Slachtoffers van criminaliteit in Nederland Een vergelijking met zestien andere geïndustrialiseerde landen op basis van de ICVS 2000

Transcriptie

1 Slachtoffers van criminaliteit in Nederland Een vergelijking met zestien andere geïndustrialiseerde landen op basis van de ICVS 2000 John van Kesteren & Paul Nieuwbeerta7 Het aantal burgers dat slachtoffer wordt van criminaliteit is in Nederland de afgelopen jaren kleiner geworden of gelijk gebleven. De daling is met name waarneembaar bij vermogensdelicten. In de meeste geïndustrialiseerde landen is hetzelfde beeld waarneembaar. Voor geweldsdelicten is er een gevarieerd beeld: in sommige landen een geringe stijging, in andere een daling. Nederland is een van de landen waarin het aantal geweldsdelicten nagenoeg gelijk bleef. Nederland blijft overigens samen met Australië, Engeland & Wales en Zweden behoren tot de landen met een relatief hoog criminaliteitsniveau. Dit zijn de belangrijkste conclusies van de International Crime Victims Survey (ICVS) 2000 gehouden in geïndustrialiseerde landen. Deze internationale slachtofferenquête een co-productie van de Leidse Universiteit, het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) en de Britse Home Office, mede gefinancierd door het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) werd afgelopen jaar voor de vierde keer gehouden. De eerste bevindingen zijn uitgebreid beschreven in een onlangs verschenen rapport (Van Kesteren, Mayhew & Nieuwbeerta, 2000)8. In dit artikel zullen we de belangrijkste bevindingen van dit rapport kort weergeven, maar ook resultaten toevoegen, waarbij we met name het accent leggen op de Nederlandse situatie. Na een korte bespreking van de ICVS, zal allereerst de victimisatie besproken worden. Niet alleen het totaal aan criminaliteit, maar ook het criminaliteitsprofiel, de ernst van de misdrijven en de trends over de afgelopen jaren worden besproken. In het tweede deel zal aandacht besteed worden aan aangiftes bij de politie en het oordeel van burgers over het functioneren van de politie. In het laatste deel komen reacties van burgers op criminaliteit aan de orde. De ICVS De ICVS is een grootschalige internationale slachtofferenquête waarbij in elk land aan een representatieve steekproef van ongeveer tweeduizend respondenten wordt ondervraagd. Er wordt gevraagd naar ervaringen met slachtofferschap van diverse vormen van criminaliteit, aangiftegedrag bij de politie, en houdingen ten opzichte van criminaliteit en de politie. De ICVS is inmiddels vier maal gehouden, in 1989, 1992, 1996 en De Universiteit Leiden en het NSCR hadden in 2000 de coördinatie van de ICVS in de geïndustrialiseerde landen. UNICRI heeft de coördinatie voor nietgeïndustrialiseerde landen9. De ICVS is opgezet om de gebrekkigheid van andere, internationaal vergelijkbare, bronnen over de aard en omvang van criminaliteit te ondervangen. Gegevens van politie en justitie zijn problematisch voor internationale vergelijkingen aangezien deze instanties in ieder land andere definities van criminaliteit hanteren, en aangiftes anders behandelen en registreren. Daarnaast worden lang niet alle delicten door slachtoffers aan de politie gemeld, en verschilt het aangiftegedrag mogelijk tussen landen. In het voorjaar van 2000 zijn bijna veertigduizend inwoners uit zeventien geïndustrialiseerde landen ondervraagd over hun ervaringen met criminaliteit, politie, gevoelens van (on)veiligheid en andere reacties op misdaad. Inmiddels hebben 23 geïndustrialiseerde landen ten minste een maal geparticipeerd; elf daarvan zowel in 2000 als in Denemarken, Portugal en Catalonië (Spanje) 7 De auteurs danken deelnemers aan de MAC-bijeenkomst van 27 maart 2001, met namen Antonia Verweij en Floor Luijkx, en Karin Wittebrood voor hun commentaar op een eerdere versie van dit artikel. 8 De tekst van het rapport is ook beschikbaar op internet op de WODC-website: (zie onder publicaties). 9 Het onderzoek is ook uitgevoerd in een groot aantal niet-geïndustrialiseerde landen, doorgaans beperkt tot de hoofdsteden. In de loop van 2001 zullen de eerste resultaten hiervan worden gepubliceerd.

