Kwartier maken voor allochtone mantelzorgconsulenten in Delft

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Kwartier maken voor allochtone mantelzorgconsulenten in Delft"

Transcriptie

1 Kwartier maken voor allochtone mantelzorgconsulenten in Delft maart M.J. Hijnekamp

2

3 Samenvatting Samenvatting De mantelzorgondersteuning in Delft is per januari 2009 overgegaan van Bureau Informele Zorg (BIZ) naar het Startpunt wonen zorg welzijn. De ondersteuning van allochtone mantelzorgers krijgt daarbij specifieke aandacht door per februari 2009 twee allochtone mantelzorgconsulenten aan te stellen. De gemeente Delft heeft het Tympaan Instituut gevraagd een verkenning uit te voeren en met de resultaten daarvan een plan van aanpak te maken met handvatten voor de aan te stellen allochtone mantelzorgconsulenten. Allochtone mantelzorgers maken niet of nauwelijks gebruik van het reguliere ondersteuningsaanbod 1 doordat zij zichzelf niet (h)erkennen als mantelzorger, door onbekendheid met het ondersteuningsaanbod en belemmeringen voor het gebruik van het ondersteuningsaanbod. Dat is de belangrijkste conclusie uit de verkenning. Daarnaast komen de volgende bevindingen naar voren. Er is een actieve benadering nodig om de doelgroep te bereiken. Als allochtone mantelzorgers bereikt worden, blijkt hun behoefte aan ondersteuning niet wezenlijk te verschillen van die van autochtone mantelzorgers. Wel is de behoefte aan informatie en praktische ondersteuning bij allochtone mantelzorgers groter dan bij autochtone mantelzorgers. Bij het aanbieden van ondersteuning moet rekening gehouden worden met een mogelijke taalbarrière en is aandacht voor culturele en traditionele aspecten nodig. Het onderscheid tussen vluchtelingen en arbeidsmigranten en de gehechtheid binnen de eigen culturele gemeenschap zijn factoren die van invloed zijn op de ondersteuningsbehoefte. Vluchtelingen hebben een minder groot netwerk en gaan minder uit van de vanzelfsprekendheid van zorg door familie. Hoe hechter de culturele gemeenschap des te beter is zij bereikbaar, maar tegelijk is het beroep op de ondersteuning kleiner en lost men het liever zelf op. De bij de doelgroep betrokken partijen in Delft willen graag samenwerken om bestaande zorg- en welzijnsinitiatieven te combineren met de ondersteuning van allochtone mantelzorgers. Een duidelijk voorbeeld hiervan, is het in 2008 gestarte lotgenotencontact dat nu gecontinueerd wordt. Voorwaarde voor de combinatie van initiatieven is, dat samenwerking en taakverdeling voor de doelgroep duidelijk zijn. Op termijn zullen allochtone mantelzorgers terechtkunnen bij het reguliere ondersteuningsaanbod. Niet voor alle ondersteuningsvormen is een termijn van twee jaar voor integratie binnen het bestaande aanbod, reëel. Vooral de oudere, eerste generatie zal behoefte hebben aan specifiek aanbod. De resultaten van de verkenning zijn vertaald in concrete doelstellingen in een plan van aanpak waarmee de allochtone mantelzorgconsulenten aan de slag gaan. 1 Informatie en advies, praktische ondersteuning, emotionele ondersteuning en respijtzorg.

4

5 Inhoud Inhoud blz 1 Inleiding Aanleiding Vraagstelling Werkwijze Leeswijzer 2 2 Mantelzorg en mantelzorgondersteuning binnen niet-westerse culturen Mantelzorg binnen niet-westerse culturen Vanzelfsprekende zorg voor familie Taboe op bespreekbaarheid van overbelasting Vluchtelingen klein sociaal netwerk Gebruik van mantelzorgondersteuning Huidig gebruik Onbekendheid Belemmeringen voor gebruik Behoefte aan mantelzorgondersteuning Voorafgaand aan ondersteuning Informatie, praktische ondersteuning en lotgenotencontact Respijtzorg Verschillende culturele achtergronden 7 3 Initiatieven op het terrein van zorg en welzijn voor allochtone Delftenaren Bestaande initiatieven en nieuwe initiatieven Bestaande initiatieven Nieuwe initiatieven Mogelijke combinatie Lotgenotencontact, respijtzorg en cursussen 9 4 Conclusies 11 5 Plan van aanpak Doelstellingen van de allochtone mantelzorgconsulenten Toelichting trajecten Prioriteiten en aandachtspunten 16 Bijlagen

6

7 1 Inleiding 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De gemeente Delft signaleert in haar nota Vrijwilligers en mantelzorgers dat de bestaande mantelzorgondersteuning nog niet alle mantelzorgers bereikt. Met name allochtone mantelzorgers maken nog weinig gebruik van de bestaande ondersteuning. Uit landelijk onderzoek blijkt dat zij hier wel behoefte aan hebben. Een van de ondersteuningsvormen die allochtone mantelzorgers lijkt aan te spreken, is lotgenotencontact. In 2009 worden twee allochtone mantelzorgconsulenten aangesteld bij het Startpunt wonen zorg welzijn (Startpunt) in de gemeente Delft. Hun taak wordt het bestaande aanbod aan mantelzorgondersteuning toe te spitsen op allochtone mantelzorgers en het aanbod ook toegankelijker voor hen te maken. De gemeente Delft wil vooraf een verkenning laten uitvoeren om kwartier te maken voor de nieuw aan te stellen mantelzorgconsulenten. Op basis van deze verkenning moet een plan van aanpak worden opgesteld met handvatten voor de mantelzorgconsulenten. De gemeente Delft heeft het Tympaan Instituut gevraagd deze verkenning uit te voeren en het plan van aanpak op te stellen. 1.2 Vraagstelling Hoe kan het aanbod aan mantelzorgondersteuning in Delft beter aansluiten bij de behoeften van allochtone mantelzorgers en hen beter bereiken? Deze vraagstelling wordt opgesplitst in de volgende onderzoeksvragen: 1 Van welke vormen van mantelzorgondersteuning in Delft maken allochtone mantelzorgers gebruik? 2 Aan welke ondersteuningsvormen, die nog niet worden aangeboden, hebben allochtone mantelzorgers in Delft behoefte? Zijn hierin verschillen tussen mantelzorgers met een verschillende culturele achtergrond? 3 Hoe kunnen de behoeften aan ondersteuning van allochtone mantelzorgers gecombineerd worden met de reeds bestaande zorg- en welzijnsinitiatieven voor allochtone Delftenaren? 4 Hoe kan lotgenotencontact voor allochtone mantelzorgers worden opgezet? 5 Welke concrete activiteiten en doelen kan de nieuw aan te stellen allochtone mantelzorgconsulent in Delft oppakken? 1.3 Werkwijze Zes organisaties 1 die mantelzorgondersteuning in Delft bieden, zijn gevraagd van welke ondersteuning allochtone mantelzorgers gebruik maken. Ook is gevraagd of er verschillen in 1 Alzheimer Nederland, afdeling Delft Westland Oostland (DWO), Ontmoetingscentrum voor ouderen, SOD, GGZ Delfland, Bureau Informele Zorg en MEE ZHN.

8 1 Inleiding gebruik van de ondersteuning zijn tussen culturele groepen. Daarnaast is het Startpunt, het Delftse Wmo-loket, gevraagd of allochtone mantelzorgers het Startpunt weten te vinden. De ondersteuningsbehoefte van allochtone mantelzorgers is onderzocht via interviews met organisaties die mantelzorgondersteuning bieden en via interviews met sleutelfiguren uit zeven allochtone gemeenschappen met een verschillende culturele achtergrond. Daarnaast heeft een literatuurstudie plaatsgevonden, waarbij uitkomsten van projecten voor mantelzorgondersteuning elders zijn geïnventariseerd. Ook hier is weer gekeken naar een mogelijk onderscheid tussen gemeenschappen met een verschillende culturele achtergrond en tussen arbeidsmigranten en vluchtelingen. De uitkomsten van de interviews en de literatuurstudie zijn vertaald in een plan van aanpak voor de nieuw aan te stellen allochtone mantelzorgconsulenten. Tijdens het traject was bekend wie de allochtone mantelzorgconsulenten zullen worden. Daarom zijn zij tijdens het traject al betrokken bij een aantal interviews. Ook heeft overleg met hen plaatsgevonden en is het concept plan van aanpak met hen besproken. 1.4 Leeswijzer Hoofdstuk 2 gaat kort in op mantelzorg binnen niet-westerse culturen. Daarna komen het gebruik van en de behoefte aan ondersteuning aan de orde. In hoofdstuk 3 wordt aangegeven hoe mantelzorgondersteuning voor allochtone mantelzorgers kan aansluiten bij bestaande initiatieven voor allochtonen op zorg- en welzijnsgebied. Hier wordt expliciet ingegaan op lotgenotencontact. Hoofdstuk 4 bevat de conclusies. In hoofdstuk 5 wordt een plan van aanpak gepresenteerd voor de allochtone mantelzorgconsulenten. 2

