FACTSHEET BALKANLANDEN

Transcriptie

1 FACTSHEET BALKANLANDEN Fruit&VegetableFacts; JanKeesBoon; ; BELANG EU NEEMT IN IMPORT VAN GROENTEN EN FRUIT IN BALKANLANDEN Behoorlijk veel handel en grote productie De Balkan landen zijn belangrijke producten en handelaren van verse groenten en vers fruit. Deze landen importeren samen (incl. onderlinge handel) rond de 1,2 miljoen ton aan verse groenten en fruit. Ze exporteren (ook incl. de onderlinge handel) samen een kleine miljoen ton verse groenten en fruit. In dit artikel worden een zevental Balkan-landen specifiek onder de loep genomen, nl de twee EUlanden Slovenië en Kroatië en verder ook de voormalige Joegoslavische staten Servië Bosnië- Herzegovina, Macedonië en Montenegro en daarnaast ook nog Albanië. Ze produceren samen bijna 4 miljoen ton verse groenten en een net zo grote hoeveelheid vers fruit. De Balkan landen liggen aan de ene kant in de buurt van grote groenten- en fruitexporteurs als Turkije en Italië. Anderzijds liggen deze landen ook in de buurt van de grote afnemer Rusland. Dit maakt hun positie belangrijk in de groenten en fruitwereld. Import uit EU-landen sterk toegenomen De belangrijkste ontwikkeling is dat de Balkan landen steeds meer producten uit EU-landen zijn gaan importeren. Dit oa. omdat Slovenië (op 1 mei 2004) en Kroatië (op 1 juli 2013) lid geworden zijn van de EU. Een jaar of tien terug importeerden de 7 Balkan landen ca. 1,6 miljoen ton verse groenten en fruit waarvan nog geen half miljoen ton (30%) afkomstig was uit EU-landen. Nu importeren de 7 Balkan landen 1,2 miljoen ton waarvan ton (55%) afkomstig is uit EU-landen. Anderzijds is de export van de 7 Balkan landen gegroeid van zo n ton naar ruim ton en is het aandeel van de EU-landen daarin redelijk constant gebleven op ca. 40%. Veel Servisch product, vooral appels, naar Rusland Het is wel zo dat de handelscijfers in het algemeen, maar zeker van de Balkan landen, vertekend kunnen zijn zowel door onderlinge handel als door andere zaken zoals de registratie van bijv. de reexport. Vorig jaar is daar nog eens de boycot van verse groenten en fruit uit oa. de EU-landen bij gekomen. De weerslag daarvan is duidelijk te zien bij de export van Servië. In 2013 exporteerde Servië nog ton verse groenten en fruit naar Rusland. Vorig jaar was dat ton. Overigens ging het hierbij voor een belangrijk deel om export van appels van Servië naar Rusland, tin in 2013 en ton vorig jaar. De EU-leden onder de Balkan-landen Slovenië en Kroatië exporteerden niet of nauwelijks verse groenten en fruit naar Rusland. Dat geldt trouwens ok voor de andere: Bosnië, Macedonië, Montenegro en Albanië. Sluiproute via Wit Rusland Een sluiproute(?) naar Rusland die zichtbaar is in de statistieken, is die via Wit Rusland. In de afgelopen drie jaar ging de import van verse groenten en fruit in Wit Rusland volgens (officiële statistieken) van 0,49 miljoen ton in 2012, via 0,70 miljoen ton in 2013 naar 1,31 miljoen ton in De export bedroeg in die zelfde jaren resp , en ton. Diverse landen hebben veel meer aan Wit Rusland geleverd. Polen het meest maar verder ook Spanje, Turkije, Moldavië, Nederland en België maar ook de Balkan-landen Servië en Macedonië. Het 1

