boekenkrant voor nederland en vlaanderen Gratis jaargang 6 nummer 7 augustus Luchtmeisjes Roel Weerheijm hoofdredacteur

Transcriptie

1 zomer boekfragmenten De vrouw die naar Kashgar fietste Villa Triste pag 5 >>> pag 13 >>> advertentie boekenkrant voor nederland en vlaanderen Gratis jaargang 6 nummer 7 augustus Luchtmeisjes pagina 11 inhoud Jodi Picoult Een goede moeder Markus Zusak Als honden huilen Kevin Wilson Graven naar het hart van de aarde Suzanne Joinson De vrouw die naar Kashgar fietste pagina 3 pagina 3 pagina 5 pagina 5 William Landay De verdediging van Jacob pagina 7 Adriaan Bos Advocaat van de waarheid pagina 7 Tim van der Veer Runner s high pagina 9 Div. auteurs Kasteel Groeneveld, Buitenplaats voor stad en land pagina 9 Show, don t tell. Voor deze keer gaan we niet tussen boek en lezer staan. We gunnen de boeken alle ruimte, de pennen van de recensenten en interviewers blijven even dichtgeschroefd. Een kleine selectie: Cameron kijkt in Als honden huilen op tegen zijn broer, die elke week een andere scharrel mee naar huis neemt. Tot hij zijn meest recente meisje, Octavia, dumpt. Ze is te lief voor zijn broer, vindt Cameron, en eindelijk krijgt hij zijn kans. In Villa Triste zien zusjes Caterina en Isabella, tegen de achtergrond van de Tweede Wereldoorlog, zich geconfronteerd met moeilijke beslissingen. Veertig jaar later komt de oorlog opnieuw tot leven wanneer een man is vermoord destijds populair bij verzetsleden. Kasteel Groeneveld, Buitenplaats voor stad en land duikt, naar aanleiding van de verbouwing van Kasteel Groeneveld, in het verleden. Schrijvers en kunstenaars zijn er kind aan huis. Hoe beïnvloedden zij het leven van alledag op het kasteel? Runner s high probeert woorden te vinden voor de verslaving die hardlopen heet. Iets eenvoudigs als de Coopertest blijkt al aanleiding te kunnen zijn voor een levenslange aandrang om hard en ver te lopen. Wij zwijgen nog even. In september barst de najaarsstorm weer los. De boekenzomer duurt nog ruim een maand. Roel Weerheijm hoofdredacteur Jan Kelley Path of the Patriots. A Tourist Guide to Paris During the French Revolution pagina 11 Ingrid van der Chijs Luchtmeisjes. Verzet en collaboratie van twee stewardessen pagina 11 Lucretia Grindle Villa Triste pagina 13 Geef je op voor de Boekenkrant nieuwsbrief via advertenties Kijk voor meer informatie op 1

2 advertentie Leestips voor de zomer! J 10,- Deze sprankelende roman laat je lachen en huilen tegelijk. JAN Dit boek mag je niet missen! Op een prachtige manier worden heden en verleden met elkaar verbonden. LINDA GRATIS IN DE BOEK- HANDEL Een mooi, realistisch debuut over spijt, gemiste kansen en vergeving. esta Hoffman overtuigt met een ongeremde verbeeldingskracht. de Volkskrant Orlando Smaakmaker, boordevol leesfragmenten en kortingsbonnen 2

3 augustus internationale literatuur EEN GOEDE MOEDER Jodi Picoult, Een goede moeder, Uitgeverij The House of Books, ISBN ( 18,95) Zoe probeert al jaren zwanger te worden. Net als het lijkt te lukken, verlaat haar man Max haar. Zoe stort zich op haar werk als muziektherapeut en krijgt een relatie met Vanessa Shaw. Ze willen kinderen, met de ingevroren embryo s van Zoe en Max. Maar ze hebben zíjn toestemming nodig om zijn kind op te voeden Op een heldere, zonnige dag in september zag ik mijn vader dood neervallen. Ik was zeven jaar. Ik zat op het stenen muurtje langs onze oprit met mijn lievelingspop te spelen, terwijl hij het gazon maaide. Het ene moment duwde hij nog de grasmaaier, en het volgende lag hij met zijn gezicht voorover in het gras. De grasmaaier reed in slow motion de flauwe helling van onze achtertuin af. Eerst dacht ik dat hij in slaap gevallen was of dat hij een spelletje deed. Maar toen ik naast hem neerhurkte op het