2 deden in 2000 voor de eerste keer mee. In veertien van de zeventien landen zijn de enquêtes telefonisch afgenomen; in de overige drie landen zijn face-to-face-interviews gehouden. Beide vormen van enquêteren hebben verschillende voor- en nadelen met betrekking tot respons, betrouwbaarheid van gegevens, et cetera. Voor meer informatie hierover verwijzen we naar Van Kesteren, Mayhew en Nieuwbeerta (2000) en de bijdrage van Bruinsma en Nieuwbeerta in dit nummer. Slachtofferschap van criminaliteit In het voorjaar van 2000 is aan respondenten van zestien jaar en ouder gevraagd of zij in 1999 slachtoffer zijn geweest van een of enkele van elf vormen van criminaliteit (autodiefstal, diefstal uit de auto, vernielingen aan de auto, bromfietsdiefstal, fietsendiefstal, inbraak, poging tot inbraak, diefstal van persoonlijke eigendommen, beroving, zedenmisdrijven, bedreiging & geweld). Voor deze vormen van criminaliteit wordt in de ICVS gevraagd naar gebeurtenissen die min of meer in overeenstemming zijn met de juridische definities van de misdrijven zoals die in de meeste landen gelden. In essentie wordt hierbij de lezing van de respondenten geaccepteerd over de precieze toedracht of op zijn minst de lezing die zij bereid zijn aan de interviewers mee te delen. Hiermee wordt waarschijnlijk een wat bredere definitie van criminaliteit toegepast dan die van de politie. De politie filtert vermoedelijk die delicten eruit waarvan zij denkt dat ze geen aandacht van justitie verdienen, of te veel aandacht vragen om het bewijs ervan rond te krijgen. Figuur 1 toont zowel de prevalentie (percentage van de volwassen bevolking dat ten minste één maal slachtoffer is geweest) als de incidentie (aantal misdrijven per honderd inwoners) van de elf vormen van criminaliteit waarnaar gevraagd is10. Wanneer gekeken wordt naar deze vormen van criminaliteit behoort Nederland samen met Australië, Engeland & Wales en Zweden bij de landen met een hoog criminaliteitsniveau. Japan, Finland, Portugal en Noord-Ierland zijn de landen met de laagste criminaliteitscijfers. Ook bij de eerdere edities van de ICVS (in 1989, 1992 en 1996) scoorde Nederland steeds hoog op de criminaliteitsladder. Traditioneel luidde het verweer dat deze positie vooral te danken was aan de vele fietsendiefstallen: een relatief licht euvel waar Nederland veel meer dan andere landen mee te kampen zou hebben. Dit om de simpele reden dat het aanbod aan fietsen hier veel hoger is dan in de meeste andere landen. Volgens de enquête van 2000 kreeg zelfs zeven procent van de Nederlandse deelnemers in 1999 één of meer keren met deze vorm van criminaliteit te maken. Maar ons land steekt op dit punt niet meer met kop en schouders boven de rest uit. Even hoge cijfers voor fietsdiefstal zijn vastgesteld voor Zweden, Denemarken en Japan (zie Tabel 1). Bij herberekening van incidentie van de criminaliteit waarbij fietsdiefstal weggelaten wordt, staat Nederland nog steeds op de vijfde plaats en wat betreft prevalentie zelfs op de vierde plaats. Profiel van criminaliteit De positie van Nederland wordt nog duidelijker als er een volledig profiel wordt opgesteld van de criminaliteit waarnaar in de ICVS gevraagd wordt (zie Tabel 1). Voor de zeventien landen tezamen betreft bijna een kwart van de incidenten geweldsmisdrijven: bedreigingen, mishandeling, seksuele delicten en berovingen. Een kwart betreft vernielingen aan auto s, en bijna een vijfde diefstal van en uit auto s. Iets meer dan tien procent betreft inbraken (inclusief pogingen daartoe), en eveneens tien procent betreft diefstal van persoonlijke bezittingen. De grootste verschillen tussen landen zijn te vinden in (motor)fietsdiefstal ook gemiddeld zo n tien procent van de delicten. Bij diefstallen uit en vanaf de auto (3,9 procent) scoort Nederland relatief gunstig: elfde op de lijst van zeventien, die in dit geval wordt aangevoerd door Australië (6,8 procent) en de Verenigde Staten (6,4 procent). Een andere vorm van criminaliteit waarvan Nederlanders minder dan gemiddeld slachtoffer worden, is autodiefstal. Waar het gemiddelde 1,0 procent bedraagt, geeft slechts 0,4 procent van de 10 Het incidentie cijfer voor Zwitserland is geschat op basis van de relatie tussen prevalentie en incidentie in eerdere ICVS rondes.

