Blaadjes 13 september de Elementen: analytische benaderd

Transcriptie

1 Blaadjes 13 september de Elementen: analytische benaderd Dit is het eerste van een serie artikelen over de Elementen. Dit artikel gaat over de aard van de Elementen en in volgende artikelen zullen verbindingen worden gelegd met onder meer zaken als Alchemie, Magie, Kabbala. Wie kent ze niet de vier elementen: Aarde, Water, Lucht en Vuur. Hier met hoofdletters geschreven om een onderscheid te maken met: de aarde waar we op staan, het water dat we drinken, de lucht die we ademen en het vuur waar we op koken. En natuurlijk Elementen ook met een hoofdletter om een onderscheid te maken met de elementen van de de wetenschap. Dank zij die wetenschap weten wij dat wat wij aarde noemen is samengesteld uit een mengsel van verschillende mineralen. En afhankelijk van dit mengsel onderscheiden we aarde in verschillende soorten als: klei, löss, zand, veen, enzovoorts. Daarbij spelen onder andere de vorm en korrel grootte van de mineralen een belangrijke rol. Maar het Element Aarde is een totaal ander iets. Dank zij de moderne wetenschap schijnen de klassieke Elementen geen rol meer te spelen bij de verklaring van ons materieel bestaan. Natuurlijk de Elementen liggen aan de basis van een magische wereldbeschouwing, maar ook onze materiële wereld is grotendeels nog steeds met deze oude theorie te verklaren. Daarvoor is echter een beter begrip nodig van de Elementen zelf. In dit eerste artikel wil ik proberen de Elementen op een analytische manier te benaderen zodat er een beter begrip ontstaat van de theorie achter de Elementen. Maar het systeem van de Elementen is niet in één keer tot stand gekomen, het is langzaam in de loop van de eeuwen gegroeid, met als gevolg talrijke "groei-fouten" Sommige van onze traditionele ideeën zijn onder andere daardoor niet goed met elkaar te verenigen. Maar over de principiële eigenschappen of kwaliteiten van de Elementen is er een volkomen overeenstemming: Vuur is heet en droog, Aarde is droog en koud; Water is koud en vochtig, Lucht is vochtig en heet, zoals dat in de onderstaande tekening is te zien. Dit is het best bekende schema van de vier Elementen dat ik een beetje heb aangepast door onder andere voor de duidelijkheid de vier kwaliteiten een kleur te geven. Als we het schema beter bekijken zien we dat de essentie heet tegenover koud staat en droog staat tegenover vochtig. Het is daardoor ook vanzelf sprekend dat het hete droge Vuur tegenover het koude vochtige Water staat. Volgen we de Elementen tegen de klok in: Vuur - Lucht - Water - Aarde dan volgen we een condensatie cyclus, de materie verdicht zich. Omgekeerd is de cyclus wat moeizamer: Vuur schept Aarde (as), Aarde schept Water (smelten), Water verdampt (= Lucht) en Lucht verhit zich tot Vuur. Maar deze cycli zijn echter meer een symbolische dan een werkelijke. De Acupunctuur kent vergelijkbare cycli tussen de Elementen. Aan de basis van de Elementen-theorie ligt de scheiding van de Chaos in twee tegendelen. In de bijbel wordt gesproken over Licht en Donker maar laten we een lijst opstellen van tegenstellingen, startend met eigenschappen van de Elementen: met het fundamentele paar: HEET / KOUD. Het ligt dan voor de hand om Droog onder Heet en Vochtig onder Koud te plaatsen; heet en droog passen beter bij elkaar dan heet en vochtig.

