningen wordt in deze publicatie uitgegaan de Standaard Bedrijfsindeling (SBI 993). Zie bijlage. Regionale economische jaarcijfers 003 3
24 Een niet-autonome eenheid is in veel gevallen niet volledig beschrijfbaar. Bijvoorbeeld interne leveringen binnen de bedrijfseenheid voor her in de productieprocessen de bedrijfseenheid, worden niet waargenomen. Dit impliceert dat interne leveringen tussen vestigingen, die deel uitmaken een bedrijfseenheid, in principe niet in de verslaggeving de bedrijfseenheid worden vastgelegd. Uit de gegeven definities blijkt dat er impliciet uitgegaan wordt dat de vestigingen geen autonomie hebben voor de relete economische transacties. Immers indien er wel sprake zou zijn autonomie de betreffende vestigingen dan zouden daar idealiter bedrijfseenheden voor zijn gevormd. Als vestiging wordt eveneens beschouwd:. De afgebakende terreinen waarop zich installaties bevinden die een functie vervullen in een productieproces of bij de distributie, maar waar niet altijd personeel aanwezig is, zoals een complex installaties voor olieen gaswinning (bijv. een complex 'jaknikkers'), transformatorstations of rioolwaterzuiveringsinrichtingen;. Het waladres binnenvaartschippers die voor eigen rekening varen en die geen bedrijfsruimten op de wal hebben; 3. De installaties voor winning op het Nederlands continentaal plat. In principe geven de Nederlandse Regionale rekeningen via een "top-down" benadering op basis bedrijfseenheden een beschrijving het productieproces een regio. De "top-down" benadering impliceert bij de multiregionale bedrijfseenheid een berekende voor onder meer productie en en dus de toegevoegde per vestiging. De keuze de daarbij gebruikte indicatoren voor regionalisering dient zoveel mogelijk aan te sluiten op de te meten variabele. De mogelijkheden daartoe hangen echter geheel af de beschikbare informatie. Voor het verdelen de toegevoegde een bedrijfseenheid wordt daarom meestal gebruik gemaakt het aantal banen per vestiging de betreffende bedrijfseenheid. In dit kader wordt voorts nog gewezen op het specifieke probleem multiregionale bedrijfseenheden die hun producten met behulp een netwerk aanbieden. Denk daarbij aan gasdistributie, elektriciteitsdistributie, telefoondiensten en betalingsverkeer. Kenmerkend deze situaties is dat de productie en afname het goed of de dienst niet op dezelfde plek plaats vindt. Duidelijk is dat voor de regionalisering het voortbrengingsproces de residentie (vestiging) de producerende eenheid uitgangspunt is en niet de plaats gebruik. Extra-territoriale regio Onder het economisch gebied een land wordt verstaan het door de overheid het land bestuurde geografisch gebied waarin personen, goederen, diensten en kapitaal vrij kunnen bewegen. Het economisch gebied een land omvat bovendien:. Het nationale luchtruim, de territoriale wateren en het continentaal plat in de internationale wateren waarover het land exclusieve rechten kan doen gelden;. De territoriale enclaves, dat wil zeggen de delen het geografisch gebied het buitenland die, krachtens internationale verdragen of overeenkomsten tussen staten, door de overheid het land worden gebruikt (ambassades, consulaten, militaire en wetenschappelijke bases, enz.); 3. Vindplaatsen aardolie, aardgas, enz., gelegen in de internationale wateren buiten het continentaal plat het land, die worden geëxploiteerd door ingezeten eenheden het land. Uit het voorgaande wordt duidelijk dat het geografisch gebied een land niet hoeft samen te vallen met het economisch gebied dat land. Het is dus mogelijk dat een belangencentrum niet binnen het geografisch gebied een land valt maar wel binnen het economisch gebied het betreffende land; bijvoorbeeld een ambassade in het buitenland. In een dergelijke situatie kan de activiteit een belangencentrum dus niet toegewezen worden aan enige regio binnen het geografisch gebied. Voor deze situatie is de zogenaamde extraterritoriale regio gecreëerd. Daarin worden eenheden met hun transacties geplaatst die, volgens de vermelde concepten, niet zinvol aan een regio binnen het geografisch gebied een land toewijsbaar zijn. De residentie een belangencentrum blijkt volgens voorgaande uitgangspunten bepalend voor de vraag waar het betreffend belangencentrum wordt ondergebracht. Het gaat daarbij om de keuze binnenlands of buitenlands en voor de Nederlandse economie om de keuze regionaal of extra-territoriaal. Nadere bespreking de te regionaliseren variabelen In de Regionale economische jaarcijfers worden de volgende variabelen regionaal verdeeld: - productie - niet-productgebonden subsidies - intermediair (excl. aftrekbare BTW) - beloning - toegevoegde basisprijzen) - exploitatie-overschot/gemengd inkomen - niet-productgebonden belastingen op productie - arbeidsvolume Het totaal de gegevens over de regio's sluit aan bij de betreffende nationale totalen uit de input-outputtabellen en de gegevens uit de zogenaamde P-serie, zoals gepubliceerd in de Nationale rekeningen. In schema wordt deze aansluiting op de publicatie Nationale rekeningen gegeven. De Regionale economische jaarcijfers sluiten dus ook aan op de in de tabellen gegeven ringen de transacties Regionale economische jaarcijfers 003
