Regionale leidraad Zorgcontinuïteit

Transcriptie

1 Reginale leidraad Zrgcntinuïteit Waarbrgen van zrg bij rampen in en rndm zrginstellingen in de Veiligheids en Gezndheidsregi Gelderland-Midden versie 2.0 nvember

2 Inhudspgave Pagina 1 Inleiding Delstelling Aanpak Leeswijzer 4 2 Calamiteit, ramp en crisis; de kaders Definities en kenmerken Verantwrdelijkheden zrginstelling Verantwrdelijkheden hulpdiensten en verheid Werkwijze hulpdiensten en verheid 15 3 Crisisrganisatie Crisismanagement van Zrginstellingen Crisisteam van Zrginstellingen Fasering Bereikbaarheid en alarmering 21 4 Cmmunicatie 23 5 Cntinuïteit van zrg Pririteren van zrg 25 6 Gevlgen van een ramp Zeven gevlgen Sluiting van (delen van) de lcatie Verplaatsen van cliënten Grt aanbd van cliënten Tekrt aan persneel Uitbraak infectieziekten Uitval nutsvrzieningen, apparatuur en ICT- middelen Lgistieke stagnatie 49 7 Implementatie leidraad zrgcntinuïteit 51 8 Gebruikte literatuur en brnnen 55 9 Afkrtingen 56 Bijlage 1 - GHOR4all 57 Bijlage 2 - Checklist Evacuatiemiddelen 59 Bijlage 3 - Checklist Nutsvrzieningen 60 versie 2.0 nvember

3 Vrwrd Vr u ligt de reginale leidraad zrgcntinuïteit van de Veiligheids en Gezndheidsregi Gelderland- Midden. Calamiteiten binnen zrginstellingen kmen helaas ng steeds vr. Een calamiteit kan een grte brand zijn, maar k uitval van nutsvrziening f grieppandemie. Ok tijdens calamiteiten met de zrg vr cliënten drgaan : ftewel de zrgcntinuïteit met geregeld zijn. In 2010 is dr de GHOR gestart met het prject zrgcntinuïteit een feit. Dit prject is er p gericht m het bewustzijn van incidentmanagement bij zrginstellingen te laten leven. Daarnaast heeft het als del m een netwerk p te buwen waarin de GHOR en de zrginstellingen elkaar weten te vinden, zwel in de vrbereidende fase als bij calamiteiten. Deze leidraad wrdt aangebden ter ndersteuning van het maken van plannen met betrekking tt zrgcntinuïteit. De zrginstellingen kunnen deze leidraad gebruiken m zich ng beter vr te bereiden p calamiteiten. Deze leidraad is tt stand gekmen met behulp van de leidraad Cbra, de leidraad zrgcntinuïteit veiligheidsregi Twente en dr input van de verpleeg- en verzrgingsinstellingen uit de Gelderland- Midden. Via deze weg willen wij dan k alle deelnemende instellingen bedanken vr hun input en medewerking aan de reginale leidraad zrgcntinuïteit Gelderland-Midden. Ype Schat Directeur Publieke Gezndheid versie 2.0 nvember

