3. Ontsluiting. 1.Inleiding 2. Collectievorming

Transcriptie

1 3. Ontsluiting 1.Inleiding 2. Collectievorming

2 3. Ontsluiting 3.1. Belang - Ontsluiting = vormelijke, gestructureerde beschrijving van het bezit in de catalogus - Resultaat ontsluiting = zoekvraag levert relevante informatie op - Bibliotheek (ordening, klassering, inventarisatie) = essentieel fundament (publieks)werking - wat bezit de vereniging - waar bevindt het zich - wat is het belang van het bezit - Zonder ontsluiting is de collectie waardeloos, want niet bruikbaar

3 3. Ontsluiting 3.1. Belang - Maar: ontsluiting is problematisch Praktijk: veelal gebrekkige ontsluiting - al dan niet papieren catalogus - onvoldoende, niet doeltreffend gestructureerd - modellen van regelgeving worden niet/onvoldoende gevolgd - ontsluitingspercentage varieert naargelang het bronnentype - niet altijd eenvormige systemen voorhanden - inventarisatie is tijdrovend / ondankbaar (achter de schermen) - vrijwilligers beschikken niet altijd over de vereiste vaardigheden - Moeilijke keuze tussen - snelle maar oppervlakkige registratie - diepgaande maar trage ontsluiting

4 3. Ontsluiting 3.2. Gestandaardiseerd proces - Catalografie : gestandaardiseerd proces van titelbeschrijvingen van het bezit, met een catalogus gevolg - Catalogus : biedt de gebruiker een zoekinstrument aan om de collectie via diverse invalshoeken te bevragen - Specifieke invoerproblematiek vergt enige competentie - Belang uniformiteit

5 3. Ontsluiting 3.2. Gestandaardiseerd proces 1 Feitelijke titelbeschrijving : karaktiserende formele kenmerken - Titelgegevens - Auteurgegevens : - personele corporatieve auteurs - primaire secundaire auteurs - Editievermelding - Impressumgegevens : plaats, uitgever, jaar van uitgave - Collatieveld - Annotatiegegevens - Reeksaanduiding - ISBN- of ISSN-gegevens - Materiaaltype - Taalaanduiding

6 Daarnaast onderscheid tussen: 3. Ontsluiting 3.2. Gestandaardiseerd proces Feitelijke titelbeschrijving - Monografieën : eendelige werken pur sang - Eendelige werken met meerdere onderdelen (verzamelwerk in één band) - Beperkt meerdelige werken, die in een aantal delen een afgesloten geheel vormen (encyclopedie in 24 banden) - onderdelen hebben geen zinvolle titel - onderdelen hebben een zinvolle titel - Reeksen - Periodieke publicaties (kranten, tijdschriften, jaarboeken)

7 3. Ontsluiting 3.2. Gestandaardiseerd proces 2 Inhoudelijk ontsluiting : karaktisering inhoud - Classificatie = indeling van onderwerpen in diverse (sub)categorieën = kan ook dienen als plaatsingssysteem (informatieve boeken) - Trefwoordenlijst

8 3. Ontsluiting 3.2. Gestandaardiseerd proces 3 Exemplaargegevens - Wat bevindt zich in de collectie? - hoeveel exemplaren - welke delen - Waar is het geplaatst? (zie 4.2.)

9 3.3. Bibliotheekautomatisering 3. Ontsluiting - Computer al enkele decennia in gebruik in de bibliotheekwereld - Voor catalografie diverse voordelen: - enkel invullen van relevante velden, systeem presenteert eindresultaat - uniforme werking (opzoeken, kopiëren van en linken aan reeds ingevoerde informatie) - kopiëren van of linken aan bestaande beschrijvingen - Publiekscatalogus - laat diverse zoekmogelijkheden toe - laat toe te springen van de ene beschrijving naar de andere - laat toe zoekresultaten in te perken of uit te breiden - van op afstand, via internet, te raadplegen

10 3. Ontsluiting 3.3. Bibliotheekautomatisering - Ogenschijnlijk eenvoudig, maar tussen en droom en daad - Na verloop van tijd toch diverse beperkingen: - relevante informatie wordt niet altijd opgenomen - beperkte zoekmogelijkheden - geen gestandaardiseerde invoer - tijdrovend proces - Geautomatiseerde hulpmiddelen vereist : zoeken naar specifieke software

11 3. Ontsluiting 3.3. Bibliotheekautomatisering - CDS/ISIS (Unesco) : april 2008 Workshop open source tools voor collectie-ontsluiting, georganiseerd door het steunpunt FARO ( Koha ( OpenCollection ( = open source -pakket dat door musea, documentatiecentra, heemkundige kringen en diverse erfgoedprojecten kan ingezet worden om collecties te beschrijven en online te publiceren = pas in 2006 publiek beschikbaar gesteld, maar sindsdien sterke groei en populariteit - Librarything (

12

13

14

15

16

17 3. Ontsluiting 3.3. Bibliotheekautomatisering Samenwerking met plaatselijke openbare bibliotheek? zie: Voordelen voor: - erfgoedvereniging (catalograaf) - gebruiker Nadeel: - grondige opleiding - strikte regels

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35 3. Ontsluiting 3.3. Bibliotheekautomatisering In elk geval betrachting om de catalogus online raadpleegbaar te maken! - Bibliotheekbezit is vanop afstand consulteerbaar - Consultatie niet gebonden aan openingsuren - Stijgend bibliotheekrendement : gebruiker vindt doelgericht informatie

36 3.4. Mogelijke meerwaarde 3. Ontsluiting

37 3. Ontsluiting 3.5. Revisie Bibliotheekgebruik : titels gaan soms een eigen leven leiden - tijdelijk ontleend - verkeerd teruggeplaatst Periodieke revisie is wenselijk, rek per rek, legplank per legplank: - stemt het theoretische bezit overeen met de feitelijke aanwezigheid - om de 5 10 jaar Hoe langer revisie wordt uitgesteld, hoe moeilijker om verdwenen exemplaren opnieuw te traceren