25 Schema : samenhang tussen variabelen uit de publicaties Regionale economische jaarcijfers en de Nationale rekeningen Variabelen Regionale economische jaarcijfers Tabel t/m 77 Nationale rekeningen Tabel P (excl. aftrekbare BTW) P Toegevoegde basisprijzen) P P 9 Niet-productgebonden belastingen op productie P Niet-productgebonden subsidies P Exploitatie-overschot/gemengd inkomen P (subtotaal) A 3.. De afbakening de productiegrens bepaalt in belangrijke mate de afbakening de overige transacties. Het is daarom belang een nadere specificatie te geven de activiteiten die als productie zijn beschouwd en de ringsmaatstaven die zijn gehanteerd bij de ring de productie. De hoofdlijnen daar zijn in schema weergegeven. Winsten of verliezen, die geen direct verband houden met het productieproces worden niet bij de productie geteld, respectievelijk daarop in mindering gebracht. Dit geldt in de eerste plaats voor de zogenaamde kapitaalwinsten (of -verliezen) die onder meer betrekking hebben op winsten ontstaan door koers- en/of prijsveranderingen bij de aankoop of verkoop effecten, buitenlandse geldmiddelen, enz. Schema : aard de productie en ringsmaatstaven Aard de productie Alle voortbrenging uiteindelijk bestemd voor verkoop op de markt Voortbrenging voor eigen bepaalde goederen en diensten met een marktequivalent (investeringen in eigen beheer, woningdiensten en landbouwgoederen voor eigen consumptie) Voortbrenging door de overheid Voortbrenging door instellingen zonder winstoogmerk voor zover bij deze instellingen sprake is personeel in loondienst Waarderingsmaatstaf De geproduceerde hoeveelheden geerd tegen de verkoop De geproduceerde hoeveelheid geerd tegen de verkoop het marktequivalent De som de de aangekochte goederen en diensten ten behoeve in het productieproces, de lonen, salarissen en sociale lasten het overheidspersoneel, de afschrijvingen en de door de overheid betaalde indirecte belastingen Analoog aan de overheid Door bijzondere omstandigheden ontstane vermogensverliezen (zoals verliezen door oorlogshandelingen) worden bij de berekening de productie evenmin in aanmerking genomen. Ook winsten en verliezen die zijn ontstaan door prijsverandering op voorraden die aanwezig waren zowel aan het begin als op het eind de periode waarover de productie is berekend, zijn buiten beschouwing gelaten. De productie omvat de alle voor de verkoop bestemde goederen (ook de nog niet verkochte) en de ontgsten voor bewezen diensten. Verder omvat de productie producten met een marktequivalent die voor eigen gebruik zijn geproduceerd zoals investeringen in eigen beheer, eigen woningdiensten en landbouwproducten voor eigen consumptie door landbouwers. De productie hier wordt berekend door de geproduceerde hoeveelheid te ren tegen de prijs die de producent bij verkoop zou hebben ontgen. De productie is geerd tegen basisprijzen. De basisprijs is de prijs die de producent daadwerkelijk overhoudt, dus exclusief de handels- en vervoersmarges derden en exclusief het saldo productgebonden belastingen (waaronder BTW) en productgebonden subsidies. Enkele bijzondere gevallen: De handel distribueert goederen in ruimte en tijd zonder ze te bewerken. Zij produceert dus diensten die aan goederen verbonden zijn. De deze diensten wordt berekend als het verschil tussen de verkoop en de aankoop de verhandelde goederen. Verhuur en handel in onroerend goed produceert behalve diensten bedrijfsgebouwen en huurwoningen, ook diensten woningen die door de eigenaar zelf worden bewoond. Deze diensten worden geerd met behulp de huurprijzen voor vergelijkbare woningen. Banken houden zich vooral bezig met financiële intermediatie, dat wil zeggen het aantrekken, transformeren en distribueren financiële middelen. De vergoeding voor deze diensten wordt impliciet verrekend met de ontgen en de betaalde rente. De deze zogenoemde toegerekende bankdiensten is gelijkgesteld aan het verschil tussen het ontgen inkomen uit vermogen en de betaalde rente. Het verzekeringswezen en de pensioenfondsen houden zich vooral bezig met het omzetten individuele risico's in collectieve risico's. De deze dienstverlening is gelijkgesteld aan het verschil tussen premies Regionale economische jaarcijfers 003
26 en uitkeringen. Bij pensioenfondsen en levensverzekeringsmaatschappijen wordt dit verschil gecorrigeerd voor de verandering in wiskundige reserves. De overheid houdt zich vooral bezig met het produceren collectieve diensten. Vanwege het ontbreken marktprijzen wordt de productie de overheid uit de productiekosten berekend als de som het intermediair, de beloning, de afschrijvingen en de niet-productgebonden belastingen op productie betaald door de overheid zelf. (exclusief aftrekbare BTW) Tot het intermediair worden alle producten gerekend, die in de verslagperiode zijn t in het productieproces. Dit kunnen al of niet in de verslagperiode aangekochte grondstoffen, halffabrikaten en brandstoffen zijn, maar ook diensten zoals communicatiediensten, schoonmaakdiensten en diensten externe accountants. Het intermediair is geerd