1kgt. AARDRIJKSKUNDE voor de onderbouw HANDBOEK

Transcriptie

1 1kgt AARDRIJKSKUNDE voor de onderbouw HANDBOEK

2 90 India

3 2 Over bevolking en cultuur Binnenkort wonen op de wereld (zeven miljard!) mensen. Dat zijn er veel, heel veel. Waar wonen ze en waarom wonen ze juist daar? Hoe snel groeit de bevolking of neemt die juist af? Waarom verhuizen mensen? Waarom is cultuur belangrijk voor mensen? Zomaar wat vragen, waar je in dit hoofdstuk een antwoord op kunt vinden. Oriëntatie 1 India in beeld 26 Kern 2 Waar woont de bevolking? 28 3 De wereldbevolking groeit 30 4 Waarom verhuizen mensen? 32 5 Botsing van culturen 34 Onderzoek 6 Nederland, een kleurrijke samenleving? 36 Afsluiting Begrippen 38 25

4 oriëntatie India 1 India in beeld Het verkeer valt stil, een koe steekt over. In India lopen veel koeien op straat. De heilige koe in India heeft grote invloed op het verkeer. Iedereen vindt het bijvoorbeeld doodnormaal dat de trein een kwartier vertraging heeft, omdat er een koe op de rails staat. Maar India is meer dan een land met koeien op straat. Het is een land met heel veel mensen. En de economie groeit er hard. Steeds meer grote bedrijven gaan naar India. Toch zijn er nog steeds veel arme mensen die van minder dan 1 euro per dag moeten leven. Ga op ontdekkingstocht naar dit boeiende India. werkboek 1, blz. 22 bron1 In het hindoeïsme zijn koeien heilige dieren. India Nederland Hoofdstad New Delhi Amsterdam Oppervlakte in km Bevolkingsaantal in miljoen ,5 Bevolkingsdichtheid per km Godsdienst 81% hindoe 13% moslim 6% overig 31% katholiek 20% protestant 6% moslim Lezen en schrijven 61% 99% Levensverwachting 69 jaar 79,0 jaar Kindersterfte per 1000 geboorten 35 5,0 Inkomen per hoofd per jaar Beroepsbevolking landbouw 60% industrie 12% diensten 28% landbouw 2% industrie 19% diensten 79% PAKIST AN CHINA Delhi NEP AL New MandawDelhi a Bikaner Agra Jaisalme r PushkarJaipur N Luni Udaipur INDIA I N D I A Indische Oceaan Mumbai Bangalore H I MAL Ganges A Y A km SRI LANKA Kolkata Golf van Bengalen km bron 2 India ligt in Azië. Het land heeft meer dan 1 miljard inwoners. Vroeger waren de Engelsen hier de baas. Sinds 1947 is India onafhankelijk. 26

5 Hoofdstuk 2 Over bevolking en cultuur bron 3 India heeft een tropisch klimaat, het is altijd warm. In de regenperiode valt er in drie maanden tijd net zoveel regen als in één jaar in ons land. bron 4 Rond de 65 miljoen kinderen proberen geld te verdienen door te werken in fabrieken. Misschien is jouw spijkerbroek wel gemaakt door een kind in India. bron 5 De Taj Mahal, één van de mooiste monumenten ter wereld. 27

6 kern India 2 Waar woont de bevolking? In India wonen meer dan een miljard mensen. Zij wonen niet allemaal bij elkaar (bron 6 en 7). Op de hoge toppen van de Himalaya wonen geen mensen. Het is daar te koud en de lucht is te ijl. In de vruchtbare vlakten van de rivier de Ganges wonen juist heel veel mensen bij elkaar. Zij leven van de landbouw of in de grote steden. De bevolking van India is niet gelijkmatig over het land verdeeld. Nu wonen de meeste Indiërs nog op het platteland. Slechts 25% van de mensen woont in de steden. In de toekomst zullen de steden snel groeien. Ook op de wereld is de spreiding van mensen onregelmatig (bron 8). Daarvoor zijn verschillende oorzaken. In bergachtige gebieden is het te koud. De hellingen zijn te steil om er te wonen of aan landbouw te doen. Langs rivieren is het vlak en de grond is vruchtbaar. Ook aan de kust is het vlak. In die gebieden ontstaat veel handel en wonen de mensen graag. werkboek 2, blz. 24 bron 6 De Gangesvallei is een vlak, vruchtbaar gebied met veel landbouw. In de ochtend nemen veel mensen een bad in de heilige rivier de Ganges. bron 7 Hoog in de bergen leiden de mensen een arm bestaan. Het is hier zo koud dat er bijna niets wil groeien.