2 HEET droog LICHT energie positief YANG licht dynamisch snel KOUD vochtig DONKER materie negatief YIN zwaar statisch langzaam Deze lijst kan eindeloos worden uitgebreid 1 maar is hier beperkt tot een paar voor de hand liggende voorbeelden. Als we de lijst bekijken zien we verderop dat dat de kwaliteiten warm en droog positief zijn en koud en vochtig negatief. Natuurlijk blijft er wel een verschil bestaan tussen de leden van een lijst-helft, warm blijft bijvoorbeeld lichter dan droog - en koud is zwaarder dan vochtig. Vuur is daarom ook het lichtste Element (= heet EN droog) en Water 2 het zwaarst (koud EN vochtig). De termen licht en zwaar verder in de lijst zijn de polen van één en hetzelfde namelijk: massa. De verdere tegenstellingen in de lijst als dynamisch / statisch en snel / langzaam houden net als licht / zwaar eveneens verband met massa. De toe te voegen termen kunnen we heel vaak sorteren in groepen, net zoals het bovenstaande voorbeeld. Terugkomend op het ontstaan van de Elementen, laat het schema hiernaast de eerste twee stappen zien van de scheiding van "HET AL" in twee grote tegengestelden, ik noem ze hier maar Positief en Negatief. In de tweede stap zien we twee takken +- en -+ en het mag duidelijk zijn dat op dit niveau dat deze gelijkwaardig zijn en tot een punt samengevoegd kunnen worden. Er ontstaan dan drie punten die vervolgens weer to vier worden gesplitst. Deze figuur heeft grote betekenis gehad in het oude Griekenland: de tetraktis. De tekening hiernaast laat de tetraktis zien met de tien door lijnen verbonden punten. De rode punt is de samenvoeging +- en -+. Aan de onderste vier punten kunnen we nu de eigenschappen Heet, Droog, Vochtig en Koud toekennen. Koppelen we aan één enkele eigenschap een Element dan krijgen we Heet = Vuur, Droog = Lucht, Vochtig = Water en Koud = Aarde; de traditionele volgorde Vuur,Lucht,Water, Aarde. Maar de Elementen zijn, zoals we gezien hebben samengesteld uit twee eigenschappen, waardoor na het combineren een geheel andere volgorde ontstaat. Zie onderstaande tekening. De Elementen in blauw hebben slechts één eigenschap gekregen in tegenstelling met de Elementen in rood waaraan twee eigenschappen zijn toegekend. De volgorde hier is die waarbij rekening is gehouden met de optelsom van plussen en minnen. En hier is Water het zwaarste Element (Koud en Vochtig). Mooi is te zien hoe zowel Lucht en Aarde beide een positieve als een negatieve eigenschap hebben, respectievelijk een rode pijl en een blauwe pijl. Dat Vuur en Water staan het verst uiteen: Vuur = warm en droog = 2 x positief en Water = koud en vochtig = 2 x negatief. Maar Lucht en Aarde zijn allebei zowel positief als negatief - waarom wordt Lucht dan toch als positief en Aarde negatief gezien? De optelsom van de eigenschappen uitgedrukt in plussen en minnen (zie tekening van de tetraktis hierboven) maakt dat duidelijk: Vuur heet en droog = +++ en ++- = 5 + en 1 - = positief Element Lucht heet en vochtig = +++ en - -+ = 4 + en 2 - = positief Element Aarde koud en droog = en ++- = 4 - en 2 + = negatief Element Water koud en vochtig = en - -+ = 5 - en 1 + = negatief Element Zover ik weet is er nog nooit speciale aandacht besteedt aan de drie punten op de derde rij van de 1. In theorie moet dat voor elke ingevoerde tegenstelling gelden, maar "zo een lange lijst" heb ik niet gemaakt en sommige specifieke tegenstellingen zijn moeilijk te plaatsen! 2 Dit wijkt af van wat normaal wordt aangenomen: namelijk dat Aarde het zwaarste element is.

3 tetraktis. Deze drie punten kunnen de "eerste drie" genoemd worden ofwel de "Tria Prima" een begrip in onder andere in de Astrologie. Hoewel het gebruikelijker is om deze drie-eenheid daar de drie Kruizen te noemen. Deze kruizen zijn: het Hoofd-kruis (of het Kardinale kruis), het Beweeglijke-, en het Vaste-kruis en samen met de vier Elementen vormen ze de twaalf dierenriem tekens. In de Alchemie worden deze drie energieën benoemd als Zwavel, Kwik en Zout 3. Dit is een theorie dat de Alchemie op een hoger energetisch niveau plaatst, maar waarover meer in een ander artikel. Er is een vijfde Element dat Æther (Ether) genoemd wordt en dat pas laat werd toegevoegd in de lange geschiedenis van de Elementen-theorie. Oorspronkelijk was het de Kosmos en de bron van de vier Elementen en pas later het "vijfde Element" of de Quinta Essentia. De betekenis van de Æther is niet erg duidelijk. Het wordt geduid als de oorsprong van de