tegen aankoopprijzen, exclusief aftrekbare BTW. Het intermediair is echter inclusief de niet-aftrekbare BTW betaald door zogenoemde vrijgestelde bedrijven. Deze bedrijven brengen geen BTW in rekening op hun verkopen. Zij kunnen de BTW op hun aankopen dan ook niet verrekenen met ontgen BTW. De BTW op hun aankopen is daarmee een eindheffing die wordt gerekend tot het intermediair. Tot het intermediair wordt niet gerekend: - de aankoop goederen door de handel die, zonder enige bewerking te ondergaan, weer zijn verkocht; - de aankoop goederen, met een levensduur meer dan één jaar, die in het productieproces worden gebruikt. Deze worden tot de investeringen in vaste activa gerekend. Het deze goederen wordt over de economische levensduur verdeeld in de vorm afschrijvingen. Verbruik toegerekende bankdiensten De door banken geproduceerde toegerekende bankdiensten worden niet verdeeld over bestedingscategorieën. Het gebruik er wordt per conventie op het niveau de totale economie in mindering gebracht op het BBP (en het exploitatieoverschot / gemengd inkomen). Toegevoegde De toegevoegde tegen basisprijzen per bedrijfsklasse is gelijk aan het verschil tussen de productie en het intermediair (aankoopprijzen). Toegevoegde (marktprijzen) De toegevoegde tegen marktprijzen voor de totale economie (het BBP) wordt als volgt berekend: bij bedrijfsklassen gevormde toegevoegde tegen basisprijzen plus: saldo productgebonden belastingen en productgebonden subsidies plus: verschil toegerekende en afgedragen BTW minus: toegerekende bankdiensten = BBP (marktprijzen). De BTW, de belastingen en subsidies op invoer en het toegerekende bankdiensten worden niet toegerekend aan bedrijfsklassen. Vandaar dat het BBP tegen marktprijzen niet restloos kan worden uitgesplitst naar bedrijfsklassen. Afhankelijk de behandeling de afschrijvingen is de toegevoegde bruto (inclusief afschrijvingen) of netto (exclusief afschrijvingen). Belastingen op productie en invoer Dit zijn verplichte betalingen aan de overheid en de Europese Unie (EU), die verband houden met productie en invoer en met het gebruik productiefactoren. Deze belastingen worden onderscheiden in productgebonden belastingen en niet-productgebonden belastingen op productie. Productgebonden belastingen Dit zijn belastingen die moeten worden betaald per eenheid geproduceerd of verhandeld product. Zij zijn gerelateerd aan de of de hoeveelheid het product en hebben zowel betrekking op geproduceerde als op ingevoerde producten. Productgebonden belastingen worden onderscheiden in productgebonden belastingen op productie, belastingen op invoer (exclusief BTW), toegerekende BTW en het verschil toegerekende en afgedragen BTW. Productgebonden belastingen op productie (exclusief BTW) Dit zijn belastingen die gerelateerd zijn aan de of de hoeveelheid geproduceerde of verkochte producten. Voorbeelden hier zijn assurantiebelasting en accijnzen op benzine en op tabak. Belastingen op invoer (exclusief BTW) Dit zijn belastingen die gerelateerd zijn aan de of de hoeveelheid ingevoerde producten. Voorbeelden hier zijn invoerrechten en accijnzen op ingevoerde brandstoffen. De belastingen op invoer worden niet verdeeld over bedrijfsklassen. Regionale economische jaarcijfers 003
Regionale economische jaarcijfers 2005
Regionale economische jaarcijfers 00 Centraal Bureau voor de Statistiek Voorburg/Heerlen, 006 Regionale economische jaarcijfers 00 Colofon Verklaring der tekens Uitgever Centraal Bureau voor de Statistiek
Nadere informatieRegionale economische jaarcijfers 2006
Regionale economische jaarcijfers 006 Verklaring symbolen. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x = geheim = nihil = (indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met 0 (0,0) = het getal is minder
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde havo 2002-II
Politiek en Ruimte bron 10 Aandeel van de lidstaten in de handel van de Europese Unie in procenten, 1998 30 % 25 20 22 25 Legenda: invoer uitvoer 15 10 8 8 15 15 10 11 9 9 15 12 5 0 6 5 2 2 1 0 België
Nadere informatieRapport Huizenprijsontwikkelingen regio's in Nederland
Rapport Huizenprijsontwikkelingen regio's in Nederland Prijsindex Bestaande Koopwoningen naar COROP-gebieden en 25 grootste gemeenten CBS Den Haag Henri Faasdreef 312 2492 JP Den Haag Postbus 24500 2490
Nadere informatieRegionale bedrijvendynamiek
M201224 Regionale bedrijvendynamiek Oprichtingen en opheffingen van bedrijven in de Nederlandse regio s in de periode 1988-2010 A. Bruins J.A.C. Vollebregt Zoetermeer, juli 2012 Regionale bedrijvendynamiek
Nadere informatieRevisie regionale gegevens
M&O.015 Revisie regionale gegevens 1987-1994 Peter Arts De weergegeven opvattingen zijn die van de auteur en komen niet noodzakelijk overeen met die van het CBS Centraal Bureau voor de Statistiek Divisie
Nadere informatieRegionale economische groei, 2012
Indicator 15 juli 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De Nederlandse economie kromp in
Nadere informatieRegionale economische groei, 2011
Indicator 27 maart 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2011 groeide de Nederlandse
