Bijlage 2 Evaluatie gezondheidsbeleid Ik kies. Rivierenland gezond

Transcriptie

1 Bijlage 2 Evaluatie gezondheidsbeleid In de periode van gaven we het gezondheidsbeleid vooral regionaal vorm. Regionaal werd er, samen met de GGD, een gezondheidsnota gemaakt die invulling gaf aan het landelijk beleid (landelijke gezondheidsnota 211). Lokaal maakten wij op het regionaal gezondheidsplan een uitvoeringsparagraaf. Hierin werd de prioriteit gelegd op de volgende onderwerpen: - Overgewicht - Middelengebruik - Depressie. In deze bijlage beschrijven we de regionale en lokale activiteiten en resultaten. 1. Ik kies. Rivierenland gezond Vanaf voorjaar 213 tot en met 215 is het project Ik kies. Rivierenland gezond uitgevoerd. Het project vormde de uitwerking van het Regiocontract tussen gemeenten en Provincie Gelderland op het onderdeel Gezondheid, Sport en Bewegen. Het project werd gefinancierd met subsidie van de Provincie Gelderland. Het doel van het project was het terugdringen van sociaal economische gezondheidsverschillen in Rivierenland door het voorkomen van overgewicht, depressie, (overmatig)genotmiddelengebruik en het bevorderen van de seksuele gezondheid bij kwetsbare burgers met extra aandacht voor jeugdigen en ouderen. Aan deze doelstelling is gewerkt door middel van: Gezonde school methode Lokaal en wijkgericht werken Inzet van de regioconsulent aangepast sporten Bewustwordingsacties In die periode is met veel inzet samen met het onderwijs gewerkt aan Gezonde scholen, met inwoners, lokale partijen en de gemeente aan Gezonde Gemeenten en met de Gelderse Sportfederatie aan het opzetten van ene infrastructuur voor Aangepast Sporten. Verder zijn er activiteiten rondom alchoholpreventie uitgevoerd en zijn er succesvolle thema-avonden rondom mentale gezondheid georganiseerd. Het regiocontract is per 1 januari 216 geëindigd. 1 Er wordt ook geen regionaal gezondheidsplan meer gemaakt. Wel werken gemeenten samen omdat de meeste onderwerpen gemeentegrens overstijgend zijn. De problematiek is vaak hetzelfde evenals de organisaties waarmee wordt samengewerkt. 1.1 Ik kies, Buren gezond Welke activiteiten zijn er in Buren geweest? Overzicht 1.1 activiteiten Rivierenland gezond in Buren Gezonde scholen - Er is een oudercampagne rond genotsmiddelen geweest op alle scholen. - Veerkrachttrainingen zijn gegeven op de meeste basisscholen. Er is een leerkracht opgeleid om deze trainingen te kunnen blijven aanbieden op scholen binnen onze gemeente. - Een leesmediacoach is ingezet op de scholen. - Schooljudo is ingezet om de weerbaarheid van onze kinderen te vergroten. - B-Fit 2 is gestart op de meerdere scholen. Het programma B-Fit is gericht op het verwerven en behouden van een actieve en gezonde leefstijl en wordt o.a. aangeboden via het basisonderwijs. - De inzet van de gezonde school adviseur is geborgd (via de GGD). Wijkgericht werken/ wijkgerichte preventie - Nalevingsonderzoeken alcoholverstrekking aan jeugdigen (NIX onder 18 jaar) bij tentfeesten, supermarkten, slijterijen en para-commerciële organisaties. - Netwerkontwikkeling met Stib, Welzijn Buren, zorgprofessionals en inwoners. - De Gezondheidsscan is besproken in de gemeente en toepasbaar gemaakt voor gebruik met inwoners en professionals. - Werkconferentie vrijwilligers met een psychiatrische of verslavingsachtergrond (regionaal). 1 Het eindrapport kunt u vinden op: 2 Voor informatie over B-fit: 1