grasveld, waren zijn ogen nog open. Er zaten plukjes vochtig, vers gemaaid gras tegen zijn voorhoofd geplakt. Ik herinner me niet meer dat ik mijn moeder ging roepen, maar dat moet ik wel gedaan hebben. Als ik terugdenk aan die dag, is het in slow motion. De grasmaaier, die uit eigen beweging voorthobbelt. Het pak melk dat mijn moeder vasthield toen ze naar buiten kwam rennen, en dat op de geasfalteerde oprit viel. De klank van haar stem toen ze ons adres in de telefoonhoorn schreeuwde, zodat de ambulance kon komen. Mijn moeder reed met de ambulance mee naar het ziekenhuis en liet mij achter bij onze bejaarde buurvrouw. Die was best aardig, al rook haar zitbank naar pis. De buurvrouw bood me chocoladepepermuntjes aan die zo oud waren dat de chocolade bij de randjes wit uitgeslagen was. Toen haar telefoon rinkelde, drentelde ik de achtertuin in. Ik kroop onder een rij heggenstruiken en woelde in de zachte laag rottende bladeren. Ik begroef mijn pop erin en liep weg. Mijn moeder heeft de verdwijning van mijn pop nooit opgemerkt. Maar eigenlijk leek het ook nauwelijks tot haar door te dringen dat mijn vader er niet meer was. Ze liet geen traan. Tijdens de begrafenis van mijn vader stond ze kaarsrecht en roerloos bij zijn graf. Wekenlang zaten we s avonds stilletjes samen aan de keukentafel. Af en toe zette ik nog steeds een bord neer voor mijn vader. Langzaam aten we ons door de enorme voorraad gehaktschotels en ovengerechten van macaroni met kaas en worstjes heen, die collega s van mijn vader en mensen uit onze straat ons waren komen brengen. Ze hoopten vast dat ze met voedsel hun gebrek aan troostende woorden konden goedmaken. Want als een sterke, gezonde man van tweeënveertig sterft aan een acuut hartinfarct, lijkt het verdriet van de rouwende familie opeens besmettelijk. Je kunt er maar beter niet te dichtbij komen, anders word je misschien aangestoken door hun vreselijke, botte pech. Zes maanden na de dood van mijn vader was mijn moeder nog altijd even stoïcijns. Ze haalde zijn kostuums en overhemden uit hun gezamenlijke kledingkast en bracht ze naar een kringloopwinkel. Ze haalde bij de slijterij op de hoek lege dozen, waar ze mijn vaders pijp in deed, zijn muntenverzameling en de biografie die hij aan het lezen was, tot op de avond voor hij stierf. Het boek had al die tijd nog op zijn nachtkastje gelegen. Alleen de collectie videobanden van Abbott en Costello liet ze staan, een beetje vreemd, omdat ze altijd tegen mijn vader had gezegd dat ze niet begreep wat er zo komisch was aan dat duo. ALS HONDEN HUILEN Markus Zusak, Als honden huilen, Uitgeverij The House of Books, ISBN ( 15,00) Cameron Wolfe woont nog thuis. Hij kijkt op tegen zijn broer, die elke week een nieuwe vriendin lijkt te hebben. Als Octavia haar intrede doet in huize Wolfe, begrijpt Cameron niet hoe zijn broer zo n lief meisje heeft kunnen inpalmen. Maar als Ruben haar dumpt, krijgt Cameron zijn kans Het idee van de bierijsjes kwam van Rube s vriendinnetje, niet van mij. Laat dat duidelijk zijn. Alleen was ik degene die erbij inschoot. Kijk, ik ging ervan uit dat ik ooit wel volwassen zou worden, maar zover was het gewoon nog niet. Punt uit. Om heel eerlijk te zijn, wist ik niet of er ooit wél een moment zou komen waarop Cameron Wolfe (dat ben ik) zijn leven op orde zou krijgen. Ik had wel eens een glimp opgevangen van een andere ik. Het was een andere ik, want tijdens die kortstondige momenten dacht ik daadwerkelijk dat ik wel eens een winnaar zou kunnen worden. De realiteit, daarentegen, was een beetje pijnlijk. Die realiteit confronteerde mij op keiharde, brute wijze met mezelf. Winnen zou bij mij nooit vanzelf gaan. Er zou voor gevochten moeten worden, in alle uithoeken van mijn gedachten. In zekere zin moest ik hard op zoek naar