Nadere informatieRegionale economische jaarcijfers 2004
Regionale economische jaarcijfers 00 Centraal Bureau voor de Statistiek Voorburg/Heerlen 006 Colofon Inhoud Samenstelling Divisie Macro-economische statistieken en publicaties Sector Nationale rekeningen
Nadere informatieRegionale economische groei, 2013
Indicator 30 september 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De Nederlandse economie kromp
Nadere informatieHet midden- en kleinbedrijf naar regio
Het midden- en kleinbedrijf naar regio 11 0 Gusta van Gessel-Dabekaussen Publicatiedatum CBS-website: 30 juni Den Haag/Heerlen Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer ** = nader
Nadere informatieDe regionale economie 2011
De regionale economie 2011 07 08 09 10 11 12 13 14 Centraal Bureau voor de Statistiek Verklaring van tekens. gegevens ontbreken * voorlopig cijfer ** nader voorlopig cijfer x geheim nihil (indien voorkomend
Nadere informatieKrimp in Woerden? Gemeenteraad Woerden 11 april 2013. Frits Oevering. Kennis & Economisch Onderzoek
Krimp in Woerden? Gemeenteraad Woerden 11 april 2013 Frits Oevering Prangende vragen? Krimp in Woerden? Vergrijzing en krimp Verhuispatroon Krimp in Woerden? Disclaimers diverse databronnen (ABF, CBS,
Nadere informatieNationale rekeningen 2004 Revisie 2001
Centraal Bureau voor de Statistiek Publicatiedatum CBS-website 9 mei 2005 Nationale rekeningen 2004 Revisie 2001 Enkele belangrijke uitkomsten revisiejaar 2001 Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen,
Nadere informatiePersbericht. Herzien BBP 2001 ruim 18 miljard euro hoger. Centraal Bureau voor de Statistiek. Consumptie huishoudens ruim 11 miljard hoger
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB05-047 20 april 2005 9.30 uur Herzien BBP 2001 ruim 18 miljard euro hoger Het bruto binnenlands product (BBP) van 2001 is door herziening van definities
Nadere informatieAfname banen in 2002 in Groot-Amsterdam
Afname banen in 2002 in Groot-Amsterdam Gerda Gringhuis Eind december 2002 hadden werknemers in Nederland in totaal ruim 7 miljoen banen. Ten opzichte van december 2001 is het aantal banen toegenomen met
Nadere informatieperspectief Delft en Westland Utrecht Agglomeratie Haarlem
Agglomeratie s-gravenhage Groot-Amsterdam Flevoland Regio s Zaanstreek in economisch Arnh Delft en Westland Utrecht Agglomeratie Haarlem Noord-Overijssel perspectief Kop van 2013 Noord-Holland Veluwe Groot-Rijnmond
Nadere informatieDe ruimtelijke structuur van de clusters van nationaal belang. Otto Raspe en Martijn van den Berge
De ruimtelijke structuur van de clusters van nationaal belang Otto Raspe en Martijn van den Berge Samenvatting Het ministerie van Economische Zaken werkt aan de herijking van zijn economische stimuleringsprogramma
Nadere informatie1999 2004 van de COROP-gebieden Achterhoek en Arnhem/Nijmegen
08 Regionaal consistente 0o stente tijdreeksen 1999 2004 van de COROP-gebieden Achterhoek en Arnhem/Nijmegen Publicatiedatum CBS-website: 3 februari 2009 Den Haag/Heerlen, 2009 Verklaring van tekens. =
Nadere informatieEconomisch presteren van het regionale bedrijfsleven in 2010
De Regio Top 40 Economisch presteren van het regionale bedrijfsleven in 2010 And the winner is In onze editie van vorig jaar kondigden we het al aan. De Regio Top 40 van 2010 zou in het teken staan van
Nadere informatieEconomie groeit met 0,1 procent, 46 duizend banen minder
Persbericht PB13-070 14 november 2013 09.30 uur Economie groeit met 0,1 procent, 46 duizend banen minder - Economie groeit in derde kwartaal met 0,1 procent ten opzichte van tweede kwartaal - 46 duizend
Nadere informatieWe kunnen de vergrijzing betalen. Dick Scherjon, bestuursadviseur
We kunnen de vergrijzing betalen Dick Scherjon, bestuursadviseur Duurzaamheidsscore Oost-Groningen Zeeuws-Vlaanderen Groot-Rijnmond Zuidoost-Drenthe Zuid-Limburg Delfzijl en omgeving Overig Groningen Midden-Limburg
Nadere informatieHoge groei ten noordoosten van de Randstad in 2017
januari Hoge groei ten noordoosten van de Randstad in Themabericht RaboResearch Nederland economie.rabobank.com Rogier Aalders Senior onderzoeker -9 Samenvatting Amsterdam en Utrecht en hun omgeving hebben
Nadere informatieWoningmarktontwikkelingen landelijk en regionaal
Woningmarktontwikkelingen landelijk en regionaal Bouw en woonweken in Drenthe Platform Wonen Assen Paul de Vries Senior Woningmarkteconoom Rabobank Kennis en Economisch onderzoek 11 juni 2015 Agenda Actuele
Nadere informatieHuurbeleid en. verhuurderheffing
Huurbeleid en verhuurderheffing Huurbeleid en verhuurderheffing Uitgevoerd in opdracht van Ministerie van BZK / DG WBI ir. C. Poulus, dr. Ir. B. Marchal Februari 2013 r2013-0011cp 11212-WON ABF Research
Nadere informatieGrensoverschrijdende stedelijke netwerken. Gerard Marlet Abdella Oumer Roderik Ponds Clemens van Woerkens Sittard - 14 april 2014
Grensoverschrijdende stedelijke netwerken Gerard Marlet Abdella Oumer Roderik Ponds Clemens van Woerkens Sittard - 14 april 2014 Grensregio s Ontwikkeling aantal inwoners tussen 2005 en 2010 als percentage
Nadere informatiePersbericht. Economie verder gekrompen. Centraal Bureau voor de Statistiek. Uitvoer blijft groeien. Minder investeringen