4 1 Inleiding Rampenbestrijding is gelukkig geen dagelijkse kst vr zrginstellingen. Zij hebben hun handen al vl aan taken vr dagelijkse zrg aan cliënten. De kans dat er een ramp plaatsvindt waar de instelling mee te maken krijgt wrdt vaak als klein bestempeld, waardr de ramp ver van hen af staat. Maar stel dat er wel iets gebeurt in één van de zrginstellingen in de regi. Is deze rganisatie dan ged vrbereid? Zijn de medewerkers in staat m verantwrde zrg te blijven leveren? Weten medewerkers welke cliënten welke medicijnen ndig hebben als alle zrgdssiers in vlammen pgaan? Wat det de rganisatie wanneer er een infectieziekte uitbreekt waar k het persneel ziek van is? Wie stelt de cliënten gerust als ze na een ntruiming p een vr hen vreemde lcatie zitten? Bij (kleine) calamiteiten in de zrginstelling kan er wrden teruggevallen p de bedrijfshulpverleningsrganisatie (BHV- rganisatie). Echter in de bedrijfsndplannen ntbreken vaak de antwrden p bvenstaande vragen, terwijl de cntinuïteit van zrg bij een calamiteit, ramp f crisis vr cliënten van levensbelang is. 1.1 Delstelling 1.2 Aanpak De delstelling van de Leidraad is dat zrginstellingen beter vrbereid zijn p een ramp. Dr de kwetsbaarheden van de rganisatie in kaart te brengen, kunnen vraf maatregelen getrffen wrden m de rganisatie minder kwetsbaar te maken. Hierdr kunnen de gevlgen beperkt wrden en kan de rganisatie efficiënter en adequaat reageren en handelen ten tijde van een ramp. Daarnaast is het van belang een netwerk van zrginstellingen p te buwen. Z weten instellingen elkaar te vinden ten tijde van een ramp en weten ze wat ze aan elkaar hebben. De basis is leidraad Cbra, ntwikkeld dr de GHOR Grningen en gaat uit van zeven gevlgen van een ramp. Deze zeven gevlgen wrden verder uitgewerkt middels deze leidraad. De samenstelling van deze leidraad is tt stand gekmen dr het gebruiken van het landelijk mdel reginaal zrgcntinuïteitsplan en de leidraad zrgcntinuïteit Twente. Daarnaast is de input van de zrginstellingen uit de regi Gelderland Midden hierin verwerkt. 1.3 Leeswijzer In hfdstuk 2 wrden verschillende kaders weergegeven. Z wrdt ingegaan p de definitie van calamiteit, ramp en crisis. Daarnaast wrden de verantwrdelijkheden van zrginstellingen, hulpdiensten en verheid beschreven en wrdt de werkwijze van de hulpdiensten nader tegelicht. In hfdstuk 3 wrden aanbevelingen gedaan ver he een zrginstelling zelf een crisisrganisatie p kan tuigen. Er wrden aandachtspunten benemd, die van belang zijn vr een ged vrbereide en functinerende crisisrganisatie. In hfdstuk 4 wrden actiepunten met bijbehrende aandachtspunten beschreven m als zrginstelling te zrgen vr heldere cmmunicatie tijdens de ramp en in de vrbereiding. Hfdstuk 5 gaat in p het pririteren van de zrg. Hfdstuk 6 beschrijft per gevlg, welke actiepunten de zrginstelling kan/met nemen m de bijbehrende aandachtspunten vr zrgcntinuïteit te waarbrgen. In hfdstuk 7 staan de actiepunten met bijbehrende aandachtspunten beschreven vr het implementeren en brgen van zrgcntinuïteit binnen de zrginstelling. versie 2.0 nvember

5 Omwille van de leesbaarheid is deze Leidraad z geschreven dat: Daar waar cliënt staat kan k bewner f patiënt gelezen wrden. Daar waar hij staat kan k zij gelezen wrden. Daar waar ramp staat kan k calamiteit f crisis gelezen wrden. versie 2.0 nvember

6 2 Calamiteit, ramp en crisis; de kaders 2.1 Definities en kenmerken In het dagelijkse taalgebruik wrden de begrippen calamiteit, ramp en crisis vaak dr elkaar gebruikt. In de vrbereidingen p een calamiteit, ramp f crisis is het ged m te weten wat nder deze begrippen wrdt verstaan. Definitie calamiteit Een calamiteit is een gebeurtenis waarbij sprake is van verlast f schade. Dit kan een brand in een prullenbak zijn, maar hiernder vallen k ernstige (verkeers)ngevallen f andere incidenten die van invled zijn p de samenleving. Een calamiteit kan uitlpen p een ramp. Definitie ramp Een ramp is een ernstig incident met veel slachtffers en/f grte schade waarvan de gevlgen z grt zijn dat de hulpdiensten (zals plitie, brandweer en ambulances) het incident niet af kunnen handelen met de nrmale middelen en rganisatiestructuur. Er meten dus extra middelen wrden ingezet en een speciale cördinatiestructuur wrden pgezet. De Bijlmerramp en de vuurwerkramp in Enschede zijn vrbeelden van rampen in Nederland. Definitie crisis Bij een crisis gaat het meestal m een serie gebeurtenissen f rampen. Een crisis treft vaak een grt gebied en vraagt m een zware bestuurlijke cördinatie, waarnder maatregelen m de crisis te beheersen (bijvrbeeld het isleren van een grt gebied, grtschalige evacuatie en ndpvang) en de vrlichting te cördineren. Een crisis tast de ecnmie f de penbare rde ernstig aan. Vr de leesbaarheid gebruiken we het wrd ramp in het zrgcntinuïteitsplan, m niet vrtdurend de psmming van de wrden calamiteit, ramp f crisis te nemen. Wanneer we het wrd ramp in de leidraad gebruiken, bedelen we daarmee een calamiteit, ramp f crisis, tenzij anders is aangegeven. Kenmerken ramp Een ramp heeft kenmerken die de situatie vr medewerkers en de rganisatie lastig maken: er is altijd sprake van schade, zwel in materiële als in immateriële zin; er met (heel) snel wrden gehandeld f beslist; als er niets gedaan wrdt heeft dat ernstige gevlgen; elke beslissing kan vergaande gevlgen hebben; er zijn weinig tt geen keuzemgelijkheden; een ramp is nieuws vr de media; de infrmatie ver de ramp is vaak gebrekkig en diffuus. Gezien de kenmerken van een ramp is een gede vrbereiding p een dergelijke situatie ndzakelijk. versie 2.0 nvember