momenten waarop ik wel oké was. Ik betastte mezelf. Soms. Oké. Oké. Best vaak. (Er is me verteld dat je dit soort ontboezemingen niet te snel moet doen omdat mensen er wel eens aanstoot aan zouden kunnen nemen. Tja, het enige wat ik daarop te zeggen heb is: waarom niet in godsnaam? Waarom de waarheid niet vertellen? Waar doen we het verdomme anders allemaal voor? Nou?) Maar ik wilde zo graag een keer door een meisje betast worden. Een meisje dat me niet zou zien als die geile, onzekere, glimlachende maar toch chagrijnige, laffe hond die indruk op haar probeerde te maken. Haar vingers. Ik stelde me altijd voor hoe zacht die waren wanneer ze over mijn borstkas naar mijn buik gleden. Ze zou haar nagels in mijn benen zetten, precies zo dat het lekker aanvoelde en me kippenvel bezorgde. Ik stelde me het voortdurend voor, maar weigerde te geloven dat het alleen een kwestie van lust was. De reden dat ik dit zeg, is dat de handen van het meisje aan het eind van mijn dagdromen altijd uitkwamen bij mijn hart. Elke keer weer. Ik zei tegen mezelf dat dát de plek was waar ik betast wilde worden. We hadden natuurlijk ook seks. Waren naakt. In alle hoeken van de kamer en van mijn gedachten. Maar wanneer het voorbij was, verlangde ik naar haar fluisterende stem en naar iemand in mijn armen. Dat had in mijn geval weinig met de realiteit te maken. Ik zat vast in fantasieën en ploeterde rond in mijn eigen hoofd met het gevoel dat ik me maar wat graag zou willen verliezen in een vrouw. God, wat wilde ik dat graag. Ik wilde me verliezen in een vrouw en in het gevoel en gezwijmel van de liefde die ik haar te geven had. Ik wilde verpletterd worden door de intensiteit van haar hartslag. Dat was wat ik wilde. Dat was hoe ik wilde zijn. En toch. Was ik niet zo. Ik moest het doen met hier en daar een blik, en mijn eigen vervlogen hoop en dromen. De bierijsjes. O ja. Ik wist dat ik iets vergat. 3

4 4 advertentie

5 augustus internationale literatuur Graven naar het hart van de aarde Kevin Wilson, Graven naar het hart van de aarde, Uitgeverij De Harmonie, ISBN ( 17,50) Kevin Wilsons verhalen zijn onweerstaanbaar grappig en doen denken aan het werk van David Sedaris. Graven naar het hart van de aarde werd bekroond met een Shirley Jackson Award voor de beste verhalenbundel. Dit is de baby en jawel, dat zijn de tanden. Die zijn niet belangrijk. Denk er verder niet aan. Het is niets bijzonders, een baby met tanden. Meestal gaat het om één tandje, één perfect gevormde tand in het kindermondje en deze baby heeft een volledig gebit. Maar goed, het is al eerder gebeurd. Het gebeurt nú, het zal vast nog wel eens vaker gebeuren. Jezus, stel je niet zo aan! Alsof het zo vreselijk is. Het zijn maar tanden. Dus vergeet het, want het doet er niet toe: de baby, de tanden, de rafelig gekauwde fopspenen. Dit verhaal gaat niet eens over de baby maar over zijn vader. Die heeft een affaire met de dirigente van het meisjeskoor op de school waar hij biologieles geeft. Dit verhaal draait om wellust, schuldgevoelens, bedrog alles waar verhalen meestal om draaien. Het menselijk tekort, open en bloot. Maar toch, die baby. Een paar weken na de geboorte, als je op kraamvisite bent, stap je een pas ingerichte, geelgetinte kinderkamer vol mobielen binnen. Je kirt tegen dit nieuwe wezen, deze welgevormde constructie van genen. En dan lacht de baby zijn tanden bloot en... gil je. De vader, die een affaire heeft met een beeldschone, roodharige vrouw die zingt als een vogel, praat je doodkalm bij over de tanden. Hij herhaalt wat hij van de artsen heeft gehoord en heeft gelezen in brochures over zeldzame geboorteafwijkingen. Zijn vrouw weet niet van de verhouding, maar wel dat haar man dingen voor haar verborgen houdt. Het wordt haar allemaal te veel en ze