Foto: Nautilus Shell Studios
|
|
- Nathalie van den Velde
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Dertig procent van de Nederlandse kinderen heeft last van allergische aandoeningen. Uit onderzoeken van de laatste jaren is duidelijk een verband gebleken tussen een verstoorde darmflora en het ontstaan van allergie. Foto: Nautilus Shell Studios TvOG. 4/2009
2 DARMFLORA EN ALLERGIE: Op weg naar ANALYSE verdraagzaamheid Door: F Kortekaas, natuuurgeneeskundige Overgevoeligheid voor bepaalde voedingsmiddelen, allergisch astma, constitutioneel eczeem; volgens de laatste metingen van het RIVM heeft dertig procent van de kinderen in Nederland last van allergische aandoeningen als hooikoorts, eczeem of astma [ref. 1]. Dat is minstens een verdrievoudiging ten opzichte van dertig jaar geleden. Bij deze zogenaamde atopische belasting is er sprake van een overmatige reactie van het afweersysteem op eigenlijk onschuldige stoffen in de omgeving. De toename van het aantal allergiepatiënten kan niet uitsluitend verklaard worden vanuit erfelijke achtergronden. Aan allergie liggen genetische en omgevingsfactoren ten grondslag, maar de doorslag geeft het immuunsysteem. 15 Waarom toename van allergische kinderen? Risicofactoren voor het ontwikkelen van allergie lijken ook samen te hangen met de westerse levensstijl. Volgens de hygiënehypothese wordt in een al te hygiënische omgeving het immuunsysteem te weinig geprikkeld door microbiële antigenen. Dat kan het systeem tot overdreven reacties bewegen. Allergie ontstaat al vroeg in het leven, vermoedelijk tussen de conceptie en het eerste levensjaar. Door schoon te leven verandert de darmflora in ongunstige zin. We weten dat de darmflora een belangrijke stimulans is voor het afweersysteem. De darmflora bevat minder gunstige bifidobacteriën en meer soorten bacteriën die schadelijk kunnen worden bij allergische kinderen ten opzichte van niet-allergische kinderen [ref. 2] en bij gezonde baby s en ten opzichte van niet-gezonde baby s [ref. 3]. Deze veranderingen in de darmflora gaan vooraf aan de manifestatie van atopische klachten. Uit Nederlands onderzoek blijkt bovendien dat kinderen die geboren worden in het ziekenhuis een andere darmflora hebben dan kinderen die thuis worden geboren. De bacterie Clostridium difficile komt meer
3 voor bij kinderen die in het ziekenhuis zijn geboren. Kinderen bij wie deze bacterie in de darm aanwezig is hebben meer antistoffen in hun bloed die betrokken zijn bij allergische reacties. Daarnaast blijkt de aanwezigheid van deze bacterie gepaard te gaan met een hogere kans op eczeem en wheezeklachten (benauwdheid met piepen op de borst) dan indien deze bacterie afwezig is in de darmflora [ref. 4]. Immuunregulerende effecten van probiotica Het verband tussen darmbacteriën en allergie is niet direct voor de hand liggend. Wanneer we ons echter realiseren dat allergie een uiting is van het anders reageren van het immuunsysteem, en dat voor een gebalanceerde ontwikkeling van het immuunsysteem voldoende prikkeling door micro-organismen is vereist, dan wordt het verband misschien duidelijker. Door onderzoek van de laatste jaren is veel duidelijk geworden over de relatie tussen (de verstoring van de verhoudingen tussen) darmbacteriën en het ontstaan van allergie [ref. 5 8]. De vraag nu is wat het werkingsmechanisme achter de immuunregulerende effecten van probiotica is: Op het moment van inname van een (voedings)eiwit kan in de darm een acceptatie van het eiwit plaatsvinden of een immunologische reactie met als doel het eiwit af te weren. In een gezonde darm met voldoende probiotische bacteriën blijken onnodige afweerreacties te worden afgezwakt. Bifido- en acidophilusbacteriën communiceren namelijk met immunologische cellen in de darm, de zogenaamde dendritische cellen (DC). In deze cross talk wordt informatie uitgewisseld die kritisch is voor het al of niet accepteren van eiwitten [ref. 8]. Dendritische cellen wordt een halt toegeroepen door probiotica op het moment dat zij een afweer willen gaan vormen tegen onschadelijke stoffen, zoals pollen of koemelkeiwit. Dendritische cellen hebben receptoren. Deze Toll Like Receptors (TLR s) zijn als het ware de voelsprieten van de dendritische cel; ze herkennen microben en zorgen ervoor dat er een aangepaste immuunrespons als reactie ontstaat. Signaaloverdracht van deze receptoren naar de dendri tische cel leidt tot rijping van de dendritische cel en de opbouw van het verworven immuunsysteem. In de darm is de dendritische cel gesitueerd in het darmslijmvlies. Op het moment dat de dendritische cel (via TLR s) een eiwit herkent als indringer wordt dit eiwit via het GALT (Gut-Associated Lymphoid Tissue; darmgeassocieerd lymfoïde weefsel) naar de me senterische lymfeknopen afgevoerd door antigeen-pre senterende cellen. In de lymfeknoop wordt het antigeen gepresenteerd aan naïeve T-cellen, die zich vervolgens kunnen ontwikkelen in Th1-, Th2- of regulerende T-cel len. Of de T-lymfocyt zich ontwikkelt in Th1 of Th2 is afhankelijk van de dendritische cel en de manier waarop deze door cytokines wordt aangestuurd en opgevoed (zie FIGUUR 1). Probiotische bacteriën en de darmflora spelen een cruciale rol in dit proces. De aanwezigheid van bepaalde bifidobacteriën leidt door de communicatie met de dendritische cel uiteindelijk tot acceptatie van stoffen die anders als mogelijke indringer van de darm zouden worden beschouwd [ref. 9]. FIGUUR 1: Cross-talk tussen de darmflora en immunologische cellen (DC s) leidt tot een adequate immuunregulatie. TvOG. 4/2009
