Generiek Draaiboek Infectieziektebestrijding Veiligheidsregio Haaglanden. Deel B GHOR

Transcriptie

1 Generiek Draaiboek Infectieziektebestrijding Veiligheidsregio Haaglanden

2 Wijzigingen t.o.v. vorige versie Versie Datum Wijziging Gewijzigd door: Concept 14 oktober 2014 SW Hoofdstuk 1 en 2 09 november 2014 Hoofdstuk 3,4 en 5 SW Hoofdstuk 6 en 7 AG AG en SW 27 januari 2015 Aanpassingen AG en SW 5 februari 2015 Aanpassingen AG 10 februari 2015 Aanpassingen AG en SW 23 februari 2015 Laatste aanpassingen AG en SW 02 maart 2015 DEFCON AG en SW Dit generiek draaiboek Infectieziektebestrijding is opgesteld door van de Veiligheidsregio Haaglanden, in samenwerking en afstemming met Haaglanden. Auteur: Haaglanden Status: versie Antoinette Gelton Sylvia Wolters Vastgesteld door: Drs. A.A.H.M. van Dijk Datum: Handtekening Directeur Publieke Gezondheid Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Leeswijzer Samenwerking en verbinding : Regie en Coördinatie Geneeskundige keten Regionale ambulancevoorziening Ziekenhuizen Huisartsen Veiligheidspartners Brandweer Politie Bevolkingszorg Communicatie Keteninformatie Publieksinformatie Woordvoering algemeen Crisisorganisatie en Op- en afschaling Bijzonderheden bij opschaling Crisisorganisatie Haaglanden Crisisorganisatie Haaglanden Afstemming multidisciplinair en in geneeskundige keten voorbereidingsfase Afstemming multidisciplinair en in geneeskundige keten in uitvoeringsfase Operationele uitvoering Melding en alarmering Wit afstemmingsoverleg Infectieziekten Planningsstaf en Regionaal Operationeel Team (ROT) Uitgangspunt scenario s Scenario 1: Overdracht door voedsel overdraagbare infectieziekte Scenario 2: Overdracht door dier op mens Scenario 3: Overdracht door mens op mens Scenario 4: Nieuwe introductie Bereikbaarheid, adreslijst en contactgegevens... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

4 Afkortingen Bijlage 1: Uitwerking Scenario s Scenario 1: Overdracht door voedsel overdraagbare infectieziekte Scenario 2: Overdracht door dier op mens Scenario 3: Overdracht door mens op mens Scenario 4: Nieuwe introductie Bijlage 2: Taken verantwoordelijkheden en bevoegdheden per functionaris Bijlage 3: nader uit te werken actie Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

5 1 Inleiding Het deel B van het Veiligheidsregio Haaglanden is bedoeld voor professionals die direct betrokken zijn bij het managen van een crisis veroorzaakt door een (vermoeden van) infectieziekte. Deze crisis wordt gekenmerkt door grootschalige of ernstige ziekte en mogelijk overlijden van burgers. In het Regionaal Crisisplan van de Veiligheidsregio Haaglanden staat de crisisorganisatie beschreven. Dit draaiboek is een specificatie van afspraken in het kader van infectieziektebestrijding (IZB). In het bestuurlijk kader is beschreven hoe de wettelijke kaders zijn gesteld en hoe de bestuurlijke lijnen landelijk, regionaal en lokaal zijn vastgelegd. In dit deel is een verwijzing opgenomen naar de bestuurlijke netwerkkaarten crisisbeheersing kaart 7 infectieziektebestijding. Dit deel fungeert door vaststelling door de directeur Publieke Gezondheid in afstemming met de ketenpartners en veiligheidspartners binnen de Veiligheidsregio na implementatie als uitvoerend handboek bij toekomstige infectieziektecrises. Het beschrijft de taken en verantwoordelijkheden die Haaglanden heeft bij de operationele uitvoering van regie en coördinatie binnen de geneeskundige keten en het veiligheidsdomein en de daarbij behorende afspraken. Voor ziekte specifieke aandoeningen en de daarbij behorende draaiboeken wordt verwezen naar de draaiboeken van het RIVM. De indicatoren zoals beschreven in het RIVM draaiboek infectieziekten zijn voor zover relevant uitgewerkt. Iedere geneeskundige organisatie heeft de verplichting te voorziening in zorgcontinuïteit ook in crisisomstandigheden. Dit staat beschreven in de rampenopvangplannen van de betreffende organisaties. 2 Leeswijzer Het Generiek Draaiboek Infectieziekte Haaglanden is opgebouwd uit diverse delen. Het bestuurlijke kader is de paraplu voor alle deeldraaiboeken. Dit beschrijft de specifieke taken en verantwoordelijkheden van de op operationeel niveau. De deeldraaiboeken dienen als basis en kunnen worden aangevuld met specifieke maatregelen. De opbouw is volgend van regulier naar opgeschaalde situatie: Bestuurlijk Kader Deel A: en GROP Deel B: In draaiboeken wordt een beperkt aantal processen beschreven die een grote impact hebben: Deel C: massavaccinatie Deel D: Quarantaine In dit deel wordt eerst de samenwerking binnen de geneeskundige keten beschreven. Vervolgens worden ook de raakvlakken met de processen van de veiligheidspartners weergegeven. Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

