Nota Waarderen, Activeren en Afschrijven 2010

Transcriptie

1 Nota Waarderen, Activeren en Afschrijven 2010 Gedeputeerde Staten, 10 november 2009

2

3 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding Wat willen wij bereiken? Wat hebben we ervoor nodig? Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Welke beleidsregels hanteren we Beleidsvoorstel Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Wat gaat het kosten? Wat levert het op?...17 Bijlage 1 Afschrijvingstabel...19 Bijlage 2 Relevante artikelen Besluit Begroting en Verantwoording...21

4

5 1 Inleiding In deze nota Waarderen, Activeren en Afschrijven 2010 wordt het beleid vastgelegd met betrekking tot de waardering, activering, afschrijving en de rentetoerekening van alle vaste activa. De voorgaande nota s Afschrijvingsbeleid voor de investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut (de infrastructuur) (PS 15 december 2004), Afschrijvingsbeleid voor de investeringen in bedrijfsmiddelen van Provinciale Waterstaat (PS 11 oktober 2005) en nota Waardering en Afschrijving overige vaste activa (PS 11 oktober 2005) worden in voorliggende nota samengevoegd. De reden van samenvoeging is het formuleren van eenduidig afschrijvingsbeleid, overlapping in de voorgaande nota s weghalen en een consistente gedragslijn creëren. Deze nota legt het afschrijvingsbeleid voor alle vaste activa vast. Verder gaan wij in op de waardering en het wel of niet toerekenen van rente. De nota afschrijvingen Bouwurk is op 16 november 2008 door u vastgesteld. Aangezien die een projectgebonden nota is zal deze pas weer worden herzien als hiertoe aanleiding is. Geheel in de stijl van de vorige nota s is deze nota opgebouwd vanuit de drie w-vragen: In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de vraag Wat willen we bereiken het doel van de nota, het completeren van het afschrijvingsbeleid op vaste activa en het vastleggen van het beleid over de waardering en over de rentetoerekening. In hoofdstuk 3 wordt een antwoord gegeven op de vraag Wat moeten wij doen om dat te bereiken. Ingegaan wordt op de afschrijvingstermijnen en afschrijvingsmethode. Verder werken we de waardering en de rentetoerekening verder uit. In hoofdstuk 4 wordt een antwoord gegeven op de vraag Wat gaat het kosten. 5

6 2 Wat willen wij bereiken? Het doel is het vastleggen van heldere regels over waarderen, activeren en afschrijven. Drie aspecten zijn hierbij van belang: Het eerste heeft betrekking op de Financiële verordening Hierin is opgenomen dat Gedeputeerde Staten tenminste eenmaal in de vier jaar een (bijgestelde) nota afschrijvingsbeleid herijkt. Het tweede aspect gaat over het vaststellen van de functionele levensduur van de verschillende objecten. Voor de bepaling van de technische en functionele levensduur is gebruik gemaakt van het rapport Van praktijk naar beleid (2002) samengesteld door DHV in nauwe samenwerking met de provincie naast de evaluatie van de provincie zelf. Op basis daarvan worden de afschrijvingstermijnen voorgesteld. Het derde aspect tenslotte heeft betrekking op het Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten (BBV). De betrokken artikelen zijn opgenomen in bijlage 1. Het afwegen van deze aspecten en het voorgestelde beleid hierop, wordt in het volgende hoofdstuk beschreven. 6

7 3 Wat hebben we ervoor nodig? Het doel van deze nota is het beleid vast te leggen met betrekking tot de waardering, activering, afschrijving en de rentetoerekening van alle vaste activa. Uitgaande van de opbouw van de balans, gaan we in deze nota in op de volgende vaste activa: Immateriële vaste activa ( 3.1) Materiële vaste activa ( 3.2) - Investeringen met een economisch nut ( 3.2.1) - Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut ( 3.2.2) Financiële vaste activa ( 3.3) Deze indeling is conform het BBV. In paragraaf 3.4 wordt ingegaan op de gehanteerde beleidsregels. 3.1 Immateriële vaste activa Onder immateriële vaste activa wordt verstaan: De kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen en het saldo van agio/disagio en de kosten van onderzoek en ontwikkeling (BBV, art. 34). De opsomming van de betreffende artikelen van het BBV is opgenomen in bijlage 1. Aan het activeren van kosten van onderzoek en ontwikkeling zijn voorwaarden verbonden (BBV, artikel 60). Deze voorwaarden gaan kortweg over: het voornemen bestaat het actief te gebruiken of te verkopen; de technische uitvoerbaarheid om het actief te voltooien vaststaat; het actief in de toekomst economisch of maatschappelijk nut zal genereren en; de uitgaven die aan het actief zijn toe te rekenen betrouwbaar kunnen worden vastgesteld. 3.2 Materiële vaste activa Hieronder treffen we in het algemeen de meeste investeringen van een provincie aan, zoals kapitaaluitgaven in verband met de bouw, aankoop, verbouw en/of verbetering van gebouwen, investeringen in infrastructuur en inventaris. Het betreft hier kapitaaluitgaven waar tegenover een actief staat met een nut dat zich uitstrijkt over meerdere jaren. Zoals hiervoor reeds aangegeven, wordt in het BBV (artikel 35) een tweedeling gemaakt die voor de verdere behandeling van het actief essentieel is. De tweedeling is: Investeringen met een economisch nut Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut Investeringen met een economisch nut Materiële vaste activa met een economisch nut betreffen investeringen die verhandelbaar zijn en/of nut afwerpen om middelen te genereren. Voorbeelden van investeringen met een economisch nut zijn gebouwen, bedrijfsmiddelen zoals vervoersmiddelen, inventaris en machines etc. 7

