DOC.NR. : Nota afstemming Onderwijs Arbeidsmarkt voor de cluster Logistiek

Transcriptie

1 LOGISTIEK Afstemming Onderwijs Arbeidsmarkt DOC.NR. : AAN : CC : SERR Platform Onderwijs - Arbeidsmarkt AUTEUR : Lies Dierckx DATUM : BETREFT : Nota afstemming Onderwijs Arbeidsmarkt voor de cluster Logistiek TER BESPREKING TER INFORMATIE TER VERDUIDELIJKING VERTROUWELIJK ANTWOORD A.U.B. Inleiding In de pijler Logistiek van het Streekpact worden twee doelstellingen opgenomen m.b.t. de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt: (1) Zorgen voor een goede aansluiting van het beschikbare arbeidsaanbod aan de vraag van de Kempense logistieke sector en het wegwerken van (kwantitatieve) knelpunten. (2) Het studieaanbod en de studie-inhoud van het onderwijs en de opleidingsinstellingen goed laten aansluiten op de vraag van de Kempense logistieke sector. Het SERR Platform Onderwijs-Arbeidsmarkt engageerde zich om het opleidingsaanbod en de knelpunten in kaart te brengen. Deze nota vormt het resultaat van de denkoefening. In wat volgt vindt u de gehanteerde werkwijze, de vaststellingen en de aanbevelingen met betrekking tot de (mis)match tussen onderwijs en arbeidsmarkt voor de logistieke sector terug. Inhoud: - Werkwijze - Kempens opleidingsaanbod logistiek o Huidig aanbod o Aanbod in de pijplijn - Vaststellingen o Instroom in de sector o Afstemming onderwijs arbeidsmarkt o Evoluties in de logistieke sector - Conclusie - Aanbevelingen - Bijlage

2 Werkwijze Een werkgroep Deze nota is het resultaat van een denkoefening, voorbereid en opgevolgd door een ad hoc werkgroep, in de schoot van het SERR Platform Onderwijs-Arbeidsmarkt. In de werkgroep zetelen de innovatiecoördinator van GO!, een leerkracht logistiek van de Stedelijke Handelsschool Turnhout, een adviseur belangenbehartiging Talent van VOKA, het hoofd van de accountwerking van VDAB, de stafmedewerker Economie en een projectontwikkelaar van RESOC. De sectorconsulenten van SFTL (Sociaal Fonds voor Transport en Logistiek) en LOGOS (sectorfonds voor bedienden uit de internationale handel, het vervoer en de logistiek) worden toegevoegd als experten. De werkgroep zet de bakens uit voor de behandeling van het brede thema logistiek, denkt mee na over en maakt de deelnemers warm om te participeren aan de focusgroepen. Nadien bespreekt men de focusgroepen om zo te komen tot de vaststellingen en aanbevelingen. Focusgroepen Een focusgroep is een gestructureerde discussie in een kleine groep van stakeholders (4-12 personen), begeleid door een gespreksleider. Een focusgroep kan gezien worden als een combinatie van een gericht interview en een discussiegroep. Aan de hand van een gestructureerd interview worden de deelnemers gevraagd om na te denken over het opleidingsaanbod en de match met de arbeidsmarkt voor het thema logistiek. Ze worden gevraagd om na te denken over mogelijke knelpunten, aandachtspunten, behoeften en toekomstige uitdagingen. De methode van de focusgroep is flexibel en biedt de deelnemers de kans elkaar te bevragen, te inspireren, opvattingen te ontwikkelen en naar voren te brengen. Bovendien legt de discussie de achterliggende redeneringen en gedachten bloot. In maart 2011 werden twee focusgroepen georganiseerd: 1) Vanuit de bedrijven waren volgende partners aanwezig: - Eén vervoersbedrijf voor gevaarlijke stoffen in opdracht van chemie en farmacie - Twee logistieke centra voor voeding - De VOKA adviseur belangenbehartiging talent: arbeidsmarkt hrm onderwijs - Twee medewerkers van RESOC Kempen 2) Vanuit het onderwijs en de opleidingsverstrekkers noteerden we: - Innovatiecoördinator van het GO! - Leerkracht Logistiek van de Stedelijke Handelsschool Turnhout - Coördinator Consortium voor volwassenonderwijs De Rank - Verantwoordelijke CVO HIK voor de opleiding HBO5 transport, logistiek en mobiliteit - Opleidingscoördinator Bachelor Logistiek KHK - Departementshoofd Technologie KHK - Verantwoordelijke departement Handelswetenschappen en Bedrijfskunde - Medewerker De Coninck (private opleidingsverstrekker) - Instructeur competentiecentrum VDAB - Twee tewerkstellingsbegeleiders van CDO De Vesten Herentals - Twee medewerkers van RESOC Kempen Uitzetten van bakens De term logistiek dekt een brede lading. Onder logistiek verstaan we de organisatie, de planning en het beheer van alle activiteiten rond bewerking, transport en opslag van producten, vanaf de eerste winning als grondstof tot en met de levering als eindproduct aan de klant. 2