9 2 Mantelzorg binnen niet-westerse culturen 2 Mantelzorg en mantelzorgondersteuning binnen niet-westerse culturen 2.1 Mantelzorg binnen niet-westerse culturen Vanzelfsprekende zorg voor familie De term mantelzorg is binnen niet-westerse culturen onbekend maar het verschijnsel niet. De Turkse taal kent bijvoorbeeld twee woorden waarin mantelzorg tot uiting komt: bakim, de verantwoordelijkheid voor de zorg en ondersteuning die meestal door de oudste zoon gedragen wordt, en yardim, de daadwerkelijke zorg en ondersteuning die meestal door de schoondochter of andere familieleden wordt gegeven. Binnen de allochtone gemeenschappen in Delft bestaan cultureel en traditioneel bepaalde opvattingen over familie- of mantelzorg. Niet alleen de eigen opvatting binnen gezin en familie is belangrijk, maar zeker ook de mening binnen de gemeenschap. De eigen culturele gemeenschap is vooral voor de oudere islamitische arbeidsmigranten erg belangrijk. De gemeenschap moet zien dat de kinderen alles doen voor hun ouders. Als de kinderen professionele hulp inschakelen, ook al gaat het om huishoudelijke hulp, wordt dit door de gemeenschap veroordeeld. Binnen de tweede generatie verschuiven opvattingen, maar uit respect voor de ouders heeft deze verschuiving vaak nog geen praktische betekenis. Op dit moment is niet alleen in Delft, maar in heel Nederland sprake van relatief jonge allochtone mantelzorgers die hun ouders ondersteunen. In veel mindere mate gaat het hierbij om persoonlijke verzorging of verpleging. Bij partners die mantelzorger zijn en moeders van gehandicapte kinderen staat juist de zorg veel meer voorop. Het praktisch ondersteunen van ouders lijkt bij arbeidsmigranten veel eerder en vaker voor te komen dan bij autochtonen. Met praktisch ondersteunen wordt bijvoorbeeld bedoeld: helpen in het huishouden, koken, boodschappen doen, regelwerk, meegaan naar een arts. Binnen Delft lijkt mantelzorg in de vorm van zorg vooral voor te komen bij de Afghaanse, Iraanse en Irakese bewoners. Mantelzorg in de vorm van ondersteuning komt vooral voor bij Turkse en Marokkaanse mensen Taboe op bespreekbaarheid van overbelasting Dat de mantelzorg als iets vanzelfsprekends wordt ervaren, wil niet zeggen dat de zorg niet als zwaar en belastend ervaren wordt. Het overgrote deel van de mantelzorgers is vrouw, relatief jong, heeft betaald werk en vaak jonge kinderen. Als de druk te zwaar wordt, is het minder werken of de baan opzeggen vaak eerder een optie dan het bespreekbaar maken van de overbelasting binnen de familie. Er lijkt sprake van een zekere berusting, ook bij hoogopgeleide, goed geïntegreerde jonge vrouwen: Het is nou eenmaal zo bij ons. Omdat de oudere arbeidsmigranten al op relatief jonge leeftijd, rond de zestig, een beroep doen op hun kinderen voor praktische ondersteuning, zijn allochtone mantelzorgers vaak jonger dan autochtone mantelzorgers die voor hun ouders zorgen Vluchtelingen klein sociaal netwerk Bij oudere vluchtelingen treden, naast een mogelijk fysiek slechtere gezondheid, specifieke psychische problemen op. Zij hebben door hun vluchtgeschiedenis vaak minder familie om 3

10 2 Mantelzorg binnen niet-westerse culturen zich heen, een kleiner sociaal netwerk, waardoor het beroep op de mantelzorgers sterker kan zijn. Deze aspecten drukken vaak extra zwaar op de mantelzorgers. Daartegenover staat dat deze allochtone ouderen juist door hun vluchtgeschiedenis het minder vanzelfsprekend vinden dat de kinderen voor hen zullen zorgen. 2.2 Gebruik van mantelzorgondersteuning Huidig gebruik Allochtone mantelzorgers maken niet of nauwelijks gebruik van het reguliere ondersteuningsaanbod 1. Een belangrijke reden daarvoor is dat zij niet beseffen dat ze mantelzorger zijn. Als zij zichzelf wel (h)erkennen als mantelzorger, betekent dit nog niet dat zij gebruik zullen maken van ondersteuning. Onbekendheid met het aanbod en een aantal belemmeringen voor gebruik die later in deze paragraaf worden toegelicht, spelen hierbij een rol. Een klein aantal allochtone ouderen in Delft 2 maakt gebruik van het ontmoetingscentrum op de Mozartlaan (wijk Buitenhof). Het gaat daarbij vooral om ouderen die deelnemen aan de groep waar eenzaamheid, depressie en verminderde regie een rol spelen. Deze deelnemers spreken de Nederlandse taal of spreken niet zelf de Nederlandse taal maar begrijpen haar wel. Doordat zij een of meer dagdelen per week naar het ontmoetingscentrum gaan, krijgen hun mantelzorgers even respijt, tijd voor zichzelf. Het ontmoetingscentrum, onderdeel van Pieter van Foreest, biedt mantelzorgers informatiebijeenkomsten, gespreksgroepen, lotgenotencontact en spreekuren. Als er een taalbarrière bestaat, kunnen individuele huisbezoeken afgesproken worden. Inherent aan het geringe aantal allochtone bezoekers van het ontmoetingscentrum, is ook nauwelijks sprake van gebruik van het aanbod voor mantelzorgers. Het ontmoetingscentrum heeft in het jaarplan 2009 expliciet opgenomen meer allochtone bezoekers en hun mantelzorgers te bereiken. Om naast elkaar werken te voorkomen is op beleidsniveau medio 2004 een initiatiefgroep Ontmoetingscentrum gestart met als leden, Pieter van Foreest, GGZ Delfland, SOD en een mantelzorgconsulent van het Startpunt. Ook bij MEE krijgt de allochtone mantelzorger in 2009 extra aandacht. Tegelijk is men actief binnen de organisatie met interculturalisatie. MEE ervaart het als lastig om als mensen met een beperking bij hen komen, de betrokken mantelzorgers te bereiken. Dit komt doordat deze mantelzorgers zich niet (h)erkennen als mantelzorger en er voor een groot aantal nog een taboe op het bespreekbaar maken rust. Binnen het Startpunt, het Wmo-loket van Delft, komen verhoudingsgewijs evenveel autochtone als allochtone Delftenaren met vragen. Op het moment van dit onderzoek was het binnen het registratiesysteem nog niet mogelijk om het soort vragen te koppelen aan etniciteit. Het blijft dus onduidelijk of er allochtone mantelzorgers met vragen bij het loket komen. 1 Informatie en advies, praktische ondersteuning, emotionele ondersteuning en respijtzorg. 2 Tijdens dit onderzoek maakten vier oudere vluchtelingen gebruik van het ontmoetingscentrum. 4

11 2 Mantelzorg binnen niet-westerse culturen Onbekendheid Het huidige ondersteuningsaanbod is niet of nauwelijks bekend bij de doelgroep. Factoren die hierbij een rol spelen zijn: men (h)erkent zich niet als mantelzorger; men is niet ingesteld op schriftelijk informatiemateriaal; taalbarrière; de doelgroep wordt niet bereikt door de organisaties die mantelzorgondersteuning bieden; outreachend werken voor deze doelgroep is nog niet voor alle organisaties gewoon ; door onbekendheid met het (h)erkennen van mantelzorg en ondersteuningsmogelijkheden gaat men niet op zoek naar informatie. Er is sprake van een grote informatiekloof. Ouders van gehandicapte kinderen staan vaker dan andere allochtone mantelzorgers in contact met professionele hulpverleners en lijken daardoor iets beter op de hoogte van het ondersteuningsaanbod Belemmeringen voor gebruik Als het ondersteuningsaanbod wel bekend is, wordt er vanwege een aantal factoren toch geen gebruik van gemaakt: taboe/onbespreekbaar met verzorgde en verdere familie; schaamte; financiële belemmeringen; slechte ervaringen; het ondersteuningsaanbod is niet geschikt. Het ondersteuningsaanbod wordt vooral wit genoemd. Zo sluiten de activiteiten op de jaarlijkse verwendag in november en de dag van de mantelzorg niet aan bij de wensen van allochtone mantelzorgers. Allochtone mantelzorgers zouden dan graag een dagje uitgaan, bijvoorbeeld naar de dierentuin, in combinatie met het krijgen van informatie tijdens lunch of koffie. Zij lijken minder behoefte te hebben aan een middagje schilderen, bloemschikken of boetseren. Een aantal allochtone mantelzorgers heeft slechte ervaringen met het aanvragen van huishoudelijke hulp en ziet daardoor helemaal af van ondersteuning. De aanvraag wordt vaak afgewezen omdat sprake is van gebruikelijke zorg en mannelijke huisgenoten deze zorg op zich zouden kunnen nemen. In de praktijk zullen zij dit niet doen omdat huishoudelijk werk vaak als vrouwenwerk wordt gezien. De persoonlijke verzorging willen allochtone mantelzorgers zo lang mogelijk zelf blijven doen, terwijl daar juist wel een indicatie voor gegeven kan worden. Een enkele allochtone mantelzorger is op de hoogte van het gebruik van het persoonsgebonden budget (PGB) om tegemoet te komen aan de ondersteuningsbehoefte. 2.3 Behoefte aan mantelzorgondersteuning Voorafgaand aan ondersteuning Voordat allochtone mantelzorgers hun behoefte aan ondersteuning kunnen aangeven, zullen zij zich als zodanig moeten (h)erkennen. Daarom is eerst uitgebreide informatie nodig over mantelzorg en de betekenis daarvan. De term familiezorg lijkt in allochtone kringen beter bekend, maar ook dan zal men zich eerst als familiezorger moeten (h)erkennen. 5