2 in tonnen Factsheet Balkan zal niet verbazen dat vrijwel de hele export van Wit Rusland in alle jaren voornamelijk gericht was op Rusland Servië: Export groenten en fruit 2013 en jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec 2013 Rusland 2014 Rusland 2013 Rest 2014 Rest Servië is een grote producent van groenten en fruit Van de 7 landen is Servië veruit de belangrijkste producent maar en deel is bestemd voor de verwerkende industrie, vooral pruimen. Albanië is vooral een behoorlijk grote producent van groenten met tomaten als belangrijkste product. Wat opvalt bij alle 7 Balkan-landen is dat het scala aan producten dat geteeld wordt in de loop van de jaren niet heel veel veranderd is. Het meest in het oog springend zijn de ontwikkelingen in Macedonië en Albanië. In Macedonië zit de laatste jaren de productie van een aantal producten als druiven, kool en paprika s/pepers in de lift. In Albanië is de productie van tomaten, druiven, uien en paprika/pepers gegroeid. Servië is een grote exporteur maar heeft toch negatieve handelsbalans Servië is een belangrijke exporteur van verse groenten en fruit. Desondanks is Servië vrijwel elk jaar toch netto-importeur. Vorig jaar importeerde Servië ton groenten en fruit, terwijl de export ton bedroeg. In waarde was Servië wel een netto-exporteur. De import vertegenwoordigde een (statistische) waarde van 133 miljoen euro en er werd voor een bedrag van 140 miljoen euro uitgevoerd. Bij de handel in verse groenten en fruit met EU-landen heeft Servië wel een flinke negatieve handelsbalans; import 55 miljoen euro en export 30 miljoen euro. Vorig jaar was Servië nog afhankelijker van de Russische markt dan de jaren er voor. Bij de import springt er niet een land echt uit. Duitsland en Macedonië zijn de belangrijkste leveranciers. Citrus en bananen zijn de belangrijkste importproducten. Macedonië: de grootste exporteur van de Balkan Opvallend genoeg is Macedonië veruit de belangrijkste groenten- en fruitexporteur van de Balkan. Jaarlijks gaat het om een hoeveelheid van meer dan ton. Rond een derde van deze export is gericht op Servië met Bulgarije en Bosnië als andere belangrijke afnemers. Appels is het belangrijkste exportproduct. Verder gaat het om kool, druiven, watermeloenen, tomaten en paprika s. De import is met nog geen ton van geringe omvang. 2

3 Slovenië: veel re-export Slovenië is van de 7 Balkan-landende grootste importeur. Het gaat hierbij wel voor een heel groot deel om re-export. Volgens cijfers van Eurostat importeerde Slovenië vorig jaar een hoeveelheid van maar liefst ton. In voorgaande jaren is dat al eens meer geweest. Andere bronnen (UN Comtrade) geven echter een importcijfer van Slovenië dat ca ton lager is. Waarschijnlijk ligt dit aan de registratie van de re-export. Slovenië exporteert nl. met ton ook veel. Volgens Eurostat gegevens is Azerbeidzjan de belangrijkste afnemer. Bij Comtrade komt dit land niet voor in de lijst met afnemers. Andere afnemers van Slovenië zijn: Kroatië, Servië en Nederland. Het gaat hierbij vooral om paprika s. Kroatië grote netto importeur Kroatië is met afstand de belangrijkste netto importeur van verse groenten en fruit. Het record van ton van 2013 werd vorig jaar geëvenaard. De export groeide overigens in 2014 explosief maar het was nog geen ton. Kroatië importeert vooral verse groenten en fruit uit EU-landen zoals Italië, Spanje, Slovenië en Nederland (tomaten, uien, peen en citrus). De export van Kroatië is gericht op Slovenië, Azerbeidzjan en Servië. Het gaat vooral om citrus en appels. Bosnië-Herzegovina; relatief grote import Bosnië heeft voor z n omvang toch een heer behoorlijke import, in 2014 werd voor het eerst sinds jaren weer de grens van ton overschreden. Het aandeel van de EU in die import groeit en was in 2014 de helft. Italië is de belangrijkste leverancier. Het importassortiment is breed. De grootste producten zijn: bananen, appels, citrus, watermeloenen, tomaten en paprika s. Bosnië exporteert weinig groenten en fruit. In 2014 ging het om ton. Montenegro; de kleinste Montenegro is de kleinte zowel wat betreft import als export. De import heeft de afgelopen jaren steeds een omvang van zo n ton. Servië is de belangrijkste leverancier. De Montenegrijnse export is met nog geen ton van zeer bescheiden omvang. Albanië: trend import dalend en die van export stijgend Albanië is ondanks de behoorlijke eigen productie een netto-importeur van verse groenten en fruit. Wel laat de Albanese import een dalende trend zien naar ton in Griekenland is de belangrijkste leverancier. Grootste importproduct is bananen. Een omgekeerde trend, groei, is te zien bij de export van verse groenten en fruit uit Albanië. Meer dan de helft van die export is gericht op Servië en Montenegro. Tomaten en watermeloenen zijn de belangrijke exportproducten. 3