4 ANALYSE Leeftijd (jaren) FIGUUR 2: Zgn. Kaplan-Meiercurves voor kinderen zonder eczeem op een leeftijd van 2, 4 en 7 jaar bij gebruik van LGG of placebo [ref. 12]. Effecten van probiotica op allergie en eczeem Aanwijzingen voor zowel immunologische als klinische effecten van probiotica op allergie en eczeem zijn er wel, maar de resultaten zijn niet eenduidig. Van kinderen met atopisch eczeem is aangetoond dat behandeling gedurende vier tot twaalf weken met Lactobacillus rhamnosus GG een toename veroorzaakt van IL-10 in het serum [ref. 10]. Een dubbelblinde placebogecontroleerde studie is uitgevoerd om het preventieve effect van probiotica op de ontwikkeling van atopie en atopisch eczeem te bestuderen. In deze studie werd L. rhamnosus GG aan moeders gegeven en na de geboorte aan het kind zelf, tot de leeftijd van zes maanden. Het resultaat liet geen verschil in IgE in het bloed zien. Ook de huidpriktesten waren niet verschillend tussen de groep kinderen die werd behandeld met probiotica en de controlegroep. Wel was er een significante vermindering van het percentage kinderen met atopisch eczeem, maar dit was pas twee jaar ná de studie waarneembaar. Omdat er in deze studie geen immunologische parameters zijn gemeten is het onduidelijk of aan de afname in het eczeem een immunologisch mechanisme ten grondslag ligt [ref. 11]. De 7-jaar follow up van deze groep kinderen laat zien dat er nog altijd een reductie in de incidentie van eczeem van 30% is aan te tonen. FIGUUR 2 geeft het aantal kinderen aan die nog nooit eczeem hebben gehad. Hieruit wordt duidelijk dat in de probioticagroep 30% meer kinderen nog nooit eczeem hadden gehad [ref. 12]. Een andere studie waarin kinderen van één tot dertien jaar gedurende zes weken probiotica of een placebo kregen, laat zien dat er geen verschil was in de SCORAD, een objectieve maat voor de ernst van het eczeem. Ook was er geen verschil in de cytokines, geproduceerd door cellen uit perifeer bloed. Wel gaven de patiënten aan dat hun eczeem gevoelsmatig verbeterde tijdens de behandeling met probiotica, ten opzichte van een placebo. Ook werd aangetoond dat de darmfunctie van de patiënten verbeterde door de behandeling met probiotica [ref. 13, 14]. Zelfs is het mogelijk om door herstel van het evenwicht van darmbacteriën (door toediening van geselecteerde probiotica) het ontstaan van allergie af te remmen [ref. 15]. Het sturen van een jong immuunsysteem richting een Th1-activering is dus tot op zekere hoogte wenselijk. Bij jonge kinderen (18 maanden 3 jaar) met atopisch eczeem en voedselallergie leidde in-vitro toediening van een mengsel van probiotische culturen aan antigeen-presenterende cellen tot een veelbelovende toename in Th1-cytokines en regulatoir IL-10. Resultaten na toediening 17
5 FIGUUR 3: De cumulatieve incidentie voor eczeem gedurende de eerste twee levensjaren. 40 Placebo Probioticum Cumulatieve incidentie in absolute aantallen Leeftijd in maanden van de probiotische mix na drie maanden konden ex-vivo echter niet worden nagebootst bij deze kinderen [ref. 16]. Wel werd duidelijk een gunstige immunologische respons geobserveerd, waarbij het effect op de antigeen-presenterende cellen afhangt van de gebruikte probioticumstam [ref. 17]. Dat kan er toe leiden dat de antigeen-presenterende cellen meer tolerantie-inducerende eigenschappen krijgen en daardoor de T- cellen anders aansturen. Veel studies worden gedaan met slechts een probioticumstam, vaak L. rhamnosus GG. Het is aannemelijk dat een mengsel van meerdere stammen een beter effect zal hebben. Omdat de gevoeligheid van individuen voor de diverse stammen kan verschillen, zal gebruik van meerdere stammen een breder bereik bewerkstelligen. Het kan bovendien zorgen voor een langduriger en meer diverse prikkeling van het immuunsysteem [ref. 18]. Mogelijke oorzaken voor het uitblijven van effect op de klinische manifestatie van het eczeem zijn de ernst van de klachten in verhouding tot de leeftijd van de kinderen. Interventie met probiotica zou mogelijk op jongere leeftijd of zelfs al daarvoor plaats moeten vinden [ref. 12]. De PANDA-studie Sinds 2000 onderzoeken wereldwijd verschillende centra het effect van probiotica op de behandeling van eczeem en op het voorkomen ervan. Zo hebben het Wilhelmina Kinderziekenhuis en het UMC Utrecht in 2005 de zogenoemde PANDA-studie opgezet (Probiotics AND Allergy), waarbij het doel was door middel van in-vitro selectiestudies een designer multi-species probioticum te ontwikkelen van goede darmbacteriën, dat de Th2-immuunrespons geïnduceerd door een atopische reactie kan onderdrukken. De reden voor het zoeken naar een multi-species probioticum was dat eerder gepubliceerde data van single-strain probiotica studies inconsequente data hadden opgeleverd (zie voor single-strain studies twee recente metaanalyses [ref. 19, 20] ). Hieruit kan men concluderen dat de pathofysiologie van allergie te complex van aard is om te worden aangepakt door een enkele probiotica-stam en dat ze mogelijk multifactorieel is. Door het combineren van diverse stammen, welke verschillende gezondheidsbevorderende effecten kunnen hebben, kan dus breder worden gericht op deze multifactorialiteit, hetgeen kan resulteren in een effectiever probioticum voor de preventie van allergie. Aan de PANDA-studie, die een looptijd van twee jaar had, deden 156 gezinnen mee met een erfelijke aanleg voor eczeem (atopie). De aanstaande moeders in de probioticagroep TvOG. 4/2009