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB13-011 14 februari 2013 9.30 uur Economie verder gekrompen Economie krimpt in vierde kwartaal 0,2 procent t.o.v. kwartaal eerder Ten opzichte van een jaar
Nadere informatieDe regionale economie 2007
De regionale economie 2007 Centraal Bureau voor de Statistiek Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x = geheim = nihil = (indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met 0
Nadere informatieEconomie groeit met 0,7 procent
Persbericht PB14 010 14 februari 08.30 uur Economie groeit met 0,7 procent Economie groeit in vierde kwartaal met 0,7 procent ten opzichte van het derde kwartaal 8 duizend banen minder dan in het derde
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie groeit 2,9 procent in Economische groei vierde kwartaal 2,7 procent
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB07-010 13 februari 2007 9.30 uur Economie groeit 2,9 procent in 2006 De Nederlandse economie is in 2006 met 2,9 procent gegroeid. Dit is bijna twee keer
Nadere informatieInkomsten en uitgaven van de landsoverheid Curaçao in 2014
Inkomsten en uitgaven van de landsoverheid Curaçao in 2014 Inleiding Joyce Mahabali De inkomsten van de overheid zijn de gelden die de overheid binnenkrijgt, overheidsuitgaven zijn de gelden die de overheid
Nadere informatieFlashraming CBS: export zorgt voor economische groei
Persbericht PB14-050 14 augustus 2014 09.30 uur Flashraming CBS: export zorgt voor economische groei - Economie groeit volgens de flashraming met 0,5 procent ten opzichte van eerste kwartaal 2014 - Volgens
Nadere informatieDe regionale economie 2009
De regionale economie 2009 05 06 07 08 09 1 0 11 12 Centraal Bureau voor de Statistiek Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer ** = nader voorlopig cijfer x = geheim = nihil =
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Vooral opwaartse bijstelling overheidsconsumptie. Kwartaal-op-kwartaalgroei 0,6 procent
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB05-144 21 december 2005 9.30 uur Groei economie derde kwartaal 2005 hoger dan eerder geraamd De Nederlandse economie is in het derde kwartaal van 2005 met
Nadere informatieGraag meer windenergie, maar liever niet in de buurt
Graag meer windenergie, maar liever niet in de buurt 4 september 2014 Er is veel draagvlak voor windenergie in het algemeen onder de Nederlandse bevolking. Voor de aanleg van windturbines op betrekkelijk
Nadere informatieVerhuizingen en huishoudensveranderingen in Nederland: verschillen tussen COROP-regio s
Verhuizingen en huishoudensveranderingen in Nederland: verschillen tussen COROP-regio s Peter Ekamper 1) en Mila van Huis 2) In 2002 hing ruim de helft van het aantal verhuizingen samen met een huishoudensverandering.
Nadere informatieCijfers rond structurele bevolkingsdaling in chronologisch perspectief
Cijfers rond structurele bevolkingsdaling in chronologisch perspectief Mei 2013 Als gevolg van de omvangrijke publiciteit rond het rapport Structurele bevolkingsdaling, Een urgente nieuwe invalshoek voor
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie krimpt 4,5 procent in eerste kwartaal 2009
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB09-038 15 mei 2009 9.30 uur Economie krimpt 4,5 procent in eerste kwartaal 2009 Grootste krimp na de Tweede Wereldoorlog Export en investeringen vallen
Nadere informatieEconomie van de Woningmarkt: universele en regionale marktmechanismen
Economie van de Woningmarkt: universele en regionale marktmechanismen Steunpunt Wonen Vlaanderen: Universiteiten Leuven, Hasselt, Antwerpen en Delft 17 mei 2016 Dr. Paul de Vries Woningmarkteconoom Kennis
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie 0,7 procent gekrompen
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB12-009 15 februari 2012 9.30 uur Economie 0,7 procent gekrompen In vierde kwartaal 0,7 procent krimp t.o.v. een jaar eerder Consumptie 1,8 procent lager
Nadere informatiePersbericht. Herzien BBP bijna 32 miljard gulden hoger
Persbericht PB99-102 27 april 1999 10.00 uur Herzien BBP bijna 32 miljard gulden hoger Door een herziening van definities en berekeningsmethoden komt de raming van het bruto binnenlands product (BBP) voor
Nadere informatieCBS: economie krimpt door lager gasverbruik
Persbericht PB14-032 15 mei 2014 9.30 uur CBS: economie krimpt door lager gasverbruik - Sterke afname binnenlands verbruik en export van aardgas door milde winter - Mede hierdoor economische krimp van
Nadere informatieRekentool bijstandsbudgetten 2015
Rekentool bijstandsbudgetten 2015 Handleiding Deze handleiding bevat een beknopte toelichting op het gebruik van de rekentool. Een nadere toelichting op de werking van het verdeelmodel vindt u in het document
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Licht herstel economie in derde kwartaal 2009
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB09-071 13 november 2009 9.30 uur Licht herstel economie in derde kwartaal 2009 Kwartaal op kwartaal 0,4 procent groei economie Krimp 3,7 procent in vergelijking
