1e ronde 22 oktober 2013

Transcriptie

1 ALGEMENE BESCHOUWINGEN e ronde 22 oktober 2013 Voorzitter,ik begin onze algemene beschouwingen met een paar citaten. "We zijn er trots op dat we een sluitende begroting kunnen presenteren. Een citaat van wethouder Patrick Beerten in het ED van 16 oktober jl. De gemeente Cranendonck is er wederom in geslaagd om de raad een sluitende begroting aan te bieden. Een citaat van het college uit de Begrotingspagina 2014 in De Grenskoerier van 16 oktober jl. Met deze citaten wordt door het college en de huidige coalitie van ELAN, CDA en VVD de indruk gewekt, dat alles koek en ei is en dat de financiële donkere wolken, die al een aantal jaren boven de gemeenten hangen, ook boven Cranendonck, zijn verdreven. Niets is minder waar. Na lezing van deze zogenaamd sluitende begroting zie ik nog geen enkele opklaring. En de zojuist genoemde citaten geven dan ook naar onze mening een verkeerde voorstelling van zaken. Waarom? Het college, de coalitie van ELAN, CDA, VVD zijn namelijk niet in staat geweest om de gemeenteraad van Cranendonck een structureel sluitende programmabegroting 2014 aan te bieden. Terwijl dat toch de opdracht was die het college zichzelf in het bestuursprogramma met de titel Realistisch vooruit! had gegeven. En terwijl dat ook de opdracht was, die de raad het college eerder dit jaar bij de Kadernota heeft meegegeven. Want wat is een structureel sluitende programmabegroting? Daar kun je van spreken als alle structurele baten (inkomsten) en structurele lasten (uitgaven) in de begroting zijn opgenomen en met elkaar in evenwicht zijn. In de nu voorliggende zogenaamde sluitende Programmabegroting is dat niet het geval. Via allerlei kunstgrepen (bij voorbaat inboeken van quick wins, helemaal geen rente meer toevoegen aan de reserves, veel minder voorzichtig begroten) en een flinke greep uit de reserves, doet dit college het voorkomen alsof Cranendonck er nog steeds goed voor staat; in werkelijkheid schrijven we dieprode cijfers. Daarbij zien we het financieel beeld nog verder verslechteren. In het voorjaar ging een extra rijksbezuiniging van 4,3 miljard nog van tafel. Maar die komt er nu alsnog, en dan ook nog opgehoogd tot zes miljard euro. Dus krijgen gemeenten weer minder uit het Gemeentefonds. De gevolgen van de septembercirculaire 2013 voor de algemene uitkering zijn inmiddels

2 becijferd en dus ook bekend bij het college. De negatieve gevolgen (vanaf 2015) worden voornamelijk veroorzaakt door de maatregelen van de rijksoverheid van 6 miljard om het financieringstekort op ongeveer 3% te houden. Het effect op het gemeentefonds komt uit op een extra korting van ongeveer 300 miljoen in 2014, oplopend tot 527 miljoen in Voor Cranendonck betekent dat een extra korting van enkele tonnen, die nog niet in de gepresenteerde begroting verwerkt zijn. Voor de PvdA-fractie is het duidelijk: het gat tussen de baten (inkomsten) en lasten (uitgaven) van de gemeente Cranendonck zal de komende jaren nog verder toenemen. Wij vinden het dan ook onbegrijpelijk, dat hier in deze Programmabegroting geen flinke structurele bezuinigingen tegenover worden gezet, iets waarmee alle gemeenten om ons heen een paar jaar geleden al begonnen zijn. We moeten in Cranendonck voorkomen, dat we weer terecht komen in de benarde financiële situatie, van Naar onze mening dreigt dit zonder structurele bezuinigingen op korte termijn opnieuw werkelijkheid te worden. Onthullend en maar ook onthutsend is de tabel bovenaan pag. 18 van deze programmabegroting. Uit de rij "Mutaties reserves" blijkt, dat tussen 2012 en 2017 er voor in totaal 11 miljoen Euro uit de reserves bijgepast moet worden om het schuitje, het Cranendonckse schuitje drijvende te houden. Dit gaat veel verder dan het excuus van dit college, dat in moeilijke tijden eenmalig een beroep op de reserves mag worden gedaan. Dit is geen eenmalige noodgreep om een moeilijk jaar te overbruggen: dit is een grote greep uit de reserves, waar men zich jaren achtereen aan bezondigt. En dan nog lukt het niet om