7 Hoofdstuk 2 Over bevolking en cultuur Wereld Bevolkingsdichtheid van de aarde in 2006 bron 8 Bevolkingsdichtheid en bevolkingsspreiding van de wereldbevolking. 60º N.B. 30º N.B. Kreeftskeerkring Atlantische Oceaan Grote Oceaan 0º Evenaar 30º Z.B. Grote Oceaan Steenbokskeerkring één stip = mensen Indische Oceaan 60º 150º W.L. 120º W.L. 90º W.L. 60º W.L. 30º W.L. 0º 30º O.L. 60º O.L. 90º O.L. 120º O.L. 150º O.L. 180º Dunbevolkte gebieden Hooggebergte met steile pieken en diepe dalen Erg droge gebieden Erg koude gebieden Gebieden met moeilijk toegankelijke oerwouden Dichtbevolkte gebieden Vlakke gebieden Gebieden met vruchtbare bodems voor landbouw Gebieden met een aantrekkelijk klimaat Gebieden met belangrijke grondstoffen bron 9 Kenmerken van dunbevolkte en dichtbevolkte gebieden. Leertekst In India leven meer dan een miljard mensen. De mensen zijn niet regelmatig over het land verdeeld. Er zijn in India: dichtbevolkte gebieden (bijvoorbeeld de vallei van de Ganges, bron 6). dunbevolkte gebieden (bijvoorbeeld de Himalaya, bron 7). De bevolking is niet gelijkmatig over India en de wereld verdeeld. Je kunt daarbij een onderscheid maken in: bevolkingsdichtheid: het gemiddelde aantal inwoners per km 2. bevolkingsspreiding: de verdeling van de bevolking over een gebied. In bron 8 zie je deze grote verschillen op de wereld. De spreiding van de wereldbevolking wordt vooral beïnvloed door: 1 Natuurlijke factoren (bron 9): dunbevolkte gebieden zijn vaak te droog, te koud, te hoog of te ontoegankelijk. Het zijn afstotingsgebieden. dichtbevolkte gebieden hebben een vruchtbare bodem, zijn vlak, hebben grondstoffen of een aantrekkelijk klimaat. Voor veel mensen zijn dit aantrekkingsgebieden. 2 Economische factoren, zoals de aanwezigheid van werk. 29

8 kern India 3 De wereldbevolking groeit Elke seconde worden er op de wereld ongeveer vier mensen geboren. Tel langzaam tot tien. Nu zijn er alweer veertig baby s geboren. Per dag worden er op de wereld bijna mensen geboren. Natuurlijk sterven er ook mensen, maar dat zijn er minder. De wereldbevolking groeit dus. India is het land met de snelst groeiende bevolking. De mensen moeten allemaal eten, naar school, werk vinden. Dat geeft problemen (zie bron 11). De groeiende bevolking wordt ook steeds ouder. Koploper zijn de Japanners, zij worden gemiddeld 81 jaar. Voorlopig dieptepunt zijn de cijfers van Zimbabwe, een land in Afrika. Daar word je gemiddeld 35 jaar. De levensverwachting is gedaald door de extreme armoede en de gevolgen van aids. In de komende jaren zal de wereldbevolking echter blijven groeien (bron 10). werkboek 3, blz. 26 x miljoen bron 10 In arme landen groeit de bevolking veel sneller dan in rijke landen jaar arme landen rijke landen bron 11 Als je op tijd uit deze trein wilt komen, moet je tien minuten van tevoren al op weg gaan naar de deur. 30