moet even de kamer uit. Je voelt je vreselijk, maar waarom hebben ze dit niet eerder gezegd? Even een kleine waarschuwing: als de baby lacht, schrik je misschien. De ouders hebben wel andere zaken aan hun hoofd. De vader: een tien jaar jongere vrouw die haar nagels in zijn rug boort als hij haar neerdrukt op een tafel in de repetitieruimte. De moeder: zere tepels van het borstvoeden, kleine tandafdrukjes die ooit door haar man werden gemaakt, maar nu niet meer. Het zijn geen wereldschokkende zaken, maar toch zorgen ze er soms voor dat je andere aspecten van je leven uit het oog verliest. Later die avond, als de moeder de tandjes van haar baby flost en hem in bad doet, zit jij in de keuken met de vader. Jullie drinken bier terwijl hij vertelt over de koordirigente en de onvoorstelbaar hoge noten die ze haalt als ze klaarkomt. Hij beweert dat hij gebukt gaat onder schuldgevoel, vooral nu ze een kersverse baby hebben, maar in werkelijkheid is hij heel zelfvoldaan. Door zijn toedoen zingt een vrouw en dat kan al het gejeremieer ter wereld niet verhullen. Hij vertelt dat ze een gespleten huig heeft en dat alleen de gedachte daaraan hem al wild maakt als ze hem afzuigt. Je voelt een zekere weerzin tegen de nonchalante, dierlijke manier waarop hij zich geil laat maken door de genetische afwijkingen van anderen. En dat terwijl boven een baby in bed ligt, een baby met tanden. DE VROUW DIE NAAR KASHGAR FIETSTE Suzanne Joinson, De vrouw die naar Kashgar fietste, Uitgeverij The House of Books, ISBN ( 18,95) In 1923 reizen de zussen Lizzie en Eva naar Kashgar. Onderweg helpen zij bij een bevalling, worden van toverij beschuldigd en gevangengenomen. In het huidige Londen hoort de eenzame, jonge Frieda dat ze de erfgename is van een pas overleden vrouw van wie ze nog nooit heeft gehoord. Het spoor wijst naar Kashgar. Kashgar, Oost-Turkestan, 1 mei 1923 Helaas moet ik opschrijven dat ik in onze huidige, hachelijke situatie helemaal niets heb aan Bicycling for Ladies met alle tips, die zijn gerangschikt onder DE KUNST VAN HET FIETSEN ADVIEZEN VOOR BEGINNERS KLEDING ONDERHOUD VAN DE FIETS DE TECHNIEK TRAINING OEFENINGEN, etc., etc. Het beste kan ik maar met de botjes beginnen. Ze waren geblakerd in de zon, gebleekt, als kleine fluiten, en ik riep naar onze voerman dat hij moest stoppen. Het was aan het begin van de avond; omdat we zo graag onze bestemming wilden bereiken, hadden we, op z n Engels, op het heetst van de dag gereisd. Het waren vogelbotjes, op een hoopje voor een tamariskboom, en ik neem aan dat ik mijn lot had kunnen aflezen aan de manier waarop ze in het zand lagen, als ik had geweten hoe je dat moest doen. En op dat moment hoorde ik een schreeuw, een gruwelijk geluid van achter een groep dode populieren. Wat een desolate vlakte was deze woestijn. Ik klom van de kar, keek of ik Millicent en mijn zus, Elizabeth, achter ons zag, maar beiden waren nergens te bekennen. Millicent reist liever te paard dan per kar, omdat ze dan gemakkelijker kan stoppen om een Hatamen-sigaret te roken. Vijf uur lang waren we door een stoffig bekken afgedaald, het laagste gedeelte. Hier en daar rezen tamarisken op uit hopen aarde en zand die waren voortgeblazen en zich rondom de wortels hadden verzameld; en toen zagen we die dode populieren. Om elkaar heen gedraaide stammetjes van saksaulstruiken met hun grijze bast groeiden in bosjes tussen de boomstronken. En achter die vegetatie zat een meisje op haar knieën, voorovergebogen. Ze maakte een zeer vreemd geluid, bijna als het balken van een ezel. Onze voerman, die absoluut geen haast had, voegde zich bij me en samen keken we naar het meisje; hij kauwend op zijn houtje arrogant en uit de hoogte zoals al dat soort mannen en zwijgend. Toen keek ze naar ons op. Ze was een jaar of