6 ANALYSE gebruikten het multi-species probioticum al gedurende de laatste zes weken van de zwangerschap, hun kinderen kregen het vanaf de geboorte tot en met het eerste levensjaar. De studie, gepubliceerd in het tijdschrift Allergy [ref. 21], concludeert dat het multi-species probioticum een preventief effect heeft op de incidentie van eczeem bij risicokinderen. De kinderen uit de probioticumgroep hadden in de eerste drie levensmaanden significant minder kans (58%) op het ontwikkelen van eczeem. Het multi-species probioticum bleek ook nog op de leeftijd van twee jaar bescherming te bieden tegen eczeem. Het effect kwam tot stand in de eerste drie levensmaanden (zie FIGUUR 3). 14. Rosenfeldt V et al: Effect of probiotics on gastrointestinal symptoms and small intestinal permeability in children with atopic dermatitis ; J. Pediatr. 145(5): , Abrahamsson TR et al: Probiotics in prevention of IgE-associated eczema: A double-blind, randomized, placebo-controlled trial ; J. Allergy Clin. Immunol. 119(5): Flinterman AE et al: Probiotics Have a Different Immunomodulatory Potential in vitro versus ex vivo upon Oral Administration in Children with Food Allergy ; Int. Arch. Allergy Immunol. 2007(143): , Hoffen E; Orthiflor Junior Trial Timmerman HM et al: Monostrain, multistrain and multispecies probiotics A comparison of functionality and efficacy ;. Int. J. Food Microbiol. 96(3): , Lee J, Seto D, Bielory L: Meta-analysis of clinical trials of probiotics for prevention and treatment of pediatric atopic dermatitis ; J. Allergy Clin. Immunol. 121 (1): , Osborn DA, Sinn JK: Probiotics in infants for prevention of allergic disease and food hypersensitivity ; Cochrane Database Syst Rev, 2007(4):CD Niers L et al: The effects of selected probiotic strains on the development of eczema (the PandA study) ; Allergy, 9 april 2009 [Epub ahead of print]. Het gemeten effect is klinisch van groot belang; voor iedere zeven aanstaande moeders die het multi-species probioticum gebruiken wordt bij één kind tot aan de leeftijd van twee jaar eczeem voorkomen [ref. 21]. Zowel de PANDA-studie als de studies van Kalliomaki [ref. 11, 12] tonen aan dat probiotica in de primaire preventie van eczeem en mogelijk ook van allergie van betekenis kunnen zijn. Vervolgonderzoek zal zich moeten richten op de mogelijkheden die probiotica bieden bij de secundaire of tertiaire preventie van atopie en aan atopie gerelateerde klachten. 19 Referenties 1. RIVM: Nationaal Kompas Volksgezondheid ; Bjorksten B et al: Allergy development and the intestinal microflora during the first year of life ; J. Allergy Clin. Immunol. 108(4): , Penders J et al: Factors influencing the composition of the intestinal microbiota in early infancy ; Pediatrics 118(2): , Penders J et al: The role of the intestinal microbiota in the development of atopic disorders ; Allergy 62(11): , Bjorksten B: Evidence of probiotics in prevention of allergy and asthma ; Curr. Drug Targets Inflamm. Allergy 4(5): , Boyle RJ, Tang ML: The role of probiotics in the management of allergic disease ; Clin. Exp. Allergy 36(5): , Chan-Yeung M, Becker A: Primary prevention of childhood asthma and allergic disorders ; Curr. Opin. Allergy Clin. Immunol 6(3): , Corthesy B, Gaskins HR, Mercenier A: Cross-talk between probiotic bacteria and the host immune system ; J. Nutr 137(3 Suppl 2):781S 790S, Boirivant M, Strober W: The mechanism of action of probiotics ; Curr. Opin. Gastroenterol. 23(6): , Pessi T et al: Interleukin-10 generation in atopic children following oral Lactobacillus rhamnosus GG ; Clin. Exp. Allergy 30(12): , Kalliomaki M et al: Probiotics in primary prevention of atopic disease: a randomised placebo-controlled trial ; Lancet 357(9262): , Kalliomaki M et al: Probiotics during the first 7 years of life: a cumulative risk reduction of eczema in a randomized, placebo-controlled trial ; J. Allergy Clin. Immunol. 119(4): , Rosenfeldt V et al: Effect of probiotic Lactobacillus strains in children with atopic dermatitis ; J. Allergy Clin. Immunol 111(2): , 2003.
Probiotica en allergie: huidige inzichten, vragen en toekomstperspectieven
Probiotica en allergie: huidige inzichten, vragen en toekomstperspectieven Samenvatting Allergie komt in toenemende mate voor in westerse landen. De hygiënehypothese schrijft deze toename toe aan verminderde
Nadere informatie1/23/2013. Index. Index. Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept. Vriend of vijand?