9 Hoofdstuk 2 Over bevolking en cultuur Wereld bron 12 Geboorteoverschot en sterfteoverschot in Geboorteoverschot minder dan of meer Sterfteoverschot bron 13 Drie leeftijdsgrafieken. Piramidemodel Urnmodel Klokmodel % mannen % vrouwen % mannen % vrouwen % mannen % vrouwen a Piramidemodel. b Urnmodel. c Klokmodel. Leertekst De wereldbevolking groeit nog steeds. Dat komt vooral door de groei van de bevolking in de arme landen (bron 10). Het geboortecijfer (het gemiddelde aantal levendgeborenen per mensen per jaar) is er hoog. Het sterftecijfer (het gemiddelde aantal sterfgevallen per mensen per jaar) daalt wel maar is nog steeds hoog. Er worden dus veel meer mensen geboren dan dat er sterven. Daarom is het geboorteoverschot hoog. Dat zie je aan de leeftijdsgrafiek in de vorm van een piramide (bron 13a). In de arme landen daalt het sterftecijfer door: betere medische voorzieningen, zoals ziekenhuizen en betere medicijnen. schoner drinkwater en bijvoorbeeld de aanleg van riolering. verbetering van de voedselproductie. In de rijke landen groeit de bevolking niet snel meer. Het geboortecijfer is laag. Het sterftecijfer daalt bijna niet meer, soms stijgt het zelfs. De bevolking wordt ouder en de levensverwachting stijgt. Soms gaan er meer mensen dood dan dat er geboren worden. Dat noem je een sterfteoverschot. De leeftijdsgrafiek heeft de vorm van een urn (bron 13b) of een klok (bron 13c). 31

10 kern India 4 Waarom verhuizen mensen? Deepak uit India Mijn moeder heeft een hotelletje voor rugzaktoeristen in Goa. Daardoor heb ik goed Engels geleerd. Ik heb in India de hotelopleiding gedaan. Nu ga ik werken als manager in Bahrein in een gloednieuw hotel. Ik kan in Bahrein twee keer zoveel geld verdienen. Aisa uit Sudan Vroeger woonden wij in een dorp en leefden van de landbouw. Op een dag kwamen de Arabieren op hun paarden en kamelen bij ons dorp. Ze moordden de mannen uit, verkrachtten de vrouwen en staken de hutten in brand. Toen we dachten dat het niet erger kon, vloog een vliegtuig over en bombardeerde de laatste resten van ons dorp. Naast al het verdriet over de doden, hadden we niets meer. We leven nu in een vluchtelingenkamp (bron 14). Ali uit Turkije Morgen is de grote dag, dan neem ik het vliegtuig naar Duitsland. Mijn vader woont en werkt daar nu al weer tien jaar. Ik ga naar hem toe. Ik zal daar naar school gaan en mijn diploma halen. Later hoop ik dan een goede baan te vinden en een Mercedez Benz te kunnen kopen. werkboek 4, blz. 28 bron 14 in Sudan. Vluchtelingenkamp 32

11 Hoofdstuk 2 Over bevolking en cultuur Wereld + 0 Bron: CIA-factbook bron 15 Wereldkaart met migratiesaldo per land, bron 16 In rijke landen trekken mensen de stad uit om in deze mooie wijken te gaan wonen. Leertekst Mensen verhuizen niet zomaar. Daarvoor zijn verschillende redenen: economische redenen (werk en inkomen). sociale redenen (familiebanden, huwelijk of gezinshereniging). politieke redenen (mensen vluchten vanwege oorlog, godsdienst, ras of politieke ideeën). Bij migratie verhuizen mensen van het ene gebied naar het andere gebied. Uit afstotingsgebieden vertrekken veel mensen. In aantrekkingsgebieden vestigen zich veel mensen. In arme landen verhuizen veel mensen van het platteland naar de stad. Soms verhuizen ze zelfs naar een ander land. Er zijn drie soorten migratie: 1 emigratie: mensen verlaten een land. 2 immigratie: mensen vestigen zich in een ander land. 3 remigratie: mensen gaan terug naar het land waar ze eerst woonden. Het verschil tussen emigratie en immigratie in een gebied heet migratiesaldo (bron 15). 33