6 3 Samenwerking en verbinding Een Infectieziektecrisis heeft invloed op alle organisatie binnen de geneeskundige keten en mogelijk ook op de organisaties binnen de veiligheidsketen. Figuur 1: : Samenhang Veiligheid en Zorg Een gecoördineerde inzet van diensten en organisaties binnen de geneeskundige kolom en nauwe samenwerking met het veiligheidsdomein is vereist om de dreiging weg te nemen of de schadelijke gevolgen van een infectieziektecrisis te beperken. In het deel Bestuurlijk Kader staan de taken en verantwoordelijkheden van het openbaar bestuur beschreven. [] In de Arbo-omstandighedenwet (2008) staat dat werkgevers verantwoordelijk zijn voor veilige werkomstandigheden van hun medewerkers. Dit geldt ook voor de hulpdiensten. De arbodienst formuleert de randvoorwaarden waarbinnen de hulpverleners op een veilige manier hun werkzaamheden kunnen blijven uitvoeren, zowel informatief, preventief als in de direct beschermende zin. 3.1 : Regie en Coördinatie De is onderdeel van de Veiligheidsregio Haaglanden en staat onder verantwoordelijkheid van de Directeur Publieke Gezondheid. In het algemeen, dus ook bij infectieziekten heeft de een verbindende taak tussen de geneeskundige keten en de veiligheidspartners. De heeft de verantwoordelijkheid om in de preparatiefase de bestrijding van A-ziekten voor te bereiden samen met de geneeskundige keten en dit af te stemmen met de veiligheidspartners. Daarnaast heeft zij een verantwoordelijkheid om in samenwerking met de ook de maatregelen bij een grootschalige infectieziekte voor te bereiden. Infectieziektecrises kenmerken zich door een doorgaans langzame opbouw tot een piek en neemt dan weer af. Hier kunnen weken tot maanden overheen gaan. Acties zijn dan ook niet incident gestuurd, maar zijn gebaseerde op te verwachten scenario s in de tijd. Infectieziektecrises typeren zich door een toename aan zorgvraag terwijl het zorgaanbod afneemt. Een infectieziekte uitbraak kan de zorg continuïteit in gevaar brengen door uitval van zorgverleners maar ook door een toename aan vraag naar beddencapaciteit of specialistische zorg. Dit vraagt om regulatie van de zorg door middel van bijvoorbeeld triage. Triage waarbij Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

7 bepaalde groepen wel en andere niet (acuut) worden behandeld en/of opgenomen in ziekenhuizen. Mogelijke gevolgen van een infectieziektecrisis: nationaal of regionaal (groot) gevaar voor de volksgezondheid ernstige verstoring van de samenleving ernstige schade of bedreiging van het leven en de gezondheid van vele personen of grote maatschappelijke belangen bedreiging van zorgcontinuïteit De is procesverantwoordelijk voor twee rampbestrijdingsprocessen: Acute Geneeskundige Zorg Publieke Geneeskundige Zorg Toegespitst op een infectieziektecrisis leidt dit in de voorbereiding tot de volgende uitwerking in (geneeskundige) deelprocessen: a. Opschaling 1. Bestuurlijke coördinatie 2. Multidisciplinaire afstemming b. Crisiscommunicatie c. Logistieke ondersteuning d. Continuering van zorg 1. Inzicht in bevolkingsopbouw en bestaande capaciteiten van zorg 2. Verdeling van schaarse medische zorg 3. continuïteitsplannen van geneeskundige ketenpartners e. Nazorg 3.2 Geneeskundige keten Iedere geneeskundige organisatie (WTZi) is verplicht een rampenopvangplan te hebben waarin de werkwijze beschreven staat die continuïteit van zorg waarborgt. Belangrijke onderwerpen in dit plan zijn bereikbaarheid 24/7 en interne opschaling. Contactpersonen van de betreffende organisaties zijn bekend op het actiecentrum De heeft de verantwoordelijkheid tot het bepalen van de inhoudelijke maatregelen ten behoeve van de voorkoming van verspreiding en bestrijding van infectieziekten in het algemeen. Dit behoort tot de reguliere taak van de : Medische advisering over beleid Verstrekken medisch inhoudelijke informatie over situatie Vertaling van landelijk beleid en richtlijnen naar lokale uitvoering Uitvoering diagnostiek Registreren en monitoren ziektegevallen Communiceert naar en gebruikt de eigen uitvoeringsketen ter bestrijding van infectieziekte. Nemen van maatregelen (bijvoorbeeld ten behoeve van isolatie of quarantaine). Wanneer deze taak qua capaciteit of complexiteit invloed heeft op de overige reguliere taken binnen de, wordt gewerkt volgens het rampenopvangplan: het GROP. Dit is een interne opschaling binnen de. Indien de werkzaamheden van dien aard zijn dat de reguliere structuren en afspraken niet meer toereikend zijn om tot bovenstaande taakuitvoering te komen, wordt de betrokken bij het Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

8 uitvoeren van de taak en deze voert dan de regie en coördinatie uit binnen de geneeskundige keten en stemt af met de Veiligheidspartners. De uitwerking van de processen op het gebied van IZB staat in Deel A beschreven. De is verantwoordelijk voor de beschrijving van inhoudelijke deelplannen zoals massavaccinatie en quarantaine (Deel C en D) Regionale ambulancevoorziening De RAV bestaat uit ambulancediensten en de meldkamer ambulancevoorziening (MKA). Zij is verantwoordelijk voor triage van patiënten en vervoer naar de juiste zorginstellingen. In geval van een infectieziektecrisis is de meldkamer een belangrijke schakel in de toe geleiding naar het zorgveld. De ambulancediensten vervoeren op geleide van de indicatiestelling van de MKA. Wanneer de taken qua capaciteit of complexiteit invloed hebben op de overige reguliere taken binnen de RAV, wordt gewerkt volgens het RAV rampenopvangplan: het RAVROP. Dit is een interne opschaling binnen de RAV Ziekenhuizen Afhankelijk van het ziektebeeld wordt een beroep gedaan op specialistische zorg die beperkt beschikbaar is. Door juiste inventarisatie, keuzes en goede triage kan optimaal gebruik gemaakt worden van deze zorg. Ziekenhuizen beschikken over isolatievoorzieningen en hebben, afhankelijk van specialisme, uitgebreide kennis over infectieziektebestrijding. Wanneer de taken qua capaciteit of complexiteit invloed hebben op de overige reguliere taken binnen de ziekenhuizen, wordt gewerkt volgens het ziekenhuis-rampenopvangplan: het ZiROP. Dit is een interne opschaling binnen de ziekenhuizen Huisartsen Huisartsen hebben een signalerende functie naar -en en RIVM. Zij zijn een belangrijke schakel in tot stand komen van het beleid ten behoeve van infectieziekte bestrijding. Door toegenomen zorgvraag (toename consulten) en afgenomen zorgaanbod (uitval huisartsen) kan continuïteit van de huisartsenzorg onder druk komen te staan. Dan moeten regionale maatregelen genomen worden om de toegankelijkheid van de huisartsenzorg te garanderen. Gemeenten en zullen de huisartsenzorg ondersteunen bij het organiseren van de continuïteit van de zorg. Zij doen dat vanuit de verantwoordelijkheid voor het bestrijden van de gevolgen van een crisis. De huisartsenposten (HAP) kan overwegen om in de regio een regionaal telefoonteam (RTT) in te richten. Dit team voert geprotocolleerde telefonische triage onder supervisie van een huisarts. Wanneer de taken qua capaciteit of complexiteit invloed hebben op de overige reguliere taken binnen de HAP, wordt gewerkt volgens het HAP rampenopvangplan: het HaROP. Dit is een interne opschaling binnen de HAP. Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