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie 1,1 procent gekrompen
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB12-032 15 mei 2012 9.30 uur Economie 1,1 procent gekrompen In eerste kwartaal 1,1 procent krimp t.o.v. een jaar eerder Investeringen 4,2 procent lager Consumptie
Nadere informatieEconomische beschrijving KRW deelstroomgebieden 2005, 2008, 2010, 2011*
Economische beschrijving KRW deelstroomgebieden 2005, 2008, 2010, 2011* Dit rapport is een product van het Centraal Bureau voor de Statistiek in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie licht gegroeid
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB12-047 14 augustus 2012 9.30 uur Economie licht gegroeid In tweede kwartaal 0,2 procent groei t.o.v. vorig kwartaal 0,5 procent krimp t.o.v. een jaar eerder
Nadere informatieNATIONALE REKENINGEN Derde kwartaal. Kwartaalaggregaten. Instituut voor de Nationale Rekeningen
NATIONALE REKENINGEN 1999 - Derde kwartaal Kwartaalaggregaten Instituut voor de Nationale Rekeningen Dienst Financiële en Economische Statistieken Nationale Bank van België, Brussel Inhoud van de publicatie
Nadere informatiePersbericht. Economie groeit 0,9 procent in eerste kwartaal Centraal Bureau voor de Statistiek. Kwartaal-op-kwartaalgroei aangetrokken
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB04-103 1 juli 2004 9.30 uur Economie groeit 0,9 procent in eerste kwartaal 2004 De Nederlandse economie is in het eerste kwartaal van 2004 met 0,9 procent
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie groeit 3,5 procent in Economische groei vierde kwartaal liefst 4,4 procent
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-008 14 februari 2008 9.30 uur Economie groeit 3,5 procent in 2007 De Nederlandse economie is in 2007 met 3,5 procent gegroeid. Dit is de hoogste groei
Nadere informatieLocatie van banen, opleiding van niet werkend werkzoekenden, in- en uitstroom van uitkeringen
Locatie van banen, opleiding van niet werkend werkzoekenden, in- en uitstroom van uitkeringen Gemeente Enschede 2002-2006 Centrum voor Beleidsstatistiek Frank van der Linden, Mariëtte Goedhuys-van der
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economische groei valt terug
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB11-069 15 november 2011 9.30 uur Economische groei valt terug Economie 1,1 procent gegroeid op jaarbasis in derde kwartaal Kwartaal op kwartaal 0,3 procent
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economische groei tweede kwartaal 2008 bijgesteld tot 3,0 procent
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-067 25 september 2008 9.30 uur Economische groei tweede kwartaal 2008 bijgesteld tot 3,0 procent Opwaartse bijstelling met 0,2 procentpunt Fors meer
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie groeit 1,4 procent in Beperkte opwaartse bijstelling economische groei 2004
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB05-037 31 maart 2005 9.30 uur Economie groeit 1,4 procent in 2004 De Nederlandse economie is in 2004 met 1,4 procent gegroeid. Dat is een licht herstel
Nadere informatieBanenverlies in 2004 voor de meeste grote gemeenten
Banenverlies in 2004 voor de meeste grote gemeenten Wai Hong Chung In 2004 is het aantal banen van werknemers voor de tweede keer op rij afgenomen. De afname was in bijna alle regio s en gemeenten merkbaar.
Nadere informatie21 augustus Statistisch Bulletin. no. Jaargang. Centraal Bureau voor de Statistiek
21 augustus 2008 Statistisch Bulletin 08 33 no. Jaargang 64 Centraal Bureau voor de Statistiek Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x = geheim = nihil 2007 2008 = 2007 tot en
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economische groei derde kwartaal 2008 ongewijzigd 1,8 procent
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-087 23 december 2008 9.30 uur Economische groei derde kwartaal 2008 ongewijzigd 1,8 procent Laagste economische groei sinds begin 2005 Vooral export
Nadere informatieToelichtingen 1. Nationale rekeningen in hoofdlijnen
Toelichtingen 1. Nationale rekeningen in hoofdlijnen 1.1 Inleiding Het systeem van nationale rekeningen geeft een kwantitatieve beschrijving van het economische proces binnen een land en de economische
Nadere informatieDe economieën van Amsterdam en Rotterdam vergeleken
De Nederlandse economie De economieën van Amsterdam en Rotterdam vergeleken 2017 Wouter Jonkers Inhoud Samenvatting 3 1. Inleiding 3 2. Financiële instellingen grootste bedrijfstak in Groot-Amsterdam 4
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 43757 2 december 2015 Regeling van de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van 24 november 2015, 2015-0000289457,
Nadere informatie02 mei Statistisch Bulletin. no. Jaargang. Centraal Bureau voor de Statistiek
02 mei 2013 Statistisch Bulletin 13 18 no. Jaargang 69 Centraal Bureau voor de Statistiek Verklaring van tekens. gegevens ontbreken * voorlopig cijfer ** nader voorlopig cijfer x geheim nihil (indien voorkomend
Nadere informatiePersbericht. Economie groeit niet in eerste kwartaal Centraal Bureau voor de Statistiek. Net geen recessie.