3 Nederlandse ondervraagden aan in 1999 één of meer keren slachtoffer van deze vorm van criminaliteit te zijn geworden. Daarmee neemt Nederland een dertiende plaats in. Het aantal inbraken (inclusief pogingen) in Nederland ligt daarentegen iets boven het gemiddelde, al blijft het percentage van 1,9 ver achter bij dat van Australië (3,9) of Engeland/Wales (2,8). In Nederland blijft het bovendien relatief vaak bij een poging. Het feit dat Nederland van alle deelnemende landen de meeste woningen telt met speciaal hang- en sluitwerk (zeventig procent ver boven het gemiddelde van 44), draagt hier ongetwijfeld toe bij. Voor geweldsmisdrijven ligt Nederland op of iets boven het gemiddelde: beroving (0,8 procent), mishandeling en bedreiging (3,4 procent). Figuur 1 Slachtofferschap van criminaliteit in 17 landen in 1999 Incidentie Prevalentie gemiddeld Australië Engeland & Wales Nederland Zweden Canada Schotland Denemarken Polen België Frankrijk Verenigde Staten Finland Catalonië (Spanje) Zwitserland Portugal Japan Noord Ierland * Aantal misdrijven (links) en slachtoffers (rechts) per 100 inwoners in 1999 (landen zijn gerangordend naar prevalentieniveau) * incidentie voor Zwitserland is geschat

4 Tabel 1 Profiel van criminaliteit in 17 landen in 2000: prevalentie (percentage van de volwassen bevolking dat tenminste één maal slachtoffer is geweest) van elf vormen van criminaliteit Alle elf Auto Misdrijven diefstal Diefstal van de auto Motor diefstal Fiets diefstal Inbraak Poging to inbraak Berovin g Auto Vandalisme Persoonlijke misdrijven 1 Seksuele misdrijven 2 Assaults & threats Australië België Canada Catalonië Denemarken Engeland & Wales Finland France Japan Nederland Noord-Ierland Polen Portugal Schotland Verenigde Staten Zweden Zwitserland Gemiddeld Diefstal van persoonlijke bezittingen 2 Alleen aan vrouwen gevraagd. De vraag is ook aan mannen gesteld in Australië en Canada, maar deze antwoorden zijn niet meegenomen in deze tabel