7 Een gede vrbereiding en een flexibele crisisrganisatie zrgen ervr, dat een zrginstelling bij een ramp p een gede manier mgaat met de gevlgen ervan en zrgt vr de veiligheid van haar medewerkers en cliënten. 2.2 Verantwrdelijkheden zrginstelling Een zrginstelling heeft de verantwrdelijkheid m te zrgen vr de veiligheid en gezndheid van haar cliënten. Er zijn verschillende wettelijke regelingen die verwijzen naar vrzieningen die zrgrganisaties meten treffen bij calamiteiten en rampen en de vrbereiding hierp. De Kwaliteitswet Zrginstellingen De Kwaliteitswet Zrginstellingen nemt vier kwaliteitseisen: verantwrde zrg structurering van de rganisatie / p kwaliteit gericht beleid kwaliteitssystemen jaarverslag De individuele zrgrganisatie met de algemene eisen die de wet stelt zelf nader uitwerken en invullen. Zrgrganisaties hebben een bij wet pgedragen zrgplicht. Deze zrgplicht is pgenmen in de Kwaliteitswet Zrginstellingen en is leidend bij de vrbereidingen p rampen. In artikel 2 van deze wet is het vlgende bepaald: De zrgaanbieder biedt verantwrde zrg aan. Onder verantwrde zrg wrdt verstaan zrg van ged niveau, die in ieder geval deltreffend, delmatig en patiëntgericht wrdt verleend en die afgestemd is p de reële behefte van de patiënt. Het bieden van verantwrde zrg heeft niet alleen betrekking p de dagelijkse gang van zaken, maar geldt k in bijzndere mstandigheden zals bij een ramp. In het kader van kwaliteitsbeleid heeft een zrginstelling k verantwrdelijkheden in de vrbereiding p rampen. De Kwaliteitswet Zrginstellingen stelt glbale eisen aan de zrg in plaats van vele en gedetailleerde nrmen. De eigen verantwrdelijkheid van de zrgrganisatie vr kwalitatief gede zrg is het uitgangspunt. Naast het leveren van verantwrde zrg in alle mstandigheden is een p kwaliteit gericht beleid en het gebruik van kwaliteitssystemen van belang bij de cntinuïteit van zrg. Op kwaliteit gericht beleid betekent een gede rganisatie. Dat kmt nder meer tt uiting in een gede interne cmmunicatie en vldende en capabel persneel. Verder met duidelijk zijn wie welke werkzaamheden uitvert en wie waarvr verantwrdelijk is. Juist in een ndsituatie is dit van levensbelang. Neem het nderwerp zrgcntinuïteit p in het kwaliteitssysteem m dit nderwerp in de rganisatie te brgen en nder de aandacht te huden. versie 2.0 nvember

8 Op deze manier kmt het nderwerp zrgcntinuïteit nder andere terug in de beleidscyclus van de rganisatie, in de functie-eisen van de medewerkers, p de agenda van de directie en bij de vrbereidingen die de BHV- rganisatie treft. Het kwaliteitssysteem herinnert de rganisatie aan de regelmatig terugkerende aspecten van zrgcntinuïteit zals het actualiseren, cmmuniceren, pleiden, trainen en efenen. versie 2.0 nvember

