ACCREDITATIE EEN INSTRUMENT TER ONDERSTEUNING VAN TOEZICHTHOUDERS

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ACCREDITATIE EEN INSTRUMENT TER ONDERSTEUNING VAN TOEZICHTHOUDERS"

Transcriptie

1 ACCREDITATIE EEN INSTRUMENT TER ONDERSTEUNING VAN TOEZICHTHOUDERS

2

3 ACCREDITATIE 5 CONFORMITEITBEOORDELING 9 BORGING VAN COMPETENTIE 13 EA, EUROPEAN CO-OPERATION FOR ACCREDITATION 17 INTERNATIONALE OVEREENKOMSTEN 19 PUBLIEKE EN PRIVATE VOORDELEN 21 EFFECTIVITEIT IN DE MARKT 24 DE TOEGEVOEGDE WAARDE VAN ACCREDITATIE 25 BETROUWBARE PARTNERS 31

4 Wat is accreditatie?

5 ACCREDITATIE Een dienst voor de samenleving 5 Met accreditatie wordt verklaard dat geaccrediteerde instellingen die test-, onderzoeks-, kalibratie-, certificatie-, inspectie- en verificatiediensten bieden, over de technische competentie en onpartijdigheid beschikken om te controleren of producten en diensten voldoen aan de desbetreffende nationale en internationale normen. Binnen de Europese Unie wordt uitvoering gegeven aan accreditatie door nationale accreditatieinstanties die zijn aangewezen door de overheid, op grond van Verordening (EG) 765/2008. In het gereguleerde gebied is accreditatie wettelijk vereist voor instellingen die bepaalde categorieën producten en diensten kwalifi ceren (bijv. producten met een CE-markering zoals speelgoed, liften, voedselproducten met een beschermde of gegarandeerde oorsprong, enz.) die pas op de markt mogen worden gebracht na een conformiteitbeoordeling op basis van de vastgestelde normen. Dit noemen we aanmelding. In het niet-gereguleerde gebied, waar geen specifi eke wetgeving bestaat, streven ondernemingen vaak naar accreditatie om de markt een onpartijdige verklaring van hun compe tentie te kunnen geven en zo onder meer de kwaliteit, veiligheid en beveiliging van hun producten en diensten te kunnen garanderen.

6 IN EUROPA WORDT ACCREDITATIE GEREGELD DOOR VERORDENING (EG) 765/2008 IN ALLE LIDSTATEN VAN DE EU IS DE OVERHEID VERANTWOORDELIJK VOOR ACCREDITATIE ACCREDITATIE ONDERSTEUNT ZOWEL DE GEREGULEERDE ALS NIET-GEREGULEERDE GEBIEDEN ACCREDITATIE BEVORDERT DE HANDEL EN KOMT TEN GOEDE AAN DE MARKT EN DE MAATSCHAPPIJ

7 Het Europese accreditatiesysteem 7 Sinds 2008 vormt Verordening (EG) 765/2008 het eerste wettelijke kader voor accreditatie in Europa, met een beschrijving van de eisen voor accreditatie in verband met het verhandelen van producten. De Verordening biedt een geharmoniseerde, zorgvuldige aanpak van accreditatie in alle EU-lidstaten, zodat één accreditatieverklaring of -rapport uiteindelijk voldoende is om de technische capaciteit van een geaccrediteerde instelling aan te tonen. De Verordening is aanvullend op ISO/IEC en de andere internationale normen voor conformiteitbeoordelende instanties en kent de volgende belangrijkste uitgangspunten: één accreditatie-instantie per lidstaat accreditatie is een taak van de overheid er is geen concurrentie tussen nationale accreditatie-instanties onderling of tussen hen en conformiteitbeoordelende instanties geen winstoogmerk vertegenwoordiging van belanghebbenden Op grond van artikel 11 van de Verordening biedt accreditatie een waarborg voor conformiteit: geaccrediteerde certifi caten en rapporten worden in alle EU-lidstaten erkend.

8 Conformiteitbeoordeling

9 CONFORMITEITBEOORDELING Vergroten van het vertrouwen in de markt 9 Test-, kalibratie-, onderzoeks-, inspectie-, certificatie- en verificatiediensten, verleend door geaccrediteerde instellingen, worden gezamenlijk ook wel conformiteitbeoordelingsactiviteiten genoemd. In hun hoedanigheid van gezaghebbende en onpartijdige entiteit, beoordelen nationale accredi tatieinstanties de competentie van laboratoria en inspectie- en certifi catie-instellingen. Zij garanderen de geloofwaardigheid van de conformiteitbeoordeling en de betrouwbaarheid van certifi caten en rapporten. Conformiteitbeoordelingsdiensten die onder accreditatie worden uitgevoerd, bevestigen dat producten en diensten voldoen aan eisen die zijn vastgelegd in normen en andere relevante specifi caties. Het conformiteitbeoordelingssysteem is zodanig opgezet dat het publiek zekerheid krijgt en de concurrentie tussen ondernemingen gestimuleerd wordt. In Europa wordt het conformiteitbeoordelingssysteem ondersteund door de Europese Commissie, om het vertrouwen van toezichthouders, ondernemingen en consumenten te vergroten en het vrije verkeer binnen de goederen- en dienstenmarkt te garanderen en zo de gezondheidszorg en de veiligheid voor consumenten en milieu op een hoog niveau te brengen en te houden. Om ervoor te zorgen dat belanghebbenden kunnen vertrouwen op de producten en diensten die op de markt komen, worden alle groepen in de samenleving erbij betrokken: overheden, ondernemingen, opdrachtgevers en eindgebruikers.

10 10 Een betere regelgeving is gebaseerd op een competent, onpartijdig en effectief systeem waarin overheden, ondernemingen en consumenten bijdragen aan borging van het vertrouwen. TOEZICHTHOUDERS vertrouwen op NATIONALE ACCREDITATIE-INSTANTIES die de competentie controleren van Laboratoria Kalibratie Testen Medisch Organisatoren van ringonderzoeken Inspectieinstellingen Certificatieinstellingen Producten Managementsystemen Personen Verificatieinstellingen die conformiteitbeoordelingsdiensten bieden aan de hand van criteria in normen/regelgeving/schema s Kalibratie Testen Onderzoek/ Analyse Ringonderzoeken Inspectie van producten, processen, diensten en installaties of het ontwerp ervan Certificatie van producten, systemen, personen, processen of diensten Verificatie van verklaringen van broeikasgasemissies ten behoeve van Overheid Ondernemingen Consumenten in de markt van Producten Diensten

11 Accreditatie is een voortdurend proces dat de competentie garandeert van geaccrediteerde instellingen die conformiteitbeoordelingsdiensten verrichten zoals: 11 CERTIFICATIE VAN MANAGEMENTSYSTEMEN met het oog op kwaliteit, milieu, gezondheid en veiligheid op het werk, energie, voedingsmiddelen, informatiebeveiliging, informatietechnologie, duurzame ontwikkeling CERTIFICATIE VAN PRODUCTEN, PROCESSEN EN DIENSTEN speelgoed, liften, elektrische apparatuur, persoonlijke beschermingsmiddelen, bouwproducten, biobrandstoffen, biologische voedingsmiddelen en keurmerken, gerecycleerde producten, digitale handtekening CERTIFICATIE VAN PERSONEN accountants, lassers, verifi cateurs, inspecteurs, deskundigen, adviseurs en professionals op het gebied van IT, gezondheidszorg, trainingen en opleidingen INSPECTIES producten, diensten, processen, ontwerpen, installaties, gebouwen, wegen, spoorwegen, vrachtwagens en auto s LABORATORIUMTESTEN chemisch, biologisch, natuurkundig, brand, mechanisch, water, lucht, voedingsmiddelen, elektrisch en elektronisch, software, DNA, vinger afdrukken, dopingbestrijding, diergezondheid MEDISCHE ONDERZOEKEN microbiologie, histologie, oncologie, hematologie, genetica, immunobiologie, bacteriologie, virologie, endocrinologie, reproductieve biologie KALIBRATIES snelheidscontrolemeters, weegmachines, spectrometers, chronometers, stralingsmeetapparatuur, gasstroommeters, elektriciteitsmeters VERIFICATIES van EMAS-registraties en verklaringen van broeikasgasemissies, zoals waterdamp, kooldioxide, methaan, stikstofoxide, ozon en chloorfl uorkoolstoffen

12 Waarborging van competentie

13 WAARBORGING VAN COMPETENTIE Vertrouwen bieden in de resultaten van rapporten en certificaten 13 Accreditatie is gebaseerd op het aantonen van naleving van vastgelegde eisen aan competentie, onafhankelijkheid en onpartijdigheid. COMPETENTIE De ervaring en technische vaardigheden van het personeel in de geaccrediteerde of aanvragende instelling worden geverifi eerd door gekwalifi ceerde beoordelaars met relevante expertise en gespecialiseerde kennis. ONAFHANKELIJKHEID Geaccrediteerde instellingen die certifi catie verlenen dienen aan te tonen dat zij onafhankelijk zijn van de organisatie aan wie zij hun diensten verlenen. ONPARTIJDIGHEID Geaccrediteerde instellingen moeten aantonen dat er geen belangenconfl icten zijn met de klant aan wie zij diensten verlenen, of dat zij hier op een correcte manier mee om gaan.