9 3.3 Veiligheidspartners In Haaglanden is structureel overleg tussen de veiligheidspartners (, politie, brandweer en bevolkingszorg) in de vorm van het Veiligheidsdirectie-overleg. Iedere veiligheidspartner draagt eigen verantwoordelijkheid binnen de keten van opgeschaalde zorg in het kader van infectieziektebestrijding en levert een eigen bijdrage aan de bestrijding hiervan. Ook zij zijn zelf verantwoordelijk voor de continuïteit van uitvoering van taken en dient in het bezit zijn van een eigen continuïteitsplan. Wanneer deze deelprocessen geactiveerd moeten worden, wordt dit gedaan door de ACGZ. Deelproces Brandweer Politie Bevolkingszorg Bestuurlijke coördinatie Multidisciplinaire afstemming Bevolkingszorg (o.a.) crisiscommunicatie Logistieke ondersteuning Continuïteit van zorg: resourcemanagement Verdeling van schaarse medische zorg + ++ PSH en nazorg procesverantwoordelijke + betrokken bij het proces Brandweer De brandweer creëert randvoorwaarden zodat medewerkers hun eigen reguliere werkzaamheden ook ten tijde van een uitbraak van infectieziekten veilig en effectief kunnen uitvoeren. Daarnaast kan facilitaire en logistieke ondersteuning worden verleend. De brandweer is gespecialiseerd in CBRN en decontaminatie en kan hierin een rol spelen Politie De politie is verantwoordelijk voor openbare orde, begidsen, afzetten en afschermen. In geval van quarantaine is de politie voor het afzetten van het gebied en het handhaven van de quarantainemaatregelen. Dit wordt verder beschreven in het deel Quarantaine Bevolkingszorg Zorgt voor alle logistieke middelen die nodig zijn voor opvang van de bevolking en deze van primaire levensbehoefte te voorzien. Bureau Gemeentelijke Crisisbeheersing (BGC) coördineert de gemeentelijke processen in de koude fase. Wanneer deze processen acuut gecoördineerd moeten worden, is de OVD Bevolkingszorg (Bz) via de meldkamer te alarmeren. Bevolkingszorg heeft een belangrijke taak in het organiseren en uitvoeren van de nazorg en publieksinformatie. Deze laatste wordt verder beschreven in paragraaf 4.4. Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

10 3.4 Communicatie Keteninformatie De afdeling communicatie van de Veiligheidsregio in afstemming met de communicatiemedewerker adviseert de over de wijze van informeren van de veiligheidspartners over de juiste en tijdige informatie ten tijde van een infectieziektecrisis. Deze organisaties zelf hebben hierin hun eigen verantwoordelijkheid maar kunnen inhoudelijk ondersteund worden door de en/of het RIVM. Voor de implementatie van de genomen maatregelen door deze beroepsgroepen in de regio heeft de regionale een ondersteunende rol Publieksinformatie Taakorganisatie communicatie van de gemeenten is verantwoordelijk voor het zo snel mogelijk informeren over de tot dan beschikbare informatie mede met als doel maatschappelijke onrust te voorkomen dan wel te beperken zo nodig in afstemming met crisiscommunicatie van de veiligheidsregio. Hiertoe is een deelplan Crisiscommunicatie Haaglanden opgesteld. Alle geneeskundige organisaties mogen alleen die gegevens vrijgeven aan de pers die de eigen bedrijfsvoering aangaan. Alle patiënt/ziekte-gerelateerde informatie wordt alleen in overleg met en na goedkeuring van de en RIVM/VWS gecommuniceerd. De organisaties geven wel op verzoek van de en Communicatie in het ROT en GBT informatie ten behoeve van publieksinformatie. Vanuit de en de wordt geen crisiscommunicatie naar het publiek gevoerd Woordvoering algemeen Het RIVM doet namens het ministerie van VWS de woordvoering over A ziekten in Nederland. Bij serieuze verdenkingen informeert het RIVM de media. Het RIVM doet dat in afstemming met het ministerie van VWS, regionale in de betrokken veiligheidsregio( s), Nederland en de betrokken zorginstelling (in het algemeen een Universitaire Medische Centrum). In bijzondere situaties met grote maatschappelijke impact zal de minister van VWS de woordvoering doen. Vóór het RIVM naar buiten treedt, stemt RIVM de communicatie af met de regionale in de betrokken veiligheidsregio( s). Randvoorwaarde is 24/7 bereikbaarheid van de regionale en afstemming communicatie binnen de eigen regio. Voor de regionale communicatie zal de afstemmen met de. De stemt hierover af met de veiligheidspartners. Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