8 3.2.2 Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut Materiële vaste activa met een maatschappelijk nut betreffen activa die geen economisch, maar uitsluitend een duidelijk maatschappelijk nut hebben. Deze activa genereren geen middelen en er is geen markt voor. Voorbeelden van investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut zijn de infrastructurele investeringen die in de provincie worden gedaan. In het BBV is geregeld, dat afschrijven op investeringen met een maatschappelijk nut toegestaan is. In de toelichting hierop is aangegeven om hier terughoudend mee om te gaan en als afschrijven wel plaatsvindt een zo kort mogelijke termijn in acht te nemen. Bij deze afweging speelt de beperking in de mogelijkheden tot investeren een belangrijke rol. De artikelen in het BBV die betrekking hebben op het afschrijven staan in bijlage Financiële vaste activa Hieronder wordt verstaan: Kapitaalverstrekking aan deelnemingen, gemeenschappelijke regelingen en overige verbonden partijen Overige langlopende leningen u/g Bijdragen aan activa in eigendom van derden Volgens artikel 61 van het BBV kunnen bijdragen in activa in eigendom van derden worden geactiveerd indien: a. er sprake is van een investering door een derde; b. de investering bijdraagt aan een publieke taak; c. de derde zich heeft verplicht tot het daadwerkelijk investeren, op een wijze zoals is overeengekomen; d. de bijdrage kan worden teruggevorderd, indien de derde in gebreke blijft of de provincie anders recht kan doen gelden op de activa die samenhangen met de investering. 3.4 Welke beleidsregels hanteren we In artikel 63 van het BBV wordt ingegaan op de waardering van de activa. Ons beleid is erop gericht om de waardering van de activa op de balans in overeenstemming met het BBV op te nemen. In de volgende paragrafen worden de rentetoerekening, bouwrente, afschrijvingsmethode en afschrijvingstermijnen besproken Rentetoerekening en afschrijvingsmethode Op 18 maart 2009 is de notitie Begrotingsregels - Als geld telt door u vastgesteld. Uitgangspunten van deze notitie zijn transparante planning en control documenten en heldere financiële spelregels. Een van de hoofdlijnen van de Begrotingsregels betreft vereenvoudiging van de toerekening van rentekosten. Onze provincie werkt met het systeem van totaalfinanciering. Dit betekent bijvoorbeeld dat er geen directe relatie bestaat tussen specifieke investeringsprojecten en de daarvoor werkelijk aangetrokken financieringsmiddelen. De provincie voorziet met eigen 8

9 middelen en/of aangetrokken geldleningen in de totale behoefte aan financiering. Deze inzet van financieringsmiddelen brengt rentelasten of -baten met zich mee. Het is/was bij de provincie gebruikelijk dat gewerkt wordt met administratieve renteposten. Dit betreft vooral de toegerekende rente over activa, bespaarde rente over de reserves en bouwrente over onderhanden investeringen. De verwerking van de rentekosten in de begroting en de jaarrekening is daarbij complex. Het is bedoeld om de financieringskosten van transacties en gebeurtenissen toe te rekenen aan de provinciale programma s en investeringen. Deze complexe toerekeningmethode van de rente genereert geen duidelijke meerwaarde en komt de inzichtelijkheid van de begroting en jaarrekening niet ten goede. Daarom wordt voorgesteld de rentelasten en rentebaten buiten de inhoudelijke programma s houden. De werkelijk te betalen en te ontvangen rente worden dan begroot bij programma 10 Algemene dekkingsmiddelen. Rentelasten en -baten worden niet doorbelast, ook niet aan al opgeleverde investeringswerken. Het niet meer doorbelasten van rentelasten en -baten heeft geen budgettaire gevolgen. Rentetoerekening aan reserves, voorzieningen en overlopende passiva vindt slechts plaats waarbij dat door derden verplicht is gesteld. Het doen van investeringen en daarmee het gebruik van geldmiddelen blijft een effect hebben op de rente. Er moet immers geleend worden of er is sprake van minder renteopbrengsten op beleggingen. Dat betekent dat bij investeringsvoorstellen met rentelasten rekening moet worden gehouden en dat hiervoor dekkingsmiddelen moeten worden opgenomen in programma 10 Algemene dekkingsmiddelen. Zolang een investering nog niet is opgeleverd, wordt momenteel jaarlijks bouwrente aan de boekwaarde van de investering toegerekend. De bouwrente verhoogt de investering en wordt na oplevering van de investering afgeschreven. Deze fictieve renteboeking levert in het desbetreffende jaar een incidentele bate op welke wordt toegevoegd aan het financieel kader. In de jaren na oplevering wordt de afschrijving van de bouwrente gedurende de looptijd van de investering structureel ten laste gebracht van het financieel kader. Op lange termijn is het fenomeen bouwrente budgettair neutraal. Wij stellen voor om met ingang van het begrotingsjaar 2010 het toerekenen van bouwrente aan nieuwe investeringsprojecten af te schaffen. Nieuwe investeringsprojecten zijn werken die vanaf het jaar 2010 in de Begroting worden opgenomen. Voor de onderhanden werken blijft de bouwrente bestaan, aangezien afschaffing een te groot beslag op het financieel kader van de komende jaren zal leggen. Voor het afschrijven op activa worden in het huidige beleid verschillende afschrijvingsmethoden gehanteerd, te weten afschrijven op basis van annuïteiten en e afschrijving. Het niet meer toerekenen van de interne rente heeft als gevolg dat de methode van annuïteit niet meer toepasbaar is. Het voorstel om interne rentetoerekening af te schaffen heeft tot gevolg dat wij over zullen gaan tot één afschrijvingsmethodiek, afschrijven. Omdat dit een stelselwijziging betreft, zullen activa die nu afschrijven op basis van annuïteit moeten worden omgezet in e afschrijving. Het verschil tussen huidige boekwaarde en boekwaarde als ware vanaf dag 1 afgeschreven zal als versnelde eenmalige afschrijving moeten worden opgenomen. In het volgende hoofdstuk zullen we de financiële consequenties van deze stelselwijziging verder uitwerken Bouwrente In paragraaf 3.1 is aangegeven dat wij met ingang van nieuwe projecten van de Begroting 2010 willen stoppen met het toerekenen van bouwrente aan investeringsprojecten. Hieronder volgt de werkwijze voor die projecten waaraan nog bouwrente toegerekend wordt. 9