12 kern India 5 Botsing van culturen Aan de oevers van de Ganges, de heilige rivier van India, is het druk. Veel mensen lopen de trappen af om een heilig bad te nemen. Als je als hindoe een goed leven leidt, kom je in een volgend leven terug in een hogere kaste. Door het heilig bad is de kans dat je in een hogere kaste terugkomt weer iets groter geworden. Even verderop zijn de burning ghats (crematieplaatsen). Bij deze trappen worden de doden verbrand. Als je hier verbrand wordt, ga je in een keer naar het Nirwana (de hemel) toe. Normaal gesproken gaan alleen de mensen uit de hoogste kaste, de Brahmanen (priesters en geleerden) naar het Nirwana. Op de bovenste etage zijn de grootste brandstapels, waar met name Brahmanen verbrand worden. Op de etage eronder zijn de kleinere brandstapels. Aan de voet van de ghat staan mensen tot hun knieën in de rivier. Dit is de plaats waar de resten van de overledenen de rivier ingaan. De Dalits, de onaanraakbaren, zoeken in het water naar overblijfselen van waarde als gouden kiezen en sieraden. Zij zijn de enigen die dit onreine werk mogen doen. In India is iedereen voor de wet gelijk, maar hier op de burning ghat zijn grote verschillen. werkboek 5, blz. 30 bron 18 Kinderen kijken door het raam van een zwaar beschadigd huis in Kashmir. Een aantal moslims gijzelde er dorpsbewoners voordat de strijders werden neergeschoten door soldaten. bron 17 Dalits dragen een lijk naar een verbrandingsplaats op het strand. 34

13 Hoofdstuk 2 Over bevolking en cultuur Wereld Colosseum Chichén Itzá VII IV VI II V I III Rotswoningen Petra Chinese Muur Taj Mahal Machu Picchu Cristo Redentor Legenda I II III IV cultuur- en natuurmonumenten 7 nieuwe wereldwonderen 7 oude wereldwonderen Piramide van Cheops Kolossus van Rhodos Hangende tuinen van Babylon Mausoleum van Halicarnassus in Klein-Azië V Pharos van Alexandrië VI Beeld van Zeus te Olympia VII Tempel van Artemis te Efeze in Klein-Azië bron 19 Wereldkaart met belangrijke natuur- en cultuurmonumenten (grijze stippen). Ook zie je de zeven wereldwonderen in de oude wereld (paarse stippen en Romeinse cijfers) en de zeven nieuwe wereldwonderen (rode stippen en de naam) op de kaart aangegeven. Leertekst Groepen mensen hebben vaak dezelfde taal, godsdienst en gewoonten. Door deze cultuur hebben mensen het gevoel bij elkaar te horen. Daarmee onderscheiden ze zich van andere mensen. Bij cultuur kun je twee kenmerken onderscheiden: 1 zichtbare kenmerken zoals muziek, kleding en kunst. 2 onzichtbare kenmerken zoals gewoonten, waarden en normen. In elk land vind je: een hoofdcultuur, dat is de cultuur van de grootste groep mensen. culturele minderheden, kleinere groepen mensen met andere gewoonten, taal of godsdienst. Als in een land verschillende bevolkingsgroepen met ieder hun eigen cultuur samen wonen is het een multiculturele samenleving. Door migratie wonen er steeds meer mensen met verschillende culturen in een land. Naast de autochtonen komen veel allochtonen in een land wonen. In een gebied waar verschillende culturen bij elkaar wonen kunnen: de culturen dingen van elkaar overnemen. de culturen juist ruzie met elkaar krijgen. Dan heb je een botsing van culturen (bron 18). 35

