Filosofie van Herstel. Jaap van der Stel Lector GGz Leiden

Transcriptie

1 Filosofie van Herstel Jaap van der Stel Lector GGz Leiden

2 Deel I GGz + geestelijke gezondheid

3 Uitgangssitua7e: crisis + dynamiek Geld Bezuinigingen zijn fors. Betekent snijden. Rendement Resultaten GGz zijn beperkt. Moet omhoog. Druk Alles moet sneller en harder. In minder Njd. Dwang en drang Moet minder. Dat kan ook. Ambulant Klinieken sluiten. GGz naar wijken, 1 e lijn en thuis.

4 Crisis + dynamiek (2) Systemisch Individu gerichte benadering minder centraal. Zelf doen Overheid: eigen kracht, empowerment, zelfmanagement en eigen regie. Cliënten Invloed neemt geleidelijk toe. Herstel Doelstellingen van de zorg en aard daarvan verschuiven. Medewerkers Zijn of worden onzeker over baan en idennteit.

5 Opgave: voorkómen erns7ge psychische aandoeningen Kennis Geleidelijk meer kennis over achtergronden ontstaan. Inzicht Aantal louter genensche aandoeningen beperkt. Meestal combinane genensche kenmerken en invloed omgeving en gedrag => epigenensch. Impliceert: aangrijpingspunten om ontstaan te hinderen. Voorbeelden Alzheimer: incidenne kan (in beginsel) met 50 % worden teruggedrongen (Congres neurologie, Parijs, 2011). Schizofrenie: incidenne kan (in beginsel) met 30 % worden teruggedrongen (A.S. Brown, 2011).

6 Opgave: voorkómen chroniciteit Nu Mensen met psychische problemen komen (te) laat in beeld. Doen zelf ook laat een beroep op de zorg. Worden daar ook min of meer van afgehouden. Resultaten boeken Hoe verbetering? Problemen aanpakken: o FixaNe psychiatrie (DSM) op eindstadia. o o o Mist: focus op ontwikkeling + stadia. Diagnose: beperkt van nut voor handelingsplan. SNgma s binnen en buiten de GGz. Te doen: eerder signaleren + eerder handelen + voorkomen terugval + innovane: e- health + groter bereik + zelfregulane.

7 Opgave: bevorderen herstel Ontwikkeling Aandacht voor herstel + herstelondersteunende zorg. Vragen Zijn de begrippen duidelijk? Bedoelt iedereen hetzelfde? Is er iets nieuws of oude wijn in nieuwe zakken? Is het gekoppeld aan chroniciteit of een nazorgfase? Verschil tussen behandelen en herstelondersteuning? Wie bepaalt wanneer iemand is hersteld? Wat is hierbij betekenis van ervaringsdeskundigheid. Tendens Herstel wordt centrale begrip van de GGz. Staat centraal vanaf allereerste begin hulp.

8 Wat is herstel? Typen herstel Onderscheid in vier typen: 1. Klinisch herstel Behandeling gericht op reducne / remissie van symptomen, - zo mogelijk genezing. 2. FuncNoneel herstel Verbeteren van funcnoneren in bio- psycho- sociaal- cultureel opzicht. 3. Maatschappelijk herstel Werken aan posineverbetering in sociaal en cultureel opzicht. Bestrijden sngma s. 4. Persoonlijk herstel Persoon gaat aan de slag om zichzelf / situane te veranderen (idennteit, waarden, doelen, hoop, zingeving). Hypothese Persoonlijk herstel: motor van andere typen herstel.

9 Focus op persoonlijk herstel Persoonlijk herstel gezien als motor van andere typen van herstel.

10 Hersteltaken Visie Slade (2009) Vier hersteltaken 1. Ontwikkelen van een posineve idennteit. 2. Framen van de psychische aandoening. o Inkaderen: psychische aandoening is slechts een aspect van het zelf. o Ruimte: aandacht voor andere persoonskenmerken of aspecten van het leven. 3. Zelf managen van de aandoening en haar gevolgen. 4. Ontwikkelen van posinef gewaardeerde sociale rollen. Vereisten Aangaan, onderhouden, verder ontwikkelen van sociale relanes. Mensen zijn bij uitstek sociale wezens => idennteit is mede aiankelijk van plaats in de wereld / percepne door anderen.

11 PuOen uit drie kennisbronnen Betekenis van ervaringskennis + rol ervaringsdeskundigheid nog discussiepunt.

12 Deel II Filosofie van Herstel

13 Opgave: theorie & filosofie van herstel verder ontwikkelen Risico Geen vernieuwing door gijzeling discussie over herstel door in GGz al beschikbare kennis en tradines. Noodzaak Exacte definines, goed onderbouwde concepten, markeren van verschillen tussen oud en nieuw. Nieuwe vragen stellen en/of oude thema s weer opdiepen. Voorbeelden oud en nieuw: o Wat verstaan we onder het zelf + agency + zelfregulane? o o o Wat verstaan we onder kennis, ervaring en ervaringsdeskundigheid? Wat is normaal, niet normaal wie bepaalt dat? Rol van de samenleving en cultuur + kun je in je eentje herstellen? Maak vooral ook gebruik van kennis buiten GGz- domein.