10 De uitgaven, die in de verschillende fasen van totstandkoming van een investeringsproject worden gedaan leggen in die periode beslag op liquide middelen. Het beslag op liquide middelen veroorzaakt rentelasten. Om deze rentelasten te dekken wordt rente aan het investeringsproject toegerekend. In artikel 63, lid 3 van het BBV is opgenomen, dat deze rente aan een investering kan worden toegerekend. Deze rentelast dekt in de begroting de rentelast voor het lenen van de liquide middelen of het gemis aan rentebaten, wanneer we over eigen liquide middelen beschikken. Wij noemen deze rente bouwrente. Het duidelijk markeren van de periode, waarin bouwrente aan een investeringsproject wordt toegerekend, is van belang om de omvang van de bouwrente te kunnen beheersen. Een investeringsproject kent een planvoorbereidingsfase, een concrete voorbereidingsfase en een uitvoeringsfase. De periode van de bouwrente begint bij de start van de concrete voorbereidingsfase van het project. De bouwrente wordt toegeschreven naar rato van de lasten verminderd met de inkomsten van de voorbereiding en uitvoering. De uitgaven in de planfase van het project worden niet altijd geactiveerd. Wanneer deze lasten worden geactiveerd wordt bouwrente pas toegerekend aan de lasten van de planfase vanaf het moment, dat de concrete voorbereidingsfase begint. Wij doen dit om de lasten voor de bouwrente niet te veel te laten oplopen. De periode van de bouwrente eindigt op het einde van het jaar, waarin de investering in gebruik wordt genomen. Aan investeringen in bedrijfsmiddelen wordt geen bouwrente toegerekend, wanneer deze in hetzelfde jaar gebruik worden genomen als waarin alle lasten worden verantwoord. Voorgesteld wordt om met een vast rentepercentage van 4,5% te werken aangezien hiermee in de Begroting rekening is gehouden en er geen effecten op het financieel kader gaan ontstaan vanwege een ander rentepercentage. In de Begroting wordt jaarlijks het rentepercentage opgenomen Afschrijvingstermijn Herziening van het afschrijvingsbeleid richt zich voornamelijk op het vaststellen van de functionele levensduur van verschillende investeringsobjecten. Voor de bepaling van de technische en functionele levensduur van infrastructurele objecten is bij de formulering van het huidige beleid destijds gebruik gemaakt van het rapport Van Praktijk naar Beleid (2002), samengesteld door DHV in nauwe samenwerking met de provincie. De keuzes die destijds gemaakt zijn, hetzij volgen van het Rapport dan wel afwijken dienen als basis voor de evaluatie die binnen de provincie heeft plaatsgevonden. In het volgende hoofdstuk wordt een voorstel tot aanpassing van de afschrijvingstermijnen voor sommige investeringsobjecten nader uitgewerkt. In het Coalitieakkoord is aangegeven om te onderzoeken of de afschrijvingstermijnen kunnen worden opgerekt. Voor investeringen in activa met een economisch nut is dit niet aan de orde. Hier wordt reeds afgeschreven op basis van verwachte toekomstige gebruiksduur. Indien je de afschrijvingstermijnen oprekt, kun je bij vroegtijdige vervanging ineens voor éénmalige afschrijving van boekwaarden komen te staan. Dit is niet wenselijk en binnen het raamwerk van het BBV ook niet mogelijk. De enige vrijheid die wordt geboden betreft investeringen in openbare ruimte met een maatschappelijk nut. Toetsing van afschrijvingstermijnen met andere provincies lopen enkel op onderdelen uiteen. Bij de herijking heeft er een evaluatie van de afgelopen 4 jaar plaatsgevonden. Hieruit is naar voren gekomen dat op onderdelen beter aangesloten kan worden bij de technische levensduur van de betreffende infrastructurele projecten. Een voorstel hiervoor is opgenomen in het volgende hoofdstuk. 10