//0 Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept Tolerantie wordt gedefinieerd als de actieve non-respons van het immuunsysteem op een antigeen dat via
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24600 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Mariman, Rob Title: Probiotic bacteria and the immune system : mechanistic insights
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld
Nadere informatieProbiotica: Interactie met het immuunsysteem
Probiotica: Interactie met het immuunsysteem Probiotica kunnen de darm op verschillende niveaus ondersteunen. Naast het verbeteren van de samenstelling van de darmmicrobiota en het beschermen van de darmwand,
Nadere informatieDarmklachten? Patiëntenfolder
Darmklachten? Patiëntenfolder Alle micro-organismen (bacteriën, gisten en schimmels) die zich in het spijsverteringskanaal bevinden, worden samen de darmflora genoemd. De darmflora bestaat voor het grootste
Nadere informatiePro- en prebiotica in de preventie van allergische aandoeningen op de kinderleeftijd
Pro- en prebiotica in de preventie van allergische aandoeningen op de kinderleeftijd Auteurs Trefwoorden L.E.M. Niers, G.T. Rijkers en M.O. Hoekstra allergie, eczeem, kinderen, preventie, probiotica Samenvatting
Nadere informatie1/31/2013. Orale tolerantie: Concept. Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Index. Index
//0 Orale tolerantie: Concept Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Tolerantie wordt gedefinieerd als de actieve non-respons van het immuunsysteem op een antigeen dat via
Nadere informatieWAAROM WORDEN PREBIOTICA EN PROBIOTICA AAN JONGE KINDEREN TOEGEDIEND?
WAAROM WORDEN PREBIOTICA EN PROBIOTICA AAN JONGE KINDEREN TOEGEDIEND? PROFESSOR G. VEEREMAN-WAUTERS HOOFD KINDERGASTRO-ENTEROLOGIE, HEPATOLOGIE EN NUTRITIE, KONINGIN PAOLA KINDERZIEKENHUIS (ZNA) EN UNIVERSITAIR
Nadere informatieCHAPTER 10. Nederlandse samenvatting
CHAPTER 10 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Al sinds mensenheugenis is het mensen opgevallen dat infectieziekten bij de ene persoon veel ernstiger verlopen dan bij de andere. Terwijl
Nadere informatieProbiotica en vitamine D. Invloed op de gezondheid van moeder en kind
Probiotica en vitamine D Invloed op de gezondheid van moeder en kind Inleiding Veel nieuw onderzoek Tijdens de zwangerschap al invloed op moeder én kind Toepassing bij pasgeborenen Zwangeren Vroeggeboorte
Nadere informatieWat is een allergie? Afweersysteem
De allergie survivalgids 15 Hoofdstuk 1 Wat is een allergie? Afweersysteem Voordat we uitleggen wat een allergie is, is het handig dat je eerst weet wat een afweersysteem is. Het afweersysteem van je lichaam
Nadere informatieChapter. Nederlandse samenvatting
Chapter Nederlandse samenvatting 10 Allergische ziekten van de luchtwegen, zoals hooikoorts (allergische rhinoconjunctivitis) en allergisch astma zijn chronische ontstekingsziekten met klachten zoals tranende
Nadere informatieAllergisch aangelegd: (n)iets aan te doen?
Allergisch aangelegd: (n)iets aan te doen? Mijke Breukels, kinderartsallergologisch expert 7 maart 2017, kindercarrousel Allergieën zijn multisysteemaandoeningen Bovenste luchtwegen Onderste luchtwegen
Nadere informatieImmuunreactie tegen virussen
Samenvatting Gedurende de laatste eeuwen hebben wereldwijde uitbraken van virussen zoals pokken, influenza en HIV vele levens gekost. Echter, vooral in de westerse wereld zijn de hoge sterftecijfers en
Nadere informatieAllergie@WUR en het ACW
Allergie@WUR en het ACW Huub F.J. Savelkoul Allergie Consortium Celbiologie en Immunologie Wageningen Universiteit Algemeen: www.allergie.wur.nl Allergie @WUR Wat is allergie? te sterke afweer tegen onschuldige
Nadere informatieAllergie. Voedingsallergie en atopie bij hond en kat. Afweer. Afweer 28-5-2014. Eiwitten (15-40 kda) Glycoproteïne (10-70 kda)
Allergie Voedingsallergie en atopie bij hond en kat Drs. Stijn Peters info@dzeh.nl Tel. 040-3040054 Allergie Overdreven reactie op een stof/indringer Allergeen Sensitisatie Antigeen Allergeen Stoffen die
Nadere informatie143 Lymfatische filariasis is een door muggen overgebrachte ziekte die wijdverbreid voorkomt in de tropen en subtropen. Hoewel de prevalentie niet hoog is, tonen gegevens van het Indonesisch ministerie
Nadere informatieTolerantie inductie bij kippenei-allergie. Jasmine Leus kinderarts Pentalfa
Tolerantie inductie bij kippenei-allergie Jasmine Leus kinderarts Pentalfa 17-01-2019 Voedselallergie Weinig te bieden qua behandeling: Gevaarlijke allergenen vermijden Gebruik van medicatie bij accidentele
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. Voedselallergie, melk, preventie, behandeling
Niet-technische samenvatting 2016605 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Het identificeren en karakteriseren van nieuwe concepten voor koemelkallergische patienten. 1.2 Looptijd van het project
Nadere informatieDe ontwikkeling van een innovatief probioticum voor ruwi: van patiëntbehoefte tot realisatie
De ontwikkeling van een innovatief probioticum voor ruwi: van patiëntbehoefte tot realisatie Dr. Karen Koning Post EAUN meeting 20 juni 2016 Catherina (Karen) Koning Post EAUN meeting, PAGE 2 Catherina
Nadere informatieSAMENVATTING IN HET NEDERLANDS
SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Allergisch astma Allergisch astma is een veel voorkomende ziekte waarbij mensen benauwd worden wanneer ze de stof inademen waar ze allergisch voor zijn geworden. Daarnaast
Nadere informatieChapter 10. Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting 123 Samenvatting Samenvatting De term atopische dermatitis (AD) is voor de kat in 1982 geïntroduceerd door Reedy, die bij een groep katten met recidiverende jeuk en huidproblemen
Nadere informatieNederlandse samenvatting
171 172 Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Met vaccinaties kunnen veel ziektes voorkomen worden, zoals de mazelen, de rode hond en de griep. Echter een vaccin voor het voorkomen van kanker
Nadere informatieSamenvatting. Figuur 1. Een T cel gemedieerde immuun response. APC: antigen presenterende cel; Ag: antigen; TCR: T cel receptor.