3 Onderstaande tabellen geven weer welke bakens uitgezet worden om het thema te behandelen. Beroepen die WEL meegenomen worden: Arbeidersprofielen magazijn: Orderpicker Bestuurder heftruck / reachtruck Medewerker laden en lossen Medewerker onderdelen / wisselstukken. Bediendenprofielen logistiek Dispatcher Expediteur Supply Chain Manager Logistiek bediende Planner Douanedeclarant. Beroepen die NIET meegenomen worden in deze focusgroep: Personenvervoer (busvervoer, taxi, ) Chauffeurs van vrachtwagens / bestelwagens (tekort aan chauffeurs, vakbekwaamheidsattest,..) Vervaardiging van transportmiddelen Matrozen / binnenschippers Spoorvervoer (wagonlosser, wagoncontroleur, treinbestuurders/ rangeerders) Bestuurdersfuncties (zoals vrachtwagenchauffeur) worden niet meegenomen, omdat een regionale bespreking weinig meerwaarde heeft. De knelpunten die zich stellen kunnen we niet regionaal oplossen. Er stelt zich geen probleem op het vlak van stageplaatsen voor leerlingen in het BSO of bij de VDAB, de leerlingen en cursisten kunnen meestal kiezen uit verschillende stageplaatsen. Er is wel te weinig instroom in de opleiding in BSO omwille van het imagoprobleem van het beroep. Hiervoor worden echter al heel wat acties opgezet (zoals TruckXperience). Bij de VDAB-opleidingen stelt zich het omgekeerde probleem: de wachttijden voor cursisten om de opleiding te starten worden te lang wegens te weinig opleidingscapaciteit. Daarom worden er formules uitgewerkt door het sectorfonds en VDAB om de opleidingscapaciteit van VDAB te verhogen en wordt de Individuele Beroepsopleiding in de Onderneming (IBO) sterk gepromoot. De functies specifiek voor de binnenvaart en het goederenvervoer per trein worden in deze oefening niet meegenomen omdat hier ook geen knelpunten zitten die we regionaal kunnen aanpakken. Een groot deel van de logistieke activiteiten zit niet onder de logistieke sector. Veel logistieke profielen werken in de chemische sector, in de voedingssector, Ook deze profielen nemen we mee in de denkoefening. 3

4 Kempens opleidingsaanbod logistiek Er is in de Kempen een aanbod op verschillende niveaus van onderwijs/ opleidingsverstrekkers. Het aantal leerlingen dat afstudeert in deze opleidingen kunt u terugvinden in bijlage. De private opleidingsverstrekkers worden niet opgenomen in dit overzicht. Huidig aanbod Voltijds Secundair Onderwijs - BSO specialisatiejaar logistiek (7 de jaar) in Turnhout - TSO handel-logistiek (5 de 6 de jaar) in Westerlo, Geel en Mol Het TSO handel-logistiek laat leerlingen proeven van jobs in de logistiek met het HALO-project. Het is echter geen volwaardige TSO-opleiding logistiek. Deeltijds Secundair Onderwijs - administratief medewerker expeditie (Herentals) - goederenbehandelaar-magazijnier (Herentals) - goederenbehandelaar-magazijnmedewerker (Herentals) - goederenbehandelaar-magazijnier-heftruckchauffeur (Herentals) Hoger Beroepsonderwijs - graduaat transport, logistiek en mobiliteit (Geel) Hoger Onderwijs - bachelor in de logistiek (Geel) - bachelor in het bedrijfsmanagement logistiek management (Geel - Turnhout) VDAB-opleidingen - opleiding vrachtwagenchauffeur (Herentals) - opleiding heftruckchauffeur (Herentals) - opleiding medewerker magazijn (Herentals) - ervaringsbewijs heftruck / reachtruck Aanbod in de pijplijn VTI Spijker te Hoogstraten diende in het schooljaar een aanvraag in voor de opstart van een opleiding BSO 7 de jaar Kantoor-logistiek. Deze opleiding werd niet goedgekeurd. De Handelschool Salus Nostra in Mol wenst in het schooljaar eveneens een aanvraag in te dienen voor het inrichten van een logistieke opleiding. CDO Kogeka heeft reeds een opleidingsaanbod voor logistieke profielen (goederenbehandelaar magazijnier heftruckchauffeur). Drie jaar geleden ging men hiermee van start op vraag van een aantal bedrijven. De instroom van leerlingen is zeer beperkt. Het vinden van 4