tien, elf oud en had een buik als een rijpe Hamimeloen. De voerman staarde alleen maar naar haar en voordat ik iets kon zeggen, viel het meisje voorover, met haar gezicht tegen de grond en met haar mond open alsof ze het stof wilde opeten. Ze vervolgde haar verontrustende gekerm. Achter me hoorde ik het hoefgeklepper van Millicents paard op het pad met de losse stenen. Ze staat op het punt een kind te baren, zei ik, omdat ik dat vermoedde. Millicent, de toegewezen leidster van onze groep en vertegenwoordigster van de Missieorde van het Vastberaden Gelaat onze begunstiger deed er een eeuw over om uit het zadel te komen, stijf als ze was geworden van het urenlange rijden. Insecten zoemden om ons heen, door de afnemende hitte tevoorschijn gelokt. Ik keek naar Millicent. Niets viel hier in de woestijn zo uit de toon als zij, zoals ze onelegant afsteeg, met haar prominente neus in de lucht en de ring met de grote robijn, die een schril contrast vormde met de rest van haar mannelijke kledij. Zo jong, nog maar een kind. 5

6 a dv e rt e nt i e 6

7 augustus spanning DE VERDEDIGING VAN JACOB William Landay, De verdediging van Jacob, Uitgeverij The House of Books, ISBN ( 18,95) Andy Barber is al meer dan twintig jaar hulpofficier van justitie en leidt een gelukkig leven met zijn vrouw Laurie en hun zoon Jacob. Maar hun rimpelloze leventje wordt opgeschud door een steekpartij. Tot Andy s verbijstering wordt zijn veertienjarige zoon verdacht van de moord. Andy doet alles om zijn zoon te beschermen, maar wanneer er belastende feiten boven water komen, zijn huwelijk uiteen dreigt te vallen en het proces in een stroomversnelling raakt, staat Andy voor een duivels dilemma In april 2008 dagvaardde Neal Logiudice me dan toch eindelijk om voor de onderzoeksjury te verschijnen. Maar toen was het inmiddels te laat. In elk geval te laat voor zijn zaak, maar ook te laat voor Logiudice zelf. Zijn reputatie was toen al onherstelbaar beschadigd en daarmee zijn carrière. Een openbaar aanklager kan nog wel een poosje voortstrompelen met een beschadigde reputatie, maar zijn collega s zullen hem als hongerige wolven in de gaten houden en uiteindelijk zal hij verstoten worden, in het belang van de roedel. Dat heb ik al zo vaak zien gebeuren: een plaatsvervangend officier van justitie is vandaag onvervangbaar en morgen vergeten. Ik heb altijd een zwak gehad voor Neal Logiudice (uitgesproken als Le-dzjóé-dis). Hij was twaalf jaar geleden aangesteld op het kantoor van de hoofdofficier van justitie, zo van de universiteit. Hij was toen negenentwintig jaar oud, klein en kalend en met een beginnend buikje. Hij had vooruitstekende tanden waardoor hij moeite had om zijn mond dicht te houden, als een koffer die te vol zit, met als gevolg dat zijn gezicht vanwege zijn samengeknepen lippen altijd een knorrige uitdrukking had. Vroeger waarschuwde ik hem dat hij zo n gezicht niet tegenover een jury moest trekken niemand vindt het leuk om een standje te krijgen maar hij deed het onwillekeurig. Dan stond hij hoofdschuddend voor de jurytribune, zijn lippen getuit als een priester of een schooljuffrouw, met als gevolg dat ieder jurylid op voorhand de neiging kreeg tegen hem te stemmen. Op kantoor was Logiudice een beetje een gladjanus en een slijmerd. Hij werd veel geplaagd. Niet alleen door de andere officieren van justitie, maar door iedereen, zelfs door mensen die alleen maar zijdelings met het kantoor te maken hadden, politiemensen, griffiers, secretaresses, mensen die gewoonlijk niet zo openlijk blijk gaven van hun minachting voor een aanklager. Ze noemden hem Milhouse, naar een sullig figuur uit The Simpsons en verdraaiden zijn naam op allerlei manieren: LeFoolish, LeDoefus, Sid Vicious, JoDouchis en ga zo maar door. Maar ik mocht