14 onderzoek Nederland 6 Nederland, een kleurrijke samenleving? Laten we bij de Italiaan een pizza gaan eten. Luister naar de Marokkaanse rapper Mohammed B. Kijk naar een Bollywoodfilm of de film Shouf Shouf Habibi. Zeg doekoe, skotoe, nakken. Vijftig jaar geleden zou iedereen je stomverbaasd hebben aangekeken. Nu snapt bijna iedereen wat je bedoelt. Naar Nederland zijn veel verschillende groepen mensen verhuisd. Nederland is een multiculturele samenleving geworden. Sommige Nederlanders vinden het fijn dat er veel culturele minderheden zijn. Op andere plekken leidt de komst van culturele minderheden tot botsingen (bron 21). In Nederland is veel discussie over zaken als: witte of zwarte scholen, het uitzetten van asielzoekers, de spreiding van allochtonen over verschillende woonwijken enzovoort. werkboek 6, blz. 32 bron 20 Op weg naar een multiculturele samenleving. 36

15 Hoofdstuk 2 Over bevolking en cultuur 12,7% 32,5% 12,4% 11,5% 2,4% 3,6% 4,2% 10,1% 10,5% Totaal aantal allochtonen bron 21 In Haarlem zijn twee moskeeën beklad met leuzen. Ook werden de ramen ingegooid. Indonesië Duitsland Turkije Suriname Marokko Bron: Grote Bosatlas Ned. Antillen België Verenigd Koninkrijk Overige landen bron 22 Herkomst allochtonen in Nederland. bron 23 De multiculturele samenleving. 37

16 afsluiting Begrippen De schuingedrukte begrippen horen bij de extra stof. aantrekkingsgebied een gebied met veel pluspunten, waardoor mensen er graag wonen. culturele minderheid bevolkingsgroep die zich van de hoofdcultuur onderscheidt door een andere afkomst, taal, gewoonten en geschiedenis cultuur opvattingen en gewoonten van een volk of een groep mensen, bijvoorbeeld op het gebied van taal, godsdienst en muziek emigratie verlaten van een land om in een ander land te gaan wonen Aantrekkingsgebied afstotingsgebied een gebied met veel minpunten, waardoor mensen er niet graag wonen. geboortecijfer het aantal levendgeborenen per mensen per jaar Geboortecijfer Totale bevolking Sterftecijfer Afstotingsgebied allochtoon iemand die geboren en opgegroeid is in het buitenland of waarvan minstens één van de ouders in het buitenland geboren is autochtoon iemand die in zijn of haar woongebied is opgegroeid en er is blijven wonen bevolkingsdichtheid gemiddeld aantal inwoners per km 2 bevolkingsspreiding verdeling van de bevolking over een gebied Oceaan Tijd Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 geboorteoverschot het aantal geboorten is groter dan het aantal sterfgevallen hoofdcultuur opvattingen en gewoonten van de grootste of belangrijkste bevolkingsgroep van een land immigratie binnenkomen in een land om daar te gaan wonen kettingmigratie migratie als gevolg van gunstige berichten van immigranten naar het land van herkomst Bevolkingsspreiding 38

17 Hoofdstuk 2 Over bevolking en cultuur leeftijdsgrafiek grafiek die voor een bepaald gebied het aantal mannen en vrouwen en de leeftijdsopbouw laat zien Piramidemodel % mannen % vrouwen Leeftijdsgrafiek vergrijzing toename van het percentage mensen van 65 jaar en ouder vooroordeel mening die niet berust op feitelijke kennis, maar op een ongegronde mening levensverwachting gemiddeld aantal jaren dat je te leven hebt migratie verhuizen van de ene woonplaats naar de andere migratiesaldo het verschil tussen het aantal migranten dat zich vestigt in een gebied en het aantal dat vertrekt multiculturele samenleving samenleving waarin de hoofdcultuur en verschillende culturele minderheden samenwonen Multiculturele samenleving remigratie terugkeren naar het land van herkomst sterftecijfer het aantal sterfgevallen per mensen per jaar sterfteoverschot situatie waarbij het aantal sterfgevallen groter is dan het aantal geboorten 39