5 tewerkstellingsplaatsen is zeer moeilijk (mede omwille van de beperkte mobiliteit van de jongeren) waardoor ook de uitstroom niet evident is. Daarnaast geeft men aan dat de logistieke sector de seizoen pieken opvangt met uitzendkrachten. De jongeren in deeltijds onderwijs worden verdrongen door deze werknemers. CDO Kogeka richtte dit schooljaar de opleiding niet in, volgend jaar wordt dit herbekeken. VDAB onderzoekt de mogelijkheden om in de bediendenopleiding een cluster logistiek uit te bouwen. Hierbij wordt onderzocht welke regionale klemtonen gelegd moeten worden. Het Taxandria CVO Turnhout heeft de onderwijsbevoegdheid voor een HBO5-opleiding logistiek. Deze opleiding werd dit schooljaar niet ingericht maar zal het volgende schooljaar opnieuw bekeken worden. LIITC: Logistiek Innovatie, Incubatie en Training Centrum Bij logistiek met hoge toegevoegde waarde gaat het niet meer enkel om opslag en transport, maar ook om toegevoegde waarde creëren door bewerkingen op de producten uit te voeren of te (her)verpakken en zo af te stemmen op de markt waarvoor ze bestemd is. Deze postponed manufacturing gebeurt veelal in grote distributiecentra. Dit betekent een veel complexere logistiek, waarbij de huidige logistieke concepten niet meer volstaan omdat ze niet langer de grotere volumes en de veranderende markt aankunnen. De logistieke centra staan bijgevolg voor een grote uitdaging, waarbij nood is aan een fundamentele innovatie van logistieke concepten. Deze innovatie vinden we terug in een volledige transformatie van de logistieke keten, gebaseerd op Lean design principles. Deze principes vertrekken vanuit een sterke klantenfocus en zorgen ervoor dat de klantenorders optimaal aangeleverd worden, en dit met zo weinig mogelijk verspilling (o.a. wachttijden, energieverbruik, enz.). Het vertalen van deze principes in logistieke concepten vergt zware investeringen in onderzoek en ontwikkeling om uiteindelijk tot een fundamentele hertekening van de logistieke concepten te komen. In dat kader wil vzw LIITC met als oprichters de KU Leuven, de K.H.Kempen en Nike ELC een innovatie-, incubatie- en trainingscentrum voor de logistiek uitbouwen in onze regio. Met het centrum worden drie doelstellingen beoogd: - De uitbouw van een Open innovatie- en incubatiecentrum: het centrum wil een ontmoetingsplaats zijn voor ondernemers, docenten, werknemers, onderzoekers, studenten, binnen- en buitenlandse logistieke actoren, die de uitdaging aangaan om de logistieke concepten en ketens te vernieuwen en te toetsen op duurzaamheid en sociale en economische impact. - Het centrum wil een Open Trainingscentrum zijn: Het trainingscentrum wil cursisten en studenten confronteren met authentieke taken die een weerspiegeling zijn van de kennis en de vaardigheden die in een reële werkomgeving nodig zijn. Uitgangspunten zijn professionele begeleiding en opleidingen (diverse onderwijsniveaus), opleidingen op maat, praktijkgerichtheid (cf. ligging campus) groepswerk en groepsactiviteiten. - Men wil het centrum openstellen als Trainingscentrum logistiek: opleiding in Lean and sustainable logistics van o.a. Nike-medewerkers en logistieke partners wereldwijd. Het gebouw (ca m²) wordt gerealiseerd door IOK (met opstalrecht) op de logistieke campus Langvoort Laakdal, waar onder meer Nike ELC en Europort Containers Meerhout gelokaliseerd zijn. De bedoeling is om eerst het concept te verdiepen met de partners, vooraleer de stap gezet wordt naar een verbreding. 5