Logiudice wel. Hij was alleen maar naïef. Met de beste bedoelingen en zonder er ook maar één minuut minder om te slapen, maakte hij het leven van anderen kapot. Hij had het per slot van rekening alleen maar op de slechteriken voorzien. Dat is de drogreden van de openbaar aanklager het zijn slechteriken omdat ik ze vervolg en omdat Logiudice niet de eerste was die daar intrapte, vergaf ik hem zijn eigengerechtigheid. Zijn eigenaardigheden zoals die onuitspreekbare naam en zijn rare tanden die bij zijn collega s op kosten van papa en mama met een dure beugel rechtgezet zouden zijn en zelfs zijn openlijke ambitie waren voor mij juist reden om hem te steunen. Ik zag iets in de man. De manier waarop hij onder al die afwijzing overeind bleef, hoe hij het allemaal telkens weer pikte, gaf hem een bepaalde vastberadenheid. Hij kwam duidelijk uit een arbeidersmilieu en was vastbesloten geweest ervoor te zorgen dat hij datgene kreeg wat veel anderen zomaar in de schoot geworpen hadden gekregen. Wat dat betrof, maar dan ook uitsluitend op dát punt, was hij volgens mij net als ik. Advocaat van de waarheid Adriaan Bos, Advocaat van de waarheid, uitgeverij Juwelenschip, ISBN ( 24,95) Een thriller over liefde en vriendschap, over integriteit en het volgen van de innerlijke stem van waarheid, ook als dat tegen allerlei belangen ingaat. Op het maatschappelijke plan gaat het over de verholen ontwikkeling waarin een rechtsstaat over kan gaan in een kille, vooral door economische motieven gedreven controlestaat. Tijdens de pauze viel zijn oog op een aantrekkelijke vrouw met een wit T-shirt, een donkerroze linnen broek met een rand bloemen onderaan de pijpen en rode suède schoenen. Ze zat met een glas wijn in de hand op een muurtje en keek peinzend naar een groep luidruchtig pratende Italianen. Haar ogen glommen, maar op de een of ander manier had ze iets droevigs over zich. Toen hij haar een tijdje had gadegeslagen draaide ze zich plotseling naar hem toe, eerst met een onderzoekende blik, toen met een glimlach. Hij liep in een impuls op haar af, stelde zich voor en ging naast haar zitten. Ze vertelde al snel dat ze vier maanden eerder haar baan had opgezegd en haar huis in Parijs voor een jaar had verhuurd. Nu trok ze rond, alleen, vooral in Toscane en Umbrië. Ze leefde van dag tot dag. Na de pauze zat ze naast hem terwijl zich aan de horizon boven de bergen een streep aftekende, overgaand van dieporanje naar grijs, als voorbode van de nacht. Na afloop van de opera vonden ze een trattoria, daar vervolgde Juliëtte haar verhaal. Haar vader was woedend, eerst haar oudste broer die zijn baan had opgezegd en in het niets was verdwenen, en nu zij. Was dat de dank voor zijn opvoeding, voor zijn inspanningen om zijn kinderen een goede carrière te bezorgen? Haar moeder was vooral verdrietig, ze waren toch een heel harmonieus gezin, wat had ze verkeerd gedaan? Haar vrienden verklaarden haar voor gek, hielden het op een burn-out. Vanaf haar 24e was ze fiscaliste geweest, ze was vennoot geworden bij een groot internationaal opererend kantoor. Ja, hij kende het kantoor waar ze gewerkt had. Zij kende zijn oude kantoor ook. Ze was de hele wereld over gevlogen om grote bedrijven te adviseren bij ingewikkelde transacties met fiscale constructies, vaak zes dagen per week. Haar huwelijk was er aan onderdoor gegaan. Dat herkende hij. Nee, kinderen had ze niet, die pasten niet in haar carrière. Ze huilde geluidloos toen ze hem vertelde hoe ze, tijdens een tot diep in de nacht durende bespreking, in Boston op een marmeren trap was uitgegleden en een halve verdieping naar beneden was gevallen. Ze had ondermeer haar kaak gebroken, vier ribben gekneusd en een zware hersenschudding opgelopen. Daarna was ze maanden uit de running geweest. Het had