Herdenking 60 jaar. 14 februari Valentijnsdag 43

Transcriptie

1 Herdenking 60 jaar 14 februari 1943 Valentijnsdag 43 later 60 jaar 14 februari 2003

2 Voorvoord 60 jaar later, 14 februari 2003 staan wij aan het oorlogsmonument De Vleugel en herdenken we de bemanningsleden van de neergestorte Wellington.Sinds bijna 60 jaar is de oorlog voor ons beëindigd. Maar tijdens deze 60 jaar werden nog vele oorlogen uitgevochten, eigelijk te veel om op te noemen, maar toch enkele voorbeelden: Korea, Vietnam, Cambodja, de verscheidene conflicten op het Afrikaans continent, de Balkan oorlog, en ik ben er van overtuigd dat ik er nog verschillende niet vernoemd heb. 60 jaar later staan wij voor dezelfde feiten als toen, nog steeds zoveel ellende onder de mensen vanwege die oorlogen. Oorlog is geen oplossing voor conflicten, deze moeten uitgepraat kunnen worden. En zoals de Burgemeester Frans Thys schreef in het boekje Valentijnsdag 43, en ik citeer hem: Het kan op een ander manier! Als wij maar willen luisteren naar wat de andere te zeggen heeft, en het dan uitpraten tussen pot en pint, liefst zonder wapengekletter. 2

3 Laten wij dan nu 60 jaar later onze jeugd er van overtuigen dat VREDE een pril en fragiel begrip is en hun vragen dit verder te zetten, wat wij tijdens deze 60 jaar bewaard hebben, en hen gedenken die aan deze basis van onze vrede, hun leven lieten, en op deze manier dank zeggen aan de Engelse bemanningsleden van de Wellington bommenwerper. Laten wij vandaag gedenken, zij die hun leven lieten: Lt. Vlieger William KIRK, Olt. 2 de Vlieger John MASON en Sgt. Navigator William SMITH, en ook de overlevenden die het geluk hadden om levend uit het brandend vliegtuig te ontsnappen: Sgt Staartschutter Thomas Reynolds, Sgt Bommenrichter Raymond BENTLEY en Sgt Radio-operator Norman LEONARD.Het waren de Tommies van toen die er bij waren tijdens de bevrijding van Meerhout In Laten wij hen voor altijd dankbaar zijn. Staf Lievens Medevoorzitter Verbroedering Oud-strijders Meerhout 3

4 Valentijnsdag 1943 Op zondagavond, de 14 februari 1943, werden de Meerhoutenaren opgeschrikt door een brandend vliegtuig dat met een zware dreun uiteenspatte in de drassige weilanden van de Donken (Genebroek). Drie inzittende vonden ter plaatse de dood, de overige drie wisten zich met hun valscherm te redden. Een er van werd tot bij de Rijkswacht gebracht, waar de Wehrmacht hem kwam oppikken. Wat er met de overige twee gebeurd was, wist men niet. Nadat de wrakstukken opgeruimd waren, bleef een deel van de staart eenzaam rondslingeren. Het werd op aanwijzing van twee gemeentebedienden in een nabijgelegen boerderijtje onder het hooi verborgen. Na de oorlog werd het weer tevoorschijn gehaald en op de plaats waar het vliegtuig neergestort was, als bescheiden monument opgericht. Zo bleef het jarenlang godvergeten tussen netels en doorns staan, tot in 1975 de eerste Meerhoutse wandelwegen werden uitgestippeld. Door meer en meer wandelaars werd De Vleugel herontdekt en sinds 1980 brengen de Oud-strijders er jaarlijks een eresaluut. Op hun initiatief werden ter gelegenheid van de Bevrijdingsfeesten in 1985 de namen achterhaald van de zes bemanningsleden. Door de zorgen van het gemeentebestuur werden die namen aangebracht in een gedenkplaat op het monument. Na de Bevrijdingsfeesten werden in 1986 door de Oud-strijders de stenen sokkel bekostigd waar De Vleugel nu op rust. 14 februari1943 Historie van het vliegtuig en zijn inzittenden. Tijdens de nacht van 14 op 15 februari namen hieraan ook 2 Wellingtons van het 466 ste Squadron aan deel. Een ervan, HE164, zou niet terugkeren van deze zending. Hij crashte in Meerhout. Volgens Norman Leonard gebeurde dit als volgt. Normaal zou de HE164 als een der eersten hebben moeten starten (de piloot, William Kirk, was immers de leider van de A-Flight), maar er was een vergissing begaan met de landkaarten. De navigator moest andere kaarten gaan halen 4