11 4 Crisisorganisatie en 4.1 Op- en afschaling Opschaling van naar wordt gedaan indien er zich knelpunten in capaciteit en/of complexiteit voordoen: 1. Capaciteitsprobleem bij crisisorganisatie. 2. Situatie is zodanig dat betrokkenheid keten- en/of veiligheidspartners of andere externe partners noodzakelijk is: coördinatie op proces is noodzakelijk. 3. Maatschappelijke onrust en bedreiging van zorgcontinuïteit Bijzonderheden bij opschaling heeft regie en coördinatie totdat schaarste en complexiteit in coördinatie en processen optreedt. In dat geval wordt binnen de geneeskundige kolom opgeschaald en heeft de de regie en de coördinatie. De blijft altijd verantwoordelijk voor de inhoudelijke processen en besluiten. 4.2 Crisisorganisatie Haaglanden De crisisstructuur van de (GROP) staat beschreven in Deel A. 4.3 Crisisorganisatie Haaglanden De reguliere crisisorganisatie van de staat beschreven in het regionaal crisisplan Haaglanden. In geval van een infectieziekte crisis is een reguliere GRIP opschaling meestal niet van toepassing aangezien de crisis met name de betreft die een geneeskundige opschaling wellicht legitimeert. Daarnaast is er geen sprake is van een specifiek brongebied waardoor de conventionele GRIP structuur geen meerwaarde heeft. Legenda vertegenwoordiger in MD team Algemeen Commandant Geneeskundige Zorg Rollen ACGZ en Hoofd AZ worden uitgevoerd door ACGZ Directeur Publieke Gezondheid Hoofd Acute Geneeskundige Zorg Hoofd Publieke Geneeskundige Zorg Functionarissen Haaglanden Overige leidinggevende of functionaris binnen de gezondheidszorg Staf advies en ondersteuning bevelslijn Actiecentrum MKA Officier van dienst Geneeskundig organisatie Crisisorganisatie Haaglanden Capaciteit voor triage behandeling en vervoer op plaats incident Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

12 4.3.1 Afstemming multidisciplinair en in geneeskundige keten voorbereidingsfase Functionarissen in bovenstaande teams: Team Veiligheidsdirectie Planningsstaf AC Wit afstemmings-overleg Project-organisatie Functionaris DPG (=Vz) Korpschef Politie Regionaal Brandweer Commandant Coörd. Gemeentefunctionaris ACGZ IZB dossier = liaison AC Politie AC Brandweer AC Bevolkingszorg Communicatie Informatiemanager HAC Informatie manager GZ Liaison (IZB) Arts IZB Crisis coördinator Procesleider IZB ACGZ IZB dossier Ketenpartners Arts IZB Procesleider IZB Procesmedewerkers Strategisch Tactisch Operationeel Strategisch Tactisch Operationeel Tactisch / operationeel Operationeel Volgens GROP (zie Deel A ) Organisatie / Politie Brandweer Gemeenten Politie Brandweer Gemeenten Gemeenten VRH ketenpartners Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

13 4.3.2 Afstemming multidisciplinair en in geneeskundige keten in uitvoeringsfase VEILIGHEIDSREGIO HAAGLANDEN TIJDENS UITVOERINGSFASE Bestuurlijk Beleidsteam Haaglanden Regionaal Operationeel (ROT) Actiecentrum Actiecentrum Politie Actiecentrum Brandweer Actiecentrum Gemeente WIT AFSTEMMINGSOVERLEG GROP Ziekenhuizen Huisartsen Overige zorgverleners Functionarissen in bovenstaande teams: Team Beleidsteam VRH Regionaal Operationeel (ROT) AC Wit afstemmings-overleg Proces-organisatie Functionaris Vz. VRH bij A ziekte (BGM bij B en C ziekten) DPG (=Vz) Korpschef Politie Regionaal Brandweer Commandant Coord. Gemeentefunctionaris Communicatie Informatiemanager Regionaal Operationeel Leider ACGZ Liaison (inhoudsdeskundige) AC Politie AC Brandweer AC Bevolkingszorg Communicatie Informatiemanager HAC Informatiemanager GZ Crisiscoördinator of Liaison naar Arts IZB Crisiscoördinator Procesleider IZB ACGZ IZB dossier Arts IZB Procesleider IZB Procesmedewerkers Strategisch Tactisch Operationeel Strategisch Tactisch Operationeel Tactisch / operationeel Operationeel Volgens GROP (zie Deel A ) Organisatie / Politie Brandweer Gemeenten Gemeenten Gemeenten Politie Brandweer Gemeenten Gemeenten VRH Taken van de diverse teams staan in het volgende hoofdstuk beschreven. Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

14 5 Operationele uitvoering 5.1 Melding en alarmering De vaststelling van of een verdenking op een A infectieziekte of epidemie of grootschalige uitbraak van een infectieziekte wordt binnen de gemeld bij de arts IZB. Deze zal in eerste instantie contact opnemen met het LCI (RIVM). Na het contact met het LCI neemt de arts IZB contact op met de crisiscoördinator van de. De crisiscoördinator informeert de DPG en de dienstdoende ACGZ. De DPG neemt in nauwe afstemming met de ACGZ en crisiscoördinator het besluit tot inzetten van het Generiek Draaiboek infectieziektebestrijding. Verdenking / vaststelling A-ziekte of epidemie Arts IZB neemt contact op met het LCI van het RIVM Opstarten processen DPG Generiek Draaiboek Bestuurlijk kader Arts IZB informeert Crisis Coördinator Crisis Coördinator informeert Besluit inwerkingtreden Generiek draaiboek Haaglanden Generiek Draaiboek Deel A DPG ACGZ Haaglanden Generiek Draaiboek Deel B Alarmering verloopt via telefonisch contact. De neemt het initiatief tot bijeenroepen van de ketenpartners ten behoeve van een Wit afstemmingsoverleg. De neemt het initiatief tot bijeenroepen van een planningsstaf indien de veiligheidspartners betrokken moeten worden Wit afstemmingsoverleg Infectieziekten Het wit afstemmingsoverleg infectieziekten dient om kennis en informatie te delen en ter afstemming van, werkwijzen, richtlijnen binnen de geneeskundige keten. Daarnaast kan landelijke informatie vanuit ministerie van VWS worden gedeeld en aandachtspunten besproken. Dit wordt opgestart zodra een infectieziektecalamiteit zich voordoet en krijgt de naam platform met de naam van de voorliggende infectieziekte Planningsstaf en Regionaal Operationeel Team (ROT) Binnen de coördinatiestructuur van de infectieziektebestrijding heeft de planningsstaf de verantwoordelijkheid om de taken en verantwoordelijkheden van het ROT voor te bereiden en randvoorwaarden hiervoor te organiseren. Expertise is een belangrijk criterium voor deelname aan deze staf. Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

