NVOG Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden. Stand van Zaken Pensioenen Jos Berkemeijer 23 november 2016

Transcriptie

1 NVOG Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden Stand van Zaken Pensioenen Jos Berkemeijer 23 november 2016

2 Openingsthema PENSIOEN MEER OF MINDER ZEKERHEID? 2

3 Openingsthema Willen jullie MEER of MINDER ZEKERHEID? 3

4 Openingsthema Ontwikkeling Dekkingsgraad 160% 150% 140% 130% 120% 110% Ontwikkeling Dekkingsgraad Pensioenfondsen 100% 90% 97% 80% 70% 2007K1 2008K1 2009K1 2010K1 2011K1 2012K1 2013K1 2014K1 2015K1 2016K1 2016/09 Beleidsdekkingsgraad Dekkingsgraad gebaseerd op marktinformatie 4

5 Openingsthema Dekkingsgraadhoop: Trump momentje Rente 10 jaar US Rente 10 jaar NL 5

6 Openingsthema Risicovrije Rente vs. Rendement Pensioenfondsen 6

7 Agenda 1. Openingsthema 2. Verhoging AOW-leeftijd 3. DNB-rapport: Financiële positie Pensioenfondsen 4. Wijzigingen voorgesteld door ouderenorganisaties 5. Initiatiefwetsvoorstel 50-Plus 6. Internationaal 7. Nieuw Pensioenstelsel 8. Conclusies en attentiepunten ouderenorganisaties 9. Discussie en vragen 7

8 Verhoging AOW-leeftijd 1. Stapsgewijze verhoging van de AOW-leeftijd 2. Na 2021 is de AOW-leeftijd automatisch gekoppeld aan de ontwikkeling van de levensverwachting 3. Verhoging van de AOW-gerechtigde leeftijd o.b.v. macro gemiddelde resterende levensverwachting op 65-jarige leeftijd (CBS) 4. De verhoging wordt telkens vijf jaar van te voren aangekondigd 8

9 Levensverwachting in jaren Verhoging AOW-leeftijd 35 Resterende levensverwachting 65-jarige ( 2016 Bron CBS ) Macro-resterende levensverwachting 65-jarige Bovengrens levensverwachting 95% interval Prognose levensverwachting Ondergrens levensverwachting 95% interval 9

10 Verhoging AOW-leeftijd Prognose van de geslachtsneutrale periode-levensverwachting op de 65e verjaardag; o.b.v. Kernprognose Bron: CBS, publicatiedatum: Jaar Levensverwachting op de 65e verjaardag 20,63 21,31 Conclusies 1. AOW-leeftijd voor het kalenderjaar 2022: 67 jaar en 3 maanden 2. Pensioenrichtleeftijd gaat in 2018 naar 68 10

11 DNB-rapport: Financiële positie Pensioenfondsen Dekkingsgraad Dekkingsgraad naar aantallen deelnemers , , ,0 Beleidsdekkingsgraad < 110 % Beleidsdekkingsgraad % Beleidsdekkingsgraad > 130% 11

12 DNB-rapport: Financiële positie Pensioenfondsen Vergelijking ultimo september t.o.v. maart 2016 Premiedekkingsgraad 84% aan het begin van het herstelplan 2016 (sectorniveau) Bij een gelijkblijvend premieniveau en de rentestand van 30 september 2016 daalt deze premiedekkingsgraad op sectorniveau naar verwachting tot 68% in 2017 De premiedekkingsgraad: verhouding tussen de feitelijk (te) ontvangen premie en de premie die benodigd is voor de inkoop van nieuwe pensioenaanspraken. 12

13 DNB-rapport: Financiële positie Pensioenfondsen Scenario s 13

14 DNB-rapport: Financiële positie Pensioenfondsen Verlenging hersteltermijnen Inschatting 2017 per Inschatting 2017 per Inschatting 2017 per Hersteltermijn 11 jr Inschatting 2017 per Hersteltermijn 12 jr Aantal fondsen met korting Aantal deelnemers Gemiddelde korting in 2017 (voor fondsen met een korting) 0,50% 0,70% 0,40% 0,40% Korting per maand gepensioneerden 1,68 1,00 0,76 Aantal gepensioneerden Totale korting 1ste jaar gepensioneerden