Elementen, maar ook als de ruimte waarin de vier zich kunnen manifesteren - de kosmos. Deze twee visies lijken min of meer lijnrecht tegenover elkaar; als oorsprong is de Æther 4 vergelijkbaar met de Chaos of beter misschien met de Ain, Ain-Soph, Ain-Soph-Aur van de Kabbala; een ongevormde energie. Daarmee wordt het vraagstuk wat het eerste Element is waaruit de andere Elementen zijn ontstaan opgelost. Dat was in de eerste eeuwen van de geschiedenis van de Elementen een belangrijk vraagstuk. Als oorsprong van de Elementen vinden we de Æther als het eerste punt boven aan de tetraktis. Als ruimte voor de manifestatie van de Elementen, is ze vergelijkbaar met de witte achtergrond van deze tekst. Maar tegelijkertijd is deze ruimte waarin de Elementen zich manifesteren ook een voorwaarde van hun bestaan. De Elementen zelf zijn niet stoffelijk maar we kunnen ze zien als een "energie matrix", vergelijkbaar met de vier fundamentele krachten van de wetenschap. Die krachten vormen als het ware het cement dat de materiële wereld bij elkaar houdt. Vuur - zwakke kernkracht - speelt een rol bij allerlei radio-actieve verval van de materie. Lucht - elektromagnetische kracht - houdt de elektronen in een atoom bij elkaar. Water - sterke kernkracht - houdt protonen en neutronen in de atoomkern bij elkaar. Aarde - zwaartekracht - houdt de kosmos bij elkaar De wetenschap probeert al jaren een "Theorie van Alles" te vinden waarin deze vier fundamentele natuurkrachten verenigd worden in één allesomvattende theorie. Het opvallende is dat juist de zwaartekracht - het element Aarde - tot nu toe helemaal buiten de boot valt. Wie zijn Kabbala kent weet dat er slechts drie Moeder-letters zijn Aleph, Mem en Shin die staan voor respectievelijk Lucht, Water en Vuur, het Element Aarde 5 komt niet voor. We vinden dit ook weer terug bij de Platonische lichamen, waar de Tetraëder (Vuur), de Octaëder(Lucht) en de Icosaëder (Water) alle drie uit gelijkzijdige driehoeken bestaan. De Kubus(Aarde) en de Dodecaëder(Æther) bestaan respectievelijk uit vierkanten en vijfhoeken.(betekenisvol toeval?) Een andere manier om het idee dat de materie uit de vier Elementen is samengesteld voor ons "moderne" mensen acceptabel te maken is de Elementen te zien als maar één stapje verwijdert van de materie. Allereerst de meest eenvoudige: De bouwstenen van onze materie ontstaan uit de combinatie van de vier Elementen. We kunnen ons voorstellen dat uit de hiernaast getoonde combinaties, elektron, neutron en proton ontstaan - de drie grijze cirkels. Hier is te zien dat het elektron is samengesteld uit Vuur en Lucht, het neutron uit Lucht en Aarde, en het proton uit Aarde en Water. De tabel hiernaast laat deze verdeling van de Elementen over elektron, neutron en proton nogmaals zien. Het neutron is 3 Om de zelfde reden met Hoofdletters geschreven als de Elementen! 4 In een later artikel over de Elementen en de Alchemie komt de Æther uitgebreid aan bod. 5 Aan Tau wordt wel Aarde toegeschreven, maar is eigenlijk de planeet Saturnus.

4 samengesteld uit de twee vijandige Elementen Lucht en Aarde maar deze zijn in wezen niet zo extreem als Water en Vuur. V L A W Vuur en Lucht combineren harmonieus evenals Aarde en Water. Het neutron, de combinatie van Lucht en Aarde verzoent de extremen Vuur en Water in elektron en proton. Een meer ingewikkelde argumentatie gaat uit van de subatomaire elektron proton neutron deeltjes die quarks genoemd worden en de bouwstenen zijn van elektron, neutron en proton. Als we zinloze combinaties als Vuur-Vuur uitsluiten zijn er zijn zes verschillende combinaties mogelijk met vier Elementen en heel toevallig zijn er ook zes soorten quarks... In de volgende tabel staan als voorbeeld de eerste vier Elementen uit het periodiek systeem, plus het element goud. In kolom twee (#) staat het atoomnummer dat gelijk is aan het aantal protonen of elektronen in het atoom. Er zijn altijd een vast aantal elektronen en een even groot aantal Elektron Proton element # V L W A Totaal Waterstof Helium Lithium Beryllium Goud protonen aanwezig in een bepaald atoom. De reeks begint bij het kleinste atoom - Waterstof dat 1 elektron en 1 proton kent en eindigt bij de zeer grote atomen die meer dan 250 elektronen en protonen bezitten. In de volgende vier kolommen worden het aantal Elementen geteld - van alleen de elektronen en protonen - met in de laatste kolom het totaal. De verdeling van de Elementen in een stof is dus altijd