6 Vaststellingen Houd in uw achterhoofd Binnen het kader dat de werkgroep afbakende, namen we met de focusgroepen een foto van de sector logistiek. Deze foto is een momentopname, gekeken door de lens van de personen die zich wensten te engageren voor de oefening. Een aantal zaken zullen hierdoor ongetwijfeld overbelicht of onderbelicht zijn. Enkele cijfergegevens alsook een bespreking van de focusgroepen met de werkgroep nuanceren het beeld. Instroom in de sector Instroom in opleidingen Imagoprobleem In álle opleidingen logistiek die ingericht worden in onze regio is de beperkte instroom hét grote probleem. De cijfers van het aantal afgestudeerden per opleiding in bijlage zijn sprekend. Werkzoekenden kiezen wel meer voor opleidingen die zich richten naar een logistiek beroep. Een verklaring voor de beperkte initiële instroom is het imagoprobleem van de sector. De sector staat bekend als vervuilend, ruimteopslorpend en laagwaardig. Daarnaast stellen we vast dat de sector een zeer breed spectrum aan activiteiten omvat, waarvan de meeste onbekend zijn bij het brede publiek. Enkel de zichtbare beroepen (vrachtwagenchauffeur) zijn gekend, de logistieke processen en activiteiten die hierachter schuilgaan zijn ongekend, dus onbemind? Er wordt reeds volop ingezet op allerhande campagnes die het imago verbeteren en de sector bekender maken. De Vlaamse overheid (Flanders Logistics), de sectorfondsen (Het Sociaal Fonds Transport en Logistiek (SFTL), LOGOS, het Fonds voor de Rijn-en Binnenscheepvaart (FRB)), het RTC en het onderwijs nemen allerlei initiatieven (vaak samen) om de verschillende beroepen en de (deel)sectoren in de kijker te zetten. Allerhande leuke websites, educatieve pakketten en spelen, simulators, zagen reeds het licht en worden intensief ingezet. Mooie voorbeelden zijn o.a. - de campagne The flow (theflow.be) van Flanders Logistics over de logistieke keten - Let s Go (letsgo.be) waar allerhande logistieke beroepen in de kijker gezet worden - voor het wegvervoer de website vrachtwagenchauffeur.be en hieraan gekoppeld Star Truck ( - de website areyouwaterproof.be van een aantal maritieme werkgevers en scholen - de binnenvaartcockpit van FRB bij Hidrodoe - de Top Shoe Supply Chain Competition georganiseerd door de K.H. Kempen, het RTC en een aantal bedrijven - beroepenfilms en reportages van VDAB - deelname van de sector aan de SID-beurzen Al deze inspanningen hadden echter nog geen spectaculaire stijging van het aantal leerlingen tot gevolg voor de verschillende onderwijs/opleidingsverstrekkers. 6

7 Motieven om logistiek te studeren In de HBO5 1 -opleidingen stromen voornamelijk cursisten in die al werken in de logistieke sector en via avondonderwijs een hoger diploma willen behalen. De vaststelling is wel dat het profiel van de cursisten in deze opleiding opmerkelijk lager is in vergelijking met de cursisten in andere HBO5- opleidingen. KHK ziet dat leerlingen vooral kiezen voor de richtingen logistiek als ze al eerder in contact kwamen met de sector (ouders die werken in een logistiek bedrijf, stage in het secundair onderwijs gedaan, ). VDAB bevestigt deze motieven. De Coninck geeft aan dat volwassenen, na of tijdens outplacement een meerwaarde zien in het behalen van een attest heftruck/reachtruck voor hun verdere loopbaankansen. Jongeren in deeltijds onderwijs komen vaak in deze onderwijsvorm terecht nadat ze falen in voltijds onderwijs. Een screening op basis van competenties oriënteert hen vervolgens naar de logistieke opleiding. Instroom op de arbeidsmarkt Knelpuntberoepen De Kempen kan zijn logistieke ambities pas waarmaken als er ook voldoende (gekwalificeerde) arbeidskrachten aanwezig zijn. De evolutie van vergrijzing van de sector zet de bedrijven onder druk. Binnen de lijst van knelpuntberoepen van het arrondissement Turnhout vinden we heel wat logistieke beroepen terug. De recentste cijfers (2009) tonen een tekort aan bedienden planning en logistiek, bedienden expeditie m.n. dispatcher-transportplanners en vrachtwagenbestuurders. De oorzaken van het knelpuntkarakter bij de bediende planning en logistiek en de dispatchertransportplanners is vooral kwalitatief van aard. Bij de dispatcher-transportplanner spelen ook de arbeidsomstandigheden mee (stresserende job en beschikbaarheid). Bij de vrachtwagenbestuurders zien we in de eerste plaats dat de oorzaak een te beperkt aantal geïnteresseerde werknemers (kwantitatief) is, maar ook hier spelen de arbeidsomstandigheden een grote rol (ongunstige tijdsregeling, de hogere werk- en tijdsdruk en de verkeerscongestie). Heftruckchauffeurs en magazijniers vinden we niet meer terug in de knelpuntberoepenlijst. In de nieuwe lijst (2010) van knelpuntberoepen verscheen het beroep van heftruckchauffeurs opnieuw. Competente arbeidskrachten Bedrijven ervaren een gebrek aan de juiste competenties bij kandidaten die zich aanbieden. Er bieden zich veel kandidaten aan voor de arbeidersprofielen maar velen zijn ongekwalificeerd en hebben vaak een laag zelfbeeld, een lage motivatie en een gebrek aan juiste attitudes. De kandidaten die zich aanbieden zijn vaak niet in het bezit van de nodige attesten voor het besturen van een heftruck, reachtruck,. Wat betreft de bediendenprofielen geven de bedrijven aan dat het niet evident is om de juiste mensen te vinden. De bedrijven verwachten dat kandidaat-werknemers in staat zijn om te multitasken, een zekere maturiteit bezitten,. Bedrijven aarzelen bovendien om te investeren in (kandidaat)werknemers. De reden die zij hiervoor aanhalen zijn de dure opleidingen, die misschien niet zullen renderen wanneer werknemers het bedrijf vroegtijdig verlaten. De onderwijs/opleidingsverstrekkers en de werkgroep vullen hierop aan dat de bedrijven uit de logistieke sector uitgedaagd worden om een mentaliteitswijziging te ondergaan. Bedrijven zullen vandaag en in de toekomst moeten investeren in (opleiding van) personeel. Werknemers die de nodige competenties bezitten zullen hier anderzijds ook (financieel) voor gewaardeerd moeten worden. De werkgroep nuanceert deze vaststelling door aan te vullen dat grotere organisaties mogelijkheden zien om te investeren en dit ook daadwerkelijk doen. De kleine KMO heeft niet steeds de mogelijkheden om werknemers te laten doorgroeien. Zij zijn vaak op zoek naar werknemers met ervaringen die onmiddellijk inzetbaar zijn. 1 Hoger beroepsonderwijs, gesitueerd op niveau 5 van de Vlaamse kwalificatiestructuur 7

8 De onderwijs-opleidingsverstrekkers noteren zeer goede uitstroomcijfers voor de verschillende onderwijs-opleidingsvormen. De uitstroom van opleidingen naar de arbeidsmarkt, voor diegene die een logistieke opleiding genoten, vormt geen enkel probleem. Afstemming Onderwijs Arbeidsmarkt De logistieke opleidingen in het secundair onderwijs zijn relatief nieuw. Voor leerkrachten die ingezet worden in een logistieke opleiding, is het vaak niet evident om zich te bekwamen in de thematiek. De tijd die hen hiervoor geboden wordt is kort, er is bovendien veel materiaal aanwezig, maar geen kant en klare pakketten. Echter, met tal van initiatieven trachten de onderwijspartners in de regio Kempen hun onderwijs-/opleidingsaanbod af te stemmen op de noden van de arbeidsmarkt. Initiatieven ter bevordering van de afstemming Stages Leerlingen in deeltijds onderwijs vinden zeer moeilijk bedrijven die zich engageren om hen op te leiden en een deeltijdse job (3dagen/week) via een Industrieel Leercontract (ILC) aan te bieden. Via uitzendcontracten kunnen de jongeren vaak wel aan de slag, een engagement op langere termijn is moeilijk. Andere opleiding/onderwijsverstrekkers ervaren dit probleem niet, in tegendeel. De begeleiding van de stagiaire vanuit het bedrijf wordt door KHK ondersteunt door een draaiboek voor bedrijf en studenten. Op deze manier verloopt een stage goed. De Stedelijke Handelsschool Turnhout stelde echter vast dat bedrijven soms niet weten hoe ze een stage best aanpakken en organiseerde hierover een workshop. De opkomst van bedrijven op dit initiatief is evenwel teleurstellend. Projecten Vanaf 2009 werken drie Kempense scholen van het GO! onderwijs van de Vlaamse gemeenschap (Atheneum De Beeltjens Westerlo, Koninklijk Atheneum Geel, Koninklijk Technisch Atheneum Mol) samen om leerlingen TSO Handel-Logistiek (5 de en 6 de jaar) ook in de praktijk te laten proeven van jobs in de logistiek met het HALO-project (Handel-Logistiek project). Gezamenlijke bedrijfsbezoeken, logistieke stages met uitdagingen