SCEM Kinderorthopedie 2015, 19 maart 2015

Transcriptie

1 Disclosures Screening en opsporing van scoliose wanneer verwijzen? orthopedisch chirurg als staflid verbonden aan het Erasmus MC financiële bijdrage: geen raden van Advies: geen overige: geen Hanneke van West Orthopedisch chirurg Erasmus MC 2 Inhoud Mijn werkplek Introductie Wat is scoliose? Hoe ontstaat scoliose? Hoe herken ik een scoliose? Rode vlaggen Therapeutische opties Waarom screenen? Hoe screenen? Wanneer verwijzen? Vragen? 3 4 Introductie Montreal is een stad in de Canadese provincie Quebec. Het is de grootste stad in de provincie, de tweede grootste in Canada en de 9de grootste in Noord-Amerika

2 Wat is scoliose? Grieks en betekent verkromming een 3 dimensionale verkromming in de rug Hoe meten wij scoliose? staande röntgenfoto in twee richtingen Cobbse hoek >10 graden de wervels staan niet recht onder elkaar, maar schuin en gedraaid. 7 8 Getallen prevalentie 2-3% Nederland: mensen met scoliose ongeveer nieuwe patiënten per jaar patiënten worden in het ziekenhuis behandeld ongeveer 600 scoliose operaties per jaar Soorten Scoliose idiopathische: infantiel <3, juveniel 3-10 en adolescent congenitale: formatie segmentatie secundaire: neuromusculair, syndromaal, degeneratief, iatrogeen jongens : meisjes = 1: 8 idiopathisch: niet idiopathisch 80% : 20% Erasmus MC 2 scoliose operaties per week Soms kan een scoliose een eerste uiting zijn van een nog niet eerder ontdekte onderliggende ziekte vb spierziekte 9 10 Wat is het effect van een scoliose? esthetiek, psychische belasting scoliose <50 graden levert geen extra gezondheidsrisico s op. kans op progressie tijdens zwangerschap nageslacht hogere kans op scoliose Hoe ontstaat een scoliose? nog onbekend (idiopathisch) 30% + familie anamnese In periodes van groei > 50 graden kans op progressie 1-2 graden per jaar dysbalans en klachten > 100 graden compressie van organen

3 Kans op progressie scoliose Belangrijk om de fase van groei te weten 10 /12 yr 13 /15 yr > 16 yr < 20 25% 10% 0% 20 /30 60% 40% 10% leeftijd lengte en verschil bij meisjes menarche (2 jaar na menarche uitgegroeid) puberteitskenmerken (Tanner stadia) met röntgenfoto: Risser of skeletleeftijd 30 /60 90% 70% 30% > % 90% 70% Weinstein, Ponseti JBJS Hoe herken je een scoliose? meestal geeft scoliose geen klachten en wordt het per toeval ontdekt er kunnen klachten zijn thv schouderbladen of aspecifiek lage rugklachten LO: inspectie, palpatie, functie-onderzoek (ook heup/knie), speciële testen, neurologisch onderzoek grootste deel dmv inspectie Inspectie globale balans: staat patient in het lood? frontaal en sagittaal schouderhoogte prominent schouderblad luchtfiguur/taille zichtbare curve in de wervelkolom Bekkenscheefstand Schouderhoogte Taille asymmetrie en uit het lood staan

4 Speciële testen buktest volgens Adams meest sensitieve test voor detectie van scoliose onderscheid tussen structurele of functionele scoliose buktest zittend in geval van beenlengteverschil (te meten met plankjes methode) Scoliometer scoliometer > 7 graden => Cobbse hoek >20 graden Burwell (1986) Of met de smartphone Rode Vlaggen Huid: midlijn huid defecten (beharing, kuiltjes, naevi) mogelijke tekenen van afwijkingen aan het ruggenmerg Huid Café au lait vlekken, neurofibromen Huid hypermobiliteit Marfan, Ehlers Danlos