9 Veiligheid Naast de verantwrdelijkheid die een rganisatie heeft in het leveren van verantwrde zrg in alle mstandigheden zijn er k wettelijke regelingen die meer ingaan p de technische kant van veiligheid zals veiligheidseisen, brandveiligheid, vluchtwegen, etc. Vrbeelden van wetten die hier aanwijzingen in geven zijn: de Wningwet, het Buwbesluit, de Gemeentelijke Buwverrdening, de Wet p de Medische hulpmiddelen, de Arbeidsmstandighedenwet en het Arbeidsmstandighedenbesluit. Bedrijfshulpverlening De bedrijfshulpverlening (BHV) speelt een belangrijke rl in het vrkmen en bestrijden van calamiteiten en rampen. De verplichting m de BHV te rganiseren en de wettelijke eisen die aan de rganisatie van de BHV wrden gesteld, zijn pgenmen in de Arbeidsmstandighedenwet en het Arbeidsmstandighedenbesluit. De bedrijfshulpverleners wrden vaak als eerste gecnfrnteerd met een ramp en de gevlgen ervan. Bedrijfshulpverlening is bedeld m, in de peride die de prfessinele hulpverlening ndig heeft m ter plaatse te kmen, de ramp z ged mgelijk te beheersen. De BHV maakt het mgelijk dat de prfessinele hulpverlening de hulpverlening z snel mgelijk verneemt. Een zrginstelling met bij de inrichting van de BHV rekening huden met het (grte) aantal persnen dat niet zelfredzaam is. Er is een sterke relatie tussen de BHV en de cntinuïteit van zrg bij een ramp. Het treffen van vrbereidingen vr de cntinuïteit van zrg geeft een verdieping en verbreding van de bedrijfshulpverlening. Een ged gerganiseerde en vrbereide BHV- rganisatie levert een belangrijke bijdrage aan het cntinueren van zrg bij een ramp. 2.3 Verantwrdelijkheden hulpdiensten en verheid Bij de bestrijding van rampen spelen de hulpdiensten en de verheid een belangrijke rl. De wet veiligheidsregi s (Wvr) is in 2010 in werking getreden. De nieuwe wet vervangt de Brandweerwet 1985, de Wet geneeskundige hulpverlening bij ngevallen en rampen (Wghr) en de Wet rampen en zware ngevallen (Wrz). In de wet zijn nder meer de bestuurlijke inbedding en de basisvereisten vr de rganisatie van de hulpverleningsdiensten pgenmen, welke taken het bestuur van een veiligheidsregi heeft en wat de minimumeisen zijn vr hulpverleners. De hulpdiensten en verheid raken bij een grte ramp betrkken bij de rganisatie in nd. Waar een zrginstelling in een dergelijk geval rekening mee met huden is dat deze partijen besluiten vr en ver de rganisatie kunnen nemen. De verheid en de hulpdiensten zijn bij een ramp namelijk verantwrdelijk vr de rampenbestrijding en kunnen zich dan met de (bedrijfsvering van een) zrginstelling bemeien. De rganisatie blijft uiteraard verantwrdelijk vr de cntinuïteit van verantwrde zrg en de veiligheid van de cliënten en medewerkers. Om die te kunnen waarbrgen is samenwerking met de hulpdiensten en de verheid van essentieel belang. Vr een gede samenwerking bij rampen is het van belang dat de zrginstelling p de hgte is van de taken en verantwrdelijkheden van de hulpdiensten. versie 2.0 nvember

10 De taken en verantwrdelijkheden van de GHOR, de gemeente, de brandweer en de plitie wrden hiernder krt tegelicht. Geneeskundige Hulpverleningsrganisatie in de Regi (GHOR) Bij een ramp f grt ngeval cördineert de GHOR de inzet van de geneeskundige diensten (de witte klm ). Onder de geneeskundige diensten vallen nder andere de ambulancehulpverlening, ziekenhuizen, thuiszrg, de geestelijke gezndheidszrg, de Gemeentelijke GezndheidsDienst (GGD), huisartsen en rganisaties vr verpleging en verzrging. De directeur GHOR is eindverantwrdelijk vr de rganisatie van de GHOR. De GHOR is eindverantwrdelijk vr de vlgende drie prcessen in de rampenbestrijding: Geneeskundige hulpverlening (smatisch): Centraal bij de geneeskundige bestrijding van een ramp f ngeval staat het slachtffer. Hierbij is het uitgangspunt dat een gede kwaliteit van hulpverlening nder alle mstandigheden dient te zijn gewaarbrgd. Geneeskundige hulverlening psychsciaal (PSHOR): Gecördineerde psychsciale pvang van direct en indirect getrffenen van een grtschalig ngeval f een ramp. Publieke gezndheidszrg (PG): Het beschermen van de vlksgezndheid bij ngevallen f rampen met een gevaar vr mens en milieu, m z gezndheidsschade vr slachtffers, hulpverleners en de bevlking als geheel te vrkmen f te verminderen. Bij een ramp in de regi kan de GHOR zrginstellingen ndersteunen m de zrgverlening aan cliënten te cntinueren. Vr geneeskundige en psychsciale zaken is de GHOR het aanspreekpunt vr de rganisatie in nd. Ok kan de GHOR een berep den p andere zrgrganisaties, bijvrbeeld dr te vragen m cliënten tijdelijk p te vangen. De medewerkers van de GHOR meten p de hgte zijn van de belangrijke kenmerken van een zrginstelling en de maatregelen die een rganisatie heeft getrffen m de cntinuïteit van zrg bij een ramp te waarbrgen. versie 2.0 nvember