4 APART KADER? BALKANLANDEN: Groot in oppervlak maar bescheiden economieën Binnen de 7 Balkan-landen die in dit artikel onder de loep genomen worden hebben de EU-leden Slovenië en Kroatië de grootste economie met (in 2013) een BBP van resp. 48 en 58 miljard dollar. Dat is vergeleken met de 854 miljard dollar van Nederland weinig. Per hoofd van de bevolking zijn de verschillen kleiner maar ook dan is Nederland nog altijd ruim twee keer zo groot als Slovenië en bijna 4 keer zo groot als Kroatië. De economieën van de andere Balkan-landen zijn nog aanmerkelijk kleiner. Wat betreft de internationale handel is ook duidelijk te zien dat Nederland een handelsland bij uitstek is met (in 2013) een export aan goederen van ruim 550 miljard dollar en een import van 485 miljard dollar. Op Slovenië na zijn de Balkan-landen netto-importeur. De staat van de economie van de diverse landen is ook af te lezen aan de werkloosheidcijfers. Die liggen hoger dan in Nederland waarbij vooral de hoge jeugdwerkloosheid in de diverse Balkan-landen op valt. Tabel: Economische kencijfers Balkanlanden en Nederland; cijfers 2013 Bron: Worldbank Eenheid Neder land Slovenië Kroatië Albanië Monte negro Servië Mace donië Bosnië /Herz Totale oppervlakte km Bevolking Miljoen 16,8 2,1 4,3 2,8 0,6 7,2 2,1 3,8 BBP $ miljoen BBP per hoofd dollar Werkloosheid totaal procenten Werkloosheid jeugd (15-24 jr) procenten Export goederen en diensten $ miljoen Export goederen $ miljoen Import goederen $ miljoen

5 Tabel: Balkanlanden Import verse groenten en fruit (in tonnen) Diverse bronnen SERVIE EU-landen EU extra SLOVENIE EU landen Niet EU landen KROATIE EU landen EU extra MACEDONIE EU landen EU extra MONTENEGRO EU landen EU extra BOSNIE EU Niet EU ALBANIE EU landen EU extra

6 Tabel: Balkanlanden Export verse groenten en fruit (in tonnen) Diverse bronnen SERVIË Russia EU Rest SLOVENIË EU landen EU extra KROATIE EU landen EU extra MACEDONIE EU landen EU extra MONTENEGRO EU landen EU extra BOSNIE EU landen EU extra ALBANIE EU landen EU extra

7 Tabel: Servië: Export verse groenten en fruit naar Rusland (in tonnen) HScodes Statistical Office of the Republic of Serbia Totaal Appels Pruimen Perziken/nectarines Aardbeien Peren Abrikozen Zoete kersen Kool Paprika's Zure kersen Kiwi's Peen Tomaten Komkommers Kersen (zoet en zuur) Overige