11 3.4.4 Waardering van de activa In artikel 63 van het BBV is geregeld hoe de waardering van activa plaatsvindt. De waardering vindt plaats op basis van de verkrijgingsprijs of vervaardigingsprijs. De waarde van het actief wordt onder de vaste activa op de balans opgenomen. Bijdragen van derden voor investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut kunnen op de waarde van het actief in mindering worden gebracht. In het geval dat de bijdrage van derden hoger is dan de uitgaven voor de investering dan wordt de bijdrage van derden als voorziening op de balans verwerkt. Het is ook mogelijk, dat een reserve wordt ingezet voor de dekking van een deel van de lasten van het actief. Indien sprake is van een project, dat als investering in de openbare ruimte met maatschappelijk nut wordt aangemerkt, wordt deze reserve als vervroegde afschrijving aangemerkt in het jaar dat de bijdrage vanuit de reserve in de Begroting is opgenomen. De bijdrage vanuit de reserve kan nooit hoger zijn dan de uitgaven voor de investering, in het geval dat hiervan sprake is zal de bijdrage uit de reserve in een later jaar plaats gaan vinden. Het BBV kent geen restwaarde, alleen verkrijgingsprijs of vervaardigingsprijs (artikel 63, lid 1). Bij de vervanging van auto s bestaat de verkrijgingsprijs uit de bruto aanschafprijs. Deze prijs komt overeen met de inkoopprijs en de bijkomende kosten (artikel 63, lid 2). Dat het BBV het principe restwaarde niet kent, betekent niet dat het principe niet toegepast mag worden. De provincie Fryslân hanteert het begrip restwaarde binnen het algemeen kader van reëel en stelselmatig afschrijven. Indien er sprake is van inruil, wordt de inruilwaarde verrekend met de restant boekwaarde van het actief op moment van inruil. Indien er een positief saldo resteert, wordt dit als boekwinst ineens ten gunste van het resultaat gebracht. Een boekverlies ineens als last. De verwerking van de investeringen op de balans wordt door ons in overleg met de externe accountant vastgelegd. In Deel 13 vraag 5 van de rubriek Vragen en Antwoorden van de Commissie BBV heeft de Commissie het volgende antwoord gegeven op de vraag wanneer de periode van rente en afschrijving moet beginnen. Het antwoordt luidt: Afschrijven hangt samen met ingebruikname van het actief. Zolang een actief nog in de fase is van onderhanden investeringsproject wordt er niet op afgeschreven. In de 212- verordening legt de gemeente (NB: voor de provincie is dit de financiële verordening ex artikel 216 van de provinciewet) vast of de afschrijvingstermijn start in het jaar van oplevering van het actief of in het eerstvolgende jaar na het jaar van oplevering. Wij kiezen voor de datum van 1 januari na het jaar van oplevering. De andere keuze is de datum van oplevering. Wij hebben hiervoor drie redenen. Ten eerste is het voor het begroten gemakkelijker dan te werken met de datum van opleveren. De administratieve last is ook minder. Ten laatste geldt als argument, dat we tot nu toe bij de ramingen van de grote projecten en voor Bouwurk zijn uitgegaan van 1 januari van het jaar na oplevering. Vervroegen van de aanvang van de afschrijving heeft belangrijke budgettaire consequenties. Het enige nadeel is, dat de bouwrente hoger wordt dan bij eindigen op het moment van opleveren. Omdat de bouwrente wordt afgeschreven over het aantal jaren, dat voor het actief geldt, zijn de budgettaire gevolgen hiervan beperkt. Voor ons wegen de voordelen bij het beginnen op 1 januari na oplevering zwaarder dan het nadeel van de iets hogere bouwrente. De afschrijving begint te lopen vanaf 1 januari van het jaar na oplevering van de investering. 11

12 4 Beleidsvoorstel Onderstaand wordt per type activa het beleidsvoorstel weergegeven. 4.1 Immateriële vaste activa Per 31 december 2008 had de provincie geen immateriële vaste activa. Het beleid is om immateriële vaste activa niet te activeren. Indien zich de noodzaak voordoet om dit toch te doen dient over een dergelijk voornemen door Provinciale Staten een besluit te worden genomen, waarin ingegaan wordt op de wijze van waardering, activering en afschrijving. 4.2 Materiële vaste activa Hierna worden de materiële vaste activa in 2 paragrafen uitgewerkt Investeringen met een economisch nut De afschrijvingstermijn voor activa met een economisch nut dient zo goed mogelijk aan te sluiten op de feitelijke waardedaling. Bij deze waardedaling houden wij rekening met de technische- en/of economische levensduur en wel de kortste van beide. Mocht de technische dan wel economische levensduur niet te bepalen zijn, dan dient te worden afgeschreven over de periode waarover de betreffende investering gebruikt wordt. Investeringen < Het vingerende beleid is dat bedrijfsmiddelen met een aanschafwaarde van minder dan niet worden geactiveerd. Overwogen is om de drempel hoger te leggen om hiermee de administratieve lasten te verminderen. Omdat volgens het BBV bedrijfsmiddelen moeten worden geactiveerd en een registratie van duurderde bedrijfsmiddelen moet plaatsvinden vanwege het beheer ervan, is hiervan afgezien. Indien investeringen < een samenhangend geheel vormen, dienen deze wel geactiveerd te worden als het geheel de overstijgt. Kunstvoorwerpen met een cultuurhistorische waarde Volgens het BBV mogen kunstvoorwerpen met een cultuurhistorische waarde niet worden geactiveerd. Zoals in de voorgaande nota al is aangegeven continueren wij het huidige beleid in deze voor de collectie Knecht-Drent. Software Over software is vanuit BBV in mei 2007 een notitie verschenen met dwingende jurisprudentie en aanbevelingen. Software dient te worden geactiveerd onder de noemer materiële vaste activa. Implementatiekosten van nieuwe hard- en/of software kunnen worden geactiveerd, ze vallen onder de bijkomende kosten die op grond van artikel 63 BBV lid 2 als onderdeel van de verkrijgingsprijs worden gezien. De implementatie is noodzakelijk om het actief in gebruik te kunnen nemen, de kosten daarvoor kunnen zowel de kosten van externen als de kosten van eigen werknemers betreffen. Met betrekking tot de (externe) opleidingskosten die de provincie maakt om haar eigen medewerkers vertrouwd te maken met de nieuwe software geldt dat deze net als andere opleidingskosten als last worden verwerkt. In tegenstelling tot de implementatiekosten 12