15 DNB-rapport: Financiële positie Pensioenfondsen Rapportage DNB maart 2016, Korting Art.140 PW 15

16 DNB-rapport: Financiële positie Pensioenfondsen Rapportage DNB maart 2016, Herstelbronnen 16

17 DNB-rapport: Financiële positie Pensioenfondsen Conclusies DNB en SZW Effecten verlenging hersteltermijn Beperkt effect verlenging van hersteltermijn Effect erg gevoelig en afhankelijk van ontwikkeling markt I.h.a. een hogere korting bij de MVEV maatregel (artikel 140 PW) als herstel uitblijft Financiële positie van een fonds als zodanig verbetert niet Verlenging is bij DG<100% licht in het voordeel van oudere gepensioneerden De generatie-effecten zijn beperkt van omvang, minder dan 0,5% Conclusie Op dit moment is nog niet te zeggen in hoeverre kortingen volgend jaar aan de orde zijn (marktgevoeligheid, beleid Sociale Partners). 2 e helft van januari 2017 uitsluitsel 17

18 DNB-rapport: Financiële positie Pensioenfondsen Conclusies SZW, Staatssecretaris Jetta Klijnsma Er zijn ook partijen die pleiten voor meer verregaande maatregelen dan het eenmalig verlengen van de hersteltermijn. Zo heb ik bijvoorbeeld een brief ontvangen van de ouderenorganisaties. Het is daarbij van belang om goed in het oog te houden wat de aard van het huidige contract is. De huidige uitkeringsovereenkomst is nog altijd een overeenkomst waarbij beoogd wordt om met een hoge mate van zekerheid een nominale aanspraak waar te maken. Het past daarbij niet om tussentijds fundamentele aanpassingen te doen die de aard van het contract aantasten zonder duidelijkheid over de verdere invulling van een nieuw contract. 18

19 Wijzigingen voorgesteld door ouderenorganisaties Brief van , gericht aan Rutte & Klijnsma 1. Geen korting bij een dekkingsgraad van 100% of meer Korting moet ultimum remedium blijven 2. Minimaal Vereist Eigen Vermogen (MVEV) als kortingscriterium Een pensioenfonds hoeft niet te korten als het kan aantonen dat het o.b.v. de huidige risicohouding en beleggingsbeleid binnen de resterende gangbare hersteltermijn van 10 jaar, het MVEV kan bereiken. 3. Geen korting bij Verwacht Rendement > Vereist Rendement +1% Vereist rendement = vereist jaarlijks rendement volgens de kasstroommethode 4. Borging generatie-evenwichtigheid Bij een eventuele korting wettelijk borgen dat kostendekkende premie niet (meer) gedempt wordt. 19

20 Wijzigingen voorgesteld door ouderenorganisaties Premiedempingseffect toegelicht Basis Tabel 2 onderzoek SZW inzake lage rente UFR dd Jaar Totaal Jaar t/m 2021 (1) RTS = Kostendekkende Premie (RTS) 31,2 35,0 35,1 35,2 35,3 35,4 35,5 242,7 (2) Gedempt = Kostendekkende Premie Inclusief Demping 20,4 22,8 23,0 23,2 23,4 23,6 23,8 160,2 (3)=(1)-(2) RTS - Gedempt 10,8 12,2 12,1 12,0 11,9 11,8 11,7 82,5 (4) Feitelijk = Feitelijke premie (2016 t/m 2021 geschat door SZW) 24,9 25,3 25,5 25,7 25,9 26,1 26,2 179,6 (5)=(1)-(4) Tekort = RTS - Feitelijk (geschat door SZW) 6,3 9,7 9,6 9,5 9,4 9,3 9,3 63,1 (6) Feitelijk* = Feitelijke premie inclusief gedragseffect 24,9 24,9 24,7 24,5 24,2 24,0 23,8 171,0 (7)=(1)-(6) Tekort* = RTS - Feitelijk* 6,3 10,1 10,4 10,8 11,1 11,4 11,7 71,8 Bedragen: Alle bedragen x 1 miljard per jaar Aannames 1. Premies ontwikkelen zich in het tijdvak 2017 t/m 2021 gelijkmatig 2. Feitelijk* = Feitelijk premie rekening houdend met het te verwachten gedragseffect dat de feitelijke premie vanaf 2016 lineair wordt afgebouwd naar de gedempte premie 2. Tekort* = Tekort op basis van premie Feitelijke* Effecten Verlaging premies o.b.v. rendement t/m 2016: 16,4 mld t/m 2021: 71,8 mld!!! Gevolg Daling dekkingsgraad (ca. 6%), Geen indexatie meer mogelijk 20