Samenvatting Het immuunsysteem Het menselijke lichaam bevat een uniek systeem, het immuunsysteem, wat ons beschermt tegen ongewenste en schadelijk indringers (ook wel lichaamsvreemde substanties of pathogenen
Nadere informatieVoedselallergie: Veel gestelde vragen
Thema: Allergie Voedselallergie: Veel gestelde vragen Naam van spreker A.E.J. Dubois 22-11-2013 2 veel gestelde vragen over voedselallergie: 1. wat is het? welke voedingsmiddelen? welke klachten? 2. zit
Nadere informatieHoofdstuk 1: Algemene introductie
amenvatting Appendices Hoofdstuk 1: Algemene introductie Dit proefschrift richt zich op de relatie tussen allergie en intestinale wormen. De term allergie wordt in dit proefschrift gebruikt voor atopische
Nadere informatieThomas ontmoet een zebra Voorleesboekje voor een kind met allergie
1 Siemens Healthcare Diagnostics, de toonaangevende onderneming voor klinische diagnose, streeft er naar om artsen informatie te verschaffen die onmisbaar is voor accurate diagnoses en de nauwkeurige behandeling
Nadere informatieiet-technischesamenvatting
iet-technischesamenvatting 1 Algemenegegevens 1.1 Titel van het project Verbetering van dendritische cel functies in anti-kanker therapieen 1.2 Looptijd van het project 1-9-2015-1-9-2020 1.3 Trefwoorden
Nadere informatieOp weg naar immuun interventie in MS. Nederlandse samenvatting
Op weg naar immuun interventie in MS Nederlandse samenvatting Multiple sclerosis en de rol van αb-crystalline Multiple sclerosis is een chronische ontstekingsziekte van het centraal zenuwstelsel (CZS),
Nadere informatieNederlandse samenvatting. (voor iedereen dus )
(voor iedereen dus ) Iedere dag staan we bloot aan ontelbare schadelijke micro-organismen en stoffen. Om te overleven is het immuunsysteem constant in actie om deze factoren in ons lichaam te bestrijden.
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35756 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35756 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hamid, Firdaus Title: Helminth infections, socio-economic status and allergies
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/40905 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Ateba Ngoa, U. Title: The effect of parasitic co-infections on immune responses
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING 146 Klinische en immunologische aspecten van pretransplantatie bloedtransfusies Inleiding Bloedtransfusies worden in de meeste gevallen gegeven aan patiënten die een tekort hebben
Nadere informatieSamenvatting. Begripsafbakening
Samenvatting Astma en allergie zijn veel voorkomende aandoeningen met een grote invloed op de kwaliteit van leven. Vooral bij kinderen is in de laatste decennia van de twintigste eeuw een toename beschreven
Nadere informatieCitation for published version (APA): van der Aa, L. B. (2010). The effects of a synbiotic in infants with atopic dermatitis
UvA-DARE (Digital Academic Repository) The effects of a synbiotic in infants with atopic dermatitis van der Aa, L.B. Link to publication Citation for published version (APA): van der Aa, L. B. (2010).
Nadere informatieProbiotica als primaire preventie van atopie: een gerandomiseerde, placebogecontroleerde
Journal Scan Probiotica als primaire preventie van atopie: een gerandomiseerde, placebogecontroleerde studie Bron: Kalliomaki M, Salminen S, Arvilommi H, Kero P, Koskinen P, Isolauri E. Probiotics in primary
Nadere informatieKoemelkallergie. Test met voedselprovocatie. Allergie of intolerantie? Voedselprovocatie. Provocatie en eliminatie
Koemelkallergie Test met voedselprovocatie Uw kind heeft verschijnselen die kunnen passen bij een allergie voor koemelk. In deze folder leggen we u het een en ander uit over allergie voor koemelk bij jonge
Nadere informatiein de route kunnen activeren. Een groep van enzymen die ook deel uitmaken van deze cascade zijn de mitogen-activated protein kinases (MAP kinases).