8 Tabel: Import verse groenten en fruit in Wit Rusland (in tonnen) Bron: Comtrade Totaal Polen Spanje Turkije Moldavië Servië Macedonië Rusland Nederland België Italië Oekraïne Israël Griekenland Marokko Chili Egypte Costa Rica Ecuador Albanië Zuid Afrika Bosnië Overige Tabel: Export verse groenten en fruit van Wit Rusland (in tonnen) Bron: Comtrade Totaal Rusland Kazakhstan Duitsland Moldavië Litouwen Polen Overige

9 Tabel: Nederland: Import en export verse groenten en fruit (in tonnen) Bron: Eurostat IMPORT EU28_EXTRA EU28_INTRA Balkan landen Slovenië Bosnië Macedonië Servië Kroatië Montenegro 4 - Albanië Servië/Mont 82 EXPORT EU28_INTRA EU28_EXTRA Balkan landen Kroatië Slovenië Servië Bosnië Macedonië Montenegro Albanië Servië/Mont

10 TABELLEN Tabel: Economische kencijfers Balkanlanden en Nederland; cijfers Tabel: Balkanlanden Import verse groenten en fruit (in tonnen)... 5 Tabel: Balkanlanden Export verse groenten en fruit (in tonnen)... 6 Tabel: Servië: Export verse groenten en fruit naar Rusland (in tonnen)... 7 Tabel: Import verse groenten en fruit in Wit Rusland (in tonnen)... 8 Tabel: Export verse groenten en fruit van Wit Rusland (in tonnen)... 8 Tabel: Nederland: Import en export verse groenten en fruit (in tonnen)... 9 Tabel: Areaal groenten en fruit in de 7 Balkan landen in ha Tabel: Productie groenten en fruit in de 7 Balkan landen in ton Tabel: Productie groenten en fruit in Bosnië in ton Tabel: Productie groenten en fruit in Servië in ton Tabel: Productie groenten en fruit in Kroatië in ton Tabel: Productie groenten en fruit in Montenegro in ton Tabel: Productie groenten en fruit in Macedonië in ton Tabel: Productie groenten en fruit in Slovenië in ton Tabel: Productie groenten en fruit in Albanië in ton Tabel: Balkan landen areaal en productie appels Tabel: Import verse groenten en fruit in Slovenië (in tonnen) Tabel: Import verse groenten en fruit in Slovenië (in tonnen) Tabel: Export verse groenten en fruit in Slovenië (in tonnen) Tabel: Export verse groenten en fruit in Slovenië (in tonnen) Tabel: Import verse groenten en fruit in Kroatië (in tonnen) Tabel: Import verse groenten en fruit in Kroatië (in tonnen) Tabel: Export verse groenten en fruit in Kroatië (in tonnen) Tabel: Export verse groenten en fruit in Kroatië (in tonnen) Tabel: Import verse groenten en fruit Servië (in tonnen) Tabel: Import verse groenten en fruit Servië (in tonnen) Tabel: Export verse groenten en fruit Servië (in tonnen) Tabel: Export verse groenten en fruit Servië (in tonnen) Tabel: Import verse groenten en fruit Bosnië (in tonnen)

11 Tabel: Import verse groenten en fruit Bosnië (in tonnen) Tabel: Export verse groenten en fruit Bosnië (in tonnen) Tabel: Export verse groenten en fruit Bosnië (in tonnen) Tabel: Import verse groenten en fruit Macedonië (in tonnen) Tabel: Import verse groenten en fruit Macedonië (in tonnen) Tabel: Export verse groenten en fruit Macedonië (in tonnen) Tabel: Export verse groenten en fruit Macedonië (in tonnen) Tabel: Import verse groenten en fruit Montenegro (in tonnen) Tabel: Import verse groenten en fruit Montenegro (in tonnen) Tabel: Export verse groenten en fruit Montenegro (in tonnen) Tabel: Export verse groenten en fruit Montenegro (in tonnen) Tabel: Import verse groenten en fruit Albanië (in tonnen) Tabel: Import verse groenten en fruit Albanië (in tonnen) Tabel: Export verse groenten en fruit Albanië (in tonnen) Tabel: Export verse groenten en fruit Albanië (in tonnen)