2 - Start gemaakt met gemeentebreed beweeg-/gezondheidsnetwerk voor ouderen. - Valpreventie cursussen voor ouderen. - Vitaliteit in de buurt (de Zebrafabriek), doel: het verkleinen van de afstand tot de arbeidsmarkt, het vergroten van de sociaal-maatschappelijke participatie en het verbeteren van de vitaliteit van de deelnemers - De inzet van de lokale gezondheidsmakelaar is geborgd (via de GGD) Aangepast sporten - Uitbreiding van het aanbod met golf, judo, tennis en ondersteuning van individuele cliënten. - Er is geïnvesteerd in zowel het lokale als regionale netwerk, met o.a. de buurtsportcoach en partners uit de sectoren zorg, welzijn, onderwijs en sport. Bewustwordingsacties - Flyers en appels uitgedeeld tijdens avondvierdaagse Culemborg, waaraan scholen uit de gemeente Buren meededen. - Collegetour Isa Hoes rondom mentale fitheid in Tiel - Omdenken Theatershow in Tiel ten behoeve van kwetsbare groepen (hierbij waren 8 inwoners van gemeente Buren aanwezig) - Stapavond voor ouders in discotheek de Rodenburg rondom alcoholopvoeding 2. Lokale uitvoeringsparagraaf Deze uitvoeringsparagraaf was de insteek die de gemeente wil gebruiken om haar gezondheidsbeleid vorm te geven. Er werd vooral ingezet op 1. Overgewicht 2. Middelengebruik en 3. Depressie 2.1 Overgewicht In vergelijking met de rest van Nederland zijn inwoners uit de regio Rivierenland vaker te dik. Mensen met overgewicht kunnen meer last van hart- en vaatziekten krijgen en/of diabetes. Mensen die last krijgen van deze chronische ziekten kunnen minder goed meedoen aan de samenleving. Hieronder ziet u een overzicht van overgewicht in de verschillende leeftijdsgroepen. De uitkomst van het in 215 gehouden E-MOVO onderzoek onder jongeren toont een daling van 6% ten opzichte van het onderzoek in 211. Hopelijk is die trend ook waarneembaar bij volwassenen en ouderen. Dat onderzoek loopt momenteel. Overzicht 2.1 Overgewicht per leeftijdscategorie en opleidingniveau Leeftijd Jaar onderzoek: resultaat Jaar onderzoek: resultaat Verschil periode jaar 213: 1% overgewicht 7% van de ouders vindt dat hun kind te zwaar is jaar 211: 27% (veel) te zwaar 217: resultaten bekend in : 21% (veel) te zwaar Onbekend 6% minder jaar 212: 5% matig of ernstig overgewicht Laagopgeleiden: 59%, Gem. opgeleid: 5% hoog opgeleid: 38% 216: onderzoek loopt, resultaten bekend in 217 Onbekend 28: 48% matig tot ernstig overgewicht 65 jaar en 212: 216: ouder 63% matig of ernstig overgewicht onderzoek loopt, resultaten bekend Laagopgeleiden: 64%, in 217 Gem. opgeleid: 58% hoog opgeleid: 43% Bron: monitors GGD Rivierenland/Gelderland-Zuid Onbekend 2