12 2 Mantelzorg binnen niet-westerse culturen Als de allochtone mantelzorgers zich werkelijk (h)erkennen als mantelzorgers lijken de behoeften niet echt anders dan die van autochtone mantelzorgers Informatie, praktische ondersteuning en lotgenotencontact Accenten in de vraag naar ondersteuning kunnen wel iets anders liggen, voor een deel cultureel en voor een deel traditioneel bepaald. Zo is de term lotgenotencontact 3 minder geschikt in allochtone gemeenschappen. Men wil wel graag met elkaar praten over problemen bij het mantelzorgen en suggesties van elkaar krijgen om de problemen op te lossen, maar niet onder die titel. Liever doet men dat bijna terloops, bijvoorbeeld tijdens kookochtenden of na een informatiebijeenkomst. Doordat jonge allochtone mantelzorgers meestal beter Nederlands spreken dan oudere allochtone mantelzorgers is bij de laatste groep de behoefte groter aan ondersteuning door iemand die de eigen taal spreekt. Uit de interviews blijkt dat er vooral behoefte bestaat aan informatie, praktische ondersteuning en een vorm van lotgenotencontact. Bij praktische ondersteuning gaat het vooral om samen ergens op afgaan : mogelijkheden voor hulp nagaan, indicatie aanvragen, hulp bij het invullen van formulieren en hulp bij de administratie voor een PGB Respijtzorg Respijtzorg of vervangende zorg is een relatief onbekend begrip bij allochtone mantelzorgers die voor hun partner of ouders zorgen. Bij ouders van gehandicapte kinderen is deze vorm van ondersteuning meer bekend en dan met name de logeerfunctie en dagopvang. De eerste generatie arbeidsmigranten is nog relatief jong, maar de geïnterviewde sleutelfiguren verwachten dat tussen nu en vijf jaar de behoefte aan dagopvang voor ouderen sterk zal toenemen vanwege bijvoorbeeld beginnende dementie. Deze generatie, die de taal niet of nauwelijks spreekt, zal behoefte hebben aan een ontmoetingscentrum in de eigen leefstijl met medewerkers of vrijwilligers die hun taal spreken. Dit geldt ook voor oudere vluchtelingen die op latere leeftijd een risicogroep vormen voor sociaal isolement en psychische problematiek door hun verleden. Omdat in Delft nog weinig vraag naar is, worden in de dagopvang nog geen groepen ingedeeld op basis van leefstijl of culturele achtergrond. Wel bestaan er al groepen ingedeeld op functioneringsniveau. In grotere steden, zoals Den Haag en Amsterdam, wordt al wel met leefstijlgroepen gewerkt waarbij culturele achtergrond een van de indelingscriteria kan zijn. De vervangende zorg die op dit moment aan huis gegeven wordt door vrijwilligers, lijkt voor de oudere generatie allochtonen minder geschikt vanwege taalproblemen. De huidige vrijwilligers zijn namelijk veelal autochtoon. Tijdens de interviews heeft een aantal sleutelfiguren aangegeven mensen te kennen in hun eigen achterban die dit soort vrijwilligerswerk zouden willen doen. Ook hier is in formatie nodig: bijvoorbeeld wat betekent het om vrijwillig vervangende zorg te bieden, wat is daarvoor nodig aan kennis en kunde? Pas nadat mensen uit de verschillende culturele gemeenschappen hierover zijn geïnformeerd, kan werving van vrijwilligers plaatsvinden. 3 Tijdens dit onderzoek is de term lotgenotencontact in Delft vervangen door mantelzorgers ontmoeten. 6

13 2 Mantelzorg binnen niet-westerse culturen Verschillende culturele achtergronden Net zoals de Nederlander niet bestaat, bestaat ook de allochtoon niet. De in dit verband belangrijkste verschillen tussen allochtone bevolkingsgroepen bestaan uit de gerichtheid op een eigen gemeenschap en het arbeidsmigrant of vluchteling zijn. Arbeidsmigrant of vluchteling zijn, is van betekenis voor het netwerk dat men om zich heen heeft en voor de problematiek. Het netwerk van de vluchtelingen is in het algemeen kleiner en vluchtelingen hebben daarnaast vaker te maken met psychische problematiek in verband met ervaringen in het verleden. Dat maakt de druk op de mantelzorgers soms groter. Bij arbeidsmigranten is de druk op de mantelzorgers vaak groot door de hoge verwachtingen van degene die mantelzorg ontvangt en de druk van de gemeenschap. In Delft is de diversiteit in nationaliteiten groot. De verschillen in gerichtheid op de eigen mensen zijn ook groot. Zo vormen de Somaliërs, net als de Chinezen, Koerden en Afghanen, hechte groepen/gemeenschappen terwijl de Iraniërs veel meer individueel gericht zijn. Vooral bij de islamitische allochtonen speelt de gerichtheid op de moskee een belangrijke rol in de hechtheid van de groep. Het al dan niet een hechte gemeenschap vormen heeft gevolgen voor de bereikbaarheid van de verschillende allochtone mantelzorgers. Hechte gemeenschappen zijn gemakkelijker bereikbaar via bijvoorbeeld de culturele vereniging of via de moskee. 7

14 3 Zorg en welzijn voor allochtone Delftenaren 3 Initiatieven op het terrein van zorg en welzijn voor allochtone Delftenaren 3.1 Bestaande initiatieven en nieuwe initiatieven Bestaande initiatieven In Delft is een breed scala aan initiatieven en activiteiten voor allochtone Delftenaren, zowel op zorg- als welzijnsgebied. Voorbeelden hiervan zijn de inzet van de allochtone zorgconsulenten, het outreachend team en activiteiten in het Vrouw Kind Centrum. Daarnaast richt een aantal organisaties, zoals GGZ Delfland, MEE, Pieter van Foreest en Alzheimer Nederland, afdeling DWO, zich actief op de allochtone Delftenaren of wil dat op de korte termijn gaan doen. Initiatieven op het gebied van mantelzorgondersteuning specifiek voor allochtone Delftenaren zijn er niet, behalve de drie familiezorgbijeenkomsten (voorheen lotgenotencontacten genoemd) die in 2008 georganiseerd zijn door BIZ en GGZ Delfland. Als het gaat om individuele ondersteuning is het niet altijd duidelijk wie wat voor wie doet ; er is sprake van een versnipperd aanbod. Op de werkvloer lijken professionals uit verschillende organisaties elkaar wel te vinden, maar er is nog geen structurele vorm voor de samenwerking op beleidsniveau. Daardoor bestaat het risico dat initiatieven elkaar overlappen of juist dat er witte plekken bestaan of ontstaan. Ook voor wat betreft de financieringsstromen van de verschillende ondersteuningsvormen is samenwerking op beleidsniveau geboden Nieuwe initiatieven De in paragraaf 2.2. genoemde initiatiefgroep Ontmoetingscentrum vormt een logische stap om langs elkaar heen werken te voorkomen en nieuwe initiatieven gezamenlijk te starten. De allochtone mantelzorgconsulenten kunnen een aanzet geven om met hun informatie uit het veld van de allochtone mantelzorger in dit overleg een vast agendapunt te maken. De inzet van allochtone zorgconsulenten, het outreachend team en de allochtone mantelzorgconsulenten naast elkaar, vraagt om gestructureerd overleg. Zeker nu de doelgroep allochtonen met een behoefte op het gebied van zorg en welzijn bij verschillende organisaties en de gemeente specifiek aandacht krijgt. Om te voorkomen dat de verschillende consulenten al hun tijd besteden aan ad hoc inspringen op hulpvragen en zich daarbij richten op dezelfde doelgroep, de allochtonen met een (hulp)vraag, is het belangrijk dat: er een duidelijke taakverdeling is; zij op basis daarvan naar elkaar weten te verwijzen; er structureel overleg is; nieuwe initiatieven niet gestart worden zonder overleg; op termijn bekeken wordt of één multicultureel samengesteld team wenselijk en realiseerbaar is. 8

15 3 Zorg en welzijn voor allochtone Delftenaren 3.2 Mogelijke combinatie Aansluiting bij bestaande activiteiten voor het informeren van de doelgroep Voor het informeren van de allochtone mantelzorger vormt aansluiting bij de reguliere activiteiten voor allochtonen een goede ingang. Het blijkt dat bijvoorbeeld een kookgroep of naailes voor allochtone vrouwen laagdrempeliger is om hun problemen te bespreken dan met thema mantelzorg. Deze activiteiten kunnen worden gebruikt om bijvoorbeeld het taboe op het bespreken van mantelzorgproblemen te doorbreken. Op die manier kunnen zij, als er geen taalbarrière is, ook naar de reguliere ondersteuning worden geleid Lotgenotencontact, respijtzorg en cursussen Deze vormen van mantelzorgondersteuning hebben een impuls nodig specifiek voor allochtone mantelzorgers. Lotgenotencontact Lotgenotencontact voor allochtone mantelzorgers, zoals dat in 2008 is gestart door bureau BIZ en GGZ Delfland, wordt vooruitlopend op de resultaten van dit onderzoek voortgezet en uitgebreid. Pas op termijn zal sprake kunnen zijn van aansluiting bij het reguliere lotgenotencontact. De bijeenkomsten van 2008 waren niet alleen ondersteunend maar vooral ook verkennend bedoeld : allochtone mantelzorgers bereiken en informeren naar hun wensen en behoeften. De allochtone mantelzorgers die deelnamen kwamen vooral omdat een voor hen bekende zorgconsulent hen had gevraagd. Zij hadden dus nog niet nagedacht over mantelzorg en ondersteuningsmogelijkheden en maakten ook geen onderscheid naar mantelzorgen voor iemand met somatische of psychische problematiek. Daarom heeft GGZ Delfland besloten zich voorlopig samen met de allochtone mantelzorgconsulenten op alle allochtone mantelzorgers te richten die willen deelnemen aan de bijeenkomsten. Hoewel er al afspraken gemaakt zijn over de voortzetting van dit initiatief, moet een aantal aspecten nog worden uitgewerkt: de rolverdeling tussen GGZ Delfland en de allochtone mantelzorgconsulenten; vorm en inhoud van de bijeenkomsten; beschikbare uren bij partijen en financiële middelen. Er moeten ook afspraken worden gemaakt over de toeleiding door de allochtone mantelzorgconsulenten naar de ondersteuning die GGZ Delfland, afdeling Preventie biedt: individuele ondersteuning voor mantelzorgers die zelf tegen psychische problemen of een burnout aanlopen (dit is een AWBZ-voorziening). De term lotgenotencontact is gaande dit onderzoek in Delft vervangen door mantelzorgers ontmoeten, een wat vriendelijker en positiever insteek die bij de doelgroepen nog bekend moet worden. Respijtzorg Ook respijtzorg voor allochtone mantelzorgers kan niet direct gecombineerd worden met huidige vormen van respijtzorg. Met name voor de respijtzorg aan huis voor oudere allochtonen zullen allochtone vrijwilligers geworven moeten worden vanwege de taalbarrière, cu l- turele en traditionele factoren. Diezelfde factoren zorgen ervoor dat de ontmoetingscentra op verschillende plaatsen in Delft momenteel minder geschikt zijn voor oudere allochtonen. Leefstijlgerichte groepen, 9