13 zijn de externe opleidingskosten niet nodig om de soft- of hardware zelf gebruiksklaar te krijgen. Software (als afzonderlijk actief) valt onder de materiële vaste activa als bedoeld in artikel 35 BBV, lid 1 (investeringen met een economisch nut). Ook de gebruiksrechten op software voor onbepaalde duur die ineens in rekening worden gebracht vallen onder de materiële vaste activa als bedoeld artikel 35 BBV, eerste lid. In tegenstelling tot het huidige beleid waarin gewerkt wordt met diverse klassen met betrekking tot afschrijvingsperioden, stellen wij voor een richtinggevende afschrijvingstabel te gebruiken voor alle activa (zie bijlage 1). Hierbij worden de afschrijvingstermijnen niet aangepast Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut Bij de herijking heeft er een evaluatie van de afgelopen 4 jaar plaatsgevonden. Hieruit is naar voren gekomen dat op onderdelen beter aangesloten kan worden bij de technische levensduur van de betreffende infrastructurele projecten. Het gevolg hiervan is dat afschrijvingstermijnen opgerekt kunnen worden. In navolgende tabel zal een en ander gevisualiseerd worden: Toelichting Objecten Termijn Methode Termijn Methode Huidig Huidig Voorstel Voorstel Weginfrastructuur - wegmeubilair (als onderdeel 15 annuïtair 15 van een project) - halteplaatsen - verkeersregelinstallaties annuïtair annuïtair wegen/verharding (reguliere 15 annuïtair 30 en kleine projecten) - oude WUW-projecten 25 annuïtair 30 - majeure wegenprojecten Natte infrastructuur - oeververdediging - bodem (verruiming) afstandsbediening 25 annuïtair 25 - vaarwegmeubilair beweegbare bruggen - vaste bruggen - sluizen - aquaducten Weginfrastructuur In het huidige beleid worden wegen/verharding afgeschreven in 15 jaar. De afweging die destijds gemaakt is, was puur van financiële aard. Door het wegvallen van de mogelijkheid om op basis van annuïteit af te schrijven en het feit dat het volledig sluitend financieel systeem voor de regulier en kleine projecten is losgelaten, Stellen wij voor aansluiting te zoeken bij de technische levensduur van wegen/verharding. In de praktijk is duidelijk geworden dat wegen/verhardingen niet tot niet snel vervangen worden. Een levensduur van 30 jaar is heel gewoon bij vigerend onderhoudsniveau conform vastgestelde onderhoudsbeleidskaders. Wij stellen dan ook voor om, in navolging van het Rapport Van praktijk naar beleid te kiezen voor een afschrijvingstermijn van 30 jaar voor de wegen/verhardingen van regulier en kleine projecten. 13

14 Voor de oude WUW-projecten is binnen het huidige beleid geregeld deze te laten aflopen volgens de toen geldende methode, 25 jaar annuïtair. Nu is aangegeven dat wordt overgegaan op afschrijven, willen wij tevens voorstellen afschrijvingstermijnen voor de WUW-projecten op te rekken naar 30 jaar, dit om consistentie met de wegen/verhardingen te bewaren. WUW-projecten zijn namelijk de voorloper van de huidige regulier en kleine projecten. Natte infrastructuur De objecten die behoren tot de natte infrastructuur zijn oeververdediging, bodem, bruggen (beweegbaar en vast), aquaducten en sluizen. Volgens het Rapport Van praktijk naar beleid is de functionele levensduur van oeververdediging en bodem jaar. Het huidige beleid is 20 jaar. Wij stellen voor om wederom voor 30 jaar te kiezen. Oeververdediging betreft hier de aanleg van nieuwe oevers bij de aanleg van nieuwe vaarwegenwerken. Vervanging en herstel van deze oevergedeelten na de technische levensduur (en die is afhankelijk van het type) vindt plaats ten laste van het onderhoud. Bij de duiding van de functionele leeftijd wordt er vanuit gegaan dat voor het verstrijken van de technische levensduur om beleidsredenen er al van vervanging sprake zou zijn. Kijkend naar het gegeven dat er zeer weinig nieuwe provinciale vaarwegen worden aangelegd is dat echter niet een realistisch uitgangspunt. Daar komt bij dat bijvoorbeeld stalen damwand bij eerder verwijderen voor verstrijken van de technische levensduur weer hergebruikt kan worden. Bij nieuwe werken / nieuwe vaarwegen of verbredingswerken zal de oeververdediging bestaan uit stortsteen (lange levensduur orde 50 jaar) of stalen damwand (lange levensduur orde 40 jaar). Houten damwand (levensduur orde 25 jaar) bij investeringswerken worden vrijwel niet (meer) geplaatst. Bodem is de investering voor het graven van een nieuw vaarwegprofiel of verbredingen binnen een bestaand profiel. Na de investering wordt het verwijderen van de weer ontstane aanslibbing binnen dat profiel gefinancierd ten laste van het vaarwegenonderhoud. Hier is dus niet sprake van een nieuwe investering na het verstrijken van de levensduur. Een afschrijvingstermijn van 30 jaar voor deze investeringen is daarmee goed te onderbouwen. De functionele levensduur van bruggen (beweegbaar en vast), aquaducten en sluizen zijn volgens het Rapport langer dan 30 jaar. Wij hebben er destijds voor gekozen over te gaan naar 40 jaar. De beleidsevaluatie die gedaan is, geeft als voorstel de afschrijvingstermijnen op te rekken naar 50 jaar. De groep kunstwerken valt uiteen in 2 soorten: a) kunstwerken zonder beweegbare onderdelen zoals vaste bruggen en aquaducten en b) kunstwerken met beweegbare onderdelen zoals de beweegbare bruggen en sluizen. Van de laatste groep worden de beweegbare onderdelen na het verstrijken van de levensduur vervangen ten laste van de onderhoudsmiddelen. Dit kan zijn een renovatie van het bewegingswerk of sluisdeuren na 40 jaar of slagbomen e.d. wanneer vervanging noodzakelijk is (bijvoorbeeld na een aanrijding). Deze vervangingen vinden plaats ten laste van de onderhoudsmiddelen. Het vaste deel van de kunstwerken wordt ontworpen voor een periode van 80 jaar. Een afschrijvingstermijn van 50 jaar is daarmee realistisch. Over de afstandsbediening van de beweegbare bruggen dient een opmerking gemaakt te worden. Van de ombouw naar afstandsbediening wordt de functionele levensduur van 14