11 GHOR4all Om tijdens een ramp de getrffen zrginstelling(en) snel en adequaat te kunnen helpen, bij het verver en pvang/verzrging van cliënten, is het van belang dat de GHOR de juiste infrmatie en gegevens ver deze zrginstellingen vrhanden heeft. Wanneer de cmmunicatielijnen krt en snel gelegd kunnen wrden kan k sneller adequate hulpverlening verleend wrden. Vanuit GHOR Nederland is de webapplicatie GHOR4all ntwikkeld. In GHOR4all wrden enerzijds capaciteitsgegevens van een instelling geregistreerd (aantal en type cliënten) en anderzijds infrmatie ver de vrbereiding p calamiteiten dr in een instelling. Inzicht in deze gegevens geven de GHOR rganisatie snel een beeld waardr de hulpverlening snel en adequaat kan wrden ingezet. Meer infrmatie ver het prgramma GHOR4all kunt u lezen in de bijlage 2. Het is van grt belang dat alle zrginstellingen in Gelderland - Midden de vragenlijst van GHOR4all invullen en deze up t date huden, zdat de GHOR de zrginstelling(en) efficiënter kan ndersteunen tijdens een ramp. Maak een functinaris (rganisatiebeheerder) binnen de zrginstelling verantwrdelijk vr het aanleveren en het up t date huden van de gegevens in GHOR4all. versie 2.0 nvember

12 Gemeente In wetten, zals de Wet veiligheidsregi s en de Gemeentewet, zijn de verantwrdelijkheden en bevegdheden vastgelegd bij de bestrijding van rampen. Het Cllege van Burgemeester en Wethuders is belast met de vrbereiding van de bestrijding van rampen en zware ngevallen in de gemeente. De burgemeester heeft bij een ramp f zwaar ngeval het pperbevel, dat wil zeggen dat de burgemeester de leiding heeft ver de rampenbestrijding en dat hij f zij bevegd is m allerlei maatregelen te treffen, zals het vrderen van een gebuw. De uitvering van de rampenbestrijding ligt bij de hulpdiensten en de verheid. De rganisatie en structuur van de rampenbestrijding is beschreven in het Gemeentelijk Rampenplan. Tijdens een ramp is de gemeente verantwrdelijk vr de uitvering van de vlgende deelprcessen in de rampenbestrijding: Vrlichten en infrmeren; Opvangen en verzrgen; Uitvaartverzrging; Registratie van slachtffers; Vrzien in primaire levensbeheften; Registratie van schade en afhandeling; Milieuzrg; Nazrg. Vrbeeld: in het Gemeentelijke Rampenplan van elke gemeente is een deelplan pgenmen dat de pvang en verzrging van slachtffers regelt. Het gaat hierbij m het vrzien in geschikte pvanglcaties en de middelen en materialen die p deze lcaties ndig zijn. De gemeente vrziet in de primaire levensbeheften van de slachtffers, zals maaltijden, drinken en dekens. De gemeentelijke ambtenaar die hierver gaat is de Ambtenaar Openbare Orde en Veiligheid. Met deze ambtenaar kan de rganisatie verleggen ver de pvanglcaties die de gemeente beschikbaar heeft en f deze geschikt zijn vr de cliënten. Omdat deze pvanglcaties vaak minder geschikt zijn vr cliënten van zrginstellingen werkt in dit geval de gemeente samen met de GHOR m de zrg z ged mgelijk vrt te zetten. Registreren van slachtffers Persvrlichting versie 2.0 nvember

13 Brandweer De brandweer zal tijdens een ramp het gevaar in het brn- en/f effectgebied bestrijden. Cncreet kan dit bijvrbeeld het blussen van een brand zijn f het mgelijk maken van een evacuatie. Ok in preventieve zin heeft een zrginstelling met de brandweer te maken. Bij gebuwen die een gebruiksvergunning brandveiligheid hebben, cntrleert de brandweer peridiek f brandveiligheidsvrzieningen zijn uitgeverd. Hierbij gaat het m het gebruik van brandveilige materialen, veilige vluchtwegen, blustestellen en duidelijk aangegeven nduitgangen. De brandweer adviseert rganisaties he ze brand kunnen vrkmen, het brandgevaar kunnen beperken en ngevallen bij brand kunnen vrkmen en beperken. De brandweer is bij de rampenbestrijding verantwrdelijk vr de vlgende prcessen: Bestrijden van de brand en emissie gevaarlijke stffen; Redden en technische hulpverlening; Ontsmetten mens en dier; Ontsmetten vertuigen en infrastructuur; Waarnemen en meten; Waarschuwen van de bevlking; Tegankelijk maken en pruimen. De brandweer is tijdens een ramp de enige die het nveilige terrein (het gebied waar de ramp heeft plaatsgevnden en waar de gevlgen aanwezig zijn) mag betreden. De andere diensten, zals ambulancehulpverleners, de plitie en de gemeente, betreden het rampterrein pas nadat de brandweer het terrein veilig heeft verklaard. De brandweer zrgt er dus vr dat de andere hulpdiensten en de gemeente hun werk p een veilige manier kunnen uitefenen. Hierbij kan gedacht wrden aan het tegankelijk en begaanbaar maken van wegen en terreinen, de cntrle van het gebuw p achterblijvers en het verzrgen van lgistieke vrzieningen vr de hulpdiensten. versie 2.0 nvember