16 3 Zorg en welzijn voor allochtone Delftenaren specifieke dagdelen voor Arabisch sprekenden of vrijwilligers met een andere culturele achtergrond zouden uitkomst kunnen bieden. Taalbarrière, culturele en traditionele factoren spelen minder een rol bij het bieden van respijtzorg aan allochtone mantelzorgende ouders. Zij zijn van een jongere generatie en maken daardoor makkelijker gebruik van het reguliere aanbod, zoals kinderdienstencentra van Ipse en logeermogelijkheden. Cursusaanbod Een aantal allochtone ouderen zal nu of op korte termijn geconfronteerd worden met een zorgbehoevende partner en een aantal volwassen kinderen met zorgbehoevende ouders. Vanwege de taalbarrière en het taboe op het bespreken van lichamelijke en psychische problemen, is het reguliere cursusaanbod over ziekten en verzorgen voor allochtone mantelzorgers minder geschikt; er is daarom sprake van behoefte aan een specifiek cursusaanbod. In andere gemeenten is al cursusmateriaal ontwikkeld en docenten die daar vertrouwd mee zijn, kunnen ingehuurd worden. In Rotterdam heeft bijvoorbeeld thuiszorg Rotterdam de cursus transculturele familiezorg voor allochtone mantelzorgers ontwikkeld. Alzheimer Nederland, afdeling DWO biedt graag de cursus Weten over vergeten aan. Vooralsnog lijkt dat aanbod geschikt voor de allochtone zorgconsulenten, de allochtone mantelzorgconsulenten en het outreachend team van Breed Welzijn Delft (BWD). In een later stadium kan de cursus in mogelijk aangepaste vorm aan allochtone mantelzorgers gegeven worden. 10

17 4 Conclusies 4 Conclusies Dit hoofdstuk biedt antwoord op de eerste vier onderzoeksvragen. Deze resultaten zijn verwerkt in het plan van aanpak dat in hoofdstuk 5 gepresenteerd wordt. Van welke vormen van mantelzorgondersteuning in Delft maken allochtone mantelzorgers gebruik? Allochtone mantelzorgers maken niet of nauwelijks gebruik van het reguliere ondersteuningsaanbod 1. De volgende redenen spelen daarbij een rol: mantelzorgers (h)erkennen zichzelf niet als mantelzorger; onbekendheid met het ondersteuningsaanbod; belemmeringen voor gebruik van de ondersteuning. Aan welke ondersteuningsvormen, die nog niet worden aangeboden, hebben allochtone mantelzorgers in Delft behoefte? Zijn hierin verschillen tussen mantelzorgers met een verschillende culturele achtergrond? De behoefte aan ondersteuning van allochtone mantelzorgers is in wezen niet anders dan die van autochtone mantelzorgers. Wel zijn taalbarrière en culturele en traditionele aspecten belangrijke factoren om rekening mee te houden bij de vorm en de uitvoering van het bestaande aanbod. Dit is vooral belangrijk bij lotgenotencontact en dagopvang voor ouderen. De behoefte aan informatie en praktische ondersteuning lijkt bij allochtone mantelzorgers groter dan de behoefte aan emotionele ondersteuning en respijtzorg. Informatievoorziening via folders, kranten en huis-aan-huisbladen bereikt de doelgroep niet. Naar de mensen toegaan en mondeling informatie geven, zo mogelijk in combinatie met of in aansluiting op bestaande activiteiten, is een vorm van informatievoorziening waarmee de doelgroep wel bereikt wordt. Op korte termijn zullen mogelijkheden om bij respijtzorg en het cursusaanbod rekening te kunnen houden met de taalbarrière, uitgewerkt moeten worden. Een belangrijk verschil tussen vluchtelingen en arbeidsmigranten is dat de eerste groep veelal een kleiner netwerk heeft en minder uitgaat van de vanzelfsprekendheid van zorg door familie. Een andere factor die invloed heeft op de ondersteuningsbehoefte van allochtone mantelzorgers is de gehechtheid binnen de eigen culturele gemeenschap. Leden van een hechte groep, zoals meestal het geval bij migranten, vragen minder makkelijk om hulp vanwege schaamte richting de gemeenschap. De meer verspreide vluchtelingen vragen makkelijker om hulp. Daartegenover staat dat de hechte migrantengemeenschappen makkelijker bereikbaar zijn voor aanbieders van mantelzorgondersteuning dan de meer verspreide vluchtelingen. Hoe kunnen de behoeften aan ondersteuning van allochtone mantelzorgers gecombineerd worden met de reeds bestaande zorg- en welzijnsinitiatieven voor allochtone Delftenaren? De combinatie van de behoeften aan ondersteuning van allochtone mantelzorgers met de reeds bestaande zorg- en welzijnsinitiatieven voor allochtone Delftenaren, is alleen mogelijk als betrokken partijen samenwerken. 1 Informatie en advies, praktische ondersteuning, emotionele ondersteuning en respijtzorg. 11

18 4 Conclusies Het is duidelijk dat bij de doelgroep betrokken partijen in Delft graag willen samenwerken. De roep tot samenwerking is op de werkvloer groot maar ook op beleidsniveau zijn er initiatieven ontwikkeld. Daarnaast is het belangrijk dat professionals van verschillende organisaties van elkaar weten wat men voor wie doet en dat men naar elkaar durft te verwijzen. De allochtone mantelzorgconsulenten kunnen een intermediaire rol hierbij vervullen. Richting de doelgroep is een duidelijker samenwerking en taakverdeling noodzakelijk tussen; allochtone zorgconsulenten; allochtone mantelzorgconsulenten; allochtone ouderenadviseur; consulenten uit het outreachend team van BWD. Op de korte termijn is aandacht nodig voor de aansluiting van informatievoorziening, op bestaande activiteiten zoals die in het Vrouw Kind Centrum (VKC), de verschillende moskeeën en buurthuizen. Op langere termijn zullen allochtone mantelzorgers terechtkunnen bij het reguliere ondersteuningsaanbod. Op dit moment lijkt het niet voor alle ondersteuningsmogelijkheden reëel om deze integratie binnen twee jaar te realiseren. Vooral de oudere, eerste generatie zal behoefte hebben aan specifiek aanbod. Hoe kan lotgenotencontact voor allochtone mantelzorgers worden opgezet? BIZ en GGZ Delfland zijn in 2008 gestart met een vorm van lotgenotencontact voor allochtone mantelzorgers. Dit initiatief wordt in 2009 door GGZ Delfland en allochtone mantelzorgconsulenten voortgezet en uitgebouwd. In het Plan van aanpak wordt aangegeven wat de rol van de allochtone mantelzorgconsulenten hierbij is. 12

19 5 Plan van aanpak 5 Plan van aanpak 5.1 Doelstellingen van de allochtone mantelzorgconsulenten De mantelzorgondersteuning is per januari 2009 overgegaan van BIZ naar het Startpunt wonen zorg welzijn. Het is belangrijk de mantelzorgondersteuning die al bestond te continueren. Daarnaast is het belangrijk de ondersteuning van allochtone mantelzorgers te starten. Daarom zijn twee allochtone mantelzorgconsulenten aangesteld per februari 2009 voor de duur van twee jaar. Doel van de gemeente is de ondersteuning voor allochtone mantelzorgers op termijn te integreren in de reguliere mantelzorgondersteuning. Dit zal zorgvuldig moeten gebeuren, rekening houdend met de ondersteuning van de generatie die de Nederlandse taal niet spreekt. Aan de aanbodzijde speelt interculturalisatie daarbij een belangrijke rol. Interculturalisatie wordt hier gezien als proces waarbij de organisatie een multiculturele organisatie wordt met afstemming van het aanbod op de etnisch -culturele diversiteit van de mantelzorgers. De allochtone mantelzorgconsulenten zullen gaan investeren in verschillende tegelijk lopende trajecten met de volgende doelstellingen: 1 Allochtone mantelzorgconsulenten zijn goed op de hoogte van de lokale, regionale en landelijke kanalen en mogelijkheden voor ondersteuning van, met name allochtone, mantelzorgers. Dit vraagt deskundigheidsbevordering van de allochtone mantelzorgconsulenten. 2 De lokale zorg- en welzijnsorganisaties, CWI en andere relevante organisaties, zijn bekend met de allochtone mantelzorgconsulenten. Hiertoe worden zij geïnformeerd over de functie en mogelijkheden van de allochtone mantelzorgconsulenten. 3 Allochtone mantelzorgers worden actief bereikt en gevraagd naar hun behoefte aan ondersteuning door: - informatie verspreiden op bij de doelgroep passende manieren; - signaleren van en vragen naar ondersteuningsbehoeften. 4 Allochtone mantelzorgers wordt een passend aanbod aan ondersteuning geboden: - zo nodig specifiek aanbod ontwikkelen; - lotgenotencontact voortzetten en uitbouwen; - tijdelijk praktische ondersteuning bieden; - mede-organiseren Dag van de mantelzorg in november. 5 Allochtone mantelzorgers staan op de agenda van zorg- en welzijnsorganisaties en zelforganisaties: - allochtone mantelzorgconsulenten vormen de linking pin tussen de verschillende zelforganisaties en bij allochtonen en allochtone mantelzorgers betrokken zorg- en welzijnsorganisaties; - samenwerken stimuleren Toelichting trajecten Ad 1 Op de hoogte zijn van mogelijkheden voor ondersteuning en partijen op de hoogte brengen van mogelijkheden van allochtone mantelzorgconsulenten. Deskundigheidsbevordering van de allochtone mantelzorgconsulenten: 13