al deze jaren in de plus te blijven! Een duidelijker demonstratie van het failliet van het financieel beleid van dit college en van de huidige coalitie ELAN-CDA-VVD is nauwelijks denkbaar. Maar misschien denken die fracties daar toch anders over, hoop ik. Voorzitter, het is me bekend dat men in het algemeen het omzien in wrok afkeurt, maar soms kan het historisch perspectief verhelderend zijn. Daarom een citaat uit de raadsnotulen van 16 oktober 2006, waarin toenmalig raadslid Beerten over de begroting voor 2007 zegt: "Het heeft de fractie van Elan bijzonder verbaasd dat het college heeft gekozen voor een niet-sluitende begroting" (verderop getypeerd als: 'het college steekt zijn kop in het zand'). En nog een citaat uit diezelfde raadsnotulen: "Elan kiest niet voor het structureel plunderen van de reserves". Interessant om straks te horen of Elan dat nu nog steeds vindt. En van onze VVD-collega s kan ik me bijna niet voorstellen dat men verantwoording wil dragen voor dit financiële beleid, waarin een roekeloze koers wordt gevaren die haaks staat op het 'de tering naar de nering zetten', dat men binnen VVD-kringen altijd zo warm bepleit. We horen straks graag de visie van de VVD-fractie hierop. De enige echte, maar kleine bezuinigingen zijn in deze begroting te vinden op het schrappen van de kwijtschelding van afval- en rioolheffing voor de minima en het vervijfvoudigen van de kosten voor een invalidenparkeerkaart. Dus bij een groep burgers, die het toch al moeilijk heeft. Kom op, CDA: dat gaat u toch niet laten gebeuren in een begroting waar probleemloos 6 ton naar dienstverlening gaat!? Dat deze coalitie haar uiterste houdbaarheidsdatum overschreden heeft, blijkt niet alleen uit het recente opstappen van wethouder Manders, maar ook uit het weer doorschuiven van beleidsplannen, het ontbreken van visies en het ontbreken van nieuw beleid. Alleen voor "gevonden voorwerpen" wordt nieuw beleid ontwikkeld lezen we op pagina 53, de rest mag een nieuw college

3 na de verkiezingen oppakken. Kennelijk verwacht de huidige coalitie dat de samenstelling daarvan dan substantieel anders zal zijn!? Maar inderdaad: veel nieuw beleid is er deze bestuursperiode niet tot stand gekomen. En voor zover dat wel het geval is, is dat lang niet altijd een verbetering gebleken: zie dit financiële beleid, het omgaan met reserves en met de onderhoudsfondsen. Het beeld, - zoals in de Programmabegroting is verwoord op pagina 9 dat de organisatie, op een aantal aspecten, jaren stil heeft gestaan kan wat ons betreft op basis van de uitvoering van het bestuursprogramma Realistisch vooruit! worden doorgetrokken naar de coalitie. Na dit algemene oordeel over het financiële beleid en de Programmabegroting wil ik namens de PvdA-fractie nog inzoomen op een aantal onderwerpen/speerpunten waarover wij met het college en met de andere fracties graag van gedachten willen wisselen. Het te laat aanbieden van de begroting Evenals vorig jaar is de begroting weer veel te laat verschenen. Het is een jaarlijks terugkerend proces, het liep vroeger goed, de documenten zijn inmiddels verbeterd en vereenvoudigd, dus dit aspect van de P&C-cyclus zou toch inmiddels een geolied proces moeten zijn en tussen de oren van de organisatie en de POHO van Financiën moeten zitten! Het te laat aanbieden van de begroting toont naar onze mening aan, dat de verantwoordelijk wethouder, maar ook het MT en secretaris, de laatste jaren onvoldoende grip hebben op dit proces. Verbazingwekkend om dan op pag.64 onder Planning & Control te lezen dat om financiële redenen wordt afgezien van het verbeterpunt leiding en sturing, elkaar aanspreken op gedrag, klantgerichtheid en resultaatgerichtheid. Leiding en sturing geven, elkaar aanspreken op gedrag, klantgerichtheid en resultaatgerichtheid kosten geen geld, wel veel aandacht. Het is naar onze mening vooral een kwestie van doen. Als raad hebben wij enkel te maken met de verantwoordelijk wethouder: daarom onze vraag: hoe stuurt hij dit proces van het uitkomen van de begroting eigenlijk aan? Dat de productieplanning twee jaar op rij niet gehaald wordt (het tweede jaar zelfs een overschrijding met twee volle weken!) is toch een blamage voor een alerte wethouder? Wegen (pagina 31) De raad heeft bij de begroting voor 2011 geaccepteerd dat rehabilitaties aan wegen buiten de begroting worden gehouden: de jaarlijkse storting in het onderhoudsfonds voor wegen werd toen met verlaagd, welk bedrag toen direct als structurele bezuiniging is ingeboekt. Voor rehabilitaties wordt sindsdien dus niet meer structureel gespaard, hoewel deze onderhoudsuitgaven wèl jaarlijks terugkeren. Ook in 2014 wordt voor de diverse wegenprojecten weer uitgegeven, waarvan gedekt wordt uit de ARVA. De PvdA-fractie heeft dit probleem al zien aankomen en bij de behandeling van de begroting voor 2011 voorgesteld om hiermee te stoppen, maar het amendement hierover werd toen door de coalitie verworpen. Het is natuurlijk prima dat we de infrastructuur in Cranendonck op orde willen houden en zelfs willen verbeteren, maar het is onverantwoord als we net doen of dat structureel niets kost. Er wordt naar onze smaak teveel uit de reserves gefinancierd. We hebben daar geen problemen mee voor zover dat investeringen van maatschappelijk nut betreft, in lijn met het BBV. Maar onderhoud (of het nu regulier, groot of achterstallig is) behoort wat ons betreft niet op die manier bekostigd te worden, omdat daardoor het zicht op de terugkerende kosten verdwijnt. Die duiken dan in de toekomst bij verrassing weer op, precies de reden waarom het BBV een dergelijke wijze van bekostigen afraadt. Voor rehabilitaties en groot onderhoud van wegen verwachten wij daarom een goed onderbouwd totaalplan, omdat de gemeente niet over de middelen beschikt om langdurig (lees structureel) extra uit te geven aan wegen. Het voorstel om de extra kosten te gaan afschrijven heeft

4 niet onze voorkeur. Voor uitzonderlijke situaties is het wel bespreekbaar. De wegen voor bereikbaarheid van het DIC zouden hieronder kunnen vallen vanwege de economische meerwaarde. Het BBV adviseert wegen dan in één keer af te schrijven. De voorstellen in de begroting 2013 waren: ten laste van de exploitatie en eenmalig af te schrijven. Het nieuwe beleid is kennelijk om het hele bedrag nu maar via de exploitatie te financieren? Beheer openbare ruimte /verloedering van het openbaar gebied (pagina 27) De PvdA-fractie maakt zich zorgen over de verloedering van het openbaar gebied. Het onderhoud van de openbare ruimte laat naar onze mening te wensen over. Er bereiken ons veel signalen van klachten hierover vanuit onze gemeenschap. Deze signalen kunnen we niet in de wind blijven slaan. Wij zouden graag van het college willen weten wat we hieraan gaan doen. Of moeten we wachten op de resultaten van de enquête Waar staat je gemeente? Openbare voorzieningen/gemeenschapshuizen (pagina 31) Op pagina 31 van de Programmabegroting lezen wij dat voor aanpassingen aan gemeenschapshuis De Schakel in Budel-Dorplein een bedrag van wordt gereserveerd. De PvdA-fractie staat zeer positief tegenover de gewenste aanpassingen van dit gemeenschapshuis. Het verbaast ons echter dat, gelet op de discussie in de commissievergadering van 10 september 2013 en de nog te houden brede discussie leefbaarheid, de dekking uit de reserve Leefbaarheid wordt voorgesteld. Mijn fractie is met de meerderheid uit genoemde commissie van mening, dat de beschikbare reserve Leefbaarheid anders ingezet moet worden: niet aan grote projecten, maar aan verbeteringen, die door buurtbeheer, wijk of straat worden voorgesteld. We denken daarbij zelf aan bedragen van 5000 tot per plan, aan enkele plannen per kern per jaar, zodat er jaarlijks rond 1 ton aan besteed wordt. Het kan niet de bedoeling zijn, dat grote projecten, zoals bijvoorbeeld de reconstructie Grootschoterweg, ouderenhome Maarheeze en zoals nu wordt aangegeven: De Schakel, gedekt wordt vanuit de reserve Leefbaarheid. We gaan hier straks toch ook niet de renovatie of nieuwbouw van De Borgh uit betalen? Laten we eerst de brede discussie leefbaarheid voeren alvorens de reserve Leefbaarheid op te maken. Op dit punt zal de PvdA-fractie met een amendement komen. Afschaffing kwijtschelding gemeentelijke belastingen (pag. 50) De PvdA-fractie is mordicus tegen het schrappen van de kwijtschelding voor minima op rioolrecht en afvalstoffenheffing. Wij vinden het onbegrijpelijk dat dit wordt voorgesteld. Wethouder Strik realiseert zich kennelijk niet dat hiermee precies die groep geraakt wordt, die het nu financieel al extra moeilijk heeft. Het afschaffen van deze kwijtschelding levert vooral extra ellende op voor een kleine groep inwoners, waarvan een deel via bijstand of schuldhulp toch weer gesteund zal moeten worden. De verwachte besparing hierop kan dus wel eens tegenvallen. Daarnaast staat deze maatregel haaks op de pas aangenomen nota schuldhulpverlening, waarin duidelijk staat dat we hoe dan ook willen VOORKOMEN dat mensen in de schuldhulpverlening belanden. Ook op dit punt wenst de PvdA-fractie de Programmabegroting te amenderen. Weerstandsparagraaf/risico s (pagina 71) De weerstandsparagraaf bij de begroting van 2012 verschaft veel meer inzicht in de risico's dan de tabel, die in die van 2013 en nu in de programmabegroting 2014 staat (op pag.71). Mijn fractie pleit er voor om voortaan de risico's per geval in te schatten: het is een kleine moeite, waarmee de raad veel beter geïnformeerd wordt. Wij zouden op dit punt een toezegging willen horen. Overigens ontbreekt in deze paragraaf het risico van de woonwagens: aangezien daarvoor niet gereserveerd wordt en, zoals recent bleek, er toch per woonwagen aanzienlijke bedragen nodig kunnen zijn, lijkt ons dit een risico, mede gezien de opmerking op pag. 85 dat hiervoor een

5 meerjarenplan ontbreekt. Op pag. 174 woonwagencentra rekent men zich rijk, door de huuropbrengsten gelijk te ramen aan de beheerkosten! Daar staat feitelijk dat men een incidenteel voordeel inboekt door net te doen of er geen vervangingsinvesteringen aankomen. Paragraaf Verbonden Partijen/Hoge Dunk (pagina 77) De PvdA-fractie heeft het helemaal gehad met het economische samenwerkingsverband Hoge Dunk. Deze samenwerking heeft in de afgelopen jaren structureel al veel geld gekost, maar naar onze mening, ondanks een positief rapport van de Rekenkamer, geen meerwaarde opgeleverd voor Cranendonck. Het is een praatclub, die de gemeente Cranendonck jaarlijks kost. De Hoge Dunk is feitelijk opgehouden te bestaan nu het wordt opgenomen in een verband van Middenlimburgse gemeenten (Keyport 2020), wat o.i. voor Cranendonck geen meerwaarde oplevert. Wij zijn dan ook voornemens om met een amendement te komen met de strekking om direct uit De Hoge Dunk te treden, en in plaats daarvan met de gemeente Weert bilateraal op economisch gebied nauwer te gaan samenwerken. Herontwikkeling De Borgh (pag.128) Gezien de huidige financiële situatie kan de gemeente het zich naar onze mening niet permitteren voor de herontwikkeling van De Borgh 6 tot 8 miljoen euro uit te geven, zoals op pag. 128 is verwoord. Zelfs 3,5 miljoen zal al moeilijk worden. Over de aanpak van dit project tot nu toe zijn wij niet tevreden. Naar onze mening moet er allereerst een veel betere analyse gemaakt worden van wat in dit gemeenschapshuis in elk geval en wat daar eventueel in ondergebracht moet worden. Vervolgens zien wij twee opties: ofwel een kostenefficiënte renovatie binnen een beperkt budget ofwel een algehele nieuwbouw op een andere locatie, en wat mijn fractie betreft bij voorkeur aan het Capucijnerplein. Deze laatste optie biedt de kans om de C1000 naar de huidige locatie van De Borgh te verplaatsen, waar een betere verkeersafwikkeling mogelijk is zonder het groene hart van Budel (naast het protestants kerkje) aan te tasten. Nieuwbouw van De Borgh aan het Capucijnerplein zal een positieve impuls aan het centrum geven. En dat is waar we als raad ook naar streven: een versterking van het Centrum. Het zal naar onze mening ook tot een betere exploitatie van De Borgh leiden en tot een veel gunstiger financieel plaatje (de locatie van de huidige Borgh kan immers herontwikkeld worden). Het vereist wel een college met een duidelijke visie. Ontwikkeling wegenstructuur (pag.129) Het dossier wegenstructuur in Cranendonck blijkt in de praktijk één van de moeilijkste dossiers te zijn binnen de Cranendonckse politiek. Want er gebeurt helemaal niets. Over de Randweg-Zuid ga ik het niet hebben, want in 2010 bij het begin van deze coalitie, was het al duidelijk, dat in dat dossier tijdens deze regeerperiode geen voortgang zou plaatsvinden. Zelfs de aanpak van de tijdelijke omleiding is vertraagd, blijkt nu. Mijn fractie had - mèt veel inwoners uit Maarheeze - gehoopt, dat het dossier vrachtverkeer in Maarheeze toch met voortvarendheid zou worden opgepakt. Ook dit dossier blijkt tot nu toe een gebed zonder end te zijn en wordt nu weer doorgeschoven naar De lange termijnoplossing van het vrachtverkeer rond Maarheeze (pag. 129) moet samen met buurgemeente Heeze-Leende gevonden worden. Daar denkt men steeds meer aan de z.g. "centrale as", een nieuwe verbinding tussen de Somerenseweg en de afslag Zevenhuizen. Onze gemeente zou dat moeten ondersteunen, waarbij twee aspecten wat ons betreft benadrukt dienen te worden: 1) de realisering wordt niet langer afhankelijk gemaakt van de (eventuele) verbreding van de A2 en 2) de op- en afrit 36 Maarheeze/Soerendonk blijft open, niet alleen voor de bereikbaarheid van Maarheeze en Soerendonk, maar ook om een goede toegankelijkheid/ontsluiting voor het Hof van Cranendonck te waarborgen.

6 De PvdA-fractie verwacht van het college vroeg in het eerste kwartaal van 2014 (in elk geval vóór 1 maart 2014) een voorstel met betrekking tot de definitieve oplossing lange termijn inzake het vrachtverkeer in Maarheeze. Dit in verband met de deadline van een daaraan verbonden provinciale subsidie van Paragraaf Bedrijfsvoering/Beleidsprogramma Dienstverlening (pagina s 62 en 137) In deze begroting wordt veel aandacht besteed aan bedrijfsvoering en het aspect dienstverlening. Er worden allerlei projecten opgestart op deze terreinen en het is duidelijk, dat er een directe samenhang is tussen bedrijfsvoering en de organisatorische dienstverlening. Bij de vaststelling van het Beleidsprogramma Dienstverlening is aangegeven welke projecten in dit kader opgepakt worden de komende jaren. Er worden nu weer nieuwe projecten opgevoerd met aanzienlijke uitgaven Op basis van de ons ter beschikking staande informatie over de geringe voortgang van het Programma Dienstverlening en over nut of noodzaak voor de bedrijfsvoering, overweegt de PvdAfractie op dit moment niet in te stemmen met het voteren van de volgende kredieten Cranendonckse manier van werken (dekking uit ARVA); Intensivering samenwerking A (dekking uit ARVA); Geactualiseerde jaarschijf 2014 majeure project Dienstverlening We vragen het college met betrekking tot deze kredieten met een afzonderlijk, beter onderbouwd en gemotiveerd voorstel te komen. Het gegeven argument (pag.9), dat deze investeringen bittere noodzaak zijn om zelfstandig te blijven, vinden we gezocht en overtuigt ons absoluut niet. Behoud voortgezet onderwijs/junior College Cranendonck (pag.147) Voor de uitvoering van de nog vast te stellen bestuursopdracht is naar onze mening geen structureel nodig, zoals op pagina 147 te lezen staat, maar hooguit eenmalig dus incidenteel. Bovendien is hier voor het college kennelijk "afwachten" het parool. Aan het ontwikkelen van een eigen visie is men niet toegekomen: en eerlijk gezegd verwacht mijn fractie die ook niet meer. Tenslotte, Voorzitter de PvdA-fractie wil terug naar een gezond financieel beleid in Cranendonck, waarin de kosten correct over de exploitatie en de reserves verdeeld worden, waarin de inkomsten en uitgaven structureel in evenwicht zijn, waarin geen rekeningen doorgeschoven worden naar toekomstige raadsperiodes en waarin de begroting een eerlijk en realistisch beeld geeft van onze financiële positie. Met alle fracties, die dit ook nastreven, willen wij graag op een constructieve wijze samenwerken.