5 en daardoor was het vliegtuig verplicht alleen naar het doel te vliegen en was het natuurlijk een gemakkelijke prooi voor de Duitse nachtjagers. En zo gebeurde het ook. Tijdens het aanvliegen van het doel, toen de Wellington zich tussen de 5000 en 6000 meter hoogte bevond, werd hij plotseling getroffen door het boordgeschut van een Duitse nachtjager. Hierbij werd William Smith, de navigator, gedood. Er brak brand uit in het vliegtuig. De piloot probeerde de vlammen te doven door steil te duiken, maar slaagde daar niet in. De bomlading, waaronder Brandbommen, werden afgegooid en de overige bemanningsleden trachten eveneens de brand te blussen. Ten slotte waren ze gedwongen het vliegtuig te verlaten. Drie onder hen konden zich met hun valscherm redden, de drie anderen kwamen om het leven. De drie overlevenden waren Sergeant Thomas Renolds, de staartschutter, Sergeant Raymond Benthey, de bommenrichter, en Sergeant Norman Leonard, radio-operator en boordschutter. De andere drie bemanningsleden sneuvelden: Flight Sergeant William Smit, de navigator, Flight Lieutenant William Kirk, de piloot en Flying Officer John Mason, die meevloog om zich met de Wellington vertrouwd te maken. Bentley kwam neer in Tessenderlo, Renolds landde in Meerhout en Leonard, die bij het verlaten van het vliegtuig gewond raakte, landde in Oostham. Het zou echter jaren duren eer hij de juiste plaats te weten kwam. Lange tijd dacht hij immers dat zijn vliegtuig nabij Oostende neergekomen was. De drie overlevenden werden door de Duitsers gevangen genomen en naar Duitsland gevoerd. Norman Leonard werd eerst overgebracht naar Leopoldsburg en daar werd hij opgezocht door een officier van de Duitse luchtmacht, die beweerde dat hij de man was die de Wellington neergeschoten had. Aangezien Norman Leonard gewond was, werd hij overgebracht naar een militair hospitaal in Brussel. Daar verbleef hij een drietal weken, waarna hij werd overgebracht naar Frankfurt voor ondervraging. Ten slotte, vijf weken na de crash, kwam hij terecht in Stalag VIIIB in Lamsdorf, Opper-Silezië. Daar bevonden zich ook Bentley en Reynolds. De gesneuvelde bemanningsleden werden overgebracht naar Antwerpen en begraven op Schoonsehof. Daar rusten ze nog steeds. Zoals het toen gebruikelijk was (dat gebeurde in Engeland trouwens ook met Duitse toestellen), werden de resten van het vliegtuig doorzocht door speciaal daarvoor opgerichte bergingseenheden. Nu wilde het toeval echter dat er twee verschillende bergingseenheden in Meerhout opdoken: een uit Antwerpen en een uit Gosselies. Dit laatste zou er kunnen op wijzen dat de 5

6 Wellington neergeschoten werd door een nachtjager van de basis van Florennes. Daarover bestaat geen zekerheid. Uiteindelijk werden de resten van het vliegtuig afgevoerd door de groep uit Antwerpen. Maar niet zonder dat er door de bewoners uit de omgeving een aantal souvenirs verzameld werden. Daaronder o.a. de kartonnen koker waarin de navigator zijn kaarten bewaarde en een stuk van de staart, waarvan men verkeerdelijk dacht dat het een stuk van de vleugel was. Na de oorlog werd het als monument op de plaats van de crash geplaatst. Aanvankelijk wisten slechts weinig mensen daarvan. Pas nadat in 1975 door de plaatselijke V.T.B.-afdeling een aantal wandelpaden uitgestippeld werden, kreeg De Vleugel zoals hij in de volksmond nog steeds genoemd wordt, meer bekendheid. En dit zou het einde van de geschiedenis kunnen zijn. Een reeks min of meer toevallige gebeurtenissen leidde echter tot veel meer. 6