haar laten zien waar ze mee bezig was, wat ze met haar leven deed, of eigenlijk wat ze er niet mee deed. Daarna had ze nog ruim een jaar gewerkt, maar zonder enige passie, achtervolgd door het groeiende besef dat ze ermee wilde stoppen. Het had haar de nodige tijd en veel strijd gekost om die stap te zetten. Nu ze de knoop had doorgehakt, voelde ze zich bevrijd. En soms ook helemaal niet, dan raakte ze in paniek. Ze was net 38 geworden, wist alles van fiscale constructies. Iets anders kon ze niet. Nu leerde ze om te zwerven, om niet te weten waar ze volgende week zou zijn, wat ze zou gaan doen. 7

8 8 advertentie

9 augustus non-fictie RUNNER S HIGH Tim van der Veer, Runner s high, Uitgeverij De Arbeiderspers, ISBN ( 18,95) Tim van der Veer liep vijftien marathons en tientallen wedstrijden en staat nog steeds niet stil. Als rode draad door Runner s high loopt zijn verblijf in de Himalaya en de vriendschap die hij sluit met twee buitengewoon sterke maar onervaren Nepalese hardlopers. Samen bedwingen ze de uitlopers van de Annapurna en trainen ze voor een wedstrijd. Op een zaterdagmorgen in 1976 mocht ik op voetbal. Dat betekent alles voor een jongen van zeven. In onze oranje lelijke eend reed mijn moeder me van groeikern Spijkenisse naar Hekelingen, een boerengehucht dat bestond uit een kerk, drie straten, veertig huizen en een voetbalvereniging: v.v. Hekelingen. In een beschimmeld hok vol gillende jongetjes en snauwende ouders, die de jongetjes probeerden om te kleden, praatte mijn moeder met de coach. Er was een wedstrijd, ik mocht meteen meedoen. Of ik het tenue bij me had. Toen viel er een stilte. Langzaam wendde mijn moeder haar gezicht naar me toe: geen tenue, we hadden geen tenue! Ik begon te huilen. De coach, type kappen met grienen, wachtte niet af en scharrelde snel wat bij elkaar. Dezelfde shirts als Ajax, stelde ik snikkend vast. Mijn moeder hees me in het geleende pakje, depte de tranen van mijn wangen en ik liep het veld op. Het reusachtige veld. Vanaf dat moment werd Hekelingen het centrum van mijn universum. Na een paar jaar voetballen onder de rook van Rotterdam in een Ajax-shirtje, waren mijn tranen stevig vergrendeld. Ik was laatste man en aanvoerder, een stofzuiger met een grote bek en een lange trap. Toen ik tien was, werd er een trainingsdag georganiseerd waar alle ouders bij konden zijn. Een belangrijk onderdeel van de dag was de coopertest: binnen 12 minuten een zo groot mogelijke afstand hardlopen. Met de afgelegde afstand kan het algemene conditiepeil worden bepaald. De test is ontworpen door Kenneth H. Cooper, een arts bij de Amerikaanse luchtmacht die in de jaren zestig Amerikaanse astronauten begeleidde. Als ik dat had geweten, was de coopertest misschien niet in mijn geheugen blijven steken als een sadistisch middel van sacherijnige gymleraren. De coach floot en we spurtten weg. Na een paar maal om het voetbalveld was ik het overzicht volledig kwijt. Ik had een paar dikke kinderen op een ronde gezet maar kon niet uitmaken wie op kop lag en wat mijn positie was. Het kon me niet schelen hoe hard of hoe ver ik liep, maar een jongen van tien zoekt voortdurend naar zijn plek, zijn positie in de hiërarchie. Niet eens om de beste, de eerste of de sterkste te zijn, maar voor de duidelijkheid. Een duidelijke positie betekent mentale rust, ook tijdens een coopertest. Met tegenzin rende ik door. Langs de kant zag ik mijn moeder wild zwaaien, mijn coach brulde iets in mijn richting. Het was warm en de noppen van mijn Quick-voetbalschoenen leken bij elke stap steviger in het gras te haken. Steeds meer kinderen haalde ik in maar de chaos en ergernis werden groter. Plotseling ging iedereen in het gras liggen. Verbaasd liep ik door. Mijn moeder kwam op me af: Wat liep je mooi, Tiffie. Je