12 Tabel: Areaal groenten en fruit in de 7 Balkan landen in ha Bron: FAO FRUIT 1) Servië Bosnië Kroatië Macedonië Albanië Slovenië Montenegro Servië/Mont GROENTEN 1) Servië Bosnië Macedonië Albanië Kroatië Montenegro Slovenië Servië/Mont ) Fruit excl. meloenen, groenten incl. Tabel: Productie groenten en fruit in de 7 Balkan landen in ton Bron: FAO Fruit Servië Macedonië Kroatië Bosnië/Herz Albanië Slovenië Montenegro Groenten Servië Albanië Bosnië/Herz Macedonië Kroatië Montenegro Slovenië Servië t/m 2005 incl. Montenegro 1) Fruit excl. meloenen, groenten incl. 12

13 Tabel: Productie groenten en fruit in Bosnië in ton Bron: FAO Groenten Fruit Pruimen Appels Kool Tomaten Uien Pepers/paprika's Peren Druiven Komkommers/aug Peen Watermeloenen Kersen Aardbeien Frambozen Perziken/nectarines Overige Tabel: Productie groenten en fruit in Servië in ton Bron: FAO Fruit Groenten Pruimen Appels Druiven Kool Watermeloenen Tomaten Pepers Uien Zure kersen Perziken/nect Frambozen Peren Peen Komkommers/aug Bonen Aardbeien Zoete kersen Mais Abrikozen Knoflook Erwten Overige

14 Tabel: Productie groenten en fruit in Kroatië in ton Bron: FAO Fruit Fruit exc. Druiven Groenten Druiven Appels Soft citrus Pruimen Kool Tomaten Watermeloenen Uien Pepers/paprika's Komkommers/aug Zure kersen Peren Kersen Sla Perziken/nectarines Peen Overige Tabel: Productie groenten en fruit in Montenegro in ton Bron: FAO Groenten Fruit Kool Watermeloenen Druiven Tomaten Pepers en paprika's Sinaasappelen Pruimen Appels Vijgen Perziken/Nect Uien Peren Kersen Overige

15 Tabel: Productie groenten en fruit in Macedonië in ton Bron: FAO Groenten Fruit Druiven Kool Pepers//paprika's Tomaten Watermeloenen Appels Uien Pruimen Komkommers/aug Bonen Perziken/nectarines Zure kersen Peren Kersen Fruit, prepared nes Knoflook Abrikozen Aardbeien Peen Overige Tabel: Productie groenten en fruit in Slovenië in ton Bron: FAO Fruit Groenten Appels Druiven Kool Sla Peren Pruimen Perziken/nectarines Tomaten Uien Overige

16 Tabel: Productie groenten en fruit in Albanië in ton Bron: FAO Groenten Fruit Tomaten Druiven Watermeloenen Uien Komkommers/aug Appels Pepers Kool Meloenen Pruimen Prei Sjalotten Aubergines Kersen Zure kersen Vijgen Spinazie Perziken/nect Knoflook Dadels Soft citrus Overige Tabel: Balkan landen areaal en productie appels Bron: FAO Areaal in ha Servië Bosnië Macedonië Kroatië Albanië Slovenië Montenegro Productie in tonnen Servië Kroatië Macedonië Slovenië Bosnië Albanië Montenegro

17 17

18 Tabel: Import verse groenten en fruit in Slovenië (in tonnen) Bron: Eurostat Totaal EU landen Niet EU landen Italië Ecuador Oostenrijk Israel Spanje Kroatië Nederland Griekenland Servië Egypte Duitsland Macedonië Turkijë Hongarije Polen België Guatemala Jordanië Frankrijk Azerbaijan Honduras Argentinë Slawakijë China Costa Rica Colombia Overige Totaal volgens UN Comtrade: NA 18