voor de leerlingen tijdens het jaar, logistieke spelvormen, competentiegericht leren, het is maar een greep uit de mogelijkheden die de leerkrachten hun leerlingen bieden. Om deze mogelijkheden zo praktijkgericht mogelijk in te vullen zijn de leerkrachten op zoek gegaan naar externe partners. Ze hebben hiervoor de enthousiaste medewerking gekregen vanuit de bedrijfswereld (Nike Emea Logistics, FWD, Black & Decker, Manpower, Kuehne en Nagel en Havi Logistics), de Kempense hogeschool K.H.Kempen, de Pedagogische Begeleidingsdienst, CLB, RTC en VOKA Kempen. Met deze externe partners hopen de scholen een kwalitatieve logistieke opleiding aan te bieden waardoor de Kempense logistieke sector een injectie aan talent krijgt. Eén van de drie scholen, het Atheneum De Beeltjens gaat wel stoppen met het aanbieden van de specialisatie logistiek binnen de richting handel, aangezien er te weinig interesse is voor de richting bij leerlingen. KHK neemt deel aan het project Topcoach voor toptalent 2. In dit project worden geselecteerde topstudenten in hun laatste (bachelor) jaar Logistiek Management in een bijzondere stage intensief begeleid door een topcoach van een bedrijf. Deze bijzondere stage is intensief met een afgebakend doel en deadline. Het professionele niveau en de werkattitude van het jong talent laten zich zien. De participerende bedrijven creëren een directe win-win situatie. Bedrijven uit de regio Kempen ervaren dit project als waardevol

9 Attest heftruck/reachtruck In de verschillende opleidingen secundair onderwijs wordt een opleiding heftruck/reachtruck ingebouwd. Deze betekent een grote meerwaarde voor de jongeren wanneer ze op stage vertrekken (veiligheid) of wanneer ze op zoek gaan naar een job (attest). Voor het inrichten van deze opleiding kunnen de scholen beroep doen op de 72-urenstage van VDAB waarbij gebruik gemaakt kan worden van de opleidingsinfrastructuur van VDAB. De realiteit is dat scholen pas een opleiding kunnen plannen in de loop van mei/juni, met andere woorden op het einde van het schooljaar, wat te laat is in functie van stages. De Stedelijke Handelsschool Turnhout werkt om die reden niet meer samen met VDAB voor deze opleiding en ging op zoek naar een private speler en rekent de kosten door aan de leerlingen. Scholen voor deeltijds onderwijs, waarbij de leerlingen vaak meer moeite hebben om de rekening te betalen, wachten wel op het aanbod op het einde van het schooljaar. Evoluties in de logistieke sector De logistieke sector is een sector in volle evolutie. De studie van Idea Consult 3 brengt de ontwikkelingen in kaart en geeft weer welke bedrijfsprocessen dit met zich meebrengt. De studie stelt onder andere dat voor alle beroepen de taken complexer worden. Men voorspelt dat er een afnemende behoefte zal zijn aan laaggeschoold personeel ten gunste van midden- en hooggeschoold personeel. Voor de operationele beroepen (vrachtwagenbestuurders, heftruckbestuurders en magazijnarbeiders) heeft men in de toekomst geen nood aan hooggeschoolden maar aan anders-geschoolden. Zo zal bijvoorbeeld verwacht worden dat de beroepen heftruckbestuurder en magazijnier in de toekomst zullen samensmelten, een werknemer zal dan ook beide functies moeten kunnen uitvoeren. Wat de expediteurs, de planners/dispatchers en de douanedeclaranten betreft is er nood aan hoger gekwalificeerde werknemers. Er wordt een forse groei verwacht voor de verschillende magazijnberoepen, zoals de magazijnbedienden, de magazijniers/magazijnarbeiders en de heftruckbestuurders. Tegelijkertijd zullen beroepen door de automatisering van de werkvloer en het stijgende belang van slimme logistiek samensmelten. De magazijnbediende zal onder andere meer een supervisierol innemen. Een aantal competenties zal bovendien binnen elk van de beroepen in de toekomst essentieel worden. Men denkt o.m. aan IT-vaardigheden, maar ook aan andere generieke competenties zoals flexibiliteit en leergierigheid. Het is zo dat bedrijven van hun werknemers niet verwachten dat ze alles kennen vanaf de dag dat ze met hun job starten. Wat ze wel verwachten is dat de werknemer leergierig is en het werk vlug kan aanleren. Door de snelle aanpassingen in de sector wordt van de werknemer verwacht dat deze zich vlug kan aanpassen aan de wijzigingen op de werkvloer. Ook commerciële en communicatieve competenties worden steeds belangrijker in alle logistieke beroepen. 3 Idea Consult (2010). Ontwikkeling van een instrument voor arbeidsmarkt en competentieprognoses. Op 9