14 Plitie De plitie in Nederland is als verheidsinstantie belast met het handhaven van de wetten en regels van het land, het bewaren van de penbare rde en het verlenen van hulp. De plitie is tijdens een ramp f grt ngeval verantwrdelijk vr de vlgende deelprcessen in de rampenbestrijding: Ontruimen en evacueren; Afzetten en afschermen; Verkeer regelen; Handhaven penbare rde; Identificeren slachtffers; Begidsen; Strafrechtelijk nderzek. De plitie hudt zich bezig met rdehandhaving, zdat de hulpverleningsactiviteiten ngestrd kunnen verlpen. Hierdr blijven de schadelijke gevlgen van een ramp vr de cliënten en het persneel zveel mgelijk beperkt. De plitie zrgt bijvrbeeld vr afzetting en afscherming van het gebied, waardr in de chas van een rampsituatie de bestrijdings- en hulpverleningstaken niet belemmerd wrden. Het mleiden van het verkeer, het regelen van de aan- en afverrutes naar en van het rampterrein en het begidsen van hulpverleningsvertuigen zijn k allemaal taken van de plitie. versie 2.0 nvember

15 2.4 Werkwijze hulpdiensten en verheid De hulpdiensten en de verheid hebben bij de bestrijding van rampen duidelijke taken, bevegdheden en verantwrdelijkheden. De manier waarp de hulpdiensten en de verheid in een dergelijke situatie gerganiseerd zijn en met elkaar samenwerken is vastgelegd in afspraken en prcedures ver de rampenbestrijdingsrganisatie. Omdat een zrginstelling bij een grte ramp met de rampenbestrijdingsrganisatie van de hulpdiensten en de verheid te maken kan krijgen, met de rganisatie hiervan in hfdlijnen p de hgte te zijn. Opschalen en afschalen Binnen de rampenbestrijding wrdt het begrip pschalen vaak gebruikt. Dit betekent dat er meer eenheden van de hulpdiensten wrden ingezet, zals ambulances, brandweer- en plitiewagens. Omdat er met grtere eenheden gewerkt wrdt, leidt dit autmatisch tt aanpassingen van de cördinatie en de peratinele leiding. Opschaling leidt dus tt het verdragen van de cördinatie aan een hgere leidinggevende. Als de crisissituatie enigszins genrmaliseerd is, kan de rganisatie weer wrden afgeschaald. Hierbij wrdt de rganisatie geleidelijk weer afgebuwd tt de reguliere situatie. Het is daarbij niet z dat de bestrijding van alle gevlgen van de ramp zijn afgernd. Vral in de fase van nazrg kunnen veel prcessen ng lang tijd en aandacht vragen. Bijvrbeeld het gezndheidsnderzek nder slachtffers f de psychsciale hulpverlening. Opschalingsprcedure Het uitgangspunt van pschaling is de dagelijkse hulpverlening. Hiervan is sprake als bij een ngeluk f calamiteit één f meerdere slachtffers betrkken zijn en de hulpverlening en ambulancezrg plaatsvindt p basis van de nrmale prcedures. Als er bij een ngeval f calamiteit meerdere f grte aantallen slachtffers zijn, kan er gecördineerde inzet ndig zijn van meer dan twee hulpverleningsdiensten (brandweer, plitie, ambulances). Iedere regi in Nederland heeft een zrgvuldig uitgewerkte pschalingsprcedure. Regi s maken gebruik van de Gecördineerde Reginale Incidentbestrijdings Prcedure (GRIP). Dit is een instrument m te kmen tt een integrale hulpverlening bij grtschalige incidenten. Een GRIP lpt van niveau 1 tt en met 4, waarbij GRIP 4 een vlledig pgetuigde rampenbestrijdingsrganisatie in het leven rept. Dus he grter de ramp, he hger het GRIP niveau en he meer cördinatie vereist is. GRIP niveau ROUTINE GRIP 1 GRIP 2 GRIP 3 GRIP 4 Reikwijdte Incident Nrmale dagelijkse werkwijzen van de peratinele diensten Brnbestrijding Brn- en Effectbestrijding Bedreiging van het welzijn van (grte grepen van) de bevlking Gemeentegrensverschrijdend, eventueel schaarste Afbeelding 2.4: schematische weergave GRIP niveaus versie 2.0 nvember