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB02-095 17 mei 2002 9.30 uur Economie groeit niet in eerste kwartaal 2002 De Nederlandse economie is in het eerste kwartaal van 2002 niet gegroeid. Dit blijkt
Nadere informatieInstituut voor de nationale rekeningen. Nationale rekeningen
Instituut voor de nationale rekeningen Nationale rekeningen Deel 2 Gedetailleerde rekeningen en tabellen 2000-2009 Inhoud van de publicatie De jaarlijkse gedetailleerde nationale rekeningen van België
Nadere informatieBanen en zelfstandigen
07 Banen en zelfstandigen Maatwerktabellen E,til0n E,til Anouk de Rijk en Harold Kroeze Centrum voor Beleidsstatistiek (maatwerk) Den Haag/Heerlen, 2008 Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * =
Nadere informatieNATIONALE REKENINGEN Eerste kwartaal. Kwartaalaggregaten. Instituut voor de Nationale Rekeningen
NATIONALE REKENINGEN 1999 Eerste kwartaal Kwartaalaggregaten Instituut voor de Nationale Rekeningen Dienst Financiële en Economische Statistieken Nationale Bank van België, Brussel Inhoud van de publicatie
Nadere informatieVoorpublicatie Diversiteit in cijfers 2005
08 07 Voorpublicatie Diversiteit in cijfers 2005 Karin Hagoort, Kathleen Geertjes en Osman Baydar Centrum voor Beleidsstatistiek (maatwerk) Voorburg/Heerlen, 2008 Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken
Nadere informatieHeffing en. investeringsaftrek
Heffing en investeringsaftrek Heffing en investeringsaftrek Uitgevoerd in opdracht van ir. C. Poulus Mei 2013 r2013-0027cp 13174-WON ABF Research Verwersdijk 8 2611 NH Delft 015-27 99 300 Copyright ABF
Nadere informatieStatistisch Centraal Bureau voor de Statistiek Bulletin 63e jaargang no. 34 / 23 augustus 2007 Inhoud Verklaring van de tekens Informatie
Centraal Bureau voor de Statistiek Statistisch Bulletin 63e jaargang no. 34 / 23 augustus 2007 Inhoud Arbeid en sociale zekerheid Vacatures naar economische activiteit en bedrijfsgrootte, 30 juni 2007.
Nadere informatieType belastingen in het systeem van nationale rekeningen Curaçao, 2013
Type belastingen in het systeem van nationale rekeningen Curaçao, 2013 Lorette Ford Inleiding Belastingen worden gezien als de belangrijkste inkomstenbron voor de overheid, mede ter financiering van de
Nadere informatieRegionale vestigingspatronen van immigranten,
Regionale vestigingspatronen van immigranten, 1988 22 Ron Tas en Andries de Jong Er bestaan duidelijke regionale verschillen in de omvang en samenstelling van de immigratie. In Noord-Nederland is de laatste
Nadere informatie3 mei Statistisch Bulletin. no. Jaargang. Centraal Bureau voor de Statistiek
3 mei 2012 Statistisch Bulletin 12 18 no. Jaargang 68 Centraal Bureau voor de Statistiek Verklaring van tekens. gegevens ontbreken * voorlopig cijfer ** nader voorlopig cijfer x geheim nihil (indien voorkomend
Nadere informatieNationale rekeningen voldoen aan nieuwe internationale richtlijnen
Nationale rekeningen voldoen aan nieuwe internationale richtlijnen De Nederlandse nationale rekeningen voldoen vanaf vandaag als één van de eerste lidstaten van de Europese Unie aan de nieuwe internationale
Nadere informatieRegio s in economisch perspectief 2013
Regio s in economisch perspectief 213 Colofon Auteurs Stef Bais Henk van den Brink Thijs Geijer Rico Luman Ferdinand Nijboer Robbert-Jan Visser Redactie Ferdinand Nijboer Marcel Peek Disclaimer De informatie
Nadere informatieStagnatie zet door op startersmarkt Randstad trekt extra startende ondernemers
Starters ING Economisch Bureau Stagnatie zet door op startersmarkt Randstad trekt extra startende ondernemers In het eerste kwartaal van 2012 zijn er circa 39.000 mensen een onderneming gestart, ruim 4%
Nadere informatieBeleggingen institutionele beleggers met 7 procent toegenomen
Publicatiedatum CBS-website: 1 oktober 27 Beleggingen institutionele beleggers met 7 procent toegenomen drs. J.L. Gebraad Centraal Bureau voor de Statistiek Voorburg/Heerlen 27 Verklaring der tekens. =
Nadere informatieMinste. nieuws. van kleine banen. werkgelegenheidsdaling LANCERING BANENVERLIES IN 2013. Voor feiten en cijfers over werkgelegenheid
28 2 4 6 7 10 12 Voor feiten en cijfers over werkgelegenheid Jaargang 19, mei 2014 nieuws Banenverlies in 2012 Minste werkgelegenheidsdaling Het Bruto Gemeentelijk Product LISA Klantendag 2013 van kleine
Nadere informatieRegiobericht 1.0 Noord
Economie, innovatie, werk en inkomen 1 Kenmerken van het landsdeel Het landsdeel Noord bestaat uit de provincies Groningen, Friesland en Drenthe. De provincies werken samen in het Samenwerkingsverband
Nadere informatieDE WOX 4E KWARTAAL 2007
DE WOX 4E KWARTAAL 2007 Regio Den Haag en Rotterdam blijven achter bij landelijke prijsontwikkeling Delft, 29 januari In het afgelopen kwartaal is de gemiddelde woningprijs met 4,3% gestegen ten opzichte
Nadere informatie23 december Statistisch Bulletin. no. Jaargang. Centraal Bureau voor de Statistiek
23 december 2010 Statistisch Bulletin 10 51 no. Jaargang 66 Centraal Bureau voor de Statistiek Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x = geheim = nihil 2009 2010 = 2009 tot en
Nadere informatieDe regionale economie 2008
De regionale economie 2008 6018409010 P-42 Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x = geheim = nihil = (indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met 0 (0,0) = het getal
Nadere informatieOversluitingen brengen hypotheekmarkt nieuw record Renegotiated mortgages involve new record for mortgage market