15 Het ROT heeft het commando over de ondersteuning van de genees- en gezondheidskundige aspecten van het bestrijden van een infectieziekte-epidemie en/of uitbraak. Doel van beide teams is: integrale communicatie, afstemming van maatregelen, scenario denken, advisering bestuur en keten, beleid en verantwoordelijkheden op genees- en gezondheidskundig gebied. 5.2 heeft als doel om binnen de geneeskundige keten en de veiligheidsketen een gedeeld gemeenschappelijk beeld te krijgen. Dit betekent dat van alle betrokken organisaties informatie gehaald en gebracht wordt. Tijdens een grote infectieziektebestrijding wordt met veel partners samengewerkt. Bij een dreiging van een grootschalige crisis hebben zowel de als de contacten met partners over de huidige situatie, maar ook ter voorbereiding op een eventuele ernstigere situatie. De en de communiceren beide vanuit de verantwoordelijkheid van de DPG. De informatie-uitwisseling van de en met de partners is op elkaar afgestemd. Onderverdeling accounthouders: Accounthouder DPG Organisaties Bestuur Algemeen Bestuur Veiligheidsregio Burgemeesters RIVM/LCI/Cib ministerie VWS/OMT/BAO NVWA maatschappelijke instellingen Veiligheidspartners ministerie van V&J/NCC/LOCC De informatiemanager binnen de organisaties maken afspraken hoe informatie wordt gedeeld tussen de belanghebbenden. Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

16 6 Uitgangspunt scenario s Scenario s waarop dit draaiboek is gebaseerd zijn: 1. Overdracht door voedsel overdraagbare infectieziekte; 2. Overdracht door dier op mens; 3. Overdracht door mens op mens; 4. Nieuwe introductie Met als uitwerking: Incidentele ziektegevallen A-infectieziekte Grootschalige infectieziekte uitbraak: epidemie of pandemie. Deze scenario s zijn situaties die zich redelijkerwijs kunnen voordoen en die qua impact hoog scoren. In het Regionaal Risicoprofiel1 zijn vier scenario s als prioritair risico voor de regio Haaglanden aangemerkt, vanwege hun hoge score qua impact en waarschijnlijkheid: aanslag, bedreiging volksgezondheid, uitval energievoorziening, onrust & geweld. Onderstaande scenario s zijn in de bijlagen bij dit document nader uitgewerkt. 6.1 Scenario 1: Overdracht door voedsel overdraagbare infectieziekte Kenmerken Een uitbraak met resistente bacterie (b.v. EHEC) heeft grote impact voor wat betreft het aantal getroffenen, de daarmee gepaard gaande zorgvraag met (grote) economische implicaties. 6.2 Scenario 2: Overdracht door dier op mens Kenmerken De ziekte bij meerdere mensen blijkt toe te schrijven aan een virus of bacterie, die gedragen werd door een dier. Het in contact zijn geweest met een besmet dier of door aviaire infectie, is het virus of de bacterie overgedragen op de besmette personen. 6.3 Scenario 3: Overdracht door mens op mens Kenmerken De aandoening blijkt besmettelijk te zijn van mens op mens (b.v. influenza, SARS) waarbij verschillende wegen van besmetting mogelijk zijn. 6.4 Scenario 4: Nieuwe introductie Kenmerken In deze situatie worden mensen (ernstig) ziek, of zijn er zelfs overledenen. Het is niet bekend wat de ziekteverwekker is, de oorsprong, noch de verspreider (dier, mens, voeding etc.). Er moet dus wel gehandeld worden, met de maximale voorzichtigheid, om patiënten te verzorgen en verdere verspreiding te voorkomen. In een later stadium kan blijken dat de vorm van grootschalige medicatieverschaffing nodig is of (in een gunstig geval) massale vaccinatie. Deze situatie kenmerkt zich dus voornamelijk door onduidelijkheid. De eerste keer dat SARS voorkwam, is hiermee te vergelijken. 1 Regionaal Risicoprofiel Haaglanden, pagina 6, Versie 2.0, vastgesteld op 29 juni 2011 door het Algemeen Bestuur van de Veiligheidsregio Haaglanden Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