3 Tabel 2.1a Overgewicht per leeftijdscategorie overgewicht naar leeftijdsgroep -12 jaar jaar jaar 65+ waarvan ernstig overgewicht Tabel 2.1b Overgewicht opleidingsniveau volwassenen en ouderen volwassenen ouderen laag opleidingsniveau gemiddeld opleidingsniveau hoog opleidingsniveau Uit bovenstaande tabellen kunt u duidelijk zien dat overgewicht toeneemt naarmate men ouder wordt. Ook is de kans groter bij lagere opgeleide volwassenen en ouderen. Een ambitie voor de komende periode is om de sociaal economische gezondheidsverschillen niet verder op te laten lopen, en liever te verkleinen. 2.2 Middelengebruik Voor preventie op het terrein van middelengebruik subsidieert onze gemeente IrisZorg. Die subsidie bestaat uit de volgende producten: 1. Deelname aan het interventieteam openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGZ) 2. Straathoekwerk en preventie 3. Ambulante crisisbegeleiding Ad 1. Hiervoor levert IrisZorg regionaal een ervaren behandelaar voor 18 uur per week. Voor casussen die behandeld worden in het OGGZ-interventieteam is intensieve ketensamenwerking nodig. Daarom is afgesproken dat zowel op uitvoerend en casusniveau als op managementniveau inzet wordt geleverd. Ad 2. Preventie: Alle leerlingen van groep 8 ontvangen jaarlijks een envelop met een Alcohol NEE Contract. Doel is het bespreekbaar maken van alcoholgebruik en het maken van afspraken hierover tussen ouders en kind voordat het kind naar het voortgezet onderwijs gaat. Daarnaast krijgen EHBO-ers voorlichting over alcohol- en drugsincidenten zodat zij hier tijdens (tent)feesten aandacht voor hebben. Naar aanleiding van een signaal van Stib is er een voorlichtingsbijeenkomst georganiseerd met als thema ouderen: alcohol en medicijngebruik. In het kader van NIX 18 zijn supermarkten, slijterijen, dorpshuizen en verenigingen getraind in het herkennen van minderjarigen die alcohol willen kopen. Straathoekwerk: Op verzoek van ons zet IrisZorg de uren voor collectieve preventie grotendeels in om jongeren te benaderen die problemen met middelen hebben. In 215 is met 22 jongeren contact gelegd en tijdens straatrondes zijn daarbij nog een 75 jongeren gesproken. De samenwerking met de jongerenwerkers van Stib/Mozaïek ervaart IrisZorg als erg prettig. Doordat zij veel jongeren al kennen kan er door IrisZorg efficiënt gewerkt worden. Zo kon in relatief korte tijd met veel jongeren gesproken worden en werden meerdere huisbezoeken gerealiseerd waarbij IrisZorg de jongeren en hun ouders goed konden voorlichten over de gevolgen van middelengebruik. 3

4 Uit een signaal van een huisarts bleek dat zowel bezorgde ouders als jongeren zichzelf aanmelden vanwege verslavingsproblemen. Dit jaar is er een bijeenkomst met deze groep georganiseerd om voorlichting te geven en ervaringen te delen. Ad 3. Ambulante crisisbegeleiding wordt geboden aan cliënten die zich aanmelden bij de dagopvang in Tiel. Meestal is er sprake van acute problematiek en crisis, gepaard met een hoge tijdsdruk en een veelheid aan problemen in combinatie onaangepast of afwijkend gedrag. Vaak speelt verslaving een grote rol. IrisZorg richt zich onder andere op het voorkomen van huisuitzetting en het aanpakken van de verslaving Jongeren Bij jongeren zien we een afname van het (frequent) gebruik van alcohol en rokers. Het aantal soft-drugs gebruikers is vrijwel gelijk gebleven. Daarentegen stijgt het percentage gebruikers van harddrugs ten opzichte van 211. Tabel 2.2a Alcohol en jongeren ooit alcohol gedronken? afgelopen 4 weken alcohol gedronken? afgelopen 4 weken dronken of aangeschoten geweest? Tabel 2.2b Niet rokers jaar, Rookt niet Rookt niet Tabel 2.2c Dagelijkse rokers jaar, Rookt dagelijks Rookt dagelijks 4

5 Tabel 2.2d Soft-drugs en jongeren, Ooit softdrugs gebruikt? Ooit softdrugs gebruikt? Tabel 2.2e Harddrugs en jongeren, Ooit harddrugs gebruikt? Ooit harddrugs gebruikt? Volwassenen en ouderen Bij de volwassenen en ouderen is het aantal drinkers van alcohol aan de hoge kant. Van de volwassenen drinkt 83% regelmatig alcohol. Bij ouderen is dat 76%. Van de volwassenen rookt 25% en is 32% gestopt met roken. Bij ouderen rookt 14%, en heeft 49% ooit gerookt. Ouderen gebruiken vaker kalmeringsmiddelen, 17% heeft de afgelopen 2 weken een kalmerings-pil op recept van de huisarts gebruikt. Bij de groep volwassenen is dat 6% Volwassenen Ouderen 2.3 Depressie Op het gebied van depressiepreventie maakt de gemeente Buren gebruik van de diensten van Indigo. Vanwege de ontwikkelingen in het sociaal domein (meer lokaal) bracht Indigo haar regionaal georganiseerde activiteiten terug tot ongeveer de helft van haar inzet. De regionale inzet blijft nodig voor een aantal risicogroepen zoals KOPP kinderen (kinderen van ouders met psychische problemen) en Brussen (broers en zussen van kinderen met psychische problemen) waarbij de omvang van de regio noodzakelijk is om een groepsaanbod voor deze 5