7 Norman Leonard in Meerhout Op zekere dag werden deze namen gelezen door de heer Bart Beckers uit Tessenderlo. Samen met een foto speelde hij deze gegevens in september 1985 door aan de heer Jacques De Vos, correspondent Navorsingcentrum Geschiedenis Tweede Wereld Oorlog. Deze laatste wist dat een Engelsman zich bezig hield met de geschiedenis van Bomber Command van de R.A.F. En het toeval wilde dat deze persoon contact had met Norman Leonard. Via een zakenrelatie uit Lier nam Norman Leonard toen contact met de Meerhoutse gemeentesecretaris, met de vraag of hij de volgende dag een krans mocht komen neerleggen aan het overblijfsel van zijn vliegtuig. Norman Leonard werd ontvangen door een afgevaardigde van het Schepencollege en van de Oud-strijders. En begin september 1986 stond een van de overlevenden op de plaats waar 43 jaar eerder zijn vliegtuig neerstortte en waar drie van zijn kameraden stierven. Toen werden de eerste plannen gesmeed van wat een jaar later zou uitgroeien tot het eerste Engels weekend op 11,12 en 13 september

8 De Oud-strijders beloofden ieder jaar op 14 februari een herdenkingsplechtigheid aan het monument te houden en de heer Leonard zou trachten de overige twee overlevenden op te sporen. Men zou ook proberen de juiste plaats terug te vinden waar de drie overlevenden terechtgekomen waren. Dit gebeurde. Sergeant Leonard bleek in Oostham geland te zijn, vlak bij de boerderij van de familie Mariën. Aangezien hij gewond was, bracht men hem naar dokter Cuypers. Ondertussen waren ook reeds heel wat andere mensen op de hoogte geraakt, zodat het veel te gevaarlijk zou geweest zijn te proberen hem voor de Duitsers verborgen te houden. Daarom werd de Feldgendarmerie verwittigd, die hem overbracht naar Leopoldsburg. Sergeant Bentley landde in Tessenderlo en werd door een boer naar de Rijkswacht gebracht. Op het helpen van neergehaalde geallieerde piloten stonden immers zeer zware straffen, zelfs de doodstraf. Sergeant Reynolds was de enige die op Meerhouts grondgebied neerkwam. Hij landde op Schaffenberg in Gestel, dus niet ver van de plaats waar zijn vliegtuig neerstortte. Ondertussen was in Engeland Norman Leonard er ook in geslaagd deze mensen op te sporen. Reynolds leefde nog, maar Bentley was enkele jaren eerder overleden. 8

9 In september 1986, mei 1989 en april 1991 brachten verscheidene familieleden een bezoek aan het oorlogsmonument De Vleugel ter herdenking aan de bemanningsleden van de neergestorte Wellington. Technische kenmerken - Spanwijdte: 26.25m - Lengte: 19.67m - Hoogte: 5.34m - Gewicht zonder lading: kg - Maximum gewicht: kg - Topsnelheid: 408km:u op 4.425m hoogte 9

10 - Reikwijdte: 3.540km - Maximale lading aan bommen: 2720kg Motoren: twee dubbele stermotoren van het type Bristol Hercules VI met 1675pk, of Bristol Hercules XVI met 1675pk. Bewapening: 8 machinegeweren van het type Browning kaliber 7.7mm. Twee in een draaibare koepel in de neus van het vliegtuig. Vier in een draaibare koepel in de staart van het vliegtuig. Een aan elke zijde van de romp. Bemanning: 6 man, piloot, 2 de piloot (niet altijd), navigator en radio-operator (bediende soms een van de machinegeweren in de romp), een boordschutter in de voorste koepel en een boordschutter in de achterste koepel van het vliegtuig. Geraadpleegde werken - Brochure Valentijnsdag 43 uitgegeven door VVV Meerhout. - Drie maandelijks tijdschrift Heemkundige Kring 10 de jaargang maart 1993 Nr. 41 geschreven door Roger Mees. Teksten: Jos Sterkx, Didier Hindryckx, Frans Thys, Roger Mees. Foto s: Verbroedering Oud-strijders Staf Lievens & Alfons Wilms, Lay-out: Staf Lievens & Peter Carpentier Nazicht teksten: Peter Carpentier - Verantwoordelijke uitgever: Staf Lievens Verbroedering Oud-strijders Meerhout 10