19 Tabel: Import verse groenten en fruit in Slovenië (in tonnen) Bron: Eurostat Totaal Groenten Fruit Bananen Paprika/pepers Sinaasappelen Soft citrus Tomaten Uien Appelen Perziken/Nect Citroenen Watermeloenen Druiven Peen Komkommers/Aug Peren Meloenen Kool Kropsla Andere sla Grapefruits Kiwi's Ananassen Pompoenen Bloemkool/Broccoli Aardbeien Overige

20 Tabel: Export verse groenten en fruit in Slovenië (in tonnen) Bron: Eurostat Totaal EU landen EU extra Azerbaijan Kroatië Servië Nederland Duitsland Oostenrijk Italië Ver. Koninkrijk Polen Montenegro Roemenië Bulgarije Hongarije Tsjechië Egypte Slowakije Samoa Spanje Oekraïne Ver Arab Em Litouwen Wit Rusland Frankrijk Denemarken België Overige Totaal volgens UN Comtrade: NA 20

21 Tabel: Export verse groenten en fruit in Slovenië (in tonnen) Bron: Eurostat Totaal Groenten Fruit Paprika/pepers Appelen Bananen Soft citrus Sinaasappelen Tomaten Citroenen Druiven Komkommers/Aug Peren Uien Perziken/Nect Kiwi's Grapefruits Bloemkool/Broccoli Peen Ananassen Mango's ed Avocado s Meloenen Aubergines Knoflook Watermeloenen Overige

22 Tabel: Import verse groenten en fruit in Kroatië (in tonnen) Bron: Eurostat Totaal EU landen EU extra Italië Spanje Slovenië Nederland Ecuador Griekenland Duitsland Macedonië Oostenrijk Turkije Servië Costa Rica België Azerbaijan Polen Hongarije Egypte Albanië China Tsjechië Guatemala Cyprus Colombia Argentinië Zuid Afrika Panama Overige

23 Tabel: Import verse groenten en fruit in Kroatië (in tonnen) Bron: Eurostat Totaal Groenten Fruit Bananen Sinaasappelen Uien (incl slalotten) Tomaten Perziken/Nectarines Citroenen Watermeloenen Wortelen en Rapen Paprika/pepers Appelen Peren Druiven Soft citrus Kool Komkommers/Aug Kropsla Grapefruits Bloemkool/Broccoli Ananas Pompoenen Bieten, knolselderij, ed Kiwi's Overige

24 Tabel: Export verse groenten en fruit in Kroatië (in tonnen) Bron: Eurostat Totaal EU landen EU extra Slovenië Azerbaijan Servië Tsjechië Oostenrijk Hongarije Italië Duitsland Slowakije Rusland Overige Tabel: Export verse groenten en fruit in Kroatië (in tonnen) Bron: Eurostat Totaal Groenten Fruit Soft citrus Appelen Tomaten Bananen Kool Watermeloenen Peen Sinaasappelen Citroenen Paprika/pepers Komkommers/Aug Uien (incl sjalotten) Pruimen Peren Overige

25 Tabel: Import verse groenten en fruit Servië (in tonnen) Bron: Serv. stat. bureau World EU-landen EU extra Griekenland Macedonië Ecuador Turkije Kroatië Italië Spanje Albanië Nederland Polen Costa Rica Bosnië/Herz Colombia Montenegro Zuid Afrika Argentinië Mexico Egypte Oostenrijk Iran China Slovenië België Rusland Cyprus Overige

26 Tabel: Import verse groenten en fruit Servië (in tonnen) Bron: Serv. stat. bureau Totaal Groenten Fruit Sinaasappels Bananen Soft citrus Tomaten Appels Watermeloenen Citroenen Kool Druiven Komkommers Uien Paprika's Grapefruit Kiwi s Perziken/nect peren Aardbeien Pompoenen Peen Bloemkool/broc Ananas Druiven Overige