10 Conclusie Wanneer we het overzicht aan onderwijs- en opleidingsmogelijkheden bekijken in de regio Kempen kunnen we concluderen dat er zich een positieve evolutie afspeelt binnen zowel het aantal opleidings-onderwijsmogelijkheden als projecten. Het aanbod kent bovendien een brede spreiding over gans de regio Kempen. Inhoudelijk ontbreekt in de regio Kempen een 7 de specialisatiejaar op TSO-niveau. In het schema is TSO Handel logistiek terug te vinden maar het project is te beperkt om effectief te spreken van afgestudeerden logistiek op technisch niveau. De sector kampt met een imagoprobleem, voornamelijk diegene die bekend zijn met de sector starten met een opleiding. De evolutie die de sector vandaag (en in de toekomst) doormaakt verklaart een gedeelte van de vaststellingen met betrekking tot de afstemming onderwijs-arbeidsmarkt. De opleidingen in deeltijds en beroepsonderwijs zullen in de toekomst uitgedaagd worden om te evolueren naar andersgeschoolden. Ook de andere opleidings-en onderwijsverstrekkers worden uitgedaagd om bij te blijven en de evoluties op de voet te volgen en om nauw samen te werken met de sectoren en bedrijven uit de sector. Eveneens de bedrijven staan voor de uitdaging de evolutie van hun sector op de voet te volgen en hun manier van denken aan te passen, daar waar dit nog geen ingang vond. Bedrijven zullen meer moeten investeren in (opleiding van) personeel en een talentgericht HR-beleid. 10

11 Aanbevelingen Vanuit het bovenstaande overzicht van het opleidingsaanbod en de vaststellingen formuleren we in wat volgt aanbevelingen naar verschillende actoren. Hiermee trachten we tegemoet te komen aan de knelpunten en leemtes. Dit rapport zal bovendien ook overgemaakt worden aan de Kempense trekkers van het speerpunt Logistiek. Via de opvolgingsstructuur van het Streekpact zal de uitvoering van de aanbevelingen verder gemonitord worden. Uitbouw van een breed opleidingsaanbod Gezien het belang van de logistieke sector in de regio en het knelpuntkarakter van logistieke beroepen worden volgende initiatieven aanbevolen: - RESOC Kempen ondersteunt de vraag van VTI t Spijker uit Hoogstraten voor de uitbouw van een BSO-specialisatiejaar logistiek. - RESOC Kempen onderzoekt verder welke opleiding de Handelsschool Salus Nostra Mol zal aanvragen. - LOGOS onderzoekt de mogelijkheden tot de uitbouw van een expertopleiding logistiek die aansluit bij één van de deelsectoren van de internationale handel, vervoer en logistiek en die aansluit op een bachelor opleiding (Logistiek Management). RESOC Kempen ondersteunt de uitbouw van deze opleiding. - Inhoudelijk is er geen volwaardige opleiding op TSO-niveau. RESOC Kempen signaleert deze bestaande gap in de regio aan de verschillende onderwijskoepels. - Wat betreft het LIITC wenst RESOC Kempen via zijn plenaire vergadering op de hoogte te blijven van het project, dit in functie van het realiseren van het open karakter van het centrum naar de academische en bedrijfswereld. - Met de focusgroep maakten de onderwijs/opleidingsverstrekkers kennis met elkaar. RESOC Kempen beveelt een verdere onderlinge kennismaking en samenwerking aan opdat de actoren mekaar inspireren en stimuleren tot synergie. Een concreet voorbeeld van samenwerking werd in de focusgroepen reeds gesuggereerd; studenten van KHK van de logistieke opleidingen zouden ingezet kunnen worden als coach van GIP-proeven van leerlingen in het secundair onderwijs. Aan KHK wordt gevraagd deze piste verder te onderzoeken en concrete samenwerkingen op te zetten. - Aan KHK wordt eveneens gevraagd om te onderzoeken op welke manier een opleiding/gerichte bijscholing