17 Afkortingen Afkorting AC BAO CBRNe CIB CoPI DPG EHBO GBA GBT NL GGZ GRIP GROP HAC HaROP HIN HON HPG IAC IBT IZB LCI MKA NCC NVC OM OMT OT OvJ PCC POG PSHOR RAV RAVROP RBT RCC ROMT ROT VRH VWS WPG ZiROP Betekenis Actiecentrum Bestuurlijk Afstemmingsoverleg Chemisch Biologisch Radioactief Nucleair explosief Centrum Infectieziektebestrijding Commando Plaats Incident Directeur Punblieke Gezondheid Eerste Hulp Bij Ongelukken Gemeentelijke Basis Administratie Gemeentelijk Beleidsteam Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Nederland Geestelijke Gezondheidszorg Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen Gecoördineerde Regionale Incidentbestrijdings Procedure Rampen Opvang Plan Hoofd Actiecentrum (rol HIN of HON) Huisartsen Rampen Opvang Plan Hoof Informatie Hoofd Ondersteuning Hoofd Publieke Gezondheid Informatie Advies Centrum Interdepartementaal BeleidsTeam Infectieziektenbestrijding Landelijke Coördinatiestructuur Infectieziektebestrijding Meldkamer Ambulancezorg Nationaal Crisis en Commandocentrum Nationaal Voorlichtingscentrum Openbaar Ministerie Outbreak Management Team Operationeel Team Officier van Justitie Provinciaal Coördinatie Centrum Preventie en Openbare Gezondheidszorg Psychosociale Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen Regionale Ambulance Voorziening RAV Rampen Opvang Plan Regionaal Beleidsteam Regionaal Coördinatie Centrum Regionaal Outbreak Management Team Regionaal Operationeel Team Veiligheidsregio Haaglanden Volksgezondheid, Welzijn en Sport Wet Publieke Gezondheid Ziekenhuis Rampen Opvang Plan Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

18 Bijlage 1: Uitwerking Scenario s Scenario 1: Overdracht door voedsel overdraagbare infectieziekte Kenmerken Een uitbraak met resistente bacterie (b.v. EHEC) heeft grote impact voor wat betreft het aantal getroffenen, de daarmee gepaard gaande zorgvraag met (grote) economische implicaties. Vragen: 1. Wat is de besmettingsbron? 2. Hoe vindt verspreiding plaats? 3. Is besmetting van mens-op-mens of dier-op-mens mogelijk? 4. Zijn er specifieke risicogroepen? 5. Welke maatregelen dienen genomen te worden om verder verspreiding te voorkomen? 6. Als er nog geen dodelijke slachtoffers zijn, kan de besmetting uiteindelijk leiden tot de dood? Processen Tabel voor voedsel overdraagbare infectieziekte Bij GROP: Bij opschaling/grip Verandering bij opschaling GROP GRIP Verandering van afschaling GRIP GROP Crisisteam voert de regie, planningsstaf adviseert; ketenpartners zijn zelf verantwoordelijk voor hun inzet Regie volgens opschalingsregeling Generiek Draaiboek IZB Haaglanden Crisisteam blijft bestaan voor de interne processen; aansturing andere ketenpartners verloopt via de Crisisteam neemt de regie op de situatie weer terug; ketenpartners zijn weer zelf verantwoordelijk voor hun inzet Brede processen Resourcemanagement Coördinatie Resourcemanagement wordt samengevoegd met die van de, voert vanaf nu de regie hierover Afschaling terug naar de Specifieke processen IZB Communicatie PSH GOR MMK Jeugd Ondersteuning SMH Acute Geneeskundige Zorg Publieke Geneeskundige Zorg + Communicatie VRH Communicatie VRH Betrokken partners Huisartsen HAP s Laboratoria Ziekenhuizen Communicatie RAV s VVT e.a. relevante partners Huisartsen HAP s Laboratoria Ziekenhuizen RAV s Communicatie Brandweer Politie Bevolkingszorg e.a. relevante partners Specifieke functionarissen De crisiscoördinator zit crisisteam voor. ACGZ is liaison vanuit ACGZ maakt deel uit van het ROT DPG wordt lid BT De crisiscoördinator zit het crisisteam voor Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

19 Aandachtspunten Ook gezonde mensen kunnen ernstig ziek worden. Hierdoor is de dreiging voor alle burgers reëel. Als er één of meerdere dodelijke slachtoffers vallen, zal de bestuurlijke- en mediaaandacht veranderen. Deel van de hulpverleners zal ook uitvallen door ziekte. Gevolg kan zijn dat er schaarste ontstaat in de personele capaciteit. Bij ziekte hulpverleners dient de werkgever (middels haar ARBOdienst) werknemers over risico s goed en volledig te informeren om ziekte te voorkomen door adequate voorzorgsmaatregelen en overtrokken paniek onder hulpverleners te vermijden. Het zal (in het begin) moeilijk zijn specifieke risicogroepen aan te duiden waar door het risico voor alle burgers bestaat. Als er (nog) geen duidelijke bron te vinden is, kunnen er geen duidelijke instructies worden gegeven wat men moet doen om besmetting te voorkomen. Bestuurlijk kan er (grote) druk ontstaan om maatregelen te nemen terwijl dit (in het begin) wellicht niet mogelijk is. Wellicht is er tegelijk aandacht voor de vraag of er vooraf tijdig maatregelen zijn genomen. De economische gevolgen van eventuele maatregelen kunnen groot zijn. Er kan een probleem ontstaan met de isolatiemogelijkheden in ziekenhuizen en met de capaciteit op de Intensive Care. Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