20 5 Plan van aanpak - Via websites van Mezzo en het Expertisecentrum mantelzorg goed geïnformeerd raken over mantelzorg en mantelzorgondersteuning en daar waar mogelijk contacten leggen zoals met de regioadviseur van Mezzo. - Via informatiemateriaal van het Startpunt en via de mantelzorgconsulenten bij het Startpunt op de hoogte raken van het lokale aanbod. - Bekend worden met de procedure van indicatie-aanvragen voor voorziening of hulp, PGB, mantelzorgcompliment en contact leggen met het uitvoerend vakteam Voorzieningen maatschappelijke ondersteuning. - Herkennen van mantelzorgers die praktische hulp nodig hebben. - Herkennen van mantelzorgers die emotionele ondersteuning nodig hebben, waarin de mantelzorgconsulenten of de bijeenkomsten mantelzorgers ontmoeten kunnen voorzien. - Herkennen van mantelzorgers met een burn-out, die doorverwezen moeten worden naar de afdeling preventie van GGZ Delfland voor individuele emotionele ondersteuning (AWBZ-functie). - Kennis over dementie vergroten door het volgen van de cursus Weten over vergeten van Alzheimer Nederland, afdeling DWO. Uit de interviews die gehouden zijn, blijkt dat een gezamenlijke cursus voor het outreachend team van Breed Welzijn Delft, de allochtone zorgconsulenten en de allochtone mantelzorgconsulenten een belangrijke meerwaarde kan hebben voor de doelgroep. Bij betrokken partijen op de werkvloer bestaat hiertoe een grote bereidheid. De cursus van de Alzheimer Nederland, afdeling DWO biedt enerzijds veel informatie over dementie maar gaat anderzijds ook in op de positie van de mantelzorger. Deze cursus kan op korte termijn gegeven worden. Partijen informeren over functie en mogelijkheden van de allochtone mantelzorgconsulenten: - In samenwerking en overleg met de mantelzorgconsulent zorgen voor bekendheid bij relevante organisaties. Ad 2 Bereiken van de doelgroep en behoeften in kaart brengen Informatie over mantelzorg en mogelijke ondersteuningsvormen verspreiden onder allochtone mantelzorgers en onder allochtone organisaties of organisaties die veel met allochtonen te maken hebben: - in overleg met de mantelzorgconsulent en respijtzorgcoördinator een kader opstellen voor het geven van informatie (wat is familiezorg, wat betekent het voor de individuele mantelzorger, bespreekbaar maken binnen de familie, ondersteuningsmogelijkheden); - actief gericht zijn op bijeenkomsten en plaatsen waar groepen bij elkaar komen zoals de moskee, buurthuis, VKC, basisscholen (jonge moeders die voor ouders of gehandicapte kinderen zorgen), kinderdagcentrum (KDC), middelbare scholen (jongeren die voor zieke ouders zorgen); - voorlichting aan de Werkgroep Migranten Communicatie (WMC) geven en via hen afspraken maken om samen met de afzonderlijke zelforganisaties informatiebijeenkomsten over mantelzorg en mantelzorgondersteuning te organiseren; - voorlichting geven aan Vluchtelingenwerk; - voorlichting geven aan werkconsulenten van de Sociale dienst; - nagaan of een inlegvel in verschillende talen (Arabisch, Turks et cetera) in bestaand informatiemateriaal mogelijk is. 14

Allochtonen in Nijmegen Gezondheid en zorggebruik

Allochtonen in Nijmegen Gezondheid en zorggebruik Allochtonen in Nijmegen Gezondheid en zorggebruik ITS, Radboud Universiteit Nijmegen Roelof Schellingerhout 024 3653500 r.schellingerhout@its.ru.nl 5 februari 2013 Allochtonen in Nijmegen Gezondheid en

Nadere informatie

Migrantenouderen in cijfers

Migrantenouderen in cijfers Migrantenouderen in cijfers Roelof Schellingerhout 1. Aantallen en demografie 2. Prognose 3. Inkomenspositie 4. Gezondheid en welzijn Aantallen en demografie Aantal (migranten) ouderen, 1 januari 2017

Nadere informatie

Rapportage Onderzoek Mantelzorg

Rapportage Onderzoek Mantelzorg Rapportage Onderzoek Mantelzorg Westelijke Mijnstreek, september 2015 Inhoudsopgave pagina Inleiding - 1-1. Voorbereiding - 2-2. Bevindingen - 3-3. Conclusie & aanbevelingen - 5-4. Dankwoord - 6 - Inleiding

Nadere informatie

Project dichter bij de mens. Preventief allochtone ouderenzorg door t Roosendael (huisartsenpraktijk in de Donderberg)

Project dichter bij de mens. Preventief allochtone ouderenzorg door t Roosendael (huisartsenpraktijk in de Donderberg) Project dichter bij de mens Preventief allochtone ouderenzorg door t Roosendael (huisartsenpraktijk in de Donderberg) Feiten en Cijfers Aantal migrantenouderen in Nederland: Jaar 55+ 65+ 2010 183.000 72.000

Nadere informatie

Inhoudsopgave hoofdstuk 1

Inhoudsopgave hoofdstuk 1 -18- Inhoudsopgave hoofdstuk 1 Samenvatting hoofdstuk 1 Tabellen: 1.1 Bevolking in Delft naar geslacht en bevolking in Nederland op 1 januari 1.2 Doelgroepen op basis van leeftijd in de bevolking per wijk

Nadere informatie

Feiten en cijfers mantelzorg

Feiten en cijfers mantelzorg Feiten en cijfers mantelzorg Hieronder leest u de meest belangrijke feiten en cijfers op het gebied van mantelzorg in Nederland uit het SCP-rapport 'Informele hulp: wie doet er wat?' (2015). Aantal mantelzorgers

Nadere informatie

Bijlage

Bijlage Bijlage Tabel i Immigratie naar Nederland van niet in Nederland geboren vreemdelingen, naar land van herkomst ^995-2002) Totaal Westerse landen 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 74.703 86.183 87.145

Nadere informatie

Beleid mantelzorg en vrijwilligers Fener Zorg

Beleid mantelzorg en vrijwilligers Fener Zorg P a g i n a 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 2. Begrippen 1-2 3. Verschillen tussen mantelzorg en vrijwilligerswerk 2 4. Mantelzorg in Rotterdam 2-3 5. Visie van Fener Zorg op mantelzorg en vrijwilligers

Nadere informatie

Respijtzorg in de regio

Respijtzorg in de regio Respijtzorg in de regio Pagina 1 van 7 Respijtzorg in de regio Aandachtspunten van aanbieders en verwijzers in het Land van Cuijk Respijtzorg in de regio Pagina 2 van 7 Inleiding Respijtzorg geeft mantelzorgers

Nadere informatie

Vertaalde informatie over zorg en cliëntenparticipatie voor migranten - samenvatting uitkomsten- Amsterdam Edouard Buning november 2010

Vertaalde informatie over zorg en cliëntenparticipatie voor migranten - samenvatting uitkomsten- Amsterdam Edouard Buning november 2010 Vertaalde informatie over zorg en cliëntenparticipatie voor migranten - samenvatting uitkomsten- Amsterdam Edouard Buning november 2010 Inleiding Op verzoek van LOC Zeggenschap in Zorg heeft BuningAdvies

Nadere informatie

Verslag het project ABBA /VL/5998 migranten actief betrekken bij mantelzorg 2016 bijeenkomsten Dialooghuis

Verslag het project ABBA /VL/5998 migranten actief betrekken bij mantelzorg 2016 bijeenkomsten Dialooghuis Beeklaan 167 2562AD Den Haag Verslag het project ABBA /VL/5998 migranten actief betrekken bij mantelzorg 2016 bijeenkomsten Dialooghuis Verslag de tweede fase het project migranten actief betrekken bij

Nadere informatie

zorgen voor elkaar over mantelzorgers met een migranten achtergrond stamm

zorgen voor elkaar over mantelzorgers met een migranten achtergrond stamm zorgen voor elkaar over mantelzorgers met een migranten achtergrond stamm Mantelzorg is... Mooi De hulpvrager is je dankbaar, mantelzorg geeft veel voldoening Divers De taken lopen uiteen: huishoudelijke