5 Relatieve zwaarte Om rekening te kunnen houden met verschillen in zwaarte van de delicten is ook aan alle slachtoffers zelf gevraagd hoe ernstig zij het misdrijf vonden11. Over alle zeventien ICVSlanden blijkt, zoals verwacht, slechts vijftien procent van de ondervraagden fietsendiefstal als zeer ernstig te beschouwen, waarmee het een van de lichtste vormen van criminaliteit is op de schaal; alleen diefstal uit de auto (veertien procent) en autovandalisme (dertien procent) scoren lager12. Het hoogst op dit graduele lijstje scoort autodiefstal waarbij het voertuig niet wordt teruggevonden. Liefst 57 procent van de ondervraagden blijkt dit zeer ernstig te vinden; erger dus kennelijk dan aanranding, verkrachting en/of pogingen daartoe, waarvan 54 procent vindt dat het om een `heel ernstige vorm van criminaliteit gaat. Ook autodiefstal waarbij het voertuig wel wordt teruggevonden (46 procent) en beroving met een wapen (45 procent) beoordelen veel slachtoffers als `heel ernstig. Opmerkelijk is dat er consensus bestaat tussen de inwoners van de deelnemende landen over de rangorde in de ernst van de delicten. Wel zijn er verschillen in absolute hoogte van de ernst. Over het totaal genomen vinden de Nederlandse respondenten de misdrijven minder ernstig dan burgers in andere landen. Wanneer rekening wordt gehouden met de zwaarte die door respondenten zelf is toegekend aan de delicten, ziet de onderlinge rangorde van de landen er iets anders uit (zie Figuur 2). Engeland/Wales neemt wanneer gekeken wordt naar het aantal zeer ernstige delicten de eerste plaats over van Australië; Nederland zakt naar de vijfde plaats. Engeland/Wales dankt zijn hoge positie deels aan het relatief grote aantal autodiefstallen, maar ook aan het feit dat de criminaliteit ernstiger wordt bevonden dan gemiddeld in andere landen. Van de ondervraagde Engelsen en Welshmen gaf 2,1 procent aan in 1999 slachtoffer te zijn geworden van deze zeer ernstige vorm van criminaliteit ruim twee keer zoveel als het gemiddelde over alle deelnemende landen, dat op 1,0 procent ligt. Met 0,4 procent zit Nederland ruim onder dit gemiddelde. Trends In de meeste deelnemende landen is de ICVS inmiddels meermaals uitgevoerd. Dit geeft de mogelijkheid trends in slachtofferschap van criminaliteit te onderzoeken over een periode van meer dan tien jaar. In Tabel 2 worden de incidentiecijfers (aantal misdrijven per honderd inwoners) weergegeven voor een subset van delicten (autodiefstal, diefstal uit de auto, vernielingen aan de auto, bromfietsdiefstal, fietsendiefstal, inbraak, diefstal van persoonlijke eigendommen, beroving, en mishandeling)13. In het algemeen laten de cijfers zien dat deze criminaliteit tussen 1988 en 1991 steeg, tussen 1991 en 1995 stabiliseerde of daalde en dat na 1995 de omvang verder daalde. Dit is het algemene beeld in de meeste landen. Wanneer voor elf landen waarvan gegevens beschikbaar zijn voor zowel 1995 als 1999 naar trends wordt gekeken, dan blijkt het aantal misdrijven per honderd inwoners te zijn afgenomen van 37,7 naar 32,9. Hiermee lijkt een einde te zijn gekomen aan de stijging van de criminaliteit die in de meeste landen vooral in het begin van de jaren zestig inzette. Met name het aantal mensen dat aangeeft slachtoffer van vermogensmisdrijven te zijn geworden, is afgenomen. Het aantal slachtoffers van geweld is vrijwel gelijk gebleven. In Nederland zijn dezelfde ontwikkelingen waar te nemen. Er is een daling van 63 delicten per honderd volwassen inwoners in 1995 naar 51 per honderd inwoners in Het aantal 11 Alleen aan slachtoffers van criminaliteit is gevraagd hoe ernstig zij dit vonden. Mogelijk zouden andere ernstscores gevonden worden wanneer ook aan mensen die geen slachtoffer waren, was gevraagd naar de ernst van de betreffende delicten. 12 Bij de interpretatie van de resultaten is het goed te beseffen dat er niet aan respondenten gevraagd is de delicten direct te vergelijken. Er is hen slechts gevraagd van dat delict waar zij slachtoffer van waren aan te geven in welke mate zij dat ernstig vonden. 13 Poging tot inbraak is weggelaten omdat hiervan voor 1988 geen informatie beschikbaar is over het aantal keren dat een respondent slachtoffer is geweest, ook onzedelijk gedrag en bedreiging zijn weggelaten omdat deze te veel ruimte laten voor interpretatie en ze waarschijnlijk voor het belangrijkste deel niet door de politie geregistreerd worden.