Samenvatting Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 1 geeft een algemene introductie tot de immuunresponsen die worden opgewekt door helminthen; wormen, waarvan de meeste soorten parasitair zijn. Twee typen zijn te onderscheiden:
Nadere informatieOntwikkeling van allergie op kinderleeftijd
Ontwikkeling van allergie op kinderleeftijd Prof.dr. Huub F.J. Savelkoul huub.savelkoul@wur.nl Immuunsysteem en bescherming tegen infecties Het totale te verdedigen oppervlak bestaat uit 2 m 2 huid, 80
Nadere informatieIntroductie tot allergische reacties op voedsel. Immunopathogenese en klinische praktijk
Introductie tot allergische reacties op voedsel Immunopathogenese en klinische praktijk Allergieën zijn multisysteemaandoeningen Bovenste luchtwegen Onderste luchtwegen Huid GI-tractus 1 Allergiesymptomen
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Allergie, astma, mycobacteriën en Nramp1. Astma is een een chronische ziekte die gekenmerkt wordt door een chronische ontsteking van de luchtwegen en door overgevoeligheid van de luchtwegen
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Marel, Sander van der Title: Gene and cell therapy based treatment strategies
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Ons immuunsysteem beschermt ons tegen allerlei ziekteverwekkers, zoals bacteriën, parasieten en virussen, die ons lichaam binnen dringen.
Nadere informatiePre- en probiotica bij allergie: huidige klinische inzichten
A l l e r g i e Pre- en probiotica bij allergie: huidige klinische inzichten Auteurs Trefwoorden F.B. Sengers, L.E.M. Niers, G.T. Rijkers en M.O. Hoekstra allergie, eczeem/dermatitis, pollinosis, prebiotica,
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
112 NEDERLANDSE SAMENVATTING Immuunsysteem Het immuunsysteem bestaat uit een samenwerkingsverband tussen verschillende cellen in het lichaam die samenwerken om schadelijke cellen en organismen (kankercellen,
Nadere informatieI Vragenlijst PANDA studie 23 II Patiënten Informatiebrief 27 III Informed Consent 30 IV Verzekering 31 V Serious adverse Events formulier 33
PANDA STUDIE Probiotics AND Allergie Primaire preventie van astma en allergie door perinatale toediening van probiotica Onderzoeksprotocol, versie 4, Utrecht januari 2004 Inhoudsopgave 1. Samenvatting
Nadere informatieDe allergische mars. Drs. L.N. van Veen en dr. H. de Groot
1 1 De allergische mars Drs. L.N. van Veen en dr. H. de Groot Dit hoofdstuk begint met een overzicht van de prevalentie van allergie. Deze is de laatste decennia sterk gestegen, ook in Nederland. Vervolgens
Nadere informatieSamenvatting 149. Samenvatting
Samenvatting Samenvatting 149 Samenvatting Constitutioneel eczeem is een chronische ontstekingsziekte van de huid gekenmerkt door rode, schilferende en bovenal jeukende huidafwijkingen. Onder de microscoop
Nadere informatieSnel en effectief ingrijpen dankzij ziekte-overstijgend immunologisch onderzoek. Een betere aanpak van chronische ziekten
Snel en effectief ingrijpen dankzij ziekte-overstijgend immunologisch onderzoek Een betere aanpak van chronische ziekten Samenvatting Het probleem Door de vergrijzing van de bevolking groeit het aantal
Nadere informatieChapter 9. Nederlandse samenvatting
Chapter 9 Nederlandse samenvatting 150 Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING De natuurlijke afweer van het lichaam wordt verzorgd door het immuunsysteem. Zonder immuunsysteem zouden pathogenen zoals virussen
Nadere informatieSPIJSVERTERINGS- STELSEL
P A T H O L O G I E SPIJSVERTERINGS- STELSEL De darmen / het buikgebied..... ongetwijfeld het meest onbegrepen en ondergewaardeerde (lymfatisch) orgaan in ons lichaam... De darmen / het buikgebied.....
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting In het menselijk lichaam heeft het maagdarmstelsel de belangrijke taak om het voedsel te verteren en voedingsstoffen tot zich te nemen. Om deze functie uit te voeren bestaat het
Nadere informatieMinisymposium voedselallergie. 28 april 2011 Chris Nieuwhof, internistallergologe/immunologe
Minisymposium voedselallergie 28 april 2011 Chris Nieuwhof, internistallergologe/immunologe Verschillende noten Verschillende noten Voedsel allergie Wat is allergie? Allergie is een afweerreactie (van
Nadere informatieNederlandse samenvatting Liesbeth van rensen
Nederlandse samenvatting Liesbeth van rensen Wat is astma? Patiënten met astma hebben het regelmatig benauwd. Kenmerkend voor de ziekte is dat de benauwdheid gepaard gaat met een piepende ademhaling, hoesten
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24378 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Melief, Sara Marie Title: Immunomodulatory properties of human multipotent stromal
Nadere informatieCitation for published version (APA): van Thuijl, A. O. J. (2012). Exploring immunological mechanisms in cow s milk allergy
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Exploring immunological mechanisms in cow s milk allergy van Thuijl, A.O.J. Link to publication Citation for published version (APA): van Thuijl, A. O. J. (2012).