16 Rampenbestrijdingsrganisatie Op de plek van de ramp cördineren de Officieren van Dienst (leidinggevenden) van de GHOR, plitie en brandweer de hulpverlening. Overleg tussen hen vindt dan plaats in het Cmmand Plaat Incident (CPI). Wanneer het ndig is, kmen buiten het rampterrein het Gemeentelijke Beleidsteam en het Reginaal Operatineel Team bij elkaar m de rampenbestrijding te cördineren. Cmmand Plaats Incident (CPI) Op de plek van de ramp vindt verleg en cördinatie plaats dr de Officieren van Dienst van de brandweer, GHOR en plitie. Aan de zrginstelling kan gevraagd wrden m hierin plaats te nemen. In dit verleg kunnen de vlgende vragen gesteld wrden aan de medewerker van de zrginstelling, bijvrbeeld: Heveel cliënten heeft de instelling; Mbiliteit van cliënten (rlstel/bed/zelfstandig); Plattegrnd met vrzieningen van het gebuw. Reginaal Operatineel Team (ROT) Vr de cördinatie van de uitvering wrdt het Gemeentelijke Beleidsteam ndersteund dr een Reginaal Operatineel Team. Hierin zijn alle rganisaties die een taak hebben bij de rampenbestrijding vertegenwrdigd dr leidinggevenden. Hierin neemt vanuit de GHOR het Hfd Sectie GHOR (HS-GHOR) zitting. Ter illustratie, twee manieren waarp een rganisatie in nd cntact kan hebben met functinarissen uit de rampenbestrijdingsrganisatie: - Bij de rganisatie in nd is een Officier van Dienst - Geneeskundig (OvD-G) aanwezig. Met deze persn kan de geneeskundige hulpverlening aan de slachtffers en de inzet van ambulances afgestemd wrden. - Het Hfd Sectie GHOR (HS-GHOR) heeft (telefnisch) cntact met de zrginstelling in nd. Met het Hfd Sectie GHOR kunnen de knelpunten in de geneeskundige en psychsciale hulpverlening wrden afgestemd. Omdat een ramp in f bij een zrginstelling effecten buiten de rganisatie kan verrzaken, is de ramp geen interne kwestie meer en zullen de hulpdiensten en verheid zich met de afhandeling ervan bemeien. In een dergelijk geval kan de verheid, in de persn van de burgemeester, allerlei besluiten nemen die (de bedrijfsvering van) de rganisatie raken, al dan niet gevraagd f gewenst. Een vrbeeld hiervan is dat de burgemeester kan besluiten een zrginstelling te ntruimen, terwijl dit vanuit de rganisatie niet ndig f wenselijk wrdt geacht. Ok in deze situatie blijft de zrginstelling verantwrdelijk vr het cntinueren van zrg en de veiligheid van de cliënten en medewerkers. versie 2.0 nvember

17 Gemeentelijke Beleidsteam (GBT) Het Gemeentelijke Beleidsteam ndersteunt de burgemeester in zijn rl als bevelhebber met (beleids)advies. In dit team zitten nder andere de hgste leidinggevenden van de hulpdiensten. Tijdens een ramp heeft de burgemeester het pperbevel en kan hij besluiten nemen ver bijvrbeeld een evacuatie van een zrginstelling. versie 2.0 nvember

18 3 Crisisrganisatie 3.1 Crisismanagement van Zrginstellingen Om p een gestructureerde wijze m te kunnen gaan met de gevlgen van een ramp is crisismanagement belangrijk. Net zals de hulpdiensten meten k de medewerkers van een zrginstelling bij rampen weten wat ze meten den. Een crisisrganisatie is een tijdelijke structuur die de rganisatie inzet m de ramp f de gevlgen ervan te bestrijden. Een zrginstelling met haar crisisrganisatie flexibel inrichten m ged af te kunnen stemmen p de situatie. Geadviseerd wrdt m nderscheid te maken tussen de verschillende niveaus die een rl spelen bij crisismanagement: strategisch niveau: crisisteam gefrmeerd dr directie en management; tactisch niveau: leidinggevenden en afdelingshfden; peratineel niveau: Bedrijfshulpverleners/medewerkers. De zrginstelling zal zelf meten bepalen welke functinarissen p welk niveau van crisismanagement taken krijgen. Dit zal afhangen van de bestaande rganisatie- structuur, het aantal medewerkers, het aantal managementlagen en f een lcatie nderdeel is van een zrgrganisatie met meerdere lcaties. Een rganisatie met meerdere lcaties kan ervr kiezen m zwel een crisisteam p lcatieniveau als een crisisteam (f beleidsteam) p rganisatieniveau te frmeren. He grter de persnlijke en materiële schade, des te grter zijn de gevlgen en des te hger met de verantwrdelijkheid vr het crisismanagement liggen. Belangrijk is dat de niveaus van crisismanagement p elkaar aansluiten en met elkaar vervlchten zijn. Een vrbeeld hiervan is dat (smmige) leidinggevenden (tactisch niveau) nderdeel uitmaken van het crisisteam (strategisch niveau). Dit zrgt ervr dat infrmatiestrmen van bven naar nder en andersm ged verlpen. Onderscheid drie niveaus in de crisisrganisatie: strategisch, tactisch en peratineel niveau. Bepaal welke sleutelfunctinarissen p welk niveau van crisismanagement taken krijgen en zrg ervr dat deze niveaus p elkaar aansluiten en met elkaar vervlchten zijn. Laat de crisisrganisatie z veel mgelijk aansluiten bij de bestaande rganisatiestructuur, de bedrijfshulpverleningsrganisatie en de werkwijze van de hulpdiensten en de verheid. Zrg ervr dat taken, bevegdheden en verantwrdelijkheden van alle medewerkers bij een ramp helder zijn en dat ze weten met welke functinarissen van de hulpdiensten en verheid ze te maken (kunnen) krijgen. Leg dit vast in uw kwaliteitssysteem. versie 2.0 nvember