Nadere informatie

Notitie Mantelzorgbeleid 2017 gemeente Harlingen

Notitie Mantelzorgbeleid 2017 gemeente Harlingen Notitie Mantelzorgbeleid 2017 gemeente Harlingen Inleiding De gemeente Harlingen wil passende ondersteuning bieden aan mantelzorgers. Inzicht in de belasting en ondersteuningsbehoeften van deze doelgroep

Nadere informatie

Vertaalde informatie over zorg en cliëntenparticipatie voor migranten. Amsterdam Edouard Buning november 2010

Vertaalde informatie over zorg en cliëntenparticipatie voor migranten. Amsterdam Edouard Buning november 2010 Vertaalde informatie over zorg en cliëntenparticipatie voor migranten Amsterdam Edouard Buning november 2010 Inhoud Opzet van het onderzoek Zorg aan migranten Taalachtergrond migranten Voorlichtingsmateriaal

Nadere informatie

waardering Zwolle Jonge mantelzorgers (jonger dan 18 jaar) zijn in de onderzoeken van de gemeente niet meegenomen,

waardering Zwolle Jonge mantelzorgers (jonger dan 18 jaar) zijn in de onderzoeken van de gemeente niet meegenomen, Zwolle Rapportage Mantelzorg in beeld Resultaten uit onderzoeken onder mantelzorgers 2012 en 2014 De gemeente Zwolle wil de positie van de mantelzorger versterken en hun taak verlichten. Met de komst van

Nadere informatie

Programma. 1. Presentatie onderzoek: Fadoua Achgaph uur. 2. Presentatie van organisaties uur Pluspunt MEE Activite

Programma. 1. Presentatie onderzoek: Fadoua Achgaph uur. 2. Presentatie van organisaties uur Pluspunt MEE Activite Programma 1. Presentatie onderzoek: Fadoua Achgaph 19.35-19.55 uur 2. Presentatie van organisaties 19.55-20.10 uur Pluspunt MEE Activite 3. Presentatie 20.15-20.20 uur Gemiva Mezzo LVvm 4. Workshops in

Nadere informatie

Werkvloer mantelzorg en vrijwilligers

Werkvloer mantelzorg en vrijwilligers Werkvloer mantelzorg en vrijwilligers Thema/Bron/Beleid Ondersteuning vrijwilligers/ mantelzorgers, WMO prestatieveld 4 Begroting 2015 Bedrag Notitie Mantelzorg Notitie Vrijwilligers AWBZ Pakketmaatregel

Nadere informatie

Manifest. voor de intensieve vrijwilligerszorg

Manifest. voor de intensieve vrijwilligerszorg Manifest voor de intensieve vrijwilligerszorg Manifest voor de intensieve vrijwilligerszorg Meer dan 15.000 mensen zijn vrijwilliger bij een Waarom dit manifest? organisatie voor Vrijwillige Thuishulp,

Nadere informatie

Inhoudsopgave hoofdstuk 2

Inhoudsopgave hoofdstuk 2 -46- Inhoudsopgave hoofdstuk 2 Samenvatting hoofdstuk 2 Tabellen: 2.1 Loop van de bevolking 2.2 Loop van de bevolking in Haaglanden per gemeente, Zuid-Holland en Nederland in 2013 2.3 Loop van de bevolking

Nadere informatie

Factsheet Demografische ontwikkelingen

Factsheet Demografische ontwikkelingen Factsheet Demografische ontwikkelingen 1. Inleiding In deze factsheet van ACB Kenniscentrum aandacht voor de demografische ontwikkelingen in Nederland en in het bijzonder in de provincie Noord-Holland.

Nadere informatie

Mantelzorg en mantelzorgondersteuning

Mantelzorg en mantelzorgondersteuning Welzijn Ouderen Thuisadministratie Mantelzorg en mantelzorgondersteuning Voor iedereen in Amsterdam-Noord. Dus ook voor u! Doras Maatschappelijke dienstverlening Amsterdam-Noord Mantelzorg en mantelzorgondersteuning

Nadere informatie

Opvoeden in andere culturen

Opvoeden in andere culturen Opvoeden in andere culturen Bevorderen en versterken: competenties vergroten Een betere leven DVD 1 Bevolkingsgroepen aantal Allochtoon3.287.706 Autochtoon13.198.081 Europese Unie (exclusief autochtoon)877.552

Nadere informatie

We merken dat migrantencliënten anders aankijken tegen een beperking. Hoe kunnen we daarmee omgaan?

We merken dat migrantencliënten anders aankijken tegen een beperking. Hoe kunnen we daarmee omgaan? We merken dat migrantencliënten anders aankijken tegen een beperking. Hoe kunnen we daarmee omgaan? Migranten kunnen anders tegen een beperking aankijken. Zij zien de beperking vaak als ziekte en houden

Nadere informatie

Sociale contacten, vrijetijdsbesteding en praktische ondersteuning

Sociale contacten, vrijetijdsbesteding en praktische ondersteuning Sociale contacten, vrijetijdsbesteding en praktische ondersteuning Resultaten van de tweede schriftelijke vragenronde onder de deelnemers aan het GGZ-panel regio Delft Westland Oostland juli 2006 - L.M.

Nadere informatie

Het zou het beste zijn als maatschappelijke steunsystemen georganiseerd werden door de gemeente.

Het zou het beste zijn als maatschappelijke steunsystemen georganiseerd werden door de gemeente. 1. Het zou het beste zijn als maatschappelijke steunsystemen georganiseerd werden door de gemeente. 2. De overheid moet niet achter de voordeur van mensen willen treden. Dat is privégebied en de eigen

Nadere informatie

Cursussen en Themabesprekingen

Cursussen en Themabesprekingen Cursussen en Themabesprekingen voor NPV-Thuishulpafdelingen en voor Kerkelijke Thuishulpprojecten Cursussen en Themabesprekingen Cursussen en Themabesprekingen NPV-Thuishulp De NPV-Thuishulp richt zich

Nadere informatie

Beleidsnotitie. Hulpdienst Nijmegen

Beleidsnotitie. Hulpdienst Nijmegen Beleidsnotitie Hulpdienst Nijmegen 2012-2016 2 INLEIDING Stichting Hulpdienst Nijmegen is een vrijwilligersorganisatie die zinvolle en nuttige ontmoetingen organiseert tussen vrijwilligers, hulpbehoevenden

Nadere informatie

Checklist mantelzorgoverbelasting Voor wijkteams en huisartsenpraktijken

Checklist mantelzorgoverbelasting Voor wijkteams en huisartsenpraktijken Checklist mantelzorgoverbelasting Voor wijkteams en huisartsenpraktijken Eenvoudige checklist om overbelasting bespreekbaar te maken. Vind gemakkelijk de juiste worden voor een gesprek met mantelzorgers.

Nadere informatie

In de Gemeente Marum

In de Gemeente Marum In de Gemeente Marum Gezamenlijk Plan van aanpak ondersteuning mantelzorg en vrijwillige thuishulp van de gemeenten Marum, Grootegast en Leek 27 april 2006 Projectbureau WWZ Mw. H.J. Vrijhof J.J. de Jong

Nadere informatie

Mantelzorg waardering en ondersteuning

Mantelzorg waardering en ondersteuning 6 juli 2017 Mantelzorg waardering en ondersteuning Betreft: kadernota 2017-2021 Beste leden van de gemeenteraad, burgemeester, wethouder en andere aanwezigen, Vanavond wordt de kadernota 2017-2021 van

Nadere informatie

Ziektebeleving en dementie bij migranten

Ziektebeleving en dementie bij migranten Ziektebeleving en dementie bij migranten Gözde Duran coördinator ProMemo, Expertisecentrum Dementie voor Professionals Agenda 1. Kennismaking 2. Waar lopen we tegenaan in de praktijk? 3. Uitleg dementie

Nadere informatie

Cultuurparticipatie in Dordrecht.

Cultuurparticipatie in Dordrecht. Cultuurparticipatie in Dordrecht. Bas Hoeing CMV 2 09018387 Inhoudsopgave: Aanleiding Blz. 3 Het probleem Blz. 3 De opdrachtgever Blz. 3 Vraagstelling Blz. 4 Deelvragen Blz. 4 Aanpak Blz. 4 Definities

Nadere informatie

Zorg na de diagnose. Emete Solmaz, specialist ouderengeneeskunde, Royaal Thuis Brian Sinnema, casemanager dementie, HWW Zorg

Zorg na de diagnose. Emete Solmaz, specialist ouderengeneeskunde, Royaal Thuis Brian Sinnema, casemanager dementie, HWW Zorg Zorg na de diagnose Emete Solmaz, specialist ouderengeneeskunde, Royaal Thuis Brian Sinnema, casemanager dementie, HWW Zorg Disclosure belangen sprekers Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Senioren ontmoeten elkaar. Verslag van 2 oktober 2010

Senioren ontmoeten elkaar. Verslag van 2 oktober 2010 Senioren ontmoeten elkaar Verslag van 2 oktober 2010 Meer overeenkomsten dan verschillen Dit is, in het kort, de conclusie van de lunchbijeenkomst Senioren ontmoeten elkaar 1 op 2 oktober 2010. De lunchbijeenkomst

Nadere informatie

Onderzoek naar wensen en behoeften op het gebied van dagbesteding van (kwetsbare) ouderen en hun mantelzorgers in het Schilderskwartier in Woerden

Onderzoek naar wensen en behoeften op het gebied van dagbesteding van (kwetsbare) ouderen en hun mantelzorgers in het Schilderskwartier in Woerden Onderzoek naar wensen en behoeften op het gebied van dagbesteding van (kwetsbare) ouderen en hun mantelzorgers in het Schilderskwartier in Woerden Voor wie is dit onderzoek? 1) Zelfstandig wonende ouderen