Nadere informatieInleiding. Allergische IgE-gemedieerde aandoeningen, zoals waterige rhinoconjunctivitis, asthma bronchiale en constitutioneel eczeem, komen
Inleiding R. Gerth van Wijk. Inleiding Allergie wordt wel eens de ziekte van de 2 e eeuw genoemd. Deze uitspraak berust op de hoge en toegenomen prevalentie van allergische aandoeningen en de associatie
Nadere informatieFECESDONATIE TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN EN UITKOMSTEN 13 OKTOBER
FECESDONATIE TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN EN UITKOMSTEN 13 OKTOBER 2016 Yvette van Beurden arts onderzoeker VUmc y.vanbeurden@vumc.nl Procedure www.ndfb.nl Geschiedenis van Nood et al 2013 Clostridium difficile
Nadere informatieTolerantie-inductie bij voedselallergie: T-cellen als mogelijke target
Tolerantie-inductie bij voedselallergie: T-cellen als mogelijke target Trefwoorden - allergeenspecifieke T-cellen - voedselallergie - regulatoire T-cellen - tolerantie-inductie Samenvatting Op 6 april
Nadere informatieRichtlijn Diagnostiek van Koemelkallergie bij Kinderen in Nederland
Richtlijn Diagnostiek van Koemelkallergie bij Kinderen in Nederland OVERZICHT VAN DE DOOR DE NVK GEAUTORISEERDE AANBEVELINGEN Uitgangsvraag 1 Bij welke symptomen, aanwijzingen uit de (voedings)anamnese
Nadere informatieAllergie kind: Koemelkeiwittest aanvullende informatie (Kinderafdeling)
Allergie kind: Koemelkeiwittest aanvullende informatie (Kinderafdeling) Algemeen Wat is een allergie? Verschijnselen van voedselallergie RAST-test Eliminatie-provocatieproef Aantonen van koemelkeiwitallergie
Nadere informatieOnderzoek naar koemelkallergie
Onderzoek naar koemelkallergie Uw kind heeft verschijnselen die wijzen op een allergie voor koemelk. In deze folder leest u wat een allergie voor koemelk bij jonge kinderen inhoudt. Ook leggen we in deze
Nadere informatieAllergie- en astmacentrum voor kinderen
Patiënteninformatie Allergie- en astmacentrum voor kinderen Informatie over het allergie- en astmacentrum van Tergooi Allergie- en astmacentrum voor kinderen Informatie over het allergie- en astmacentrum
Nadere informatieNederlandse samenvatting 161. Samenvatting. Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden
Nederlandse samenvatting 161 1 2 3 Samenvatting Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Nederlandse samenvatting 163 Wereldwijd is het percentage kinderen dat te vroeg geboren
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Wat is astma? Astma is een aandoening die wordt gekenmerkt door vernauwing van de luchtwegen (oftewel bronchoconstrictie) na inademing van verschillende
Nadere informatiehoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 203 Samenvatting in het Nederlands
hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 203 Samenvatting in het Nederlands hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 204 204 SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Inleiding Het humaan immuundeficiëntie virus (HIV) is de
Nadere informatieChapter 6. Nederlandse samenvatting
Chapter 6 Nederlandse samenvatting Chapter 6 122 Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Het immuunsysteem (of afweersysteem) beschermt het lichaam tegen lichaamsvreemde en ziekmakende organismen zoals
Nadere informatieKruizemunt/ Spearmint
De Dentozyme chips zijn gemaakt van hoogwaardig onderhuids bindweefsel van runderhuid. Ze zijn verrijkt met Kruizemunt (Spearmint), Wei-eiwit (Whey-protein) of Spirulina. Tijdens het kauwen door de hond
Nadere informatieederlandse samenvatting
ederlandse samenvatting In hoofdstuk 1 wordt algemene achtergrond informatie gegeven over de diagnose, histologie, pathogenese en behandeling van constitutioneel eczeem (CE). CE is een veel voorkomende
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/31592 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Dierselhuis, Miranda Pauline Title: Minor histocompatibility antigen specific
Nadere informatieDermatologie. Constitutioneel eczeem en (voedsel)allergie
Dermatologie Constitutioneel eczeem en (voedsel)allergie Dermatologie Veel ouders van kinderen, en ook volwassenen, denken dat een allergie de oorzaak is van eczeem. Zij komen met de vraag bij de huisarts
Nadere informatieNederlandse samenvatting
De cellen van het menselijke immuunsysteem kunnen grotendeels worden verdeeld in een aangeboren (innate) en een verworven (adaptieve) tak. De cellen van het aangeboren immuunsysteem vormen een eerste lijn
Nadere informatieOverzicht. Help! Statistiek! Probioticum. Bronnen. Probioticastudie (1) Probioticastudie (2)
Help! Statistiek! Overzicht Doel: Informeren over statistiek in klinisch onderzoek. Tijd: Doorlopende serie laagdrempelige lezingen, voor iedereen vrij toegankelijk. Derde woensdag in de maand, 12-13 uur
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19745 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19745 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Faaij, Claudia Margaretha Johanna Maria Title: Cellular trafficking in haematological
Nadere informatieHoofdstuk 1 bevat een algemene inleiding over coeliakie en de behandeling en een beschrijving van het doel van dit proefschrift. Coeliakie komt tot ex
Samenvatting 121 Hoofdstuk 1 bevat een algemene inleiding over coeliakie en de behandeling en een beschrijving van het doel van dit proefschrift. Coeliakie komt tot expressie na gluteninname bij genetisch
Nadere informatieNederlandse samenvatting voor niet ingewijden
Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden De rol van dendritische cellen in de afweerreactie tegen infecties Het immuunsysteem is in de loop van de evolutie
Nadere informatieSAMENVATTING Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3.1 Hoofdstuk 3.2 Hoofdstuk 3.2 Hoofdstuk 3.3
SAMENVATTING Gesproeidroogd bloedplasma, spray-dried animal plasma (SDAP), is een bijproduct van slachterijen. Het plasma dat verkregen is van geslachte varkens of runderen wordt gesproeidroogd en kan
Nadere informatieAllergieën zijn multisysteemaandoeningen. Introductie tot allergische reacties op voedsel. Verloop atopische symptomen met leeftijd.