15 de kabels, te weten 25 jaar aangehouden. Voor sommige onderdelen van de ombouw is de technische levensduur korter dan 25 jaar. Reparaties en vervangingen op onderdelen leggen geen groot beslag op middelen en kunnen daardoor opgevangen worden in de reguliere onderhoudsbudgetten. Gecombineerde projecten Het komt regelmatig voor dat een infrastructureel project bestaat uit een weg en een kunstwerk (brug/aquaduct e.d.). Voor deze investeringen willen wij aanvullend beleid voorstellen. Indien het project financieel goed te splitsen is, willen wij voorstellen de opgenomen afschrijvingstermijnen per onderdeel te hanteren. Bijvoorbeeld het weggedeelte 30 jaar afschrijven en het kunstwerk, zoals hiervoor voorgesteld, in 50 jaar. Indien het gecombineerde infrastructurele project niet te splitsen valt, stellen wij voor om met in achtneming van het voorzichtigheidsbeginsel het project in zijn geheel af te schrijven op de laagste termijn, in bovengenoemd voorbeeld betekent dit dus 30 jaar (weggedeelte). 4.3 Financiële vaste activa Kapitaalverstrekking aan deelnemingen We hebben momenteel aandelen in de volgende ondernemingen, te weten: NV NUON met een nominale waarde op de balans van NV Nederlandse Waterschapsbank met een nominale waarde op de balans van NV Bank Nederlandse Gemeenten met een nominale waarde op de balans van en NV Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij met een nominale waarde op de balans van NV Vitens met een nominale waarde op de balans van In 2009 is besloten tot het verkopen van de aandelen NUON na afsplitsing van het netwerkbedrijf Alliander. Wij hebben niet het voornemen om de aandelen in de andere ondernemingen te verkopen Overige langlopende leningen Uitgegeven geld (u/g) Wij stellen voor om het terughoudende beleid met betrekking tot het verstrekken van geldleningen te handhaven. De belangrijkste verstrekte geldleningen zijn: NV NUON Dit betreft een eeuwigdurende achtergestelde geldlening zonder aflossing met een rentevergoeding van 8%. Vanwege het hoge rentepercentage ten opzichte van de huidige rentevergoeding hebben wij geen voornemen om deze lening te laten aflossen. Gemeente Heerenveen Deze lening is door Provinciale Staten verstrekt in september 2004 voor een periode van 13 jaar in kader van de afwikkeling van het IBF. De lening kent een rentevergoeding van 1,73%. De aflossing vindt in beginsel aan het einde van de vastgelegde 13 jaar plaats. Verder is nog een aantal geldleningen verstrekt tot een bedrag van per 31 december Voor elke lening zijn de afspraken over rentevergoeding en aflossing vastgelegd. 15

16 4.3.3 Bijdragen aan activa in eigendom van derden In de geldende notitie afschrijvingsbeleid infrastructuur is beschreven dat het activeren van bijdragen aan activa in eigendom van derden enkel is uitgewerkt voor de spoorbruggen. In de voorliggende nota wordt voorgesteld deze mogelijkheid ook te bieden voor bijdragen aan activa in eigendom van derden in algemene zin conform het gestelde in de BBV mits de provinciale bijdrage groter is dan (voorkomen wildgroei en extra administratieve lasten). Het verzoek tot activeren wordt bij Provinciale Staten besluit bekrachtigd. Wij voeren een terughoudend beleid met betrekking tot het activeren van bijdragen in activa in eigendom van derden. Wanneer wij een bijdrage in een actief van een derde activeren, hanteren wij het afschrijvingsbeleid zoals dat door Provinciale Staten vastgesteld is. 16

17 5 Wat gaat het kosten? Wat levert het op? In deze nota worden de volgende voorstellen gedaan: - Afschaffen van de interne rentetoerekening waarmee tevens overgegaan wordt tot de afschrijvingsmethode. De hieruit voortvloeiende verplichte inhaalafschrijving bedraagt 5,4 miljoen. Dit bedrag is in 2009 reeds in de Begroting verwerkt en meegenomen in de 2 e Bestuursrapportage Oprekking van afschrijvingstermijnen bij infrastructurele werken, welke een dempend effect op de in de meerjarenbegroting opgenomen afschrijvingslasten zal hebben. Het effect hiervan wordt in onderstaande tabel per jaarschijf zichtbaar gemaakt. (bedragen x 1 miljoen) Mutatie in afschrijvingslasten -2,9-3,1-3,7-4,7-4,8-5,0-4,9-4,7-4,6-4,2-4,2 De mutatie in de afschrijvingslasten zal toegevoegd gaan worden aan het begrotingsaldo. Hiervoor is een begrotingswijziging bijgevoegd. Overigens zal het effect op de gehele afschrijvingsperiode neutraal zijn. Overig De afschrijvingslasten voor de investeringen zijn gebaseerd op prijsniveau van de investering op het moment van oplevering. Bij vervanging na afschrijving is sprake van prijsstijging. Bij vervanging zal ook sprake zijn van een wijziging in de aard van de investering. De algemene lijn is, dat binnen de bestaande budgetten de nieuwe omvang van de afschrijvingslasten worden gedekt. De in de Begroting opgenomen stelpost afschrijvingslasten wordt jaarlijks geïndexeerd conform de vastgestelde richtlijnen hiervoor. Mocht bij vervanging van bedrijfsmiddelen van of meer sprake zijn van een niet te dekken prijsstijging zal hiervoor een beroep gedaan worden op het begrotingsaldo. 17