Nadere informatie

Nieuwsbrief ik zorg voor jou

Nieuwsbrief ik zorg voor jou Nieuwsbrief ik zorg voor jou Inleiding Voor je ligt de eerste nieuwsbrief speciaal ontwikkeld ter informatie voor iedereen die zorgt voor een naaste. Middels deze nieuwsbrief willen wij je informeren,

Nadere informatie

DE GGZ IN DE 9 PRESTATIEVELDEN

DE GGZ IN DE 9 PRESTATIEVELDEN WMO W A A I E R Obstakels - Voorwaarden en Aanbevelingen DE GGZ IN DE 9 PRESTATIEVELDEN 1 Het bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid van dorpen wijken en buurten Obstakels Isolement Vooroordelen

Nadere informatie

Sociaal Innovatie Centrum. Brabantse proeftuin dementie inventarisatie

Sociaal Innovatie Centrum. Brabantse proeftuin dementie inventarisatie Sociaal Innovatie Centrum Brabantse proeftuin dementie inventarisatie Anne Daams, Laura Guichelaar, Luuk van Rooij & Jaap van der Heide 2-6-2017 Inhoud Gemeente Heusden... 2 Gemeente Waalwijk... 4 Gemeente

Nadere informatie

Speerpunten en kwaliteitscriteria Bijzondere Subsidieverordening Ondersteuning Mantelzorg en Vrijwilligerswerk Amsterdam 2012-2015

Speerpunten en kwaliteitscriteria Bijzondere Subsidieverordening Ondersteuning Mantelzorg en Vrijwilligerswerk Amsterdam 2012-2015 Speerpunten en kwaliteitscriteria Bijzondere Subsidieverordening Ondersteuning Mantelzorg en Vrijwilligerswerk Amsterdam 2012-2015 1. Inleiding Een van de nieuwe punten in de Bijzondere Subsidieverordening

Nadere informatie

JAAROVERZICHT 2010 gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS

JAAROVERZICHT 2010 gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS Hout en Plaatmateriaal JAAROVERZICHT gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS 1 van 22 08/15/2011 Hout Nederland - Index en Samenvatting Per Categorie (genummerd) zijn de gegevens uitgesplitst

Nadere informatie

1. Resultaten van het onderzoek

1. Resultaten van het onderzoek 1. Resultaten van het onderzoek 1.1 Respons De gegevens voor het onderzoek zijn verzameld door middel van een schriftelijke vragenlijst. Deze vragenlijst is verstuurd naar mantelzorgers die bekend zijn

Nadere informatie

Verantwoording allochtone zorgconsulent 2016 en 2017

Verantwoording allochtone zorgconsulent 2016 en 2017 Verantwoording allochtone zorgconsulent 2016 en 2017 Aanleiding Bij de zorg aan niet Westerse allochtonen lopen veel hulpverleners tegen een taalbarrière aan. Informatie en advies geven over betrouwbare

Nadere informatie

HULPDIENST NIJMEGEN. Beleidsnotitie

HULPDIENST NIJMEGEN. Beleidsnotitie HULPDIENST NIJMEGEN Beleidsnotitie Positionering van de Hulpdienst De Stichting Hulpdienst Nijmegen is een vrijwilligersorganisatie die zinvolle en nuttige ontmoetingen organiseert tussen vrijwilligers,

Nadere informatie

Mantelzorgbeleid AYA Thuiszorg B.V.

Mantelzorgbeleid AYA Thuiszorg B.V. 1 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 : Visie op werken met mantelzorgers Hoofdstuk 2 : Wat kunnen mantelzorgers doen bij AYA Thuiszorg? Hoofdstuk 3 : Ondersteuning van mantelzorgers Hoofdstuk 4 : Mantelzorg en

Nadere informatie

11. Stijgende inkomens

11. Stijgende inkomens 11. Stijgende inkomens Tussen 1998 en 2000 is het gemiddelde inkomen van niet-westers allochtone huishoudens sterker toegenomen dan dat van autochtone huishoudens. De niet-westerse huishoudens hadden in

Nadere informatie

Stelling 1. Stelling 2. Doorbreek de Cirkel Samen. Routeboekje. Dia 1. Dia 2. Dia 3. Dia 4. Symposium Het venijn zit in de staart

Stelling 1. Stelling 2. Doorbreek de Cirkel Samen. Routeboekje. Dia 1. Dia 2. Dia 3. Dia 4. Symposium Het venijn zit in de staart Dia 1 Dia 2 Routeboekje Kennismaken Project Methodieken Aan de slag in uw gemeente! Dia 3 Stelling 1 Onze organisatie begeleid ook mensen met NAH zonder indicatie. Dia 4 Stelling 2 perspectief is geborgd

Nadere informatie

Mantelzorgbeleid Driezorg

Mantelzorgbeleid Driezorg Mantelzorgbeleid Driezorg Inleiding Mantelzorg is een belangrijk en omvangrijk deel van de zorg. Naar verwachting neemt het aandeel van mantelzorgers toe in verband met demografische en sociaal-economische

Nadere informatie

Palliatieve zorg aan allochtonen Informatie bestemd voor zorgverleners. In deze InZicht ...

Palliatieve zorg aan allochtonen Informatie bestemd voor zorgverleners. In deze InZicht ... Inleiding Waar autochtonen de weg naar de thuiszorg en palliatieve zorg weten te vinden als er meer zorg nodig is, blijven allochtonen langer op het niveau van de mantelzorg steken 1) Enerzijds heeft dit

Nadere informatie

De (on) zichtbare rol van de mantelzorger

De (on) zichtbare rol van de mantelzorger De (on) zichtbare rol van de mantelzorger Even voorstellen Kelly Bekebrede Mantelzorgconsulent Carinova Doelgroep chronisch zieken, palliatief en GGZ Werkzaam bij Carinova sinds 2009 Tot 2009 maatschappelijk

Nadere informatie

N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen.

N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen. ADHD Wachtkamerspecial Onderbehandeling van ADHD bij allochtonen: kinderen en volwassenen N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen. Inleiding

Nadere informatie

Betreft : Handreiking waardering mantelzorg door gemeenten Datum : 26-03-2014

Betreft : Handreiking waardering mantelzorg door gemeenten Datum : 26-03-2014 Mezzo memo Betreft : Handreiking waardering mantelzorg door gemeenten Datum : 26-03-2014 Waardering mantelzorg In het (concept)wetsvoorstel Wmo 2015 is geregeld dat de huidige grondslag voor het mantelzorgcompliment

Nadere informatie

llochtone meiden en vrouwen in-zicht

llochtone meiden en vrouwen in-zicht 2010 PROJECTEN Nieuwsbrief INHOUD Allochtone meiden & vrouwen in-zicht (Vervolg project) Kinderen aan zet (Onderzoek naar de gevolgen voor kinderen van het hebben van een moeder die seksueel misbruikt

Nadere informatie

Minters Mantelzorg. Kenniscentrum voor mantelzorgers én professionals. Voor mantelzorgers. Voor professionals. Over mantelzorg

Minters Mantelzorg. Kenniscentrum voor mantelzorgers én professionals. Voor mantelzorgers. Voor professionals. Over mantelzorg Voor mantelzorgers Voor professionals Over mantelzorg Minters Mantelzorg Kenniscentrum voor mantelzorgers én professionals Zorgt u meer dan acht uur per week en/of langer dan drie maanden voor uw partner,

Nadere informatie

Menukaart voor mantelzorgers

Menukaart voor mantelzorgers Menukaart voor mantelzorgers Deze menukaart is samengesteld door Het Mantelzorgcentrum, Humanitas en Regionale Stichting WonenPlus (RSWP). Wat er op het menu staat is geen vaststaand gegeven, op verzoek

Nadere informatie

Reactie op advies Mantelzorgondersteuning en waardering

Reactie op advies Mantelzorgondersteuning en waardering bericht Ontwikkeling Maatschappelijke Ontwikkeling Retouradres: Postbus 10007, 8000 GA Zwolle Participatieraad Zwolle t.a.v. de heer J. van der Heiden Sassenstraat 33 8011 PB..ZWOLLE Stadskantoor Lübeckplein

Nadere informatie

Op weg naar een diverse en toegankelijke zorg!