Allergieën zijn multisysteemaandoeningen Introductie tot allergische reacties op voedsel Immunopathogenese en klinische praktijk Bovenste luchtwegen Onderste luchtwegen Huid GI-tractus 1 Allergiesymptomen
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
Het immuun systeem Het immuun systeem is erg complex en vele celtypes dragen bij aan de bescherming tegen virussen en bacteriën. Voor het begrip van dit proefschrift zijn vooral de T cellen van belang.
Nadere informatieallergieën bij kinderen
allergieën bij kinderen Tom Fox is natuurgeneeskundig therapeut en onderzoeker op het gebied van beweging en sport. Sinds 2003 organiseert Tom de opleiding klinische Psycho-Neuro- Immunology in Duitsland.
Nadere informatieHoofdstuk 9. Samenvatting in het Nederlands. Walter Balemans
Samenvatting in het Nederlands Walter Balemans 115 Samenvatting in het Nederlands De verhoogde incidentie van astma en allergie in de laatste decennia wordt waarschijnlijk niet verklaard door genetische
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18692 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Herbert-Fransen, Marieke Fernande Title: Targeting the tumor-draining area : local
Nadere informatieSamenvatting. Inleiding
241 Inleiding Dit proefschrift gaat over darmschade, inflammatie en wondgenezing rondom grote maag-darmchirurgie, met als doel nieuw inzicht te krijgen in het voorkomen, detecteren en behandelen van complicaties.
Nadere informatieAllergische Rhinitis; Een preventieve behandelkans die we niet mogen laten liggen!!
Allergische Rhinitis; Een preventieve behandelkans die we niet mogen laten liggen!! 1 2 4 The Sneeze Wat is een inhalatieallergie Een inhalatieallergie is een reactie van het menselijk afweersysteem (het
Nadere informatieNederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose
Nederlandse samenvatting proefschrift Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Cerebral changes in Amyotrophic Lateral Sclerosis, 5 september 2017, UMC Utrecht Inleiding Amyotrofische
Nadere informatievan het onderzoek worden beschreven in hoofdstuk 4. In dit model wordt een primaire immuunrespons nagebootst. Daarbij wordt gebruik gemaakt van B
Samenvatting Het afweersysteem is er op gericht om bescherming te bieden tegen virussen en bacteriën, waaraan ieder mens dagelijks wordt bloot gesteld. Wanneer het lichaam hierdoor bedreigd wordt dan treedt
Nadere informatieHet microbioom Nieuw indianenverhaal in de media? Marleen Finoulst Arts-journalist Centrum voor Evidence-Based Medicine
Het microbioom Nieuw indianenverhaal in de media? Marleen Finoulst Arts-journalist www.gezondheidenwetenschap.be Centrum voor Evidence-Based Medicine Het microbioom: wat weten we zeker Het collectieve
Nadere informatie6 augustus 2008 CGM/ Advies classificatie van Lactobacillus rhamnosus
Aan de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Mevrouw dr. J.M. Cramer Postbus 30945 2500 GX Den Haag 6 augustus 2008 CGM/080806-01 Advies classificatie van Lactobacillus rhamnosus
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Introductie Wat zijn T cellen? T cellen zijn witte bloedcellen die een cruciale rol spelen bij het beschermen tegen ziekteverwekkers zoals virussen en bacteriën. Dit doen zij door middel van
Nadere informatieVoedselallergie en voedselintolerantie
DC 29 Voedselallergie en voedselintolerantie 1 Inleiding Bij voedselallergie of voedselintolerantie is er sprake van overgevoelige reacties op voedsel of bepaalde bestanddelen in voedsel. De informatie
Nadere informatieTweede kindje Geboren AD Geboortegewicht 3575 gr Apgar 9/10 Voeding: kunstvoeding
Casus 2 Dex 1 Dex, Tweede kindje Geboren AD 38 +3 Geboortegewicht 3575 gr Apgar 9/10 Voeding: kunstvoeding 2 Dex Bij 1 maand: Krentenbaard in gezicht waarvoor AB zalf. Extra controle 2 wkn later ivm roodheid
Nadere informatieMastocytose en allergie. Mediatoren. Insecten allergie. Welke klachten ontstaan door mastocytose? Oorzaken Anafylaxie
Mastocytose en allergie Welke klachten ontstaan door mastocytose? Klachten door mastocytosis kunnen ontstaan door: i. Vrijkomen van chemische stoffen (mediatoren) uit mestcellen ii. Infiltreren van mestcellen
Nadere informatieSamenvatting Dissertatie B. Sorgdrager. Preventie en prognose van astma bij aluminium smelters
Samenvatting Dissertatie B. Sorgdrager Preventie en prognose van astma bij aluminium smelters Astma is een aandoening met aanzienlijke gezondheidkundige en sociale consequenties. Astma dient met medicijnen
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20942 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20942 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Wammes, Linda Judith Title: Immune regulation during parasitic infections : from
Nadere informatiePreventie van allergie en de allergische mars
o v e r z i c h t s a r t i k e l e n Huisartseneditie Preventie van allergie en de allergische mars Auteur Trefwoorden M.O. Hoekstra allergie, blootstelling, kinderen, preventie, therapie op maat, vermijding
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) * 132 Baby s die te vroeg geboren worden (bij een zwangerschapsduur korter dan 37 weken) hebben een verhoogd risico op zowel ernstige ontwikkelingproblemen (zoals mentale
Nadere informatieDe immunologische achtergrond van orale tolerantie. Femke Broere Assistant professor
De immunologische achtergrond van orale tolerantie Femke Broere Assistant professor Artritis (Osteo)artritis Slijtage? Immunologisch? Christopher B. Little & David J. Hunter Nature Reviews Rheumatology
Nadere informatie