18 18

19 Bijlage 1 Afschrijvingstabel Hierin vindt u een opsomming van diverse soorten vaste activa met hun afschrijvingstermijnen, gesplitst in activa met een economisch nut en activa in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut. De tabel is niet limitatief. Afschrijvingstabel behorende bij de nota Waarderen, Activeren en Afschrijven 2010, conform artikel 11 van de Financiële verordening provincie Fryslan In deze tabel zijn de afschrijvingstermijnen opgenomen naar soort van investering. Soort investering 1. Immateriële activa Maximale termijn volgens BBV: 5 jaar Jaren 1.1 Ontwikkelings- en onderzoekskosten Kosten sluiten geldleningen/disagio 5 Materiële activa Maximale termijn: niet wettelijk vastgesteld 2. Investeringen in materiële vaste activa met een economisch nut 2.1 Huisvesting en inrichting (Bouwurk) Casco Fundatie en begane vloer 48 Skelet (incl. betonvloeren) 48 Dichte gevel 48 Gevelopeningen 24 Overig bouwkundig Niet casco gebonden Flexibele binnenwanden 24 Vloerafwerking 12 Plafonds Installaties Grote componenten 24 Overig Data/telecom Data/telecom 6 Beveiliging Vaste inrichting Inrichting algemene ruimtes/vergaderruimtes Werkplekmeubilair Bureaustoel en overige werkplek 6 inrichting Bureau, ladenblok en kast 12 Meubilair en overige inrichting kamers bestuur Apparatuur Repro apparatuur Geluidmeetapparatuur Meetapparatuur Vastgoed en GEO Afstandmeters Automatisering Software / hardware Gebruiksrechten Implementatie- en opleidingskosten Voertuigen Veegauto's (machines) Vrachtauto's Bestelauto's 6 19

20 2.4.4 Overige bedrijfsauto s Tractoren Aanhangwagens Overige toebehoren Vaartuigen Aanhangmotoren speedboten Polyester speetboten van Inspectie Scheepvaart Kranen op (werk)vaartuigen Navigatie en communicatieapparatuur vaartuigen Generatoren op vaartuigen Motoren op conventionele vaartuigen Spudpalen en lieren op vaartuigen Conventionele vaartuigen, excl. Motoren, apparatuur en kranen e.d Materiaal buitendienst Maaimachines Bebakeningwagens Zoutstrooier Vorkheftruck Werkplaatsmachines/apparatuur (duurzaam) Sneeuwploeg Gladheidsbestrijdingsinstallaties Hogedrukreinigers GPS-ontvangers 3 3 Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut 3.1 Weginfrastructuur Wegmeubilair (als onderdeel van een project) Halteplaatsen Verkeersregelinstallaties Wegen/verharding (regulier en klein) (Oude) WUW-projecten Majeure wegenprojecten Natte infrastructuur Oeververdediging Bodem Afstandbediening Vaarwegmeubilair Beweegbare bruggen Vaste bruggen Sluizen Aquaducten 50 NB: Bovengenoemde opsomming is niet uitputtend. 20

21 Bijlage 2 Relevante artikelen Besluit Begroting en Verantwoording Artikelen BBV: Hoofdindeling van de balans Artikel 31 Op de balans worden de activa onderscheiden in vaste en vlottende activa, al naar gelang zij zijn bestemd om de uitoefening van de werkzaamheid van de provincie onderscheidenlijk gemeente al dan niet duurzaam te dienen. Artikel 32 Op de balans worden de passiva onderscheiden in vaste en vlottende passiva. Artikelen BBV: Vaste activa Artikel 33 Onder de vaste activa worden afzonderlijk opgenomen de immateriële, de materiële en de financiële vaste activa. Artikel 34 In de balans worden onder de immateriële vaste activa afzonderlijk opgenomen: a. kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen en het saldo van agio en disagio b. kosten van onderzoek en ontwikkeling voor een bepaald actief Artikel In de balans worden onder materiële vaste activa afzonderlijk opgenomen: a. investeringen met een economisch nut b. investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut 2. Van de materiële vaste activa wordt aangegeven welke in erfpacht zijn uitgegeven Artikel 36 In de balans worden onder de financiële vaste activa afzonderlijk opgenomen: a. kapitaalverstrekkingen aan: 1. deelnemingen 2. gemeenschappelijke regelingen 3. overige verbonden partijen b. leningen aan: 1. woningbouwcorporaties 2. deelnemingen 3. overige verbonden partijen c. overige langlopende leningen d. overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer e. bijdragen aan activa in eigendom van derden Artikelen BBV: Toelichting op de balans Artikel 51 In de toelichting op de balans wordt aangegeven volgens welke methoden de afschrijvingen worden berekend. Ook wordt aangegeven welke investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut worden geactiveerd, welke afschrijvingstermijn hiervoor wordt voorzien en welke reserves hiervoor naar verwachting beschikbaar zullen zijn. 21