6 vermogensmisdrijven is gedaald van 49 naar veertig per honderd inwoners. De daling van geweldsdelicten is marginaal, van veertien naar 12,5 incidenten per honderd inwoners. De hoeveelheid geweld is in Nederland beneden het gemiddelde van de zeventien landen. Figuur 2 Aantal delictenlanden naar ernst van de delicten zeer ernstig ernstig niet zeer ernstig Engeland & Wales Australië Verenigde Staten Zweden Nederland Canada Schotland Polen Noord Ierland Frankrijk Catalonië (Spanje) België Portugal Denemarken Japan Finland Aantal misdrijven per 100 inwoners (landen zijn gerangordend naar zeer ernstige misdrijven)

7 Tabel 2 Trends in incidentie van criminaliteit (aantal misdrijven per 100 inwoners) in 17 landen, Australië België Canada * Engeland & Wales Finland * Frankrijk Nederland Noord-Ierland Polen Schotland * Verenigde Staten * 34.2 * Zweden Zwitserland Gemiddeld: 7 landen landen landen Voor diefstal van persoonlijke eigendommen is een schatting gemaakt in In 1992 is de incidentie gebaseerd op slechts tien misdrijven 3 Voor diefstal vanaf de auto is een schatting gemaakt in 2000 en geven aan dat het verschil met de vorige survey statistisch significant is (t-test; p<0.10). geeft een toename, en een afname aan. * geeft aan dat het verschil met de survey voor de vorige statistisch significant is (t-test, p<0.10). Vergelijking met politiestatistieken De trends zoals die op basis van de ICVS zijn beschreven, verschillen enigszins van de politiestatistieken in de diverse landen. Figuur 3 laat beide trends zien voor de vijf landen die alle vier keren aan de ICVS hebben meegedaan. Voor de politiecijfers zijn alle misdrijven per hoofd van de bevolking als uitgangspunt genomen. Om de trends adequaat te kunnen vergelijken zijn de cijfers voor zowel de ICVS als de geregistreerde criminaliteit voor 1989 op honderd gesteld. Duidelijk is dat in het algemeen volgens beide bronnen de criminaliteit tussen 1988 en 1991 steeg, tussen 1991 en 1995 stabiliseerde of daalde en dat na 1995 de omvang verder daalde. De Nederlandse politiecijfers zijn een uitzondering; ze vertonen nauwelijks een verandering over de elf jaren die dit onderzoek bestrijkt. De totaalcijfers doen niet geheel recht aan de trends. De ICVS laat een daling zien voor Nederland van de diefstallen, waar ook de politiecijfers een daling vertonen. Voor de ICVS is de geweldscriminaliteit nagenoeg constant gebleven, maar de politiecijfers laten een forse stijging zien.

8 Figuur 3 Trends in criminaliteit volgens ICVS (rechts) en politiestatitieken (links) in vijf landen, Engeland & Wales Finland Nederland Canada Verenigde Staten Politie statistieken ICVS

9 Figuur 4 Percentage van delicten dat aangegeven wordt bij de politie, 17 landen in 1999 gemiddelde 49 Denemarken Zweden Noord Ierland Nederland België Engeland & Wales Zwitserland Frankrijk Schotland Verenigde Staten Australië Canada Finland Polen Catalonië (Spanje) Japan Portugal % delicten aangegeven bij de politie

10 Slachtoffers en de politie Aangifte Uit de ICVS 2000 blijkt dat gemiddeld genomen van ongeveer de helft van alle delicten aangifte wordt gedaan door slachtoffers. Hierin is de afgelopen jaren vrijwel geen verandering gekomen. Figuur 4 laat de aangiftecijfers zien voor de zes vormen van criminaliteit14. In Nederland wordt relatief vaker aangifte gedaan dan in de meeste andere landen. In Nederland wordt bijna zestig procent van de delicten gerapporteerd. Gemiddeld is dat in andere landen ongeveer de helft. In Polen, Catalonië, Japan en Portugal liggen de aangiftecijfers beneden de veertig procent. In Nederland worden, net als in de meeste andere landen, vrijwel alle gestolen auto s en motorfietsen aangegeven bij de politie, evenals vrijwel alle inbraken. Figuur 5 Percentage mensen dat vindt dat de politie (a) een goede prestatie levert bij het bestijden van de criminaliteit in de woonbuurt en (b) hulpvaardig is, 17 landen, 1999 Politie is (zeer) hulpvaardig* Politie levert een (zeer) goede prestatie gemiddeld Verenigde Staten Finland Australië Schotland Frankrijk Zwitserland België Japan Nederland Percentages Tweederde van de diefstallen uit auto s en fietsendiefstallen wordt aangegeven en slechts iets meer dan de helft van de pogingen tot inbraak en zakkenrollen. Van de slachtoffers die aangifte doen van geweld in Nederland is 65 procent tevreden met de wijze waarop ze behandeld is door de politie. Van de slachtoffers die aangifte doen van diefstal en inbraak is 72 procent tevreden. Dit komt overeen met andere landen. 14 De percentages hebben betrekking op het laatste door respondenten gerapporteerde delict in de afgelopen vijf jaar van diefstal uit auto s, vernielingen van auto s, fietsendiefstal, inbraak, poging tot inbraak, en diefstal van persoonlijke eigendommen.