19 3.2 Crisisteam van Zrginstellingen Het crisisteam van de zrginstelling richt zich p het strategische niveau van het crisismanagement. Het team bestaat vaak uit directieleden en andere leidinggevenden uit de rganisatie. Afhankelijk van de gevlgen van een ramp is het mgelijk m deskundigen in het crisisteam aan te laten schuiven (bijvrbeeld een arts infectieziektebestrijding bij een infectieziekte f het Hfd Technische Dienst bij uitval NUTS- vrzieningen). Het crisisteam is met strategische nderwerpen bezig. Een analyse van de situatie dr het verzamelen van betruwbare infrmatie is ndzakelijk. Evenals het creëren van de randvrwaarden en vrzieningen vr het ptimaal functineren van het tactische en peratinele niveau. Ok anticipeert het team p gebeurtenissen in de (nabije) tekmst dr mgelijke scenari s uit te werken. Het crisisteam geeft richting, bereidt vr, realiseert randvrwaarden en lst knelpunten p. Crisisfunctinarissen zullen bepaalde dcumenten en/f vrzieningen ndig hebben m hun taak uit te kunnen veren. Denk bijvrbeeld aan: Tegangspasjes; Sleutels; Plannen/dcumenten; Plattegrnden; Bereikbaarheidsgegevens; Mbiele telefn/prtfn. Inventariseer en verzrg vr elke crisisfunctinaris wat ndig is m de taken uit te kunnen veren. Het crisisteam zal veel verleggen. De ruimte waarin het crisisteam zit, met hiervr geschikt zijn. Daarbij met het vrzieningen hebben als cmputers, internet en faciliteiten, radi en tv, fax, telefn, flip-ver, bendigde dcumenten (.a. bedrijfsndplan/ zrgcntinuïteitsplan) en eten en drinken. Denk hierbij k aan een alternatieve geschikte crisisruimte (buiten het gebuw) vr het geval deze ruimte niet meer bruikbaar is als gevlg van de ramp. Stel een crisisteam samen en leg een aantal dingen vast, waarnder: de samenstelling van het team; taken, bevegdheden en verantwrdelijkheden van de crisisleden; zrg ervr dat het crisisteam ged p de hgte is van de inhud van de leidraad; crisisleden dragen zrg vr uitvering van actiepunten bij calamiteiten behrend bij hun prces; bendigdheden vr elk crisislid; de nderwerpen waar het team ver beslist; de ruimte en de vrzieningen die het crisisteam ndig heeft. versie 2.0 nvember

20 Crisisleider Secretaris Crisislid Cmmunicatie Crisislid Persneel Crisislid Cliënt Crisislid Techniek Crisislid Lgistiek Crisislid BHV Crisisleider Secretaris Crisislid Cmmunicatie Crisislid Persneel Crisislid Cliënt Crisislid Techniek Crisislid Lgistiek Crisislid BHV Bewaking van alle prcessen en vrzitterschap Administratieve ndersteuning Prcesverantwrdelijk vr alle cmmunicatieprcessen en persvrlichting Prcesverantwrdelijk vr persneelsmanagement en alle persneelsprcessen Prcesverantwrdelijk vr alle zrgprcessen en vrlichting vr cliënten Prcesverantwrdelijk vr alle technische prcessen Prcesverantwrdelijk vr alle lgistieke prcessen Prcesverantwrdelijk vr verversmanagement van cliënten Prcesverantwrdelijk vr gede afstemming tussen BHV- en crisisrganisatie Figuur 3.2: vrbeeld van samenstelling van een crisisteam versie 2.0 nvember