20 Scenario 2: Overdracht door dier op mens Kenmerken De ziekte bij meerdere mensen blijkt toe te schrijven aan een virus of bacterie, die gedragen werd door een dier. Het in contact zijn geweest met een besmet dier of door aviaire infectie, is het virus of de bacterie overgedragen op de besmette personen. Vragen: 1. Wat is de besmettingsbron, wat zijn de besmettingslocatie(s)? 2. Hoe vindt verspreiding plaats? 3. Wat is de incubatietijd voor er klachten optreden? 4. Is besmetting van mens-op-mens of dier-op-mens mogelijk? 5. Zijn er specifieke risicogroepen? 6. Welke maatregelen dienen genomen te worden om verder verspreiding te voorkomen? 7. Als er nog geen dodelijke slachtoffers zijn, kan de besmetting uiteindelijk leiden tot de dood? Processen Tabel voor dier op mens overdraagbare infectieziekte Brede processen Bij GROP: Crisisteam voert de regie, planningsstaf adviseert; ketenpartners zijn zelf verantwoordelijk voor hun inzet Resourcemanagement Bij opschaling/grip Regie volgens opschalingsregeling Generiek Draaiboek IZB Haaglanden Coördinatie Resourcemanagement Verandering bij opschaling GROP GRIP Crisisteam blijft bestaan voor de interne processen; aansturing andere ketenpartners verloopt via de wordt samengevoegd met die van de, voert vanaf nu de regie hierover Verandering van afschaling GRIP GROP Crisisteam neemt de regie op de situatie weer terug; ketenpartners zijn weer zelf verantwoordelijk voor hun inzet Afschaling terug naar de Specifieke processen IZB Communicatie PSH GOR MMK Jeugd Ondersteuning SMH + Communicatie VRH Communicatie VRH Betrokken ketenpartners Huisartsen HAP s Laboratoria Ziekenhuizen Communicatie RAV s a.s. relevante partners + Politie + Brandweer + Bevolkingszorg + Communicatie VRH + ARBO-diensten Afschaling wat mogelijk is, afhankelijk van de onrust onder de bevolking en mate van lokale uitvoering van werkzaamheden. Verschuiving van specifieke functionarissen van het crisisteam naar het ROT Crisiscoördinator zit crisisteam voor ACGZ is liaison vanuit de ACGZ maakt deel uit van het ROT DPG wordt lid BT Crisiscoordinator is vz crisisteam Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

21 Aandachtspunten De manifestatie van een probleem kan, maar hoeft niet, (veel) later zijn dan het moment van besmetting. Geïnfecteerde personen zijn moeilijk te bepalen; wie heeft waar, wanneer risico gelopen. Het kan helpen om burgers zelf een risico-inschatting te laten maken. Ook hulpverleners kunnen ziek zijn of worden. De werkgever (middels haar ARBOdienst) dient werknemers over risico s goed en volledig te informeren om ziekte te voorkomen en overtrokken paniek onder hulpverleners te vermijden. Als kinderen, ouderen en/of zwangeren ziek worden, of wanneer er één of meerdere doden vallen, heeft invloed op in hoeverre burgers een ziekte als ernstig en risicovol beleven en zal dit de media-aandacht bepalen. Mogelijk is er onduidelijkheid of de dood echt toe te schrijven valt aan de ziekte, of ontstaan is door de samenloop van de infectie met een andere aandoening van de getroffene. Ook als de ziektebron (het soort dier) is vastgesteld, blijft er onzekerheid vanuit welke bedrijven besmetting plaatsvindt of plaats gevonden heeft en of ook dieren in het wild een besmettingsbron kunnen vormen (b.v. vogelgriep). Bestuurlijk kan er (grote) druk ontstaan om maatregelen te nemen terwijl dit (in het begin) wellicht niet mogelijk is. Wellicht is er tegelijk aandacht voor de vraag of er tijdig vooraf maatregelen zijn genomen. De maatregelen ten aanzien van dieren wordt door de NVWA genomen. Deze zijn vooral gericht op mogelijke problemen met het vervoer van dieren(producten). Er kan spanning ontstaan tussen economische belangen en maatregelen ten behoeve van de volksgezondheidsprobleem. Er kan een probleem ontstaan met de isolatiemogelijkheden in ziekenhuizen en met de capaciteit op de Intensive Care. Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

22 Scenario 3: Overdracht door mens op mens Kenmerken De aandoening blijkt besmettelijk te zijn van mens op mens (b.v. influenza, SARS) waarbij verschillende wegen van besmetting mogelijk zijn. Vragen: 1. Wat zijn de wegen van besmetting en wat is de besmettelijkheid? 2. Wat is de snelheid van verspreiding? 3. Wat is de incubatietijd? 4. Welke eventuele mutaties in het virus/bacterie treden op? 5. Zijn er specifieke risicogroepen? 6. Welke maatregelen dienen genomen te worden om verder verspreiding te voorkomen? 7. Als er nog geen dodelijke slachtoffers zijn, kan de besmetting uiteindelijk leiden tot de dood? Processen Tabel voor mens op mens overdraagbare infectieziekte Bij GROP: Bij GRIP Verandering bij opschaling GROP GRIP Crisisteam voert de regie, planningsstaf adviseert; ketenpartners zijn zelf verantwoordelijk voor hun inzet Regie volgens opschalingsregeling Generiek Draaiboek IZB Haaglanden (mogelijk onder landelijke regie) Crisisteam blijft bestaan voor de interne -processen; aansturing andere ketenpartners verloopt via de Verandering van afschaling GRIP GROP Crisisteam neemt de regie op de situatie weer terug; ketenpartners zijn weer zelf verantwoordelijk voor hun inzet Brede processen Resourcemanagement Coördinatie Resourcemanagement wordt samengevoegd met die van de Afschaling terug naar de Specifieke processen IZB Communicatie PSH GOR MMK Jeugd Ondersteuning SMH + Communicatie VRH Communicatie VRH Betrokken ketenpartners Huisartsen HAP s Laboratoria Ziekenhuizen Communicatie RAV s a.s. relevante partners + Bevolkingsonderzoek + Politie + Brandweer + Bevolkingszorg + Communicatie BZ + ARBO-diensten Afschaling wat mogelijk is, afhankelijk van de onrust onder de bevolking en mate van lokale uitvoering van werkzaamheden. Verschuiving van specifieke functionarisse n van het crisisteam naar het ROT Crisiscoördinator zit crisisteam voor ACGZ is liaison vanuit de ACGZ maakt deel uit van het ROT DPG wordt lid BT Crisiscoördinator is vz crisisteam Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