11 Imago Behalve naar het oordeel van de slachtoffers over de politie is er aan alle respondenten in het algemeen gevraagd in hoeverre de politie het goed doet bij het bestrijden van de criminaliteit, en in hoeverre de politie hulpvaardig is (zie Figuur 5). Een van de opmerkelijkste uitkomsten van de enquête voor Nederland is het relatief harde oordeel over de politie. Waar over alle zeventien landen bezien gemiddeld 71 procent van de geënquêteerden van mening is dat de politie `hulpvaardig is, blijkt slechts 43 procent van de Nederlandse deelnemers dit oordeel te delen. Daarmee is Nederland de hekkensluiter van een ranglijst die wordt aangevoerd door de VS en Canada (88 procent). Ook vindt slechts een kleine meerderheid (52 procent) van de Nederlanders dat de politie haar werk (behoorlijk) goed doet bij het beteugelen van de misdaad in hun buurt. Nederland blijft met die score Polen en Portugal net voor. De oorzaken van deze verschillen tussen de landen zijn onduidelijk. Voor de Nederlandse situatie dient misschien nog opgemerkt te worden dat het imago van de politie bij de burgers geen afdoende beeld geeft van het feitelijk functioneren van de Nederlandse politie. Het is zelfs paradoxaal te noemen dat de politie in ons land, waar de criminaliteit (met name diefstal) sterk gedaald is, en waar slachtoffers die aangifte doen tevreden zijn over de opvang door de politie, internationaal gezien toch zo n slecht imago heeft. Tabel 3 Percentage slachtoffers dat (a) slachtofferhulp krijgt, en (b) dat op prijs had gesteld Hulp ontvangen 2 Hulp zou op prijs zijn gesteld 3 Inbraak met binnenkomst Contact criminaliteit 4 Inbraak met binnenkomst Contact criminaliteit 4 Australië België Canada Catalonië (Spanje) Denemarken Engeland & Wales Finland Frankrijk Japan Nederland Noord-Ierland Polen na 4 na 51 Portugal Schotland Verenigde Staten Zweden gemiddeld Gegevens voor Zwitserland zijn niet beschikbaar; inbraak gegevens voor Polen missen. Gevraagd aan slachtoffers die aangifte hebben gedaan bij de politie. Gevraagd aan slachtoffers die aangifte hebben gedaan maar geen slachtofferhulp hebben gekregen. Gebaseerd op beroving, seksuele misdrijven, en geweldpleging en bedreiging. Polen is weggelaten in het gemiddelde over alle landen

12 Slachtofferhulp In de ICVS is aan slachtoffers van geweldsmisdrijven en inbraak gevraagd of zij slachtofferhulp hebben gekregen (zie Tabel 3). Vooral slachtoffers van geweldsmisdrijven blijken hulp te krijgen. In Nederland is het percentage mensen dat hulp aangeboden heeft gekregen na slachtoffer te zijn geworden van inbraak, gestegen van zes naar negen procent. Voor slachtoffers van beroving, seksuele misdrijven en van mishandeling en bedreiging is er een stijging van veertien naar zestien procent ten opzichte van het onderzoek van Nederland staat hiermee boven het gemiddelde van de onderzochte landen. De omvang van de slachtofferhulp in de andere landen is nauwelijks veranderd. Hulp voor slachtoffers van inbraak is met name in het Verenigd Koninkrijk goed ontwikkeld. Aan de slachtoffers die geen professionele hulp gekregen hadden, is gevraagd of zij die nuttig zouden hebben gevonden. Gemiddeld geeft ongeveer veertig procent aan dat zij slachtofferhulp wel op prijs hadden gesteld. In Nederland gold dit voor dertien procent van de slachtoffers van een inbraak en voor 23 procent van de slachtoffers van een geweldsmisdrijf. Figuur 6 Percentage dat aangeeft thuis speciale sloten (links) of een inbraakalarm (rechts) te hebben aangebracht Speciale sloten Inbraakalarmen gemiddeld Engeland & Wales Australië Schotland Verenigde Staten Canada België Noord Ierland Frankrijk Nederland Zweden Catalonië (Spanje) Portugal Denemarken Finland Japan Polen