22 Artikel In de toelichting op de balans worden onder de materiële vaste activa afzonderlijk opgenomen: a. gronden en terreinen b. woonruimten c. bedrijfsgebouwen d. grond-, weg- en waterbouwkundige werken e. vervoermiddelen f. machines, apparaten en installaties g. overige materiële vaste activa 2. In de toelichting op de balans wordt het verloop van de activa, als bedoeld in het eerste lid, gedurende het begrotingsjaar, in een sluitend overzicht weergegeven. Daaruit blijken, voor zover van toepassing: a. de boekwaarde aan het begin van het begrotingsjaar b. de investeringen of desinvesteringen c. de afschrijvingen d. bijdragen van derden direct gerelateerd aan een actief e. afwaardering wegens duurzame waardeverminderingen f. de boekwaarde aan het einde van het begrotingsjaar Artikelen BBV: Waarderen, Activeren en Afschrijven Artikel Alle investeringen met een economisch nut worden geactiveerd. 2. Investeringen hebben een economisch nut indien ze verhandelbaar zijn en/of indien ze kunnen bijdragen aan het genereren van middelen. 3. In afwijking van het eerste lid worden kunstvoorwerpen met een cultuurhistorische waarde niet geactiveerd. 4. Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut kunnen worden geactiveerd. Artikel 60 Kosten van onderzoek en ontwikkeling voor een bepaald actief kunnen worden geactiveerd indien: a. het voornemen bestaat het actief te gebruiken of te verkopen; b. de technische uitvoerbaarheid om het actief te voltooien vaststaat; c. het actief in de toekomst economisch of maatschappelijk nut zal genereren en; d. de uitgaven die aan het actief zijn toe te rekenen betrouwbaar kunnen worden vastgesteld. Artikel 61 Bijdragen aan activa in eigendom van derden kunnen worden geactiveerd indien: a. er sprake is van een investering door een derde; b. de investering bijdraagt aan de publieke taak; c. de derde zich heeft verplicht tot het daadwerkelijk investeren, op een wijze zoals is overeengekomen en; d. de bijdrage kan worden teruggevorderd, indien de derde in gebreke blijft of door de provincie onderscheidenlijk de gemeente anders recht kan doen gelden op de activa die samenhangen met de investering. Artikel Alle vaste activa worden voor het bedrag van de investering geactiveerd. 22

23 2. In afwijking van het eerste lid mogen bijdragen van derden die in directe relatie staan met een actief op de waardering hiervan in mindering worden gebracht. 3. In afwijking van het eerste lid mogen reserves in mindering worden gebracht op investeringen, als bedoeld in artikel 59, het vierde lid. Artikel Activa worden gewaardeerd op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. 2. De verkrijgingsprijs omvat de inkoopprijs en de bijkomende kosten. 3. De vervaardigingsprijs omvat de aanschaffingskosten van de gebruikte grond- en hulpstoffen en de overige kosten, welke rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. In de vervaardigingsprijs kunnen voorts worden opgenomen een redelijk deel van de indirecte kosten en de rente over het tijdvak dat aan de vervaardiging van het actief kan worden toegerekend; in dat geval vermeld de toelichting dat deze rente is geactiveerd. 4. Voor in erfpacht uitgegeven gronden geldt de uitgifteprijs van eerste uitgifte als verkrijgingsprijs. Gronden in eeuwigdurende erfpacht worden gewaardeerd tegen registratiewaarde. 5. Van activa waarvan de bestemming verandert, wordt de actuele waarde van de nieuwe bestemming in de toelichting van de balans opgenomen. 6. In afwijking van het eerste lid is waardering tegen actuele waarde toegestaan voor de activa van de Nazorgfondsen bedoeld in artikel van de Wet milieubeheer. 7. Passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde, met uitzondering van voorzieningen die tegen contante waarde zijn gewaardeerd. 8. Eventuele voorzieningen wegens oninbaarheid worden met de nominale waarde van leningen en vorderingen verrekend. Artikel De afschrijvingen geschieden onafhankelijk van het resultaat van het boekjaar. 2. Slechts om gegronde redenen mogen de afschrijvingen geschieden op andere grondslagen dan die welke in het voorafgaande begrotingsjaar zijn toegepast. De reden van de verandering wordt in de toelichting op de balans uiteengezet. Tevens wordt inzicht gegeven in haar betekenis voor de financiële positie en voor de baten en de lasten aan de hand van aangepaste cijfers voor het begrotingsjaar of voor het voorafgaande begrotingsjaar. 3. Op vaste activa met een beperkte gebruiksduur, waaronder begrepen de financiële vaste activa, bedoeld in artikel 36, onderdeel e, wordt jaarlijks afgeschreven volgens een stelsel dat is afgestemd op de verwachte toekomstige gebruiksduur. 4. In afwijking van het eerste en het derde lid kan er op de activa, bedoeld in artikel 59, vierde lid, extra worden afgeschreven. 5. In afwijking van het derde lid is de afschrijvingsduur voor de immateriële vaste activa, bedoeld in artikel 34 onder a, maximaal gelijk aan de looptijd van de lening. 6. In afwijking van het derde lid is de afschrijvingsduur voor de immateriële vaste activa, bedoeld in artikel 34 onder b, ten hoogste vijf jaar. Artikel Naar verwachting duurzame waardeverminderingen van vaste activa worden onafhankelijk van het resultaat van het boekjaar in aanmerking genomen. 2. Voorraden en deelnemingen worden tegen de marktwaarde gewaardeerd indien de marktwaarde lager is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. 3. Een actief dat buiten gebruik wordt gesteld wordt afgewaardeerd op het moment van buitengebruikstelling, indien de restwaarde lager is dan de boekwaarde. 23