Oversluitingen brengen hypotheekmarkt nieuw record Renegotiated mortgages involve new record for mortgage market W.T. Vissers In 1999 werden 717 duizend nieuwe hypotheken ingeschreven met een totaalbedrag
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economische groei derde kwartaal 2008 vertraagt tot 1,8 procent
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-077 14 november 2008 9.30 uur Economische groei derde kwartaal 2008 vertraagt tot 1,8 procent Bijna een halvering in vergelijking met eerste halfjaar
Nadere informatieDe regionale economie 2010
De regionale economie 2010 06 07 08 09 10 11 12 13 Centraal Bureau voor de Statistiek Verklaring van tekens. gegevens ontbreken * voorlopig cijfer ** nader voorlopig cijfer x geheim nihil (indien voorkomend
Nadere informatiePrijsindexcijfers Laad-, los- en overslagdiensten
Publicatiedatum CBS-website: 22 oktober 2007 Prijsindexcijfers Laad-, los- en overslagdiensten Koen Link Centraal Bureau voor de Statistiek Voorburg/Heerlen 2007 Verklaring der tekens. = gegevens ontbreken
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Werkloosheid verder toegenomen. Minder WW-uitkeringen aan jongeren, meer aan ouderen
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB12-035 15 mei 9.30 uur Werkloosheid verder toegenomen In april 8,2 procent van de beroepsbevolking werkloos Stijging werkloosheid in afgelopen maanden sterker
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. In 2025 fors meer huishoudens in de Randstad
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-049 8 juli 2008 9.30 uur In 2025 fors meer huishoudens in de Randstad Sterkste groei aan noordoostzijde Randstad Ook meer huishoudens in Noord-Brabant
Nadere informatieMKB Regionaal Bekeken
M201214 MKB Regionaal Bekeken Economische specialisatie van het MKB H.S. van der Kroon Zoetermeer, 8 oktober 2012 MKB draagt substantieel bij aan economische specialisaties van regio's Economische specialisatie
Nadere informatie6 september Statistisch Bulletin. no. Jaargang. Centraal Bureau voor de Statistiek
6 september 2012 Statistisch Bulletin 12 36 no. Jaargang 68 Centraal Bureau voor de Statistiek Verklaring van tekens. gegevens ontbreken * voorlopig cijfer ** nader voorlopig cijfer x geheim nihil (indien
Nadere informatieRegionale rekeningen, investeringen en in vaste activa
08 Regionale rekeningen, investeringen en in vaste activa 1995 2006 Marjan de Kruik Publicatiedatum CBS-website: 17 juli 2009 Den Haag/Heerlen Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig
Nadere informatieM200514. Midden in het land. Regionale verdeling van innovatieve bedrijven in het MKB. J. Telussa. J.P.J. de Jong
M20054 Midden in het land Regionale verdeling van innovatieve bedrijven in het MKB J. Telussa J.P.J. de Jong N. Sipma Zoetermeer, januari 2006 Innovatieve MKB-bedrijven midden in de regio Hoe centraler
Nadere informatieAntwoorden Economie H1; Productie en Productiefactoren (Present)
Antwoorden Economie H1; Productie en Productiefactoren (Present) Antwoorden door een scholier 1164 woorden 25 maart 2004 5,1 76 keer beoordeeld Vak Economie Hoofdstuk 1: productie en productiefactoren
Nadere informatieEconomische ontwikkeling in regio's met concentratie topsectoren,
Economische ontwikkeling in regio's met concentratie topsectoren, 2012-2014 Indicator 7 september 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere
Nadere informatieDe regionale economie 2014
De regionale economie 2014 De regionale economie 2014 Verklaring van tekens. Gegevens ontbreken * Voorlopig cijfer ** Nader voorlopig cijfer x Geheim Nihil (Indien voorkomend tussen twee getallen) tot
Nadere informatieEen beeld van de regionale economie
Een beeld van de regionale economie 1995 2005 Centraal Bureau voor de Statistiek Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x = geheim = nihil = (indien voorkomend tussen twee getallen)
Nadere informatieNationale rekeningen 2016
Nationale rekeningen 2016 Nationale rekeningen 2016 Verklaring van tekens Niets (blanco) Een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen. Het cijfer is onbekend, onvoldoende betrouwbaar of geheim *
Nadere informatieInstitutionele beleggers verwachten meer te beleggen in vastgoed
Publicatiedatum CBS-website Centraal Bureau voor de Statistiek 18 januari 25 Institutionele beleggers verwachten meer te beleggen in vastgoed Drs. J.L. Gebraad Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen,
Nadere informatieNATIONALE REKENINGEN Eerste kwartaal. Kwartaalaggregaten. Instituut voor de Nationale Rekeningen
NATIONALE REKENINGEN 2000 - Eerste kwartaal Kwartaalaggregaten Instituut voor de Nationale Rekeningen Dienst Financiële en Economische Statistieken Nationale Bank van België, Brussel Inhoud van de publicatie
Nadere informatieNATIONALE REKENINGEN
NATIONALE REKENINGEN Kwartaalaggregaten 2003 - I Instituut voor de Nationale Rekeningen Dienst Financiële en economische statistieken Nationale Bank van België, Brussel Inhoud van de publicatie De kwartaalrekeningen
Nadere informatieNieuwe verdeelmodel provinciefonds
Nieuwe verdeelmodel provinciefonds vertaling ijkpunten naar inclusief actualisering Eindrapport Cebeon, 24 mei 2011 I Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Bestuur... 4 3 Verkeer en vervoer... 6 4 Water en
Nadere informatieSamenvatting Economie Nationale Rekeningen
Samenvatting Economie Nationale Rekeningen Samenvatting door een scholier 1747 woorden 18 november 2004 4,8 57 keer beoordeeld Vak Methode Economie Kern van de economie 1.1 Macro-economie Kenmerk macro-economie
Nadere informatie