zweefde helemaal. Langzaam drong tot me door dat de coopertest voorbij was. Toen rende de coach over het gras naar ons toe. Zijn snor trilde bij elke landing. Je hebt gewonnen. KASTEEL GROENEVELD, BUITENPLAATS VOOR STAD EN LAND Div. auteurs, Kasteel Groeneveld, Buitenplaats voor stad en land, Uitgeverij Thoth, ISBN ( 24,95) De verbouwing van Kasteel Groeneveld was aanleiding tot een zoektocht in de tijd. Het verleden van Kasteel Groeneveld komt tot leven in vijf essays. De auteurs doen een aantal verrassende ontdekkingen. Zoals die van Barbara Joustra over Karel Appel en de schilderkunst in de Grote Zaal. Ik schilder als een barbaar in een barbaarse wereld roept Karel Appel. Zijn doek van ruim twee bij drie meter wankelt op de schildersezel, terwijl hij smijt met verf. Hij spuit het zo uit de tube, of mengt met grote kwasten en plamuurmessen kleuren en vormen dik op het linnen. Deze beelden werden legendarisch. Het was de al even rebelse journalist en documentairemaker Jan Vrijman die er voor koos de schilder Karel Appel in 1961 zo vast te leggen. Zijn film De werkelijkheid van Karel Appel ontstond dankzij de gastvrijheid van de familie Colson op Groeneveld. Want Vrijman had een grote ruimte nodig om de beweeglijke Appel te kunnen vastleggen. Als tijdelijk atelier koos Appel op de bel-etage de Grote Zaal, toen nog aangeduid als Wapenzaal: diverse wanden waren volgehangen met antieke wapens. Hoewel juist deze ruimte onderdeel uitmaakte van de persoonlijke vertrekken van de Colson, schikten die zich zonder morren in de aangrenzende ruimte, de voormalige Eetkamer. Ze vonden alles prima. Zelfs toen Vrijman voorstelde de wanden van de Wapenzaal helemaal zwart te maken, zodat de schilderende Appel goed op de film kwam zonder afleidende achtergrondbeelden. De Colsons en hun kring waren in de jaren 50 en 60 ruimdenkend en ontvankelijk voor nieuwe ideeën en kunstvormen. Zij vormden in Nederland een uitzondering. Terwijl Appel vanaf de periode na de Tweede Wereldoorlog in New York, Parijs en Kopenhagen als vernieuwend schilder werd erkend, bleven zijn werken en uitspraken in eigen land op grote weerstand stuiten. Zo verging het ook de film van Vrijman. Internationaal viel de film in de prijzen, maar in Nederland werd hij lange tijd verguisd. De kunstbeleving stond hier nog niet open voor dit werk. Hoe kon een schilder die zo ruw te werk ging, zichzelf een goede kunstenaar noemen? Zijn werken vond men maar kinderlijk en primitief. Bijna 200 jaar voordat Appel zich de Grote Zaal als tijdelijk atelier toe eigende, lieten de toenmalige bewoners in diezelfde zaal op de wanden zogenaamde geschilderde behangsels aanbrengen, een heel ander genre dan de barbaarse werken van Karel Appel. Behalve de raamwand werd het vertrek rondom voorzien van levensgrote arcadische landschappen, waardoor het lijkt alsof men zich in een fantasiewereld begeeft. Een geïdealiseerd landschap dat Italiaans aandoet met heuvels, waterpartijen, decoratieve gebouwen en ruïnes is gestoffeerd met figuren van verschillende standen: boerinnen en herders rusten met hun dieren, terwijl een adellijke dame en heer te paard stil houden voor het oversteken van een rivier. Ter weerszijden van de dubbele deuren naar de Eetkamer (de zogenaamd porte brisée) zijn een dame en een heer geportretteerd. De interieurschilder Hieronymus Lapis signeerde dit werk in 1766 precies op de plaats waarin een verborgen deur naar de aangrenzende Muziekkamer in het behangsel is opgenomen. Deze behangsels hadden de tand des tijds bijna niet doorstaan ten tijde van de Colsonperiode had men er al geen weet meer van, omdat ze onder verschillende lagen behang uit het zicht waren geraakt. Pas 15 jaar na de film van Vrijman kwamen ze tijdens de restauratie weer aan het licht. 9