evenredig als het alleen van de elektronen en protonen afhing. Maar er zijn altijd neutronen nodig om de afstotende werking tussen protonen onderling te compenseren. Dit aantal neutronen kan nogal wisselen in een atoom. Zo kent het waterstof atoom bijvoorbeeld drie variaties; de eenvoudigste waar het atoom bestaat uit 1 elektron en 1 proton - de meest stabiele vorm - een isotoop dat is opgebouwd uit 1 elektron, 1 proton en 1 neutron en een tweede isotoop dat twee neutronen bezit. Meer neutronen laten het waterstof-atoom uiteen vallen. Omdat het aantal neutronen nogal uiteen kan lopen zijn ze niet in de tabel opgenomen. Hoe hoger het atoomnummer hoe groter het aantal neutronen. Bij de zwaarste elementen zijn er in de kern zelfs meer neutronen opgenomen dan protonen. Lucht en Aarde, de samenstellende Elementen van het neutron, zullen daar dus bijna altijd over vertegenwoordigd zijn en niet zo mooi evenredig verdeeld over de materie als de tabel laat zien. 6? Persoonlijk denk ik niet dat er nog magisch relevante informatie vrijkomt na analyse op deze manier van de elementen. Maar ik zie ook wel tegen de klus op vooral als ik denk aan isotopen, elektron-schillen, valenties enzovoorts. Wie trouwens een geheel andere manier wilt leren kennen om naar de materie te kijken, er is vrij beschikbaar op internet het boek van Besant en Leadbetter "Occult Chemistry", probeer wel een geïllustreerd bestand te vinden. De Elementen-theorie is een poging - zoals elke wetenschappelijke theorie dat is - om de wereld te verklaren. Maar er werd in de oudheid gelet op zaken die in onze tijd als minder belangrijk worden gezien. Een voorbeeld hiervan is de kleur 7 van de materie, Kleur ontstaat uit de glijdende schaal van licht naar donker- een oude Griekse theorie. Het licht is maximaal bij Vuur en neemt af tot er bij Aarde geen licht meer overblijft. ROOD -oranje GEEL groen - BLAUW INDIGO - violet VUUR LUCHT WATER AARDE (zwart) VUUR LUCHT AARDE WATER ÆTHER 6 Ik ben nog maar niet aan de ontleding in quarks begonnen. 7 Meer over kleuren en de Elementen in onder andere artikelen over Magie en Alchemie

5 Verdelen we de regenboog over de vier Elementen dan zien we bijvoorbeeld dé reden dat Lucht in de magie meestal geïdentificeerd wordt met de kleur Geel. De laatste regel van de tabel laat een alternatieve kleurkeuze in de magie zien die overigens overeenkomt met de volgorde van de Elementen op de tetraktis. Het afnemen van het licht,als we de reeks Vuur, Lucht, Water Aarde volgen, is overigens een optische manier van redeneren. Maar met onze huidige kennis van energieën kunnen we hier het een en ander aan toevoegen. Hoewel de golflengte van rood licht het hoogst is en afneemt naar violet is dat wat betreft de frequentie en energie juist omgekeerd. Wel is het opvallend dat ons gezichtsvermogen het gevoeligst is voor de kleur groenachtig-geel, ongeveer de grens tussen LUCHT en Water, ongeveer in het midden van de regenboog en een beetje de grens tussen warme en koude kleuren en positieve en negatieve Elementen. **************************************************************************************************************** NAWOORD Al heel lang ben ik bezig met de Elementen en probeer ik een systematische ordening aan te brengen in de chaos die ik over dit onderwerp tegen kom. Sommige ontdekkingen - zoals de reden(?) waarom de "traditie de kleur Geel voor lucht heeft gekozen"-, is verrassend. Maar soms wijkt de ontdekking af van de traditie, maar dat wil niet zeggen dat de traditie - of de algemeen "aanvaarde waarheid" - afgewezen moet worden. Er zijn onder andere in de Magie soms redenen om aan de traditie vast te houden: onder ander de "macht" van de gewoonte. Het blijf nog even puzzelen en de artikelen zullen waarschijnlijk zeer verspreid verschijnen met hopelijk wat luchtiger werk ertussen! **************************************************************************************************************** SYMBOLEN VOOR DE ELEMENTEN Vuur Lucht Water Aarde Æther Alchemistisch B D C E H O Alternatief 9! G, A Tattva's B B = 9 À Tattva's H B 9 = À B voor de Boeddhistische en H voor de Hindoeïstische symbolen Een paar van de mogelijke associaties met de "Eerste Drie" Alchemie Symbool Zwavel F Kwik H Zout G Astrologie kardinale kruis beweeglijk kruis vaste-kruis Chemie elektron proton neutron Christendom Vader Zoon Heilige Geest Filosofie these antithese synthese Guna's rayas tamas sattvas Paul van Wierst