13 Reacties op criminaliteit Nederlanders maken zich relatief weinig zorgen over criminaliteit. De kans om slachtoffer te worden van inbraak wordt in Nederland relatief laag ingeschat, terwijl de slachtoffercijfers voor inbraak en poging daartoe gemiddeld zijn. De Nederlandse respondenten zijn ook niet overdreven bezorgd om slachtoffer te worden van geweldscriminaliteit (Voor meer hierover zie het artikel van Wittebrood in dit nummer). Een positieve ontwikkeling is dat veel Nederlanders maatregelen nemen tegen inbraak. Van alle deelnemende landen telt Nederland de meeste huizen met speciaal hang- en sluitwerk (zeventig procent; dat is ver boven het gemiddelde van 44). Dit draagt ongetwijfeld sterk bij aan het relatief hoge percentage pogingen tot inbraken ten opzichte van geslaagde inbraken in ons land. Een inbrekersalarm is in onze contreien daarentegen veel minder in trek. Slechts iets meer dan een op de tien huizen (elf procent) is van een dergelijk systeem voorzien veel minder dan in Engeland/Wales (34 procent) en Australië, Schotland, de Verenigde Staten en Canada, waar ongeveer een kwart van de huizen een alarm heeft. Slot In dit artikel zijn de belangrijkste bevindingen van de ICVS 2000 gepresenteerd. Voor alle zeventien onderzochte landen hebben we besproken hoeveel burgers slachtoffer worden van diverse vormen van criminaliteit, de ernst van de ervaren misdrijven en de voornaamste trends over de afgelopen jaren. Daarnaast is aandacht besteed aan verschillen tussen landen in aangiftegedrag bij de politie en oordelen van burgers over het functioneren van de politie. Hierbij is steeds bijzondere aandacht geschonken aan de Nederlandse situatie en hoe die zich verhoudt ten opzichte van andere landen. Nederland blijkt ook wanneer rekening wordt gehouden met de vorm en ernst van de criminaliteit relatief veel criminaliteit te kennen. De afgelopen vier jaar is echter een substantiële daling in de cijfers voor vermogenscriminaliteit waar te nemen. Er blijkt ook dat in Nederland relatief vaker aangifte van criminaliteit bij de politie wordt gedaan. De Nederlandse slachtoffers zijn tevreden met hun behandeling bij de politie. Verder wordt in ons land relatief vaak slachtofferhulp aangeboden. Een minder goed resultaat is dat Nederlanders internationaal gezien aangeven van mening te zijn dat de politie het niet goed doet bij het bestrijden van de criminaliteit in hun buurt en weinig hulpvaardig is. Al deze resultaten roepen vele vragen op naar het waarom van deze verschillen tussen de landen en hoe de trends binnen de landen te verklaren zijn. Het beantwoorden van die vragen ligt buiten het bestek van dit artikel. In andere artikelen in dit themanummer zal geprobeerd worden sommige van deze vragen te beantwoorden. Andere vragen zullen beantwoord moeten worden in toekomstige studies. Hierbij zal ongetwijfeld veelvuldig gebruik gemaakt worden van de gegevens van de ICVS. Literatuur Kesteren, J. van, P. Mayhew & P. Nieuwbeerta (2000) Criminal Victimization in Seventeen Industrialised Countries, Keyfindings from the 2000 International Crime Victims Survey, Den Haag: Ministerie van Justitie WODC, Reeks Onderzoek en Beleid, no 187. ISBN: