NOTITIE. Notitie Kwaliteitsconversie E08169-TB8.65. aan : Werkgroep Codes Gas van : Jacques van de Worp cc. : datum : 10 oktober 2008

Transcriptie

1 E08169-TB8.65 NOTITIE aan : Werkgroep Codes Gas van : Jacques van de Worp cc. : datum : 10 oktober 2008 onze ref. : Kwaliteitsconversie okt. 2008/ 08212n01 onderwerp : Notitie Kwaliteitsconversie 1. Aanleiding De minister van Economische Zaken heeft in de periode juli augustus 2008 een consultatie naar VEMW gezonden m.b.t. een voorstel tot wijziging van de Gaswet met als doel de werking van de gasmarkt te verbeteren en de gasrotonde te realiseren en de investeringen daarin te laten renderen. Een van de maatregelen is om de dienst kwaliteitsconversie tot systeemdienst te verheffen waarbij een boeking vooraf niet meer nodig is. GTS heeft een codewijzigingsvoorstel ingediend in het Gebruikersplatform op 5 september 2008 om reeds invulling te geven aan de opdracht van de Minister om de dienst kwaliteitsconversie als systeemdienst op te nemen in de codes. GTS heeft aan die opdracht de conclusie verbonden dat de kwaliteitsconversiekosten 100 procent gesocialiseerd moeten worden, waar die kosten al 50 procent gesocialiseerd zijn. De VEMW Taakgroep Brandstoffen acht het zinvol na te gaan wat de mogelijke consequenties zouden kunnen zijn van dit GTS voorstel (actiepunt van de Taakgroep Brandstoffen d.d. 16 september 2008). 2. Kwaliteitsconversiesysteem Binnen Nederland worden verscheidene kwaliteitsoorten aardgas ingevoerd in het net. Globaal kennen we twee gescheiden, fysieke transportsystemen, één voor hoogcalorisch gas en één voor laagcalorisch gas. Om vraag en aanbod van de diverse gaskwaliteiten op elkaar af te stemmen, kunnen deze door GTS door middel van kwaliteitsconversie in elkaar worden omgezet. Om dit mogelijk te maken beschikt GTS over twee methoden: menging en stikstofinjectie. In geval van menging worden stromen van hoog (H-gas) en laagcalorisch (bijv. G-gas) aardgas gemengd. In geval van stikstofinjectie wordt één gaskwaliteit (doorgaans H-gas) "aangelengd" met stikstof tot de gewenste calorische waarde is bereikt. Inzet van deze kwaliteitsconversiemiddelen is dus alleen mogelijk als "omlaag" van een hoge naar een lage calorische waarde - geconverteerd moet worden. Gaskwaliteit "omhoog" converteren (van lage naar hoge calorische waarde) is fysiek niet mogelijk, wel administratief via omgekeerde kwaliteitsconversie. Dat kwaliteitsconversie een belangrijke dienst is moge blijken uit de volgende cijfers van de NMa (Monitoring Groothandelsmarkt Gas 2006). Blad 1 van 10

2 Figuur 1: kwaliteitsconversie in Nederland (Bron: NMa Monitoring Groothandelsmarkt Gas 2006) Kwaliteitsconversie omzetting H-gas in twee lagere kwaliteiten: G+ en L mrd m H G G+ L Vóór QC H G G+ L Na QC H G G+ L Noot: Uitgangspunt voor de kwaliteitsconversie (QC) zijn hoogcalorisch gas (H-gas) en Groningengas (Ggas). Door menging en stikstofinjectie ontstaan er twee nieuwe laagcalorische gassen, te weten G+ en L- gas. In de tekst van deze notitie zijn de drie laagcalorische gassen (G, G+ en L) verder G-gas genoemd. In Nederland is in totaal 96 mrd m 3 gas in 2005 getransporteerd. Aan de aanbodzijde is 41 mrd m 3 G-gas en 55 mrd m 3 H-gas ingevoed in de landelijke transportsystemen voor respectievelijk laagcalorisch gas en hoogcalorisch gas. Door middel van kwaliteitsconversie is zo n 27 mrd m 3 gas geconverteerd. Aan de vraagzijde wordt zo n 33 mrd m 3 H-gas afgeleverd via het hoogcalorisch gastransportsysteem, waarvan voor binnenlands (Nederlands) verbruik naar schatting 14 mrd m Gaswetwijziging en kwaliteitsconversie Het Kleine Velden beleid (KV-beleid) was de oorspronkelijke driver voor kwaliteitsconversie. Dit beleid had een tweeledig doel: Condities voor de KV zo gunstig maken dat zoveel mogelijk velden in productie konden worden genomen. Dit werd bereikt doordat KV-producenten hun gas met een hoge load factor tegen een aantrekkelijk tarief aan het toen nog geïntegreerde Gasunie konden verkopen; Het flexibele Groningenveld (GV) te sparen voor de toekomst door eerst uit de KV te produceren en daarnaast het GV te gebruiken om tekorten aan te vullen. De productie van de KV neemt intussen af terwijl de afname van laag- en hoogcalorisch gas toeneemt. De verwachting was dat het GV meer zou gaan produceren in de toekomst ter compensatie van de afname van de KV. Dit zou de vraag naar kwaliteitsconversie verlagen, dus zijn de afgelopen jaren weinig investeringen gedaan. Dit is veranderd door het invoeren van het plafond op de Groningenproductie. Het feit dat het laagcalorische Groningengas op termijn (rond 2030) opraakt en er meer gas geïmporteerd zal moeten worden (= H-gas), zal ertoe leiden dat het aandeel van het hoogcalorisch gas in het Nederlandse gastransportnet zal toenemen, waardoor er meer capaciteit nodig zal zijn voor kwaliteitsconversie van hoog- naar laagcalorisch gas. Deze ontwikkelingen vragen om forse investeringen in uitbreiding van de net- en conversiecapaciteit. Blad 2 van 10

3 Naast het beschikking hebben over voldoende fysieke transport- en kwaliteitsconversiecapaciteit, is het uit oogpunt van de gasmarktontwikkeling voor aanbieders op de groothandelsmarkt een (vertrouwen in een) ongehinderde toegang tot kwaliteitsconversie van groot belang. Aanbieders die geen toegang hebben tot het Groningenveld kunnen alleen een laagcalorische markt bedienen als zij beschikking hebben de mogelijkheid van kwaliteitsconversie van ingevoed H-gas. Het systeem van boeking vooraf op basis van first-come-first-served (fcfs) heeft ertoe geleid dat alle conversiecapaciteit jaren van tevoren volgeboekt was, terwijl er fysiek slechts sporadisch sprake was van een tekort. Doordat aanbieders grote onzekerheid hadden of zij daadwerkelijk zouden kunnen beschikken over voldoende conversiecapaciteit lopen zij grote financiële risico s volgens de Minister van EZ (Bijlage 1). Concurrentie op de laagcalorische markt kan alleen toenemen als er voldoende kwaliteitsconversie is. Op basis van de genoemde ontwikkelingen wil de Minister van Economische Zaken het beleid m.b.t. de kwaliteitsconversie wijzigen door de dienst kwaliteitsconversie tot systeemdienst te verheffen waarbij een boeking (reservering, contractering) vooraf niet meer nodig is. 4. Kwaliteitsconversie kosten Volgens toezichthouder NMa (2006) zijn 33 mln kwaliteitsconversie eenheden (KCE s 1 ) beschikbaar. VEMW heeft een recenter getal uit betrouwbare bron: 35 mln KCE s (2007). Een afnemer van de dienst betaalde hier in 2007 per KCE 1,10 euro voor. VEMW neemt aan dat de NMa erop toeziet dat deze prijs kostengebaseerd is. De inkomsten van GTS uit de kwaliteitsconversie bedragen op basis van deze gegevens 38,5 mln euro (35 mln KCE s * 1,10). Omdat de helft van de kwaliteitsconversiekosten is gesocialiseerd in de transporttarieven (Bijlage 3) is de werkelijke omvang van de dienst dus twee maal zo groot, ofwel 77 mln euro. Daarmee draagt de dienst kwaliteitsconversie voor 6,4 procent bij aan de omzet van GTS (in 2007 bedroeg de omzet mln euro). De vraag dient zich aan of de kosten die de landelijk netbeheerder GTS moet maken voor het op specificatie brengen van ingevoed gas, hetzij afkomstig van off-shore en on-shorevelden, hetzij van import via pijpleidingen of LNG-installaties, ook toegerekend mag worden aan de dienst kwaliteitsconversie. VEMW gaat er van uit dat deze kosten geen onderdeel uitmaken van de genoemde 77 mln euro voor de kwaliteitsconversie, maar dat deze kosten opgenomen zijn in de transportkosten. Het antwoord op de in de vorige alinea gestelde vraag was ja als uitvloeisel van het KV-beleid, maar is recentelijk veranderd in een nee als gevolg van de beslissing op bezwaar van de NMa m.b.t. de Gasvoorwaarden deel II (Technische Codes Gas deel II d.d. 9 september 2008, zaak nummer ; Bijlage 2). Omdat invoeders (off shore- en on shore producenten, gasopslagbedrijven, en importeurs per pijpleiding of LNG) ook afnemers zijn met een aansluiting op het gastransportnet gelden de gaskwaliteitseisen op entrypunten ook voor hen. Invoeders vallen dus onder het gereguleerde systeem. De NMa heeft in het besluit het voornemen geuit de gezamenlijke netbeheerders een bindende aanwijzing op te leggen om een wijzigingsvoorstel op dit punt op te stellen en in te dienen (Bijlage 2). Een en ander impliceert dat de kosten die gemaakt moeten worden voor het on-spec brengen van ingevoed gas niet langer komen te liggen bij de netgebruiker via de transport- of kwaliteitsconversiekosten, maar bij de kostenveroorzaker, de producent dus. 5. Kostenverrekening Op 5 september 2008 is in het Gebruikersplatform een codewijzigingsvoorstel van GTS ingediend en behandeld. GTS geeft aan naar aanleiding van de Gasbrief van de minister van Economische Zaken 1 Een kwaliteitsconversie-eenheid (KCE) is gelijk aan het verlagen van de Wobbe-index van één m3 gas met één stap. Van deze aangeboden capaciteit (33 mln KCE) is circa 29,5 miljoen KCE afkomstig via stikstofbinding, en circa 3,5 miljoen KCE door menging. (Bron: NMa, Monitoring Groothandelsmarkt Gas) Blad 3 van 10

4 d.d. 18 februari 2008 (Bijlage 1) de mogelijkheid onderzocht te hebben om van kwaliteitsconversie een systeemdienst te maken (Bijlage 3). Het tarief voor de dienst kwaliteitsconversie is thans voor 50 % gesocialiseerd via de transporttarieven (Tarievencode Gas, Bijlage 3). De minister van EZ stelt dat het hanteren van verschillende gaskwaliteiten op het TTF een mogelijke belemmering vormt voor de verdere ontwikkeling van het TTF. Een systeem van afrekening van (omgekeerde) kwaliteitsconversie waarbij de gebruiker van de dienst (de aanbieder) betaalt voor de dienst is niet te verenigen met het hanteren van één gaskwaliteit op het TTF. GTS stelt daarom voor de kosten voor (omgekeerde) kwaliteitsconversie volledig te socialiseren via de transporttarieven. Aangezien het hier zowel kwaliteitsconversie betreft waarbij hoogcalorische entrypunten en laagcalorische exitpunten betrokken zijn, wordt door GTS voorgesteld de kosten te socialiseren over alle entry- en exitpunten (Bijlage 3). Tabel 1 geeft aan wat de kostenconsequenties zijn ( ct/m 3 ) wanneer de kosten voor de dienst kwaliteitsconversie volledig worden gesocialiseerd en wanneer ze worden verrekend over (een groep van) kostenveroorzakers. Tabel 1 kostentoerekening dienst kwaliteitsconversie Verrekeningsgroep Kosten ( ct/m 3 ) Toename als deel van de transportkosten (%) Volledige socialisering: alle entry- en exitpunten 0,080 6,4 (voorstel GTS) [96 mrd m 3 ] Volledige kostenveroorzaking: verrekening op alle 0,285 22,8 gebruikers van de QC-dienst [27 mrd m 3 ] Verrekening op alle G-gas gebruikers [63 mrd m 3 ] 0,122 9,8 Ter referentie: de gemiddelde transportkosten (bron: NMa) 1,250 Noot 1: de hier gepresenteerde kosten zijn de totale kwaliteitsconversie kosten per m 3. De helft van die QCkosten is reeds gesocialiseerd, waardoor de wijziging van de toegerekende QC-kosten aan een netgebruiker de helft van de in tabel 1 genoemde bedragen betreft. Noot 2: de groep G-gasgebruikers representeert drie kwaliteiten: G, G+ en L. Volledige socialisering Volledige socialisering van de dienst kwaliteitsconversie kost 0,08 eurocent per m 3 (tabel 1), waarbij aangetekend dat de helft hiervan (0,04 eurocent/m 3 ) al gesocialiseerd is in de transportkosten van gemiddeld 1,25 eurocent per m 3. Indien als uitgangspunt wordt genomen dat het voorstel van GTS om de kwaliteitsconversie kosten volledig te socialiseren wordt omgezet in regelgeving, dan heeft dat voor H-gasafnemers de volgende consequenties: Blad 4 van 10

5 Tabel 2: kostentoename voor H-gasafnemers (entry én exit van H-gaskwaliteit) a.g.v. volledige socialisering (voorstel GTS) t.o.v. 50% socialisering (huidige regelgeving Tarievencode Gas) en t.o.v. volledige kostenveroorzaking (costplus principe) Jaarafname (m 3 ) kostentoename ( /jaar) t.o.v. 50% socialisering (huidige Tarievencode) kostentoename ( /jaar) t.o.v. volledige kostenveroorzaking Alle H-gasafnemers (33 mrd op exits) 13,234,390 26,468,739 1 mrd 401, , mln 40,104 80, mln 4,011 8,021 1 mln Noot 1: Van de 33 mrd m 3 H-gaslevering (exits) is ongeveer 19 mrd m 3 bestemd voor export en 14 mrd m 3 voor binnenlands gebruik (industrie en elektriciteitscentrales) Noot 2: De verhouding H-gasverbruik (6-8 mrd m 3 ) en G-gasverbruik (8 mrd m 3 ) in de Nederlandse industrie is ongeveer 1 : 1. VEMW behartigt de belangen van beide groepen. Volledige kostenveroorzaking Wanneer uit oogpunt van kostenveroorzaking de kosten voor de kwaliteitsconversie dienst volledig worden verrekend op de gebruikers van de dienst, te weten shippers die H-gas (entry) converteren naar G-gas (exit), dan bestaat er een groot risico dat de door de Minister beoogde doelen niet bereikt worden, te weten de integratie van beide markten, de vergroting van de liquiditeit op het TTF en de stimulering van nieuwe toetreders om actief te worden op de Nederlandse G-gasmarkt. De kwaliteitsconversiekosten bedragen voor deze shippers dan maar liefst 0,285 eurocent/m 3, ofwel bijna een kwart van de transportkosten. Verrekening op alle G-gasgebruikers De verrekening van de kwaliteitsconversie kosten op alle G-gasgebruikers (G-gas exit, waarbij de entry H- of G-gas is) lijkt niet goed verdedigbaar omdat er ook (door GasTerra) G-gas in de markt wordt gezet dat rechtstreeks uit het Groningenveld komt (entry) en als G-gas geleverd wordt (exit), waarvoor geen kwaliteitsconversie kosten gemaakt zijn. Voor deze groep van netgebruikers (hoofdzakelijk dus GasTerra) zouden in dit scenario bijna 10 procent van de transportkosten bestaan uit kwaliteitsconversiekosten. Vanuit haar belang en het feit dat deze wijze van verrekening noch kostenveroorzaking reflecteert noch socialisering zal GasTerra zeker bezwaar aantekenen. 6. Conclusies Een volledige socialisering van de dienst kwaliteitsconversie zoals GTS die voorstelt heeft consequenties voor met name grote H-gasafnemers. De transportkosten zullen met 3,2 procent toenemen (0,04 eurocent/m 3 ) t.o.v. de bestaande praktijk (TarievenCode Gas), waarin reeds 50 procent van de kosten zijn gesocialiseerd. Wanneer in plaats van de bestaande praktijk van 50 procent socialisering het principe van kostenveroorzaking zou worden gehanteerd (costplus benadering), dan nemen de transportgerelateerde kosten voor de shippers die H-gas invoeden en G-gas leveren, en daarmee gebruik maken van de dienst kwaliteitsconversie, toe met bijna 20 procent (0,245 eurocent/m 3 ). Daarmee zal de verbetering van de marktwerking zoals de Minister die voor ogen heeft zeer waarschijnlijk niet worden gerealiseerd omdat een drempel wordt opgeworpen voor nieuwe toetreders. Verrekening van de kwaliteitsconversiekosten over alle G-gasgebruikers lijkt niet realistisch omdat daarmee noch kostenveroorzaking noch socialisering wordt gereflecteerd. Blad 5 van 10

6 BIJLAGE 1 Beleid m.b.t. kwaliteitsconversie Gasbrief (beleidsbrief Minister van Economische Zaken aan Tweede Kamer d.d. 18 februari 2008) De toegang tot (omgekeerde) kwaliteitsconversie is nu suboptimaal waardoor er deelmarkten voor L- en H-gas zijn. Om te zorgen dat er echt één gasmarkt ontstaat, pas ik de wet- en regelgeving op de volgende punten aan: Het huidige systeem van vooraf boeken van conversiecapaciteit wordt afgeschaft. Er dient wel te worden betaald voor gebruik van de conversiedienst. Gekoppeld aan de plicht voor GTS om voldoende gewone kwaliteitsconversie te hebben, krijgt GTS de plicht om omgekeerde kwaliteitsconversie aan te bieden voor zover dat mogelijk is met de voor transport gecontracteerde gasstromen. Deze plicht zal niet zover gaan dat GTS gedwongen wordt om daarvoor H-gas in te kopen. Wetsvoorstel wijziging Gaswet (consultatie ministerie van Economische Zaken juli aug 2008) De netbeheerder van het landelijk gastransportnet biedt kwaliteitsconversie nu op verzoek aan (basis: fcfs). Daarmee verbindt kwaliteitsconversie de L- en de H-gasmarkt, maar integreert deze markten niet. Het is van groot belang dat aanbieders op de groothandelsmarkt er op kunnen vertrouwen dat zij altijd over voldoende conversiecapaciteit kunnen beschikken. Als zij hier niet op kunnen vertrouwen, lopen zij grote financiële risico s. De L-gasmarkt is dan moeilijk toegankelijk voor andere partijen dan de vermarkter van het Groningenveld, omdat buiten het gas uit het Groningenveld vrijwel alle gas H-gas is. In het wetsvoorstel is daarom in artikel 10a, eerste lid, onderdeel c, voorzien dat de netbeheerder van het landelijk gastransportnet de taak heeft kwaliteitsconversie zonder boeking (reservering, contractering) vooraf aan te bieden indien dit noodzakelijk is gelet op het verschil tussen de kwaliteit van het op het gastransportnet ingevoede gas en het aan het gastransportnet te onttrekken gas. Juist door het systeem van boeking vooraf was alle conversiecapaciteit jaren van tevoren volgeboekt, terwijl er fysiek slechts sporadisch een tekort aan conversiecapaciteit was. De netbeheerder van het landelijk gastransportnet heeft te kennen gegeven in staat te zijn om over te stappen op een systeem waarbij de kwaliteitsconversie niet van te voren hoeft te worden geboekt. Over een aantal jaren zal de beschikbaarheid van stikstof, nodig voor omzetting van H- in L-gas, worden uitgebreid. Nu al heeft de netbeheerder van het landelijk gastransportnet een overeenkomst gesloten met GasTerra, de vermarkter van het Groningengas, om ten behoeve van kwaliteitsconversie H-gas om te ruilen voor L-gas (gas-swap). Hierdoor is er, behoudens uitzonderlijke gevallen, altijd voldoende conversiecapaciteit beschikbaar en kan het vooraf boeken van kwaliteitsconversie worden afgeschaft. Naast conversie van H- in L-gas is ook omgekeerde kwaliteitsconversie mogelijk waarbij L-gas in H-gas wordt omgezet. Het gaat hierbij om een administratief proces want fysieke omgekeerde kwaliteitsconversie is technisch ingewikkeld en economisch niet haalbaar. Marktpartijen die L-gas willen ruilen voor H-gas en omgekeerd kunnen elkaar niet goed vinden. Het wetsvoorstel voorziet er daarom in artikel 10a, eerste lid, onderdeel c, in dat de netbeheerder van het landelijk gastransportnet omgekeerde kwaliteitsconversie levert, als het moment waarop dit voor een partij nodig is, samenvalt met het moment waarop voor een andere partij gewone kwaliteitsconversie nodig is. Op die momenten kan de netbeheerder van het landelijk gastransportnet het L- en H-gas van de twee marktpartijen tegen elkaar uitruilen. Blad 6 van 10

7 BIJLAGE 2 Afbakening dienst kwaliteitsconversie Aansluitvoorwaarden Gas LNB (beslissing op bezwaar NMa nr d.d. 9 september 2008 m.b.t. Technische Codes Gas deel II) Randnummer 121. Omdat invoeders afnemers zijn gelden de andere voorwaarden dus ook voor invoeders. De gaskwaliteitseisen op de entrypunten (waarover later in dit besluit wordt gesproken) gelden ook voor invoeders. Invoeders zijn in ieder geval producenten, gasopslaginstallaties en LNGinstallaties. Zij hebben allen een aansluiting op het gastransportnet. Randnummer 147. De Raad is van oordeel dat de gezamenlijke netbeheerders in strijd hebben gehandeld met het bepaalde in artikel 12b, lid 1, onderdelen a en c, van de Gaswet in samenhang met artikel 11, aanhef en onder a, van de Regeling inzake tariefstructuren en voorwaarden gas door geen voorstel te doen met betrekking tot de gaskwaliteit op exitpunten. Gelet op het grote belang dat de Raad hecht aan een juiste inhoudelijke invulling van de eisen uit de Gaswet, heeft de Raad het voornemen de gezamenlijke netbeheerders een bindende aanwijzing te geven, gebaseerd op artikel 60, lid 2, van de Gaswet. Hiertoe zal een aparte procedure worden gestart. De bindende aanwijzing zal er op zijn gericht de gezamenlijke netbeheerders ertoe te bewegen bovengenoemd wijzigingsvoorstel binnen korte termijn bij de Raad in te dienen. Randnummer 149. De Raad is van oordeel dat de gezamenlijke netbeheerders in strijd hebben gehandeld met het bepaalde in artikel 12b, lid 1, onderdeel a, Gaswet; artikel 12b, lid 1, onderdeel d, Gaswet juncto artikel 10a, lid 1, onderdeel c, van de Gaswet; alsmede artikel 12b, lid 1, onderdeel c, van de Gaswet juncto artikel 11, aanhef en onder a van de Regeling inzake tariefstructuren en voorwaarden gas, door geen voorstel te doen met betrekking tot de gaskwaliteit op entrypunten. Gelet op het grote belang dat de Raad hecht aan een juiste inhoudelijke invulling van de eisen uit de Gaswet, heeft de Raad het voornemen de gezamenlijke netbeheerders een bindende aanwijzing te geven, gebaseerd op artikel 60, lid 2, van de Gaswet. Hiertoe zal een aparte procedure worden gestart. De bindende aanwijzing zal er op zijn gericht de gezamenlijke netbeheerders ertoe te bewegen bovengenoemd wijzigingsvoorstel binnen korte termijn bij de Raad in te dienen. Blad 7 van 10

8 BIJLAGE 3 Kosten-allocatie Tarievencode Gas (laatste versie d.d. 18 juni 2008, na besluit ) Artikel Tarieven en kostensoorten kwaliteitsconversie Artikel Kostensoorten De tarieven voor kwaliteitsconversie dienen ter dekking van de kostensoorten, die samenhangen met de niet afschakelbare en afschakelbare kwaliteitsconversie. Hieronder vallen de kostensoorten met betrekking tot: a. de middelen voor kwaliteitsconversie; b. het beheer van de middelen voor kwaliteitsconversie; c. de uitvoering van de kwaliteitsconversie. Artikel Kosten deels onafhankelijk van gebruik kwaliteitsconversie De diensten voor kwaliteitsconversie worden voor 50% rechtstreeks via de diensten voor kwaliteitsconversie en voor 50% via de transporttarieven in rekening gebracht. Tarievencode Gas wijzigingsvoorstel GTS (GEN ) Kenmerk van een systeemdienst is dat GTS zorg draagt voor voldoende beschikbaarheid van de dienst en dat deze niet vooraf gecontracteerd dient te worden. De Minister heeft GTS opgedragen zowel conversie van hoog- naar laagcalorisch als van laag- naar hoogcalorisch gas aan te bieden. Het tarief voor de dienst kwaliteitsconversie is thans voor 50 % gesocialiseerd via de transporttarieven. GTS heeft geconstateerd dat het hanteren van verschillende gaskwaliteiten op het TTF een mogelijke belemmering vormt voor de verdere ontwikkeling van het TTF. Een systeem van afrekening van (omgekeerde) kwaliteitsconversie waarbij de gebruiker van de dienst betaalt voor de dienst is niet te verenigen met het hanteren van één gaskwaliteit op het TTF. GTS stelt daarom voor de kosten voor (omgekeerde) kwaliteitsconversie volledig te socialiseren via de transporttarieven. Aangezien het hier zowel kwaliteitsconversie betreft waarbij hoogcalorische entrypunten en laagcalorische exitpunten betrokken zijn, wordt voorgesteld de kosten te socialiseren over alle entry- en exitpunten. De wijziging is verwerkt in artikel van de TarievenCode Gas. De overige aspecten van de dienst (omgekeerde) (afschakelbare) kwaliteitsconversie zijn verwijderd uit de TarievenCode en gasvoorwaarden. Toegevoegd is een definitie van de kwaliteitsconversie aan de Begrippenlijst Gas: Kwaliteitsconversie: Het door bijmenging van gassen of op andere wijze in een overeengekomen kwaliteit en samenstelling brengen van de aan de netbeheerder aangeboden gassen. Blad 8 van 10

9 BIJLAGE 4 Bespreking GTS-voorstel GEN in Gebruikersplatform Verslag discussie in het Gebruikersplatform (GEN d.d. 5 september 2008) VEMW wijst erop dat voor de regulering van de gasmarkt het principe van kostenveroorzaking in beginsel leidend is. VEMW is de mening toegedaan dat het onderhavige voorstel niet inzichtelijk maakt in hoeverre dat principe wordt gehuldigd. VEMW vraagt de gezamenlijke netbeheerders welke consequenties dit voorstel mogelijk kan hebben voor de grootverbruikers en meer specifiek de H-gas aangeslotenen. VEMW vraagt wie er van de dienst kwaliteitsconversie profiteren. Producenten? VEMW wijst erop dat in de definitie van kwaliteitsconversie wordt uitgegaan van aangeboden gassen en in een overeengekomen kwaliteit. Aangeboden impliceert producenten of importerende shippers. Overeengekomen impliceert een contract als basis en niet de regulering (Gasvoorwaarden). VEMW informeert of er begrenzingen zijn aan de contractueel aan te bieden kwaliteitsbandbreedtes en zo ja of die dan alleen gelden voor het aangeboden gas of ook voor het geconverteerde gas. Verder informeert VEMW of de extra kosten voor een afwijkende kwaliteit ten laste van de aanbieder of de afnemer komen. Tenslotte vraagt VEMW of als er materiële consequenties zijn, de netbeheerders dan aan een systeem van compensatie denken, en zo ja, hoe dat er uit zou kunnen zien. VEMW mist dat in het voorstel. Voor wat de opmerkingen/vragen van VEMW over het kostenveroorzakingsprincipe betreft, herinnert GTS eraan dat bij de inwerkingtreding van de Gaswet sprake was van indicatieve tarieven en voorwaarden. Bij de invulling hiervan hanteerden de gezamenlijke netbeheerders zo goed mogelijk het kostenveroorzakingsprincipe. Conform de latere m.r. tariefstructuren en voorwaarden gas kon echter juist voor kwaliteitsconversie afgeweken worden van het kostenveroorzakingsprincipe. Dat laatste is voor kwaliteitsconversie nu de lijn van de NMa en, gelet op het recente wetsvoorstel over onder andere versterking van de gasmarkt, het Ministerie van Economische Zaken. Het gevolg is een kleine opslag in verband met kwaliteitsconversie in de entry- en exit-tarieven. VEMW begrijpt dat aan het socialiseren van de kosten van kwaliteitsconversie een politieke keuze ten grondslag ligt. Zij wil echter toch graag weten wat de materiële consequenties voor de verschillende aangeslotenen zijn en vraagt GTS daar inzicht in te verschaffen. VOEG wijst er in dat verband op dat momenteel de helft van de kosten van kwaliteitsconversie al in de entry- en exit-tarieven verwerkt zijn. De vraag van VEMW hoeveel deze tarieven door het voorstel dan nog zullen stijgen, blijkt thans niet beantwoord te kunnen worden. Voor wat de opmerkingen en vragen van VEMW over de grenzen die aan kwaliteitsconversie gesteld worden betreft, wijst GTS erop dat deze geen betrekking hebben op het onderhavige voorstel. GTS wijst daarbij op de wetswijziging van 2004 met betrekking tot haar wettelijke taken (artikel 10a sub c betreffende het door GTS moeten aanbieden van kwaliteitsconversie, in relatie tot zijn verplichtingen ten aanzien van het innemen van gassen uit de zogenaamde kleine velden). GTS benadrukt dat zijn verplichting tot kwaliteitsconversie op twee manieren begrensd is. Enerzijds doordat het moet gaan om aangeboden aardgas, hetgeen overigens niet scherp gedefinieerd is. Anderzijds doordat GTS de dienst niet hoeft aan te bieden indien dit redelijkerwijs niet van hem kan worden gevergd. VEMW vindt dit te ruim/vaag. VEMW vindt dat de Gasvoorwaarden de dienst kwaliteitsconversie (zo) helder en transparant (mogelijk) moeten invullen. VEMW meent dat zeker met behulp van ruime bandbreedtes de criteria waaraan het aan te bieden gas ten minste moet voldoen, in de Gasvoorwaarden opgenomen kunnen en moeten worden. GTS veronderstelt dat dit voor de exit-zijde al is gebeurd en zal dit nakijken. VOEG begrijpt dat conversie van hoog- naar laagcalorisch gas, nu aangemerkt wordt als een administratieve conversie. Nu de overige bepalingen over conversie volgens het voorstel in de Gasvoorwaarden komen te vervallen, vraagt VOEG zich af of hetgeen ingevoed wordt, ook geacht wordt te worden afgeleverd en wat nu exact de mate van conversie is. GTS wijst erop dat iemand die gas in het net invoedt, ook gas kan afnemen. Hij merkt van een eventueel kwaliteitsverschil niets, omdat GTS Blad 9 van 10

10 moet waarborgen dat het af te leveren gas ten minste aan de daarvoor in de Gasvoorwaarden opgenomen criteria voldoet. De mate van de noodzakelijke conversie is niet meer relevant, omdat de kosten volgens het voorstel geheel gesocialiseerd worden. De Sectie Handel & Verkoop acht het een goede zaak dat het voorstel de contractuele congestie oplost, maar mist een regeling voor een fysiek tekort (door onvoldoende gas om aangeboden gas op kwaliteit te brengen of door bijvoorbeeld een storing in een mengstation of leiding). De Sectie informeert of dan bepaalde shippers worden aangesproken om minder of meer in te voeden. GTS wijst erop dat voor het niet goed functioneren van een station of leiding, al regels in de Gasvoorwaarden zijn opgenomen. Voor de situatie dat de grenzen van het converteren zijn bereikt, zijn al sinds jaar en dag in de TSC (artikel 4.B.5) maatregelen voorzien. Dit betreft de situatie dat GTS de systeemintegriteit zonder ingrijpen niet meer kan waarborgen. Op de vraag van de Sectie Handel & Verkoop beaamt GTS dat er in laatstbedoelde situatie sprake kan zijn van transportrestricties voor een of meer partijen. GTS benadrukt daarbij dat er in dit opzicht door het voorstel niets verandert. Het onderhavige voorstel leidt er alleen toe dat het contracteren van de dienst kwaliteitsconversie komt te vervallen en daarmee een middel om van tevoren de vraag naar kwaliteitsconversie in de hand te houden, ervan uitgaande dat de handelspartijen zich aan de contractuele afspraken houden. VEMW is van oordeel dat de situatie in die zin wel door het voorstel wijzigt, dat GTS geen afspraken meer maakt met bepaalde partijen, maar alleen verantwoordelijk wordt. Vanuit het oogpunt van rechtszekerheid vindt VEMW dat de regels die gelden bij problemen, niet in de TSC van GTS maar in de Gasvoorwaarden thuis horen. GTS zegt toe zich hierover te zullen beraden. Vooralsnog lijkt het GTS overigens niet doenlijk om voor niet goed te voorspellen concrete situaties aan te geven hoe die opgelost zullen worden. GTS weet niet in hoeverre schuldigen voor een probleem aangewezen kunnen worden en wie onder omstandigheden transportbeperkingen moeten krijgen. Indien er 50 shippers H-gas invoeden dat aan de specificaties voldoet, en het probleem de totale hoeveelheid aangeboden H-gas is, is er geen schuldige aan te wijzen. De Sectie Handel & Verkoop bepleit dat indien GTS ziet aankomen dat de grenzen bereikt worden, GTS zo spoedig mogelijk in overleg treedt met shippers, omdat sommige shippers mogelijk zonder veel extra kosten hun invoeding kunnen beperken. Dit kan over enige tijd wellicht via de onbalansmarkt. Dit lijkt GTS logisch, indien dit mogelijk is. Zij zal nagaan of zij dit nog in het voorstel kan verwerken. Zij benadrukt evenwel dat het in een vrije markt gemakkelijk onvoorzien kan optreden en overleg dan niet eerst mogelijk is. De Sectie Handel & Verkoop vraagt tenslotte aandacht voor de drempelwaarden in Zij gaat ervan uit dat deze nieuw zijn. GTS wijst erop dat deze onderdeel zijn van een eerder wijzigingsvoorstel dat bij de NMa in behandeling is. VEMW herhaalt in dit verband dat voor haar de door de NMa vastgestelde Gasvoorwaarden leidend zijn. De voorzitter constateert dat er voor het overige over het voorstel geen opmerkingen en/of vragen zijn. Hij concludeert dat er behoefte is om een aantal zaken nader in de Gasvoorwaarden vast te leggen. Hij verzoekt GTS zich hierover te beraden en vanwege het belang dat het onderhavige voorstel met spoed bij de NMa kan worden ingediend, hiervoor eventueel een apart wijzigingsvoorstel voor te bereiden. VEMW voegt aan deze conclusie haar behoefte aan inzicht in de materiële consequenties van het voorstel toe. Blad 10 van 10