voor leerkrachten logistiek in het secundair onderwijs uitgebouwd kan worden. RESOC Kempen wil de aanbeveling doen om te onderzoeken of dit geïntegreerd kan worden in de werking van het LIITC. - Aan de sectoren wordt aanbevolen om te onderzoeken hoe onderwijs versterkt kan worden door een detachering van werkkrachten binnen de sector naar leerkrachten binnen het onderwijs. Beeldvorming Volgende concrete acties worden voorgesteld om het imagoprobleem tegemoet te komen en ook vanuit de regio aan te pakken: - RESOC Kempen maakt deze nota en de aanbevelingen over aan het Logistiek Platform Antwerpen (hierna LPA). Aan LPA wordt gevraagd een trekkersrol op te nemen voor verdere afstemming onderwijs-arbeidsmarkt voor de logistieke sector in onze regio. Concreet stellen we voor om bijvoorbeeld een ervaringsuitwisseling logistiek op te zetten voor onderwijspartners (scholen, leerkrachten, CLB-medewerkers). Inspiratie is terug te vinden bij het Logistiek Platform Limburg. Een tweede concrete actie kan bestaan in de organisatie van een soort van regionale Open bedrijvendag Logistiek. - LOGOS engageert zich tot een logistieke zitdag in samenwerking met de VDAB waarbij VDAB-consulenten ingewijd worden in de wereld van logistiek. Ook voor werkzoekenden 11

12 kan een soortgelijke zitdag georganiseerd worden. RESOC Kempen beveelt aan om ook de arbeidsprofielen mee te nemen en samen te werken met SFTL. - VDAB bekijkt de mogelijkheden om in zijn werkweek een themadag logistiek te organiseren. - Het kennismakingspakket The Flow van Flanders Logistics is uitgetest in 24 scholen en werd zeer positief geëvalueerd. De streek dringt bij Minister- President Peeters aan op de snelle opstart van het vervolgtraject, een verdere uitrol om meer jongeren vertrouwd te maken met logistieke processen en het belang er van. - Binnen RETO (Regionaal Expertisecentrum Talent Ontwikkeling) wordt er dit voorjaar nog een Beroepenkrant Logistiek ontwikkeld. Deze krant zal beroepen uit de logistieke sector in de kijker zetten voor kinderen uit de lagere school. - Aan de werkgeversorganisaties wordt gevraagd om op zoek te gaan naar een pool van ambassadeurs voor de logistieke sector die kunnen getuigen in klassen. Aan VOKA bevelen we aan te onderzoeken op welke manier deze pool kan ingebed worden in de werking van Vlajo. Aan Unizo wordt gevraagd dit in te bedden in het project Onderwijs & Ondernemen. - Aan VOKA wordt gevraagd om een reportage rond logistiek aan te bevelen in het RTVprogramma Economix. De reportage zou ter beschikking van onderwijs/opleidingsverstrekkers gesteld kunnen worden. - In Hoogstraten wordt dit jaar een symposium over de logistieke sector gehouden waarbij ook het onderwijs aan bod zal komen. RESOC Kempen engageert zich om dit evenement breed te communiceren naar de regionale onderwijsactoren en vraagt aan de organisatoren om de vaststellingen van dit rapport mee te nemen bij de inhoudelijke uitwerking van de dag. Afstemming onderwijs arbeidsmarkt De uitdaging voor onderwijs/opleidingsverstrekkers en voor bedrijven bestaat erin om inhoudelijk blijvend tegemoet te komen aan de snelle evoluties van de sector. - Een sterke samenwerking tussen scholen en bedrijven wordt aanbevolen. Daarnaast vragen we de scholen een wisselwerking uit te bouwen met de sectoren (SFTL en LOGOS) en met elkaar. - Vandaag en in de toekomst moet ingezet worden op een kwaliteitsvol HR-beleid. Sectorconsulenten, de VDAB-accountmanager, consulenten van werkgeversorganisaties alsook projectontwikkelaars Diversiteit van RESOC kunnen de bedrijven hierin ondersteunen. Aan deze genoemde partners wordt gevraagd om (gezamenlijk) een infosessie te organiseren voor de logistieke bedrijven rond duurzaam HR-beleid. We vragen eveneens om de verschillende bestaande instrumenten te promoten (IBO, diversiteitsplan, ). - Aan RTC wordt gevraagd om de heftruckopleiding, die nu binnen de 72-urenstage van VDAB georganiseerd wordt nader te onderzoeken en ook alternatieve mogelijkheden te onderzoeken voor de organisatie van een heftruckopleiding. 12