23 Aandachtspunten Mogelijk is er geen profylaxe beschikbaar, misschien wel vaccinatie. Dit kan leiden tot ongerustheid onder de bevolking. Mogelijk is er wel medicatie beschikbaar, maar niet voor de hele bevolking, dus schaarste. De duur van de pandemie is niet bekend (bij influenza ca. 3 maanden bij de eerste golf met een piek na zes weken). Een deel van de werkzame bevolking valt uit door eigen ziekte (dit kan oplopen tot 30% of meer van de bevolking). Bij ziekte hulpverleners dient de werkgever (middels haar ARBOdienst) werknemers over risico s goed en volledig te informeren om ziekte te voorkomen door adequate voorzorgsmaatregelen en overtrokken paniek onder hulpverleners te vermijden. Deel van de hulpverleners zal ook uitvallen door ziekte. Gevolg kan zijn dat er schaarste ontstaat in de personele capaciteit. Een zeer hoog aantal ziekenhuisopnames, waarvan een omvangrijk deel beademd moet worden. Bij influenza bedraagt de gemiddelde duur voor opname op de IC naar schatting 8 dagen. Bij een landelijke pandemie zal de regie op de bestrijding en het voorkomen van uitbreiding bij de minister van VWS zijn belegd. Doordat de pandemie van de H1N1 uiteindelijk meeviel, is er mogelijk dat de gevolgen bij een volgende pandemie worden onderschat en onvoldoende serieus voorzorgsmaatregelen worden getroffen, mede afhankelijk van ernstige zieken patiënten en doden. Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

24 Scenario 4: Nieuwe introductie Kenmerken In deze situatie worden mensen (ernstig) ziek, of zijn er zelfs overledenen. Het is niet bekend wat de ziekteverwekker is, de oorsprong, noch de verspreider (dier, mens, voeding etc.). Er moet dus wel gehandeld worden, met de maximale voorzichtigheid, om patiënten te verzorgen en verdere verspreiding te voorkomen. In een later stadium kan blijken dat de vorm van grootschalige medicatieverschaffing nodig is of (in een gunstig geval) massale vaccinatie. Deze situatie kenmerkt zich dus voornamelijk door onduidelijkheid bij de bevolking en hulpverleners waardoor onrust en onzekerheid kenmerkend is en mogelijk paniek kan uitbreken. De eerste keer dat SARS voorkwam, is hiermee te vergelijken. Vragen: 1. Wat zijn de wegen van besmetting en wat is de besmettelijkheid? 2. Wat is de snelheid van verspreiding? 3. Wat is de incubatietijd? 4. Welke eventuele mutaties in het virus/bacterie treden op? 5. Zijn er specifieke risicogroepen? 6. Welke maatregelen dienen genomen te worden om verder verspreiding te voorkomen? 7. Als er nog geen dodelijke slachtoffers zijn, kan de besmetting uiteindelijk leiden tot de dood? 8. Is overweging van intentionele besmetting rechtvaardig? Processen Tabel voor nieuwe introductie Bij GROP: Bij GRIP Verandering bij opschaling GROP GRIP Verandering van afschaling GRIP GROP Crisisteam voert de regie, planningsstaf adviseert; ketenpartners zijn zelf verantwoordelijk voor hun inzet Regie ligt bij het OMT van de (mogelijk onder landelijke regie) Crisisteam blijft bestaan voor de interne -processen; aansturing andere ketenpartners verloopt via de Crisisteam neemt de regie op de situatie weer terug; ketenpartners zijn weer zelf verantwoordelijk voor hun inzet Brede processen Resourcemanagement Coördinatie Resourcemanagement wordt samengevoegd met die van de Afschaling terug naar de Specifieke processen IZB Communicatie PSH GOR MMK Jeugd Ondersteuning SMH Betrokken ketenpartners Huisartsen HAP s Laboratoria Ziekenhuizen Communicatie RAV s a.s. relevante partners + Communicatie VRH + Bevolkingsonderzoek + Politie + Brandweer + Bevolkingszorg + Communicatie BZ + ARBO-diensten Afschaling wat mogelijk is, afhankelijk van de onrust onder de bevolking en mate van lokale uitvoering van werkzaamheden. Verschuiving van specifieke functionarisse n van het crisisteam naar het ROT Crisiscoördinator zit crisisteam voor ACGZ is liaison vanuit de ACGZ maakt deel uit van het ROT DPG wordt lid BT Crisiscoördinator is vz crisisteam Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

25 Aandachtspunten Mogelijk is er geen profylaxe beschikbaar, wat kan leiden tot ongerustheid onder de bevolking. Mogelijk is er wel medicatie beschikbaar, maar niet voor de hele bevolking Onduidelijkheid kan ook tot onzekerheid leiden bij hulpverleners. De werkgever (middels haar ARBOdienst) dient de werknemers over risico s goed en volledig te informeren om ziekte te voorkomen door adequate voorzorgsmaatregelen en overtrokken paniek onder hulpverleners te vermijden. Een deel van de werkzame bevolking valt uit door eigen ziekte (dit kan oplopen tot 30% of meer van de bevolking). Deel van de hulpverleners zal ook uitvallen door ziekte. Gevolg kan zijn dat er schaarste ontstaat in de personele zorgcapaciteit. Een zeer hoog aantal ziekenhuisopnames, waarvan een omvangrijk deel mogelijk beademd moet worden. Mogelijk is grootschalige incubatie nodig. Bij een landelijke pandemie zal de regie op de bestrijding en het voorkomen van uitbreiding bij de minister van VWS zijn belegd. Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

26 Bijlage 2: Taken verantwoordelijkheden en bevoegdheden per functionaris Voor de specifiek met betrekking tot functies, wordt verwezen naar deel A Voor specifieke functies, wordt verwezen naar de Functie Informatie Formulieren (FIF) Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei

27 Bijlage 3: nader uit te werken actie Programma van Eisen (PvE) opvang zieken en hulpbehoevenden voor primaire levensbehoeften die thuis mantelzorg ontberen o Ism gemeente en/of ketenpartners o Inrichting o Leveranciers van zorg o Speciaal aandacht voor niet-zelfredzamen. Veiligheidsregio Haaglanden Versie mei