5 Functieonderzoek spierkracht Gowers teken Neurologisch onderzoek hakken/tenen lopen vorm van voet (cavovarus, nooit aangeboren!) buikhuidreflex Babinski voetzoolreflex Lasègue wortelrek Achillespees en kniepees reflex clonus Tethered cord Diastematomyelie Syringomyelie Arnold Chiari malformatie

6 Therapeutische opties Observatie met conservatieve behandeling Bij kleine curves <25 graden of bij grotere curves (<40-45 graden) aan het einde van de groei Brace 23/24 uur gedurende groei Bij een curve tussen de graden en nog te verwachten groei Operatie: Dorsale spondylodese met instrumentatie Bij een Cobbse hoek >50 graden Brace De operatie Boston brace Weinstein et al 2013 N Eng J Med: Bracing significantly decreased the progression of high-risk curves to the threshold for surgery in patients with adolescent idiopathic scoliosis. The benefit increased with longer hours of brace wear. doel: voorkomen van progressie stuurt groei van de wervelkolom gedurende groei korte window of opportunity Weinstein SL1, Dolan LA, Wright JG, Dobbs MB. N Engl J Med Oct 17;369(16): doi: /NEJMoa Epub 2013 Sep 19. Effects of bracing in adolescents with idiopathic scoliosis Waarom screenen? er is bewijs voor het effect van bracing hoe vroeger in de groei je een scoliose opspoort des te meer kans dat een brace de progressie kan stoppen er is slechts een korte periode waarin een brace behandeling effect heeft het opmerken van rode vlaggen kan betekenen dat de patient eerder een eventuele behandeling kan krijgen (corticosteroiden bij Duchenne) Hoe screenen? uiterlijke kenmerken van scoliose belangrijkste is de buktest evt in combinatie met gibbus meting zoeken naar aanwijzingen voor onderliggende pathologie de rode vlaggen; 20% van de scolioses zijn niet idiopathisch

7 Wanneer verwijzen? Operatief/conservatief behandelende ziekenhuizen bij structurele scoliose (buktest met gibbus >7 graden) bij rode vlaggen bij twijfel extra informatie bronnen: of Naar wie verwijzen: de eigen huisarts 37 OCBZ Amsterdam, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis 2012 Amsterdam, VU Medisch Centrum 2012 Breda, Amphia Ziekenhuis 2012 (*) Groningen, Universitair Medisch Centrum 2012 Maastricht, Academisch Ziekenhuis 2012 Nijmegen, Sint Maartenskliniek 2012 Nijmegen, UMC St. Radboud 2012 Rotterdam, Sophia Kinderziekenhuis /Erasmus MC 2012 Utrecht, Universitair Medisch Centrum 2012 Zwolle, Isala Klinieken 2012 *) Voert geen idiopathische scolioseoperaties uit. 38 Conservatief behandelende ziekenhuizen CBZ Almere, Flevoziekenhuis 2012 Alkmaar, Medisch Centrum Alkmaar Amersfoort, Meander Medisch Centrum 2012 Arnhem, Rijnstate Ziekenhuis 2012 Delft, Reinier de Graaf Gasthuis 2012 Deventer, Deventer Ziekenhuis Dordrecht, Albert Schweitzer Gouda, Groene Hart Ziekenhuis Heerlen, Atrium Medisch Centrum Parkstad Helmond, Elkerliek Ziekenhuis Hengelo, Ziekenhuisgroep Twente 2012 Hoofddorp, Spaarne Ziekenhuis 2012 Leeuwarden, Medisch Centrum Leiden, Leids Universitair Medisch Centrum Sittard, Orbis Medisch Centrum Tilburg, St. Elisabeth Ziekenhuis 2012 Tilburg, TweeSteden Ziekenhuis Uden, Bernhoven 2012 Venlo, Vie Curi 2012 Vlissingen, Ziekenhuis Walcheren Veldhoven Maxima Medisch Centrum 2012 Take home message screenen is zinvol! kijk het gehele kind na; wees beducht op rode vlaggen Bedankt voor de aandacht! Vragen? 41 7