14 14 Accreditatie Accreditatie is de formele erkenning van de technische en organisatorische competentie van een conformiteitbeoordelende instantie om specifi eke diensten te verrichten in overeenstemming met de normen (ISO, IEC, enz.) of de technische regelgeving zoals beschreven in het toepassingsgebied van de accreditatie. TEST- EN KALIBRATIE- LABORATORIA ISO/IEC MEDISCHE LABORATORIA ISO ORGANISATOREN VAN RINGONDERZOEKEN ISO/IEC INSPECTIE- INSTELLINGEN ISO/IEC NATIONALE ACCREDITATIE- INSTANTIES ISO/IEC PRODUCT- CERTIFICATIE- INSTELLINGEN ISO/IEC VERIFICATIE- INSTELLINGEN ISO/IEC EMAS EG-VERORDENING 1221/2009 PERSOONS- CERTIFICATIE- INSTELLINGEN ISO/IEC MANAGEMENT- SYSTEEM- CERTIFICATIE- INSTELLINGEN ISO/IEC

15 De betrouwbaarheid van rapporten (van tests, onderzoeken, inspectie en verificatie) en certificaten (van kalibratie, conformiteit, enz.) is het resultaat van een streng en effectief proces voor het beoordelen van competenties aan de hand van internationale eisen. 15 Overheidsvertegenwoordigers zijn welkom om beoordelingen te komen observeren zodat zij vertrouwen houden in het accreditatiesysteem. INITIËLE BEOORDELING Beoordelaars van nationale accreditatie-instanties doen grondig onderzoek naar de werkwijze, het personeel en het managementsysteem van de aanvrager, en gaan zo na of de normen worden nageleefd. Aanvragende instellingen die de beoordeling met succes hebben ondergaan, worden geaccrediteerd. Zij kunnen het accreditatiemerk gebruiken voor de geaccepteerde toepassingsgebieden (scopes). ACCREDITATIECYCLUS LOOPT 2 TOT 5 JAAR Nationale accreditatie-instanties voeren regelmatig beoordelingen uit om er zeker van te zijn dat geaccrediteerde instellingen aan hoge normen van technische expertise blijven voldoen. Zij kunnen sancties opleggen als geaccrediteerde instellingen niet aan alle verplichtingen en eisen voldoen; vervolgens kunnen toepassingsgebieden van accreditatie worden beperkt, geschorst of zelfs ingetrokken. UITBREIDING TOEPASSINGSGEBIED Tijdens de beoordelingscyclus of bij verlenging kunnen toepassingsgebieden worden uitgebreid met andere diensten, in reactie op nieuwe behoeften van klanten van geaccrediteerde instellingen. Er worden specifi eke beoordelingen verricht, bijvoorbeeld om testen te kunnen uitvoeren in overeenstemming met nieuwe wetgeving. ACCREDITATIEVERLENGING Aan het einde van de cyclus kan de accreditatie met een nieuwe cyclus worden verlengd, na een volledige beoordeling.

16 EA

17 EA, EUROPEAN CO-OPERATION FOR ACCREDITATION Ter ondersteuning van Europese en nationale toezichthouders 17 Nationale accreditatie-instanties in de EU en EVA-landen zijn lid van EA, de Europese overkoepelende organisatie van accreditatie-instanties die zorgdraagt voor acceptatie van geaccrediteerde certificaten en rapporten op de Europese en mondiale markten. EA is conform artikel 14 van Verordening (EG) 765/2008 door de Europese Commissie benoemd tot Europese accreditatie-infrastructuur om accreditatie binnen de EU-, EVA- en kandidaat-landen te managen. EA heeft nauwe banden met de verschillende directoraten van de Commissie en ondersteunt hen bij het ontwikkelen van regelgeving. EA is een instelling zonder winstoogmerk van nationaal erkende accreditatie-instanties, met als belangrijkste doelen: ervoor zorgen dat nationale accreditatie-instanties in overeenstemming met de eisen van Verordening (EG) 765/2008 hun werk doen accreditatie harmoniseren en consequent laten gebruiken als activiteit van openbaar gezag, om de Europese handel en industrie te ondersteunen, al naar gelang haar behoeften en conform de eisen die zijn vastgelegd in de toepasselijke Europese wetgeving fungeren als samenwerkingsnetwerk van haar leden om een coherent Europees accreditatiesysteem te bevorderen dat functioneert in het algemeen Europees belang door middel van collegiale toetsing nagaan of de eisen van relevante geharmoniseerde normen, Europese wetgeving en andere van toepassing zijnde en door EA overeengekomen criteria door de nationale accreditatie-instanties worden nageleefd streven naar voortdurende verbetering van haar diensten op alle terreinen waarop zij actief is, door middel van een effectieve procedure voor het onderzoeken en behandelen van klachten en beroepen die tegen nationale accreditatie-instanties worden ingediend

18 Internationale overeenkomsten

19 INTERNATIONALE OVEREENKOMSTEN Europese en mondiale erkenning van rapporten en certificaten 19 De activiteiten die door Europese accreditatie-instanties worden verricht, worden zowel binnen de EU als wereldwijd erkend, dankzij hun status van ondertekenaar van de multilaterale overeenkomst van de EA (EA MLA). De EA MLA is van toepassing op testen en medische onderzoeken, kalibratie, certificatie van managementsystemen, producten en personen, inspectie en verificatie. De EA MLA is een overeenkomst die is ondertekend door accreditatie-instanties met EA-lidmaatschap om de gelijkwaardigheid van hun accreditatiesystemen te erkennen en accepteren. Deze overeenkomst biedt zo een gelijkwaardige betrouwbaarheid van de certifi caten en rapporten die worden uitgegeven door de organisaties die door nationale accreditatie-instanties van de EA worden geaccrediteerd. Daardoor hoeven leveranciers van producten en diensten niet meer te zoeken naar geaccrediteerde verleners van certifi catie-, inspectie- en laboratoriumdiensten in elk Europees land waarin zij hun producten of diensten verkopen. Nationale accreditatie-instanties krijgen de status van ondertekenaar van de MLA pas toegekend na een strenge collegiale toetsing (peer evaluatie) van hun werkzaamheden om te controleren of deze voldoen aan de internationaal erkende norm voor accreditatie-instanties, ISO/IEC 17011, en de specifi eke eisen van Verordening (EG) 765/2008. Collegiale toetsingen worden regelmatig verricht door ervaren medewerkers van andere nationale accreditatie-instanties. De beoordeling kan worden bijgewoond door vertegenwoordigers van de Europese Commissie, nationale autoriteiten en andere belanghebbenden in het bedrijfsleven. De EA MLA wordt op internationaal niveau erkend door het International Accreditation Forum (IAF) en de International Laboratory Accreditation Cooperation (ILAC). Dit betekent dat ondertekenaars van EA MLA profi teren van mondiale erkenning via de wederzijdse overeenkomsten van het IAF en de ILAC en de daaruit voortvloeiende ILAC/IAF MRA/MLA-merken.

20 Voordelen voor de publieke en de private sector

21 PUBLIEKE EN PRIVATE VOORDELEN Voordelen voor toezichthouders en overheden komen ten goede aan consumenten en ondernemingen 21 Accreditatie is in de markt ontwikkeld om het verkeer van goederen en diensten bij een toenemende vraag naar kwaliteit en veiligheid te vergemakkelijken en biedt een geharmoniseerde, transparante en herhaalbare aanpak die: innovatie mogelijk maakt de noodzaak terugdringt voor overheden om eigen resources in te zetten vertrouwen creëert bij consumenten en ondernemingen bijdraagt aan de naleving van wettelijke eisen, tegen redelijke kosten

22 22 Voor toezichthouders en overheden Testen, onderzoek, verifi catie, inspectie, kalibratie en certifi catie kunnen worden gebruikt voor een betere controle en toezicht. Ongeacht of de toezichthouders en overheden de diensten van geaccrediteerde instanties rechtstreeks gebruiken of ernaar verwijzen in voorschriften en regelgeving, deze diensten geven blijk van effectiviteit in: de ondersteuning van de implementatie van Europese en nationale wetgeving, met een goedkeuringsstempel om naleving van normen en breed aanvaarde eisen te bevestigen de kwalifi catie van leveranciers van goederen en diensten, vooral op de aanbestedingsmarkt het stimuleren van handel en economische groei, door overheden betrouwbare gegevens te verstrekken het terugdringen van bureaucratie door een aantal administratieve verplichtingen weg te nemen de beperking van kosten en middelen, door de behoefte van toezichthouders aan eigen gespecialiseerd beoordelingspersoneel terug te dringen en duplicatie van controles te voorkomen vereenvoudiging van de aanbestedingsprocedure door besluitvorming te baseren op gerechtvaardigd vertrouwen

23 Voor consumenten Vertrouwen creëren Consumenten vertrouwen steeds meer op onafhankelijk bewijs, in plaats van blind te varen op advertenties van leveranciers. Het vertrouwen van consumenten in de markt neemt toe als zij weten dat de producten en diensten die zij kiezen regelmatig geëvalueerd en gecontroleerd worden door een onafhankelijke en competente derde. Door een product te kiezen op basis van het certifi catiemerk kunnen consumenten zeker zijn van de kwaliteit van het gekochte product. 23 Bescherming in het algemeen belang Aan de andere kant van de leveringsketen wordt het belang van consumenten beschermd door nationale accreditatie-instanties die fungeren als controleurs van de controleurs. Voor ondernemingen Effi ciency verbeteren Nauwkeurige kalibraties, metingen en testen, verricht volgens beproefde werkwijzen, helpen fouten en defecten in producten te voorkomen en productiekosten onder controle te houden en dragen bij aan een innovatieve omgeving. Als hun managementsysteem, producten of diensten door een accreditatieinstantie worden gecertifi ceerd, zullen ondernemingen hun prestaties verbeteren door een erkend instrument voor de besluitvorming, het risicomanagement en de leveranciersselectie te hanteren. Ze krijgen daardoor een concurrentievoordeel in termen van reputatie en geloofwaardigheid, zowel op de B2B- als op de consumentenmarkt. Controles verminderen Geaccrediteerde certifi catie geeft aan dat wordt voldaan aan offi ciële normen en regelgeving. Dit betekent dat ondernemingen geen aanvullend bewijs hoeven te leveren en dat hun activiteiten vereenvoudigd worden dankzij het verminderen of afschaffen van controles. Exportondersteuning De internationale erkenning van conformiteitbeoordelingsrapporten binnen het toepassingsgebied van de accreditatie bevordert internationale expansie van bedrijven zonder dat aanvullende verifi caties nodig zijn.

24 24 EFFECTIVITEIT IN DE MARKT Ondersteuning van toezichthouders en overheden in alle sectoren Conformiteitbeoordelingsdiensten hebben betrekking op een breed scala aan goederen en diensten. Toezichthouders en overheden hebben als taak het vertrouwen van het publiek in deze diensten te handhaven. KWALITEIT EN VEILIGHEID VAN VOEDINGSMIDDELEN controle van biologische producten en kwaliteitskeurmerken (BGA, BOB, GTS, DOC en DOCG) en laboratoriumtesten voor voedingsmiddelen, inclusief proeverijen van olijfolie en wijn CONSUMENTENPRODUCTEN veiligheidsinspectie en -verifi catie, vooral van producten met CE-markering, zoals producten voor kinderen en andere potentieel gevaarlijke producten (bijv. elektrische en elektronische apparatuur, machines, liften, enz.) GEZONDHEIDSBESCHERMING medische onderzoeken en certifi catie van medische apparatuur ENERGIEBESPARING EN MILIEUBESCHERMING analyse en beheersing van milieurisico s, verifi catie van CO 2 -emissies, certifi catie van duurzaamheid, gebruik van biobrandstoffen en gerecycleerde materialen en afvalvermindering, legionellatesten BOUW evaluatie van projecten en uitvoering van bouwwerkzaamheden, kalibratie op het gebied van geluidwerendheid en akoestiek, het functioneren van meetinstrumenten zoals elektriciteits- en gasmeters STRAFRECHTELIJK ONDERZOEK forensische analyse, vingerafdrukonderzoek, DNAdatabasebescherming, beveiligingssystemen conform eisen in de sector VEILIGHEID OP DE WERKPLEK beheer van procedures gericht op gezondheidsbescherming en risicoreductie, branddetectie en alarmsystemen VERVOER EN INFRASTRUCTUUR controle van materialen voor snelwegen, certifi catie van personen in de voertuigen- en railinfra-branche, conformiteit van betalingsinstrumenten en tolheffi ngsapparatuur Kijk op voor casestudy s en onafhankelijk onderzoek waaruit blijkt hoe geaccrediteerde conformiteitbeoordeling wereldwijd door centrale en lokale overheden en toezichthouders gebruikt wordt en wat het oplevert.

25 DE TOEGEVOEGDE WAARDE VAN ACCREDITATIE Geaccrediteerde conformiteitbeoordelingsactiviteiten 25 Door te vertrouwen op geaccrediteerde testen, onderzoeken, verificaties, inspecties, kalibraties en certificaties, krijgen toezichthouders en overheden een onafhankelijke en competente beoordeling door een derde, met objectieve resultaten, om gedegen beslissingen te ondersteunen ten aanzien van de regelgeving, openbare aanbesteding of levering van producten en diensten op de markt. Geaccrediteerde instellingen die dergelijke diensten verlenen, garanderen dat zij aan alle vereiste normen voldoen, alsmede aan alle eisen uit de regelgeving en criteria in de sector, in termen van: technische competentie, professionaliteit en integriteit risicomanagement adequate human resources en apparatuur een mechanisme voor het meten van verbeteringen van de kwaliteit van producten en service een klachten- en beroepsregeling capaciteit om op internationale schaal te concurreren onder de EA MLA Bij verwijzing naar accreditatie is het van belang de juiste eisen te kennen of specifi ceren voor de diensten of de instellingen die de diensten verlenen, al naar gelang de vereiste garanties. Bij het kiezen van een geaccrediteerde instelling is het essentieel om te kijken voor welke activiteiten de geaccrediteerde instelling een accreditatie heeft gekregen; dit wordt aangegeven op de accreditatieverklaring en de bijbehorende scope.

26 26 TESTEN EN KALIBRATIE Accreditatie garandeert nauwkeurige en betrouwbare resultaten voor specifi ek omschreven testen en waarborgt dat kalibraties worden verricht op een betrouwbare, competente, consistente en onpartijdige manier, met de juiste mate van nauwkeurigheid. Accreditatie van een testlaboratorium houdt in: validiteit en geschiktheid van testmethodes geschiktheid en onderhoud van testapparatuur deugdelijke monstername, behandeling en vervoer van testitems kwaliteitsbeheersing en borging van testgegevens Accreditatie van een kalibratielaboratorium houdt in: metrologische traceerbaarheid van kalibratieresultaten traceerbaarheid van activiteiten en verslaglegging metingen worden verricht volgens gevalideerde procedures betrouwbaarheid van normen en meetinstrumenten Accreditatie volgens ISO/IEC betekent ook dat het laboratorium voldoet aan de uitgangspunten van ISO 9001 ten aanzien van het managementsysteem.

27 MEDISCHE LABORATORIA Accreditatie van medische laboratoria garandeert dat klinische laboratoria zich richten op de gezondheidszorg voor patiënten, direct gerelateerd aan verbetering van de patiëntveiligheid, risicovermindering en operationele effi ciency. 27 Accreditatie op basis van ISO betekent ook dat het laboratorium voldoet aan de uitgangspunten van ISO 9001 ten aanzien van het managementsysteem. ORGANISATOREN VAN RINGONDERZOEKEN Geaccrediteerde organisatoren van ringonderzoeken bieden een betrouwbare mogelijkheid om de competentie van laboratoria te vergelijken en de gegevens van laboratoria onafhankelijk te beoordelen aan de hand van referentiewaarden (of andere prestatiecriteria) of de prestaties van vergelijkbare laboratoria. INSPECTIE Accreditatie biedt de zekerheid van competente inspecteurs, relevante methodes voor het verrichten van inspecties en onpartijdige resultaten. Inspectie kan in zowel de gereguleerde als de niet-gereguleerde gebieden worden gebruikt om te beoordelen of een product, project, dienst, proces of installatie voldoet aan de relevante eisen, op basis van een professioneel oordeel.

28 28 MANAGEMENTSYSTEEMCERTIFICATIE Managementsysteemcertifi catie garandeert dat productieprocessen van een product of dienst onder controle zijn en systematisch worden uitgevoerd, en dat de prestaties continu worden verbeterd, met het oog op tegemoetkoming aan de wensen van de klanten. Geaccrediteerde managementsysteemcertifi caties garanderen onpartijdige beoordelingen; de controleurs hebben kennis van de te certifi ceren activiteit en beschikken over de relevante expertise. Een organisatie wordt alleen gecertificeerd conform de managementsysteemnorm die is vermeld op het certificaat dat op het genoemde terrein van toepassing is, bestaande uit het toepassingsgebied (scope) van de certificatie en de gedetailleerde processen die door het bevoegde orgaan worden geverifieerd en gecertificeerd. Het managementsysteemcertificaat vermeldt ook op welke locaties van de organisatie de certificatie van toepassing is. CERTIFICATIE VAN PRODUCTEN, PROCESSEN EN DIENSTEN Een product (bijv. een spaarlamp), een dienst (bijv. passagiersvervoer) of een proces (bijv. biologische landbouw, traceerbaarheid van de herkomst van hout) kunnen onderworpen worden aan certifi catie. Productcertifi catie is gericht op de verklaring van de producent dat het product (of het proces of de dienst) voldoet aan de relevante eisen. Het is niet de taak van de certifi catie-instelling om te verklaren dat het product aan de eisen voldoet, maar om te verklaren dat de producent terecht beweert dat het product aan de van toepassing zijnde eisen voldoet. Geaccrediteerde productcertifi catie garandeert de onafhankelijkheid tussen de certifi catie-instelling en de producent en biedt gerechtvaardigd vertrouwen in de conformiteit met de van toepassing zijnde wettelijke eisen. Het geaccrediteerde certificaat voor het product bevat een gedetailleerde verwijzing naar de technische norm of technische specificaties waaraan het product volgens het certificaat voldoet.

29 CERTIFICATIE VAN PERSONEN De accreditatie van instellingen die personen certifi ceren is ofwel vrijwillig ofwel verplicht; het kan een wettelijke eis zijn voor bepaalde beroepscategorieën (zoals niet-destructief onderzoek, lassen, vastgoed, diagnostische onderzoeken, enz.) 29 Het geaccrediteerde certificaat voor personen verwijst naar de kwalificatie van de persoon die volgens de beoordeling van de instantie competent is om te certificeren, met een juiste verwijzing naar het normatieve document waaraan die persoon voldoet. VERIFICATIE Volgens Verordening (EG) 600/2012 moeten broeikasgasemissies worden geverifi eerd door geaccrediteerde verifi cateurs, die in meer dan een EU-lidstaat kunnen opereren. Geaccrediteerde verifi catierapporten kunnen in heel Europa geaccepteerd worden.

30

31 BETROUWBARE PARTNERS Netwerk van accreditatie-instanties 31 Het vinden van een bevoegde leverancier van conformiteitbeoordelingsactiviteiten EA, IAF en ILAC publiceren een lijst van accreditatie-instanties die de EA en IAF MLA (Multilateral Agreements) of ILAC MRA (Mutual Recognition Arrangement) hebben ondertekend, om de bevoegde accreditatie-instanties over de hele wereld in kaart te brengen Bovendien publiceren de accreditatie-instanties in de meeste landen lijsten of gidsen van de organisaties en laboratoria die zij geaccrediteerd hebben, samen met contactgegevens en toepassingsgebieden (scopes) van de accreditatie. Bij de Raad voor Accreditatie is het actuele overzicht te vinden op de website onder alle geaccrediteerden.

32 EA Secretariaat 75 avenue Parmentier F PARIS Cedex 11 FRANKRIJK Telefoon: +33 (0) Raad voor Accreditatie Postbus 2768 NL-3500 GT Utrecht NEDERLAND Telefoon: +31 (0) Met steun van de Europese Unie Met steun van de EFTA Copyright EA 2016

Accreditatie: een middel om het vrije verkeer van goederen en diensten te bevorderen en de veiligheid van de consumenten te verzekeren

Accreditatie: een middel om het vrije verkeer van goederen en diensten te bevorderen en de veiligheid van de consumenten te verzekeren Accreditatie: een middel om het vrije verkeer van goederen en diensten te bevorderen en de veiligheid van de consumenten te verzekeren Wat is accreditatie? 3 Het belang van accreditatie 4 BELAC: de partner

Nadere informatie

BELAC, HET BELGISCH ACCREDITATIESYSTEEM ALGEMENE INFORMATIE EN PRAKTISCHE INLICHTINGEN

BELAC, HET BELGISCH ACCREDITATIESYSTEEM ALGEMENE INFORMATIE EN PRAKTISCHE INLICHTINGEN BELAC 7-01 Rev 15-2016 BELAC, HET BELGISCH ACCREDITATIESYSTEEM ALGEMENE INFORMATIE EN PRAKTISCHE INLICHTINGEN De versies van documenten van het managementsysteem van BELAC die beschikbaar zijn op de website

Nadere informatie

Tot nu toe. Accreditatie. Accreditatie van Hydrobiologie Status 01-2007. Tot nu toe. scope. Scope van accreditatie. Uit verslag vorig symposium:

Tot nu toe. Accreditatie. Accreditatie van Hydrobiologie Status 01-2007. Tot nu toe. scope. Scope van accreditatie. Uit verslag vorig symposium: Accreditatie Tot nu toe Uit verslag vorig symposium: Symposium Kwaliteitsborging Hydrobiologie 24 april 2007 Ko Baas Uniformiteit van meetgegevens Standaardisatie, harmonisatie Traceerbaar, juistheid,

Nadere informatie

RAAD VOOR ACCREDITATIE AANVRAAG ACCREDITATIE

RAAD VOOR ACCREDITATIE AANVRAAG ACCREDITATIE RAAD VOOR ACCREDITATIE AANVRAAG ACCREDITATIE RvA-F001-a-NL ONDERGETEKENDE : Dhr./Mevr. NAAM ORGANISATIE : ADRES : PLAATS : hierna te noemen de Instelling, waarvoor details zijn gegeven in deel 1 van dit

Nadere informatie

Accreditatie: een middel om het vrije verkeer van goederen en diensten te bevorderen en de veiligheid van de consumenten te verzekeren

Accreditatie: een middel om het vrije verkeer van goederen en diensten te bevorderen en de veiligheid van de consumenten te verzekeren Accreditatie: een middel om het vrije verkeer van goederen en diensten te bevorderen en de veiligheid van de consumenten te verzekeren 2 Meer inlichtingen over accreditatie en diensten van BELAC? FOD Economie,

Nadere informatie

R A A D V O O R A C C R E D I T A T I E. vertrouwen in deskundigheid en kwaliteit geborgd

R A A D V O O R A C C R E D I T A T I E. vertrouwen in deskundigheid en kwaliteit geborgd R A A D V O O R A C C R E D I T A T I E vertrouwen in deskundigheid en kwaliteit geborgd Wat is accreditatie? U wilt kunnen vertrouwen op de kwaliteit van geleverde producten en diensten. Steeds meer vormen

Nadere informatie

Raad voor Accreditatie (RvA) Beleidsregel Evaluatie van conformiteitsbeoordelingsschema s

Raad voor Accreditatie (RvA) Beleidsregel Evaluatie van conformiteitsbeoordelingsschema s Raad voor Accreditatie (RvA) Beleidsregel Evaluatie van conformiteitsbeoordelingsschema s Documentcode: RvA-BR012-NL Versie 1, 22-12-2016 INHOUD 1. Toepassingsgebied 4 2. Definities en begrippen 5 3.

Nadere informatie

Gelijkwaardigheid van niet-geaccrediteerde laboratoria (conform NEN-EN ISO/IEC 17025)

Gelijkwaardigheid van niet-geaccrediteerde laboratoria (conform NEN-EN ISO/IEC 17025) Gelijkwaardigheid van niet-geaccrediteerde laboratoria (conform NEN-EN ISO/IEC 17025) NEa, 20-07-2012, versie 1.0 INTRODUCTIE In artikel 34 van de Monitoring en Rapportage Verordening (MRV) is beschreven

Nadere informatie

Conformiteitsbeoordeling en accreditatie

Conformiteitsbeoordeling en accreditatie Conformiteitsbeoordeling en accreditatie Beschrijving instrument Met conformiteitsbeoordeling wordt beoordeeld of een product, dienst, persoon, ontwerp of een systeem voldoet aan bepaalde vooraf gestelde

Nadere informatie

4. De toetsing vindt of individueel (per systeem of schema) plaats of breder (per sector, groep, formule).

4. De toetsing vindt of individueel (per systeem of schema) plaats of breder (per sector, groep, formule). Criteria voor toezichtondersteuning door private kwaliteitssystemen Introductie Omdat de overheid moet zorgen voor een passende infrastructuur voor nalevingstoezicht, opsporing en vervolging in het kader

Nadere informatie

b) testen of inspectie van monsters genomen van de markt of van de leverancies of een combinatie hiervan;

b) testen of inspectie van monsters genomen van de markt of van de leverancies of een combinatie hiervan; SSB Guide 65 Deze standaard specificeert algemene eisen waar een derde partij, die een product certificatiesysteem opereert, aan moet voldoen wil het erkend worden als competent en betrouwbaar In deze

Nadere informatie

Rol College van Deskundigen bij kwaliteitborging

Rol College van Deskundigen bij kwaliteitborging Rol College van Deskundigen bij kwaliteitborging NGO, Leidschendam,19 november 2009 Ir. Dethmer Boels Waar het over gaat Definitie kwaliteitborging Domeinen van kwaliteitborging Rol overheden Rol publieke

Nadere informatie

Raad voor Accreditatie (RvA) Accreditatie van monsterneming

Raad voor Accreditatie (RvA) Accreditatie van monsterneming Raad voor Accreditatie (RvA) Accreditatie van monsterneming Documentcode: RvA-T021-NL Versie 3, 27-2-2015 Een RvA-Toelichting beschrijft het beleid en/of de werkwijze van de RvA met betrekking tot een

Nadere informatie

RAAD VOOR ACCREDITATIE AANVRAAG ACCREDITATIE

RAAD VOOR ACCREDITATIE AANVRAAG ACCREDITATIE RAAD VOOR ACCREDITATIE AANVRAAG ACCREDITATIE RvA-F001-a-NL ONDERGETEKENDE : Dhr./Mevr. NAAM ORGANISATIE : ADRES : PLAATS : hierna te noemen de Instelling, waarvoor details zijn gegeven in deel 1 van dit

Nadere informatie

Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor verificatieactiviteiten in het kader van de Regeling hernieuwbare energie vervoer 2015

Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor verificatieactiviteiten in het kader van de Regeling hernieuwbare energie vervoer 2015 Raad voor Accreditatie (RvA) Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor verificatieactiviteiten in het kader van de Regeling hernieuwbare energie vervoer 2015 Documentcode: RvA-SAP-I005-NL Versie 4, 4-1-2016

Nadere informatie

Schema s en schemabeheerders

Schema s en schemabeheerders Raad voor Accreditatie Schema s en schemabeheerders Wijzigingen per 1.1.2017 Ed Wieles, RvA Agenda Toelichting op het waarom van de wijzigingen; Wijzigingen in T033; Validatie; Introductie van BR012 en

Nadere informatie

Bijlage II: Criteria voor acceptatie van kwaliteitssystemen door de NVWA

Bijlage II: Criteria voor acceptatie van kwaliteitssystemen door de NVWA Bijlage II: Criteria voor acceptatie van kwaliteitssystemen door de NVWA NVWA, vastgesteld 4 juni 2014 Introductie Omdat de overheid moet zorgen voor een passende infrastructuur voor nalevingstoezicht,

Nadere informatie

Wijzigingsblad BRL 0503

Wijzigingsblad BRL 0503 Wijzigingsblad BRL 0503 Buig- en vlechtwerk en gehechtlaste (prefab) wapeningsconstructies 12 december 2018 Algemeen Dit wijzigingsblad behoort bij de beoordelingsrichtlijn 0503 Buig- en vlechtwerk en

Nadere informatie

BELAC 1-05 Rev

BELAC 1-05 Rev BELAC 1-05 Rev 0-2012 PROCEDURES EN MODALITEITEN IN HET GEVAL VAN GRENSOVERSCHRIJDENDE ACCREDITATIE EN MET HET OOG OP SAMENWERKING MET ACCREDITATIE- INSTELLINGEN DIE LID ZIJN VAN EA, ILAC EN IAF De versies

Nadere informatie

ACTIVITEITEN VAN BELAC: BESCHRIJVING EN SELECTIECRITERIA

ACTIVITEITEN VAN BELAC: BESCHRIJVING EN SELECTIECRITERIA BELAC 1-03 Rev 2-2014 ACTIVITEITEN VAN BELAC: BESCHRIJVING EN SELECTIECRITERIA De versies van documenten van het managementsysteem van BELAC die beschikbaar zijn op de website van BELAC (www.belac.fgov.be)

Nadere informatie

Factsheet Accreditatie en certificatie. Beschrijving instrument

Factsheet Accreditatie en certificatie. Beschrijving instrument Factsheet Accreditatie en certificatie Beschrijving instrument Terminologie Certificatie (ook wel certificering genoemd) omvat het geheel van activiteiten op grond waarvan een onafhankelijke, deskundige

Nadere informatie

Wereld Accreditatie Dag

Wereld Accreditatie Dag Wereld Accreditatie Dag 9 juni 2016 Accreditatie: een mondiaal instrument ter ondersteuning van overheidsbeleid Accreditatie: een mondiaal instrument ter ondersteuning van overheidsbeleid Normen, accreditatie

Nadere informatie

Raad voor Accreditatie. De overgang van BS OHSAS 18001:2007 naar ISO 45001:2018

Raad voor Accreditatie. De overgang van BS OHSAS 18001:2007 naar ISO 45001:2018 Raad voor Accreditatie De overgang van BS OHSAS 18001:2007 naar ISO 45001:2018 Documentcode: RvA-T048-NL Versie 1, 20-12-2017 Een Rv A-Toelichting beschrijf t het beleid en/of de werkwijze v an de Rv A

Nadere informatie

Wijzigingsblad BRL 0501

Wijzigingsblad BRL 0501 Wijzigingsblad BRL 0501 Betonstaal 12 december 2018 Algemeen Dit wijzigingsblad behoort bij de beoordelingsrichtlijn 0501 Betonstaal d.d. 1 september 2010 en zal door de certificatie instellingen, die

Nadere informatie

Publicatieblad van de Europese Unie

Publicatieblad van de Europese Unie 25.3.2017 L 80/7 UITVOERINGSVERORDENING (EU) 2017/556 VAN DE COMMISSIE van 24 maart 2017 houdende de nadere regeling voor de inspectieprocedures inzake goede klinische praktijken overeenkomstig Verordening

Nadere informatie

Veiligheid als uitgangspunt

Veiligheid als uitgangspunt Veiligheid als uitgangspunt Het brandbeveiligingssysteem dient te zijn afgestemd op het risico dat beschermd moet worden BVI is een geaccrediteerde inspectie-instelling voor brandbeveiligingssystemen Inspectie

Nadere informatie

ISO 9000:2000 en ISO 9001:2000. Een introductie. Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V.

ISO 9000:2000 en ISO 9001:2000. Een introductie. Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V. ISO 9000:2000 en ISO 9001:2000 Een introductie Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V. Organisatie SYSQA B.V. Pagina 2 van 11 Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 3 1.1 ALGEMEEN... 3 1.2 VERSIEBEHEER...

Nadere informatie

TRIPARTIETE OVEREENKOMST 2015

TRIPARTIETE OVEREENKOMST 2015 TRIPARTIETE OVEREENKOMST 2015 Partijen, De Minister voor Wonen en Rijksdienst en de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, handelend in de hoedanigheid van bestuursorgaan en vertegenwoordiger van

Nadere informatie

Beoordelingsprogramma REOB Onderhoudsbedrijf CCV-certificatieschema Onderhoud Blusmiddelen versie 4.0

Beoordelingsprogramma REOB Onderhoudsbedrijf CCV-certificatieschema Onderhoud Blusmiddelen versie 4.0 Beoordelingsprogramma REOB Onderhoudsbedrijf CCV-certificatieschema Onderhoud Blusmiddelen versie 4.0 Een gecertificeerd bedrijf moet voldoen aan het CCV Certificatieschema Onderhoud Blusmiddelen versie

Nadere informatie

Accreditatie en Europese regelgeving

Accreditatie en Europese regelgeving Accreditatie en Europese regelgeving Eelco Ronteltap Directie mededinging en Consumenten Ministerie van EZ is coördinerend ministerie voor Accreditatie, conformiteitsbeoordeling en normalisatie Aanleiding

Nadere informatie

Raad voor Accreditatie (RvA) Beleidsregel Scope van Accreditatie

Raad voor Accreditatie (RvA) Beleidsregel Scope van Accreditatie Raad voor Accreditatie (RvA) Beleidsregel Scope van Accreditatie Documentcode: RvA-BR003-NL Versie 5, 25-4-2016 RvA-beleidsregels beschrijven de RvA regels en het beleid op specifieke onderwerpen. Een

Nadere informatie

SCIOS certificatieregeling

SCIOS certificatieregeling SCIOS certificatieregeling SCIOS certificatieregeling SCIOS certificatieregeling is een kwaliteitsmanagementsysteem voor het uitvoeren voor inspectie- en onderhoudswerkzaamheden aan technische installaties.

Nadere informatie

notificatie en accreditatie: The New legislative Framework

notificatie en accreditatie: The New legislative Framework en accreditatie: The New legislative Framework Ref. : Blue Guide 2016 gepubliceerd door de Europese Commissie http://economie.fgov.be 1 New Legislative Framework : objectieven Wegwerken van handelsbarrières

Nadere informatie

Certificering als gereedschap voor efficiënt organisatiemanagement

Certificering als gereedschap voor efficiënt organisatiemanagement Certification Certificering als gereedschap voor efficiënt organisatiemanagement Het nastreven en behalen van vooraf vastgestelde doelstellingen is de ultieme uitdaging voor iedere onderneming of instelling.

Nadere informatie

Examinering volgens Persoonscertificatie. Nikta Certificatie heeft diverse Certificatieregelingen,

Examinering volgens Persoonscertificatie. Nikta Certificatie heeft diverse Certificatieregelingen, Examinering volgens Persoonscertificatie Nikta Certificatie heeft diverse Certificatieregelingen, op basis van de NEN-EN ISO-IEC 17024:2003. PERSOONS CERTIFICATIE 1. Persoonscertificatie Een persoonscertificaat

Nadere informatie

O V O C O M. Voorwaarden voor de aanwijzing van een certificatie-instelling BIJLAGE IX. Autocontrolegids Dierenvoeders

O V O C O M. Voorwaarden voor de aanwijzing van een certificatie-instelling BIJLAGE IX. Autocontrolegids Dierenvoeders O V O C O M Voorwaarden voor de aanwijzing van een certificatie-instelling BIJLAGE IX OVOCOM VZW Gasthuisstraat 31 1000 Brussel Tel: 02/514.01.86 Fax: 02/514.05.29 www.ovocom.be Revisies Revisie 0.0 (15/12/2005)

Nadere informatie

(Voor de EER relevante tekst)

(Voor de EER relevante tekst) L 301/28 UITVOERINGSVERORDENING (EU) 2015/2067 VAN DE COMMISSIE van 17 november 2015 tot vaststelling, ingevolge Verordening (EU) nr. 517/2014 van het Europees Parlement en de Raad, van minimumeisen en

Nadere informatie

WIJZIGINGSBLAD BRL 1332 Het thermisch isoleren met een in situ spraysysteem van polyurethaanschuim. Pagina 1 van 5 d.d. 2015-07-29

WIJZIGINGSBLAD BRL 1332 Het thermisch isoleren met een in situ spraysysteem van polyurethaanschuim. Pagina 1 van 5 d.d. 2015-07-29 Pagina 1 van 5 d.d. 2015-07-29 Dit wijzigingsblad behoort bij BRL 1332 d.d. 2013-01-02. Vaststelling, aanvaarding en bindend verklaring Vastgesteld door het College van Deskundigen Na-Isolatie d.d. 01-07-2015.

Nadere informatie

Het Kiwa Reglement voor Certificatie. Versie

Het Kiwa Reglement voor Certificatie. Versie Het Kiwa Reglement voor Certificatie Versie 15-10-2017 Versie 15-10-2017 Het Kiwa Reglement voor Certificatie bevat de rechten en verplichtingen van Kiwa en de Klant in verband met het certificeren van

Nadere informatie

AANVULLEND AANVRAAGFORMULIER CERTIFICATIE MANAGEMENTSYSTEMEN. RvA-F006-2-NL

AANVULLEND AANVRAAGFORMULIER CERTIFICATIE MANAGEMENTSYSTEMEN. RvA-F006-2-NL AANVULLEND AANVRAAGFORMULIER CERTIFICATIE MANAGEMENTSYSTEMEN RvA-F006-2-NL Naam aanvragende organisatie : Registratienummer (indien aanwezig) : Gevestigd te : Datum aanvraag : Naam aanvrager : Algemeen

Nadere informatie

Raad voor Accreditatie. Reglement voor de Beoordeling en Acceptatie van Schemabeheerders

Raad voor Accreditatie. Reglement voor de Beoordeling en Acceptatie van Schemabeheerders Raad voor Accreditatie Reglement voor de Beoordeling en Acceptatie van Schemabeheerders Document code: RvA-R013 Datum inwerkingtreding: 1 januari 2008 RvA-Reglementen beschrijven de regels waaraan organisaties

Nadere informatie

AANVULLEND AANVRAAGFORMULIER TESTEN. RvA-F004-1-NL

AANVULLEND AANVRAAGFORMULIER TESTEN. RvA-F004-1-NL AANVULLEND AANVRAAGFORMULIER TESTEN RvA-F004-1-NL Naam aanvragende organisatie : Registratienummer (indien aanwezig) : Gevestigd te : Datum aanvraag : Naam aanvrager : Algemeen Dit formulier wordt gebruikt

Nadere informatie

Kies voor. CERCAT gecertificeerde. catering

Kies voor. CERCAT gecertificeerde. catering Kies voor CERCAT gecertificeerde catering Uitgave en redactie: Stichting Certificatie Contractcatering, Gorinchem Vormgeving: BURO18 communicatie bv, Gorinchem Fotografie: Henk de Graaf Fotografie, Leiderdorp

Nadere informatie

Gelet op de artikelen 16, 16b, onderdeel c, en 16 c, onderdeel c, van het Besluit bedrijfsvergunning en veiligheidscertificaat hoofdspoorwegen;

Gelet op de artikelen 16, 16b, onderdeel c, en 16 c, onderdeel c, van het Besluit bedrijfsvergunning en veiligheidscertificaat hoofdspoorwegen; Regeling van de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, van..., nr., houdende vaststelling van regels inzake de aanvraag van een veiligheidscertificaat als bedoeld in artikel 32, eerste lid, van

Nadere informatie

AANVULLEND AANVRAAGFORMULIER CERTIFICATIE MANAGEMENTSYSTEMEN. RvA-F006-2-NL

AANVULLEND AANVRAAGFORMULIER CERTIFICATIE MANAGEMENTSYSTEMEN. RvA-F006-2-NL AANVULLEND AANVRAAGFORMULIER CERTIFICATIE MANAGEMENTSYSTEMEN RvA-F006-2-NL Naam aanvragende organisatie : Registratienummer (indien aanwezig) : Gevestigd te : Datum aanvraag : Naam aanvrager : Algemeen

Nadere informatie

Bouwproductenverordening

Bouwproductenverordening Bouwproductenverordening Van kracht vanaf 1 juli 2013 - markering De CE - markering is het "paspoort" van een product, dat aangeeft dat het verhandeld mag worden in om het even welke lidstaat. Vanaf 1

Nadere informatie

Totstandkoming en status van het toelichtend document T046 (Medische laboratoria, toelichting op de EN ISO 15189:2012)

Totstandkoming en status van het toelichtend document T046 (Medische laboratoria, toelichting op de EN ISO 15189:2012) Raad voor Accreditatie Totstandkoming en status van het toelichtend document T046 (Medische laboratoria, toelichting op de EN ISO 15189:2012) Peter Schepers, interne teamleider RvA LOKmml-bijeenkomst,

Nadere informatie

COMITE DE GESTION DE LA MARQUE INCERT COMITE VOOR HET BEHEER VAN HET MERK INCERT

COMITE DE GESTION DE LA MARQUE INCERT COMITE VOOR HET BEHEER VAN HET MERK INCERT Comité Electrotechnique Belge asbl Belgisch Elektrotechnisch Comité vzw BluePoint Building Bd A. Reyerslaan, 80-1030 Bruxelles/Brussel Tel.: 02 706 85 70 E-mail: centraloffice@ceb-bec.be IBAN: BE93.2100.0834.3567

Nadere informatie

Raad voor Accreditatie (RvA) Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor: Inspectie van bodembeschermende voorzieningen

Raad voor Accreditatie (RvA) Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor: Inspectie van bodembeschermende voorzieningen Raad voor Accreditatie (RvA) Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor: Inspectie van bodembeschermende Documentcode: RvA-SAP-I003-NL Versie 4, 29 augustus 2016 Een Specifiek Accreditatieprotocol (SAP)

Nadere informatie

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Voorstel voor een VERORDENING VAN DE RAAD. betreffende bepaalde handelsnormen voor eieren

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Voorstel voor een VERORDENING VAN DE RAAD. betreffende bepaalde handelsnormen voor eieren COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 28.02.2006 COM(2006) 89 definitief Voorstel voor een VERORDENING VAN DE RAAD betreffende bepaalde handelsnormen voor eieren (door de Commissie ingediend)

Nadere informatie

RvA-R3. Reglement voor het Gebruik van Accreditatiemerken. Raad voor Accreditatie

RvA-R3. Reglement voor het Gebruik van Accreditatiemerken. Raad voor Accreditatie Reglement voor het Gebruik van Accreditatiemerken Raad voor Accreditatie 17 mei 2002 INHOUD 1 INLEIDING... 2 2 RVA ACCREDITATIELOGO'S EN ACCREDITATIEMERKEN... 2 3 GEBRUIK VAN HET ACCREDITATIEMERK... 2

Nadere informatie

AANVULLEND AANVRAAGFORMULIER KALIBRATIE. RvA-F003-NL

AANVULLEND AANVRAAGFORMULIER KALIBRATIE. RvA-F003-NL AANVULLEND AANVRAAGFORMULIER KALIBRATIE RvA-F003-NL Naam aanvragende organisatie : Registratienummer (indien aanwezig) : Gevestigd te : Datum aanvraag : Naam aanvrager : Algemeen Dit formulier wordt gebruikt

Nadere informatie

De verhouding tussen Richtlijn 98/34/EG en de Verordening betreffende wederzijdse erkenning

De verhouding tussen Richtlijn 98/34/EG en de Verordening betreffende wederzijdse erkenning EUROPESE COMMISSIE DIRECTORAAT-GENERAAL ONDERNEMINGEN EN INDUSTRIE Leidraad 1 Brussel, 1.2.2010 - De verhouding tussen Richtlijn 98/34/EG en de Verordening betreffende wederzijdse erkenning 1. IEIDING

Nadere informatie

Wijzigingsblad BRL 2502

Wijzigingsblad BRL 2502 Wijzigingsblad BRL 2502 Korrelvormig materialen met een volumieke massa van ten minste 2000 kg/m 3 Vaststelling, aanvaarding en bindend verklaring Vastgesteld door College van Deskundigen Korrelvormige

Nadere informatie

Accreditatie: zelfregulering en toezicht

Accreditatie: zelfregulering en toezicht Accreditatie: zelfregulering en toezicht (Hoe) Kan accreditatie het publiek belang dienen? Conferentie RvA, 9 juni 2016 Professor Philip Eijlander (hoogleraar staats- en bestuursrecht Tilburg Law School

Nadere informatie

Raad voor Accreditatie (RvA) Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor Duurzaamheidsverificaties van vaste biomassa voor energietoepassingen.

Raad voor Accreditatie (RvA) Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor Duurzaamheidsverificaties van vaste biomassa voor energietoepassingen. Raad voor Accreditatie (RvA) Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor Duurzaamheidsverificaties van vaste biomassa voor energietoepassingen. Documentcode: RvA-SAP-C024-NL Versie 1, 14-9-2018 Een Specif

Nadere informatie

(Bekendmaking van titels en referentienummers van geharmoniseerde normen in het kader van de harmonisatiewetgeving van de Unie)

(Bekendmaking van titels en referentienummers van geharmoniseerde normen in het kader van de harmonisatiewetgeving van de Unie) C 209/12 NL Publicatieblad van de Europese Unie 15.6.2018 Mededeling van de Commissie in het kader van de uitvoering van Verordening (EG) nr. 765/2008 van het Europees Parlement en de Raad, Besluit nr.

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 29 304 Certificatie en accreditatie in het kader van het overheidsbeleid Nr. 5 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van

Nadere informatie

presentatie voor de contactgroep KAM-Infra, de KAM-dag Donderdag 8 november 2012, Bouw- en Infra Park te Harderwijk

presentatie voor de contactgroep KAM-Infra, de KAM-dag Donderdag 8 november 2012, Bouw- en Infra Park te Harderwijk CPD CPR presentatie voor de contactgroep KAM-Infra, de KAM-dag Donderdag 8 november 2012, Bouw- en Infra Park te Harderwijk voorstellen Coördinator CE markerings activiteiten van Kiwa Nederland B.V. als

Nadere informatie

Kennismaking met de inhoud van ISO 9001

Kennismaking met de inhoud van ISO 9001 Kennismaking met de inhoud van ISO 9001 Deze tekst is te gebruiken als eerste stap naar het toepassen van de standaard. Denk niet dat de standaard vraagt wat je denkt. Lees de standaard of doe navraag

Nadere informatie

Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor Inspecties op basis van NEN 4400 volgens het SNA-Handboek Normen. Raad voor Accreditatie (RvA)

Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor Inspecties op basis van NEN 4400 volgens het SNA-Handboek Normen. Raad voor Accreditatie (RvA) Raad voor Accreditatie (RvA) Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor Inspecties op basis van NEN 4400 volgens het SNA-Handboek Normen Documentcode: RvA-SAP-I002-NL Versie 5, 5-11-2015 Een Specifiek

Nadere informatie

NL In verscheidenheid verenigd NL A8-0048/333. Amendement. Marco Zullo, Eleonora Evi, Rolandas Paksas namens de EFDD-Fractie

NL In verscheidenheid verenigd NL A8-0048/333. Amendement. Marco Zullo, Eleonora Evi, Rolandas Paksas namens de EFDD-Fractie 29.3.2017 A8-0048/333 333 Marco Zullo, Eleonora Evi, Rolandas Paksas Overweging 20 bis (nieuw) (20 bis) Om te waarborgen dat alle gegevens die afkomstig zijn van de typegoedkeuringstests op nationaal niveau

Nadere informatie

SCIOS. Certificatieregeling. Stookinstallaties Elektrisch Materieel Explosieveilige installaties

SCIOS. Certificatieregeling. Stookinstallaties Elektrisch Materieel Explosieveilige installaties SCIOS Certificatieregeling Stookinstallaties Elektrisch Materieel Explosieveilige installaties SCIOS certificatie De SCIOS Certificatieregeling is een kwaliteitsmanagement systeem voor het uitvoeren van

Nadere informatie

Datum Oktober 2017 GASTEC QA ALGEMENE EISEN

Datum Oktober 2017 GASTEC QA ALGEMENE EISEN Datum Oktober 2017 GASTEC QA ALGEMENE EISEN 253/160324 Voorwoord Kiwa Deze zijn goedgekeurd door het College van Deskundigen GASTEC QA, waarin belanghebbende partijen op het gebied van gas gerelateerde

Nadere informatie

BELAC Rev Van toepassing vanaf:

BELAC Rev Van toepassing vanaf: BELAC 2-001 Rev 6 2016 REGLEMENT BETREFFENDE DE MODALITEITEN VOOR DE VERWIJZING NAAR DE BELAC-ACCREDITATIE EN NAAR DE STATUS VAN BELAC ALS ONDERTEKENAAR VAN DE INTERNATIONALE WEDERZIJDSE ERKENNINGEN De

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 9099 14 februari 2017 Regeling van de Minister van Economische Zaken van 10 februari 2017, nr. WJZ / 16108877, tot wijziging

Nadere informatie

(Bekendmaking van titels en referentienummers van geharmoniseerde normen in het kader van de harmonisatiewetgeving van de Unie)

(Bekendmaking van titels en referentienummers van geharmoniseerde normen in het kader van de harmonisatiewetgeving van de Unie) C 293/68 NL Publicatieblad van de Europese Unie 12.8.2016 Mededeling van de Commissie in het kader van de uitvoering van Verordening (EG) nr. 765/2008 van het Europees Parlement en de Raad, Besluit nr.

Nadere informatie

Vragen en antwoorden toezichtondersteunende private kwaliteitssystemen Versiedatum: 13 september 2016

Vragen en antwoorden toezichtondersteunende private kwaliteitssystemen Versiedatum: 13 september 2016 Vragen en antwoorden toezichtondersteunende private kwaliteitssystemen Versiedatum: 13 september 2016 Korte inleiding In 2014 heeft de Taskforce Voedselvertrouwen een set criteria opgesteld waaraan private

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA 's-gravenhage

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA 's-gravenhage > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC

Nadere informatie

Raad voor Accreditatie (RvA) Invoering van ISO/IEC :2015

Raad voor Accreditatie (RvA) Invoering van ISO/IEC :2015 Raad voor Accreditatie (RvA) Invoering van ISO/IEC 17021-1:2015 Document code: RvA-T032-NL Versie 4, 16 november 2015 Een RvA-Toelichting beschrijft het beleid en/of de werkwijze van de RvA met betrekking

Nadere informatie

WETGEVINGSBESLUITEN EN ANDERE INSTRUMENTEN KADERBESLUIT VAN DE RAAD over de accreditatie van activiteiten van gerechtelijke laboratoria

WETGEVINGSBESLUITEN EN ANDERE INSTRUMENTEN KADERBESLUIT VAN DE RAAD over de accreditatie van activiteiten van gerechtelijke laboratoria RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 9 juli 2009 (OR. en) 11419/09 JAI 424 ENFOPOL 181 WETGEVINGSBESLUITEN EN ANDERE INSTRUMENTEN Betreft: KADERBESLUIT VAN DE RAAD over de accreditatie van activiteiten van

Nadere informatie

(Voor de EER relevante tekst) (2014/287/EU)

(Voor de EER relevante tekst) (2014/287/EU) 17.5.2014 L 147/79 UITVOERINGSBESLUIT VAN DE COMMISSIE van 10 maart 2014 tot vaststelling van de criteria voor de oprichting en evaluatie van Europese referentienetwerken en de leden daarvan en voor de

Nadere informatie

PROCEDURE VOOR DE UITGIFTE VAN HET CERTIFICAAT VAN GOEDKEURING

PROCEDURE VOOR DE UITGIFTE VAN HET CERTIFICAAT VAN GOEDKEURING HOOFDSTUK 1.16 PROCEDURE VOOR DE UITGIFTE VAN HET CERTIFICAAT VAN GOEDKEURING 1.16.1 Certificaat van Goedkeuring 1.16.1.1 Algemeen 1.16.1.1.1 Droge lading schepen die gevaarlijke goederen in grotere hoeveelheden

Nadere informatie

Voorlichtingsbijeenkomst over de herziene BRL 2502 en de invoering van de CPR 17 januari 2013

Voorlichtingsbijeenkomst over de herziene BRL 2502 en de invoering van de CPR 17 januari 2013 CPD CPR Voorlichtingsbijeenkomst over de herziene BRL 2502 en de invoering van de CPR 17 januari 2013 Hotel Papendal Rense Kuil voorstellen Coördinator CE markerings activiteiten van Kiwa Nederland B.V.

Nadere informatie

Publicatieblad van de Europese Unie. (Niet-wetgevingshandelingen) VERORDENINGEN

Publicatieblad van de Europese Unie. (Niet-wetgevingshandelingen) VERORDENINGEN 16.4.2018 L 96/1 II (Niet-wetgevingshandelingen) VERORDENINGEN GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) 2018/573 VAN DE COMMISSIE van 15 december 2017 betreffende de centrale elementen van de gegevensopslagcontracten

Nadere informatie

RAAD VA DE EUROPESE U IE. Brussel, 16 juni 2009 (24.06) (OR. en) 10964/09 JAI 391 E FOPOL 170

RAAD VA DE EUROPESE U IE. Brussel, 16 juni 2009 (24.06) (OR. en) 10964/09 JAI 391 E FOPOL 170 RAAD VA DE EUROPESE U IE Brussel, 16 juni 2009 (24.06) (OR. en) 10964/09 JAI 391 E FOPOL 170 I ITIATIEF van: Betreft: de Zweedse en de Spaanse delegatie Initiatief van het Koninkrijk Zweden en het Koninkrijk

Nadere informatie

Aanhangsel 3. Voorwaarden technische dienst laatste fase als vermeld in artikel 16ter, 1, 5, 4

Aanhangsel 3. Voorwaarden technische dienst laatste fase als vermeld in artikel 16ter, 1, 5, 4 Bijlage 1 bij het besluit van de Vlaamse Regering van tot wijziging van het koninklijk besluit van 15 maart 1968 houdende algemeen reglement op de technische eisen waaraan de auto s, hun aanhangwagens,

Nadere informatie

PROCEDURE VOOR HET TOEZICHT OP MILIEUVERIFICATEURS DIE IN BELGIE OPTREDEN EN GEACCREDITEERD ZIJN IN EEN ANDERE LIDSTAAT

PROCEDURE VOOR HET TOEZICHT OP MILIEUVERIFICATEURS DIE IN BELGIE OPTREDEN EN GEACCREDITEERD ZIJN IN EEN ANDERE LIDSTAAT BELAC 3-14 - Rev 2 2016 PROCEDURE VOOR HET TOEZICHT OP MILIEUVERIFICATEURS DIE IN BELGIE OPTREDEN EN GEACCREDITEERD ZIJN IN EEN ANDERE LIDSTAAT De versies van documenten van het managementsysteem van BELAC

Nadere informatie

23.3.2011 Publicatieblad van de Europese Unie L 77/25

23.3.2011 Publicatieblad van de Europese Unie L 77/25 23.3.2011 Publicatieblad van de Europese Unie L 77/25 VERORDENING (EU) Nr. 284/2011 VAN DE COMMISSIE van 22 maart 2011 tot vaststelling van specifieke voorwaarden en gedetailleerde procedures voor de invoer

Nadere informatie

RIKILT Institute of Food Safety

RIKILT Institute of Food Safety RIKILT Institute of Food Safety In het kort Referentie instituut Metingen & Advies Onderzoek RIKILT Institute of Food Safety RIKILT Institute of Food Safety is onderdeel van de internationale kennisorganisatie

Nadere informatie

Zet de stap naar certificering!

Zet de stap naar certificering! NEN 7510 CERTIFICERING Zet de stap naar certificering! Laat u ondersteunen en vergroot het draagvlak binnen uw organisatie. Draag zorg voor continue verbetering van uw organisatie en zekerheid en vertrouwen

Nadere informatie

Versie 1.4 BOUWEN AAN MVO. MVO standaard voor de bouw Deel C: Toetsingsregeling. Versie: 1.4

Versie 1.4 BOUWEN AAN MVO. MVO standaard voor de bouw Deel C: Toetsingsregeling. Versie: 1.4 Versie: 1.4 Versie 1.4 BOUWEN AAN MVO MVO standaard voor de bouw Versie: 1.4 pagina 2 van 8 Inhoudsopgave 1 Organisatie van de certificatie-instelling 4 1.1 Algemene eisen 4 1.2 Toezicht 4 1.3 Openheid

Nadere informatie

Een jaar ervaring met de CCV schema s. Seminar Klaar voor 2015! 22 en 23 januari 2014: Brandmeldinstallaties

Een jaar ervaring met de CCV schema s. Seminar Klaar voor 2015! 22 en 23 januari 2014: Brandmeldinstallaties Een jaar ervaring met de CCV schema s Seminar Klaar voor 2015! 22 en 23 januari 2014: Brandmeldinstallaties Kenmerken nieuwe certificatieschema s Alleen inspectiecertificatie verplicht vanuit de overheid

Nadere informatie

Raad voor Accreditatie (RvA) Beleidsregel Controles en Herbeoordelingen

Raad voor Accreditatie (RvA) Beleidsregel Controles en Herbeoordelingen Raad voor Accreditatie (RvA) Beleidsregel Controles en Herbeoordelingen Documentcode: RvA-BR005-NL Versie 4, 26-4-2016 INHOUD 1 INLEIDING 4 2 BEOORDELINGEN IN DE EERSTE ACCREDITATIECYCLUS 4 3 BEOORDELINGEN

Nadere informatie

Rutges vernieuwt onderhoud en renovatie

Rutges vernieuwt onderhoud en renovatie 130508 Nummer OHSAS-K83614/01 Vervangt - Uitgegeven 2014-07-01 Eerste uitgave 2014-07-01 Geldig tot 2017-07-01 Arbomanagementsysteemcertificaat BS OHSAS 18001 Kiwa heeft vastgesteld dat het door Rutges

Nadere informatie

Alles in één hand. Keuringen & kalibraties

Alles in één hand. Keuringen & kalibraties Alles in één hand Keuringen & kalibraties Klaar terwijl u wacht Als onafhankelijk meetinstituut heeft NMi jarenlange ervaring op het gebied van testen, certificeren, keuren en kalibreren. Daardoor is NMi

Nadere informatie

Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken. van de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken

Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken. van de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken EUROPEES PARLEMENT 2009-2014 Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken 10.12.2013 2013/0309(COD) ONTWERPADVIES van de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken

Nadere informatie

VOOR DE AFGIFTE VAN EEN

VOOR DE AFGIFTE VAN EEN 27-05-2014 SKG RICHTLIJN VOOR DE AFGIFTE VAN EEN VERKLARING IN HET KADER VAN DE CPR OF EEN SKG-CERTIFICATE OF CONFORMITY Uitgave SKG Nadruk verboden Pagina 2. dd. 27-05-2014 VOORWOORD Deze richtlijn zal

Nadere informatie

Industrial Services. In-Service Verification Elektrische Veiligheid & Beveiliging

Industrial Services. In-Service Verification Elektrische Veiligheid & Beveiliging Industrial Services In-Service Verification Elektrische Veiligheid & Beveiliging Geen concessies ten aanzien van veiligheid Elektrische veiligheid in de dagelijkse werkomgeving of in openbare ruimten lijkt

Nadere informatie

Introductie CCKL. Marc Willems. Unitmanager Zorg RvA/Unit Zorg (CCKL)

Introductie CCKL. Marc Willems. Unitmanager Zorg RvA/Unit Zorg (CCKL) Marc Willems Unitmanager Zorg RvA/Unit Zorg (CCKL) Ontstaan CCKL Jaren zeventig Belang en noodzaak van kwaliteitssysteem bij laboratoria in de humane gezondheidszorg om goede zorg voor patiënten te garanderen

Nadere informatie

AANBEVELING VAN DE COMMISSIE

AANBEVELING VAN DE COMMISSIE 29.11.2011 Publicatieblad van de Europese Unie L 314/41 AANBEVELINGEN AANBEVELING VAN DE COMMISSIE van 22 november 2011 betreffende de procedure voor de erkenning van opleidingcentra en examinatoren voor

Nadere informatie

Bijlage V Erkenning van, toezicht op en taken van milieuverificateurs

Bijlage V Erkenning van, toezicht op en taken van milieuverificateurs bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB C 212 E van 25/07/2000 COMMISSIE Gewijzigd voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad inzake de vrijwillige deelneming van

Nadere informatie

PERSOONSCERTIFICATIE AANSTOOT OF PRIKKEL?

PERSOONSCERTIFICATIE AANSTOOT OF PRIKKEL? PERSOONSCERTIFICATIE AANSTOOT OF PRIKKEL? Hoe borg je de kwaliteit van de professional? Aandachtspunten Noodzaak verbreden en verdiepen vakbekwaamheid Opleidingsprogramma s nog onvoldoende stimulans Beroepsvereisten

Nadere informatie

Accreditatie en EU productregelgeving

Accreditatie en EU productregelgeving Accreditatie en EU productregelgeving Eelco Ronteltap Directie mededinging en Consumenten Ministerie van EZ is coördinerend ministerie voor Accreditatie, conformiteitsbeoordeling en normalisatie 2 Opbouw

Nadere informatie

BOSEC Automatische brandblussing Focus op het Conformiteitsattest 2014/02/04 vzw ANPI asbl

BOSEC Automatische brandblussing Focus op het Conformiteitsattest 2014/02/04 vzw ANPI asbl NOTIFIED BODY n 1134 003-TEST ISO/IEC 17025 003-INSP ISO/IEC 17020 003-PROD EN 45011 BOSEC Automatische brandblussing Focus op het Conformiteitsattest 2014/02/04 vzw ANPI asbl 1849 ANPI Powerpoint Presentation

Nadere informatie

Specialisten in elektrische veiligheid

Specialisten in elektrische veiligheid Specialisten in elektrische veiligheid Inspexx Specialisten in elektrische veiligheid AREPA Nederland is een toonaangevende technische service-organisatie, onderdeel van de internationaal opererende AREPA

Nadere informatie

Handelwijze bij vragen en klachten over een ISO of OHSAS certificaat versie 18 november 2008

Handelwijze bij vragen en klachten over een ISO of OHSAS certificaat versie 18 november 2008 Handelwijze bij vragen en klachten over een ISO 14001 of OHSAS 18001-certificaat versie 18 november 2008 SCCM en de aangesloten certificatie-instellingen willen de uitwisseling van ervaringen met ISO 14001-

Nadere informatie

Raad voor Accreditatie (RvA) Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor Accreditatie van Inspectie (Algemeen)

Raad voor Accreditatie (RvA) Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor Accreditatie van Inspectie (Algemeen) Raad voor Accreditatie (RvA) Specifiek Accreditatie- Protocol (SAP) voor Accreditatie van Inspectie (Algemeen) Documentcode: RvA-SAP-I000-NL Versie 5, 28 augustus 2016 Een Specifiek Accreditatieprotocol

Nadere informatie