6 groep te kunnen bieden. In andere gevallen is de school de community in plaats van de gemeente/wijk. Een voorbeeld hiervan is de interventie Met Plezier naar School die zich richt op kwetsbare kinderen die de overgang maken van de basisschool naar de middelbare school. Deze scholieren komen uit de hele regio. De publieksvoorlichtingen van Indigo zijn veelal in de vorm van theatervoorstellingen met nabespreking en zijn gericht op kennisoverdracht, bewustwording, taboe doorbreken en bespreekbaar maken van GGZ problematiek voor een breed publiek (universele preventie). Deze biedt Indigo daar waar mogelijk ook regionaal aan om redenen van kosteneffectiviteit. De andere helft van de ingekochte uren is vraaggericht ingezet in de diverse gemeenten. Indigo Preventie heeft in alle gemeenten contact met de sociale wijkteams. In een aantal gevallen zijn de ingezette activiteiten in samenspraak met deze sociale wijkteams tot stand gekomen of zelfs samen uitgevoerd. In 215 en 216 verzorgde Indigo trainingen aan Stib-medewerkers zodat zij in staat zijn om beter ziektebeelden te signaleren bij klanten. Uit ervaring van Stib blijkt dat psychische problemen vaak voorkomen bij mensen die zich bij hen melden met een hulpvraag. Voorbeelden van activiteiten van Indigo: Follow-up bijeenkomst Zorgen voor een ander (samen met Tiel) Workshop Mindfulness Fit in je hoofd, goed in je vel binnen het project Burense ouderen in beweging (4 groepen, 2 bijeenkomsten) Deelname project vrijwilligers met PVA Afstemming Stib en lokale netwerken (casusoverleg, lunchbijeenkomsten, trainingen) In samenwerking met de Zebra-fabriek is het project Vitaliteit in de Buurt uitgevoerd. De doelstellingen van Vitaliteit in de Buurt zijn: - Het verkleinen van de afstand tot de arbeidsmarkt van de deelnemers - Het vergroten van de sociaal-maatschappelijke participatie van de deelnemers - Het verbeteren van de vitaliteit van de deelnemers Hierdoor kunnen depressieve klachten voorkomen worden of verminderen. Gezondheidsmonitor Jongeren (E-MOVO) 215, gemeente Buren Mate van geluksgevoel laag 215: 1% Indicatie psychosociale problematiek 27: 5% 211: 4% 215: 6% Somber, in de put afgelopen 2 weken 27: 1% % 215: 11% (meisjes: 17%, jongens: 4%) Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 212, gemeente Buren 6

7 Onderwerp Volwassenen Ouderen Vindt zichzelf vergeetachtig Maakt zich zorgen om vergeetachtigheid 21% 16% 33% 27% Matig risico op angststoornis of depressie Hoog risico 38% 4% 33% 4% Geen regie over eigen leven 6% 11% Kwetsbaarheid (totaal) Geen gegevens 25% Fysieke kwetsbaarheid 14% Sociale kwetsbaarheid 18% Emotionele kwetsbaarheid 21% Rapportcijfer geluk, 5 of lager Rapportcijfer geluk, 6 of hoger 6% 94% 6% 94% 3 Conclusie De afgelopen jaren is er regionaal en lokaal veel ingezet op preventie. Met name op het gebied van overgewicht, middelengebruik en depressie. De resultaten hiervan zijn deels zichtbaar door de informatie uit de monitors van de GGD. Uit het meest recente onderzoek (E-MOVO 215, jaar) blijkt dat in onze gemeente het aantal jongeren met overgewicht met 6% is gedaald. Ook het aantal frequente drinkers en dagelijkse rokers daalt bij jongeren. We zijn erg benieuwd naar het onderzoek onder volwassenen en ouderen dat nu loopt. Verbetert ook voor hen de gezondheidssituatie op deze terreinen? Hoe dan ook, ook de komende jaren blijven we aandacht houden voor de thema s overgewicht, middelengebruik en depressie. De meeste gezondheidswinst is nog steeds te behalen met verbetering van deze trends. 7