21 Wijzigingen voorgesteld door ouderenorganisaties Vervolgacties? Pensioen in de schoen? Pepernoten of zout? 21

22 Initiatiefwetsvoorstel 50-Plus Wet aanpassing disconteringsvoet Doel Korting op pensioenaanspraken en uitkeringen vermijden Stabiliteit, minder rentegevoelig stelsel Initiatiefwetsvoorstel Bij AMvB kan in bijzondere economische omstandigheden tijdelijk af worden geweken van de marktwaardering door de discontovoet aan te passen. Huidige ECB QE-beleid is zo n bijzondere situatie Tijdelijke maatregel die stopt wanneer de RCB stopt met haar monetaire beleid. Stel de discontovoet vast o.b.v. de RTS, met een bodem van 2% Tijdelijke buitenwerkingstelling beleidsdekkingsgraad in het geval van inwerking treden van de AMvB 22

23 Initiatiefwetsvoorstel 50-Plus Voorbeeld aanpassing disconteringsvoet Rentetermijnstructuur ultimo oktober 2016 plus bodem 23

24 Internationaal Nieuwe IORP-richtlijn implicaties 1. UPO afstemmen op internationale eisen (effecten pas in 2019/2020) 2. Grensoverschrijdende activiteiten Strengere regels voor pensioeninstellingen. Dubbele sloten (instemmingsvereisten): Toezichthouders van beide lidstaten moeten instemmen. Toestemming werkgever waarbij de OR moet instemmen en een meerderheid van de vertegenwoordigers van (gewezen) deelnemers en gepensioneerden Individuele deelnemers hebben bezwaarrecht 3. FTK Geen uniforme Europese regels voor rekenrente Inrichting pensioenstelsel is nationale verantwoordelijkheid In Nederland: risicovrije rente blijft uitgangspunt voor waardering nominale verplichtingen 24

25 Internationaal Nieuwe IORP-richtlijn implicaties Europees raamwerk voor persoonlijke pensioenproducten (EU Single Market for personal pension products) 25

26 Nieuw Pensioenstelsel Stand van zaken Pensioendialoog: SER Advies (2015) en Verkenning (2016) Uitkomsten Pensioenfederatie Commissie Langejan (dec. 2016?) commissie die de Pensioenfederatie heeft ingericht om de SER varianten nader te onderzoeken op haalbaarheid Policy Brief CPB: Pensioen en rentegevoeligheid (nov. 2016) Rechtvaardiging RTS als discontovoet DB is rentegevoeliger dan DC Doorbeleggen bij DC wordt niet uitgewerkt 26

27 Nieuw Pensioenstelsel Varianten 27

28 Nieuw Pensioenstelsel Laatste voorstel SER A. Stelselkeuze: 1-B of IV-C? B. Transitie: 1. Dubbele overgang Pensioenaanspraken oude regeling omzetten in pensioenvermogen Afschaffing van de doorsneesystematiek 2. Nadelige effecten die ontstaan door afschaffing van de doorsneesystematiek worden verzacht. 3. Benadeelde leeftijdsgroepen krijgen gerichte compensatie 28

29 Nieuw Pensioenstelsel Risicohouding, Onderzoek Pensioenfederatie 29

30 Nieuw Pensioenstelsel Conclusies en attentiepunten ouderenorganisaties 30

31 Conclusies en attentiepunten ouderenorganisaties 1. Voorkom onterechte korting 1. Brief gezamenlijke ouderenorganisaties d.d. 14 oktober 2. Baseer korting op minimaal eigen vermogen eis 2. Generatie-evenwichtigheid: Ongedempte kostendekkende Premie In ieder geval als er sprake is van korting 3. Nieuw pensioenstelsel: IV-C, Principle based i.p.v. Rule Based Geen verplicht Life Cycle, maar beleggingsmix gebaseerd op daadwerkelijke risicohouding deelnemers en gepensioneerden Geen zekerheidseis! Projectierente o.b.v. keuze pensioenfonds (macro stabiele discontovoet) en niet verplicht op risicovrije rente (RTS) 4. Verbetering communicatie: Maatmanoverzichten Transitie generatie-evenwichtig; betrek gepensioneerden in overleg Transitietabel: Pensioen-oud, Kapitaal, Pensioen-nieuw Toetsing communicatie deelnemers 31

32 Discussie en vragen Bron: De Groene Amsterdammer 32