14 Opgave: focus op iden7teit, mo7va7e en zelfregula7e MoNvaNe Herstel impliceert realisane menselijke behoeken: Betrek: behoeke aan competenne, sociale verbondenheid, autonomie. RealisaNe daarvan verhoogt relaneve autonomie. Verschuiving van geen monvane => externe regulane => vormen van interne regulane => intrinsieke monvane. Context gericht op autonome zelfregulane helpt het herstel. Lees: ZelfdeterminaNe- theorie van Deci & Ryan. IdenNteit Herstel is ontwikkeling (posineve) idennteit(en). Benut de uitgebreide literatuur over determinanten en mechanismen van idennteit en idennteitsontwikkeling Lees: Handbook of Self and IdenNty (Guilford, 2012).

15 Iden7teit & Het zelf RelaNveren idennteit als psychisch gestoord en rol als panënt veronderstelt verruimen NjdsperspecNef.

16 Iden7teit, mo7va7e, zelfregula7e (2) ZelfregulaNe Herstel betrek wegnemen tekorten in zelfregulane / werken aan hoger niveau. Betrek Zichzelf (eigen emones, cognines, monvanes en gedrag) beter kunnen reguleren. ZelfregulaNe valt samen met execuneve funcnes. Hierdoor: (met anderen) steeds complexere doelen bereiken. o Ontwikkeling zelfregulane verloopt via stadia / niveau s. o Per niveau: hogere mentale, sociale, culturele capaciteiten => maximalisane welzijn + persoonlijke doelen. ExecuNef funcnoneren is kwetsbaar voor verstoringen. Lees: R.A. Barkley (2012) over evolune en ontwikkeling van execuneve funcnes.

17 Determinanten persoonlijk herstel Buiten domein GGz is veel kennis beschikbaar die numg is voor herstel.

18 Opgave: focus op aspecifieke factoren Al oude wijsheid Aspecifieke factoren (bijv. uiten empathie) van behandeling minstens zo belangrijk als de intervenne: Afstemming op de kenmerken van de cliënt. Kwaliteit van de therapeunsche relane / interacnes. Negeren van deze aspecten werkt averechts / schadelijk. Lees: meta- analyses van APA (psychologen): Norcross (2010). Betekenis Cruciaal bij ondersteuning (persoonlijk) herstel: Zeker als al veel neganeve ervaringen + afwijzingen + trauma s. Kan context scheppen voor kantelingen: hoop, eigen ininanef, zichzelf hervinden. Sluit aan bij op mindfulness gebaseerde behandelingen.

19 Resultaat hulp in GGz Louter door uitvoering intervennes is resultaat hulp beperkt.

20 Mindfulness: basisprincipes Mindfulness: aandachng, nieuwsgierig aanwezig zijn, accepteren wat is en emononele betrokkenheid. Schept context voor zelfregulane.

21 Opgave: ontwikkel cliënten + GGz- werkers + leidinggevenden Noodzaak Idee dat alleen cliënten moeten veranderen klopt niet + getuigt van weinig zelfreflecne + misplaatste superioriteit. Wie verandert? Inzichten over idennteit + monvane + zelfregulane + aspecifieke factoren + mindfulness zinvol voor: Cliënten: als hulpmiddelen bij herstel. GGz- werkers: voor ontwikkelen nieuwe idennteit, andere rollen, nieuwe houdingen en vaardigheden. Leidinggevenden: voor authennek, responsief, moedig leiderschap. Bovendien Adequate context voor herstel geldt niet alleen voor de praknjk. Ook vereist v.w.b. cultuur en structuur van de GGz- organisanes.

22 Mindfulness: focus op rela7es Relevant voor alle betrokkenen in en om de GGz.

23 Opgave: focus op waarden Moderne Njd Sterk gefixeerd op het individu. Gemeenschap / samenleving niet meer dan omgeving. Fundamentele vragen Waarom doen we aan zorgverlening? Wat maakt geestelijke gezondheidszorg zo belangrijk? Waarom is leven zonder welzijn vaak beperkender dan leven met ziekte / beperking? Waarop baseren we onze diepste moneven tot handelen? Pupen we waarden uit onszelf, uit de gemeenschap, of anderszins? Betekenis voor herstel Expliciet maken van (bron van) morele waarden helpt bij zelierstel en het ondersteunen van herstel.

24 Focus op waarden (Taylor, 1989) ReflecNe op, onderzoek naar, debat over waarden noodzakelijk. Maak expliciet wat zo lang impliciet is gebleven.

25 Het wordt wel ingewikkelder