Op weg naar een diverse en toegankelijke zorg! Op weg naar een diverse en toegankelijke zorg! diversiteit π kleurrijk π bewustwording mantelzorg π netwerken π zorgaanbod kleurrijk π diversiteit π ondersteuning netwerken π mantelzorg π zorgaanbod bewustwording

Nadere informatie

Checklist mantelzorgoverbelasting laaggeletterde ouderen

Checklist mantelzorgoverbelasting laaggeletterde ouderen Checklist mantelzorgoverbelasting laaggeletterde ouderen Voor wijkteams en huisartsenpraktijken Veel mantelzorgers zijn zelf ook patiënt Hogere therapietrouw kan door verbetering mantelzorgsituatie Eenvoudige

Nadere informatie

Mantelzorg & mantelzorgondersteuning

Mantelzorg & mantelzorgondersteuning Welzijn Ouderen Thuisadministratie Mantelzorg & mantelzorgondersteuning Voor iedereen in Amsterdam-Noord. Dus ook voor u! Doras Maatschappelijke dienstverlening Amsterdam-Noord Zorgt u voor een naaste

Nadere informatie

Eenzaamheid onder mantelzorgers Jolanda Elferink, Expertisecentrum Mantelzorg

Eenzaamheid onder mantelzorgers Jolanda Elferink, Expertisecentrum Mantelzorg Eenzaamheid onder mantelzorgers Jolanda Elferink, Expertisecentrum Mantelzorg 4-06-13 Inhoud - In welke mantelzorgsituaties kom je eenzaamheid tegen? - Welke drie stappen kun je zetten om eenzaamheid te

Nadere informatie

Rapportage Huisbezoek Allochtone Ouderen 60+ 2010-2012

Rapportage Huisbezoek Allochtone Ouderen 60+ 2010-2012 Rapportage Huisbezoek Allochtone Ouderen 60+ 2010-2012 Almelo, juli 2012 Rapportage Huisbezoek Allochtone Ouderen 60+ 2010-2012 In 2006 is Scoop gestart met het bezoeken van 75-plussers in de gemeente

Nadere informatie

DESKUNDIG AAN HET WERK OUDEREN. Trainingen op het gebied van psychische problemen of psychiatrische stoornissen

DESKUNDIG AAN HET WERK OUDEREN. Trainingen op het gebied van psychische problemen of psychiatrische stoornissen DESKUNDIG AAN HET WERK OUDEREN Trainingen op het gebied van psychische problemen of psychiatrische stoornissen 2 3 INHOUDSOPAVE PAGINA Kennis over psychische problemen bij ouderen nodig?! 4 Praktische

Nadere informatie

Steunpunt Mantelzorg Dokkumer-Walden Het bieden van: Informatie (brochures, website, speciale gelegenheden) Advies en begeleiding (individueel) Emotionele steun: Luisterend oor Weg naar steunpunt soms

Nadere informatie

Werkbezoek Gemeenteraad Leiderdorp 21 mei 2014

Werkbezoek Gemeenteraad Leiderdorp 21 mei 2014 Werkbezoek Gemeenteraad Leiderdorp 21 mei 2014 Programma Welkom en korte kennismaking Pluspunt aan het werk Ouderen Mantelzorgers Visie Pluspunt op ontwikkelingen in sociaal domein Pluspunt aan het werk

Nadere informatie

Enquêtevragen Zorg en Welzijn Dirkshorn e.o. april 2014

Enquêtevragen Zorg en Welzijn Dirkshorn e.o. april 2014 Dit is het begin van de enquête. De eerste 4 vragen gaan over uw persoonlijke kenmerken. Aankruisen wat van toepassing is. 1. Wat is uw gezinssamenstelling? Alleenstaand zonder kind(eren) Samenwonend /

Nadere informatie

Rapportage Enquête Mantelzorgondersteuning 2012

Rapportage Enquête Mantelzorgondersteuning 2012 Rapportage Enquête Mantelzorgondersteuning 2012 November 2012 Inhoudsopgave Samenvatting... 3 Inleiding... 4 Onderzoeksopzet... 4 Doel... 4 Aanpak... 4 Blok I: Algemene gegevens... 5 Figuur 1: Leeftijd...

Nadere informatie

Doel. Inleiding. De mantelzorger als samenwerkingspartner MANTELZORGBELEID VIERSTROOM

Doel. Inleiding. De mantelzorger als samenwerkingspartner MANTELZORGBELEID VIERSTROOM MANTELZORGBELEID VIERSTROOM Doel Het doel van deze tekst is een kader beschrijven waarbinnen doelstellingen en randvoorwaarden zijn vastgelegd die de samenwerking met mantelzorgers en ondersteuning van

Nadere informatie

Hoofdstuk 14. Mantelzorg

Hoofdstuk 14. Mantelzorg Hoofdstuk 14. Mantelzorg Samenvatting Mantelzorg is zorg aan een bekende uit de eigen omgeving, die voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is en kan bestaan uit het huishouden doen, wassen

Nadere informatie

voorstel Beslisnota voor de raad Openbaar Mantelzorgondersteuning en waardering Versienummer 1

voorstel Beslisnota voor de raad Openbaar Mantelzorgondersteuning en waardering Versienummer 1 Beslisnota voor de raad Openbaar Onderwerp Mantelzorgondersteuning en waardering Versienummer 1 Portefeuillehouder Nelleke Vedelaar Informant Erna van Dijk Eenheid/Afdeling Ontwikkeling / OWS Telefoon

Nadere informatie

Wijkplan Centrum/ Noord-West. Internet-versie

Wijkplan Centrum/ Noord-West. Internet-versie Wijkplan 2015 Centrum/ Noord-West Internet-versie Inhoudsopgave 1. Visie Pagina 2 2. Wijkanalyse Pagina 3 3. Conclusie Pagina 5 Wijkplan 2015 CNW, maart 2015 Pagina 1 1. Visie De visie van Veens luid:

Nadere informatie

Schriftelijke vragen aan het college van B&W ex artikel 48 RvO

Schriftelijke vragen aan het college van B&W ex artikel 48 RvO Schriftelijke vragen aan het college van B&W ex artikel 48 RvO Datum indiening 1 : Naam indiener: 2 oktober 2016 Adrie van Erp Onderwerp: Aanpak Eenzaamheid Vraag: Geacht college, Cijfers op basis van

Nadere informatie

Uitvoeringsplan Nota Mantelzorgondersteuning Gemeente Beek 2010-2013

Uitvoeringsplan Nota Mantelzorgondersteuning Gemeente Beek 2010-2013 Uitvoeringsplan Nota Mantelzorgondersteuning Gemeente Beek 2010-2013 1. Bekendheid vergroten van het begrip mantelzorg, het Steunpunt Mantelzorg Westelijke Mijnstreek, en het ondersteuningsaanbod bij mantelzorgers

Nadere informatie

Voortijdige schoolverlaters Zoetermeer Schooljaar

Voortijdige schoolverlaters Zoetermeer Schooljaar Bedrijfsvoering Facilitair Bedrijf / Onderzoek en Statistiek Voortijdige schoolverlaters Zoetermeer Schooljaar 2012-2013 December 2013 Samenstelling: Opdrachtgever: Janny Lupgens Directie Bedrijfsvoering,

Nadere informatie

Mantelzorgconsulenten : Ardie Broekman, coördinator/miriam Uitterhoeve, projectmedewerker

Mantelzorgconsulenten : Ardie Broekman, coördinator/miriam Uitterhoeve, projectmedewerker Heerhugowaard, oktober 2012 Opdrachtgever Uitvoering : Gemeente Heerhugowaard : WonenPlus Noord-Holland Mantelzorgconsulenten : Ardie Broekman, coördinator/miriam Uitterhoeve, projectmedewerker 2 Inhoudsopgave

Nadere informatie

4. Kans op echtscheiding

4. Kans op echtscheiding 4. Kans op echtscheiding Niet-westerse allochtonen hebben een grotere kans op echtscheiding dan autochtonen. Tussen de verschillende groepen niet-westerse allochtonen bestaan in dit opzicht echter grote

Nadere informatie

HULP BIJ ZORG VOOR EEN ANDER

HULP BIJ ZORG VOOR EEN ANDER Steunpunt Mantelzorg Nieuwegein HULP BIJ ZORG VOOR EEN ANDER Steunpunt Mantelzorg Nieuwegein Zorgen voor een ander, dan doe je gewoon.. Maar soms is een beetje hulp en steun meer dan welkom! In Nieuwegein

Nadere informatie

Iets voor u? L e e s m e e r i n d i t n u m m e r. o v e r d e a a n g e b o d e n d i e n s t e n.

Iets voor u? L e e s m e e r i n d i t n u m m e r. o v e r d e a a n g e b o d e n d i e n s t e n. Steunpunt Mantelzorg, Iets voor u? L e e s m e e r i n d i t n u m m e r o v e r d e a a n g e b o d e n d i e n s t e n. Informatie, advies & bemiddeling Geachte lezer, Steunpunt Mantelzorg: iets voor

Nadere informatie

Welzijn Heemstede van de toekomst. Prettiger leven: meer welzijn, minder zorgen

Welzijn Heemstede van de toekomst. Prettiger leven: meer welzijn, minder zorgen Welzijn Heemstede van de toekomst Prettiger leven: meer welzijn, minder zorgen Juni 2015 Deze brochure is een samenvatting van het plan: Welzijn Heemstede van de toekomst Transformatieplan Welzijn Heemstede

Nadere informatie

Platform Mantelzorg Amsterdam

Platform Mantelzorg Amsterdam Reactie van het Platform Mantelzorg Amsterdam op het conceptrapport Naar een continuüm van respijtzorg in 2015 RIGO Research en Advies 8 maart 2013 Reactie van het Platform Mantelzorg Amsterdam op de concept

Nadere informatie

Statistiek internationale kinderontvoering 2008

Statistiek internationale kinderontvoering 2008 Statistiek internationale kinderontvoering 8 Cijfers 8 Aantal zaken: Aantal betrokken kinderen: Aantal afgeronde zaken : Aantal kinderen in afgeronde zaken: Inkomende zaken: 59 76 44 57 Verzoeken teruggeleiding?

Nadere informatie

Statistiek internationale kinderontvoering 2008

Statistiek internationale kinderontvoering 2008 Cijfers 8 Statistiek internationale kinderontvoering 8 Aantal zaken: Aantal betrokken kinderen: Aantal afgeronde zaken : Aantal kinderen in afgeronde zaken: Inkomende zaken: 59 76 44 57 Verzoeken teruggeleiding

Nadere informatie

Analyse aanbod Ermelo

Analyse aanbod Ermelo Analyse aanbod Ermelo (Op basis van cijfers 2008) A. Aanknopingspunten uit Actief en betrokken meerjarenbeleidsplan Wmo 2008-2012 Om zelfredzaamheid te vergroten en mensen meer te betrekken bij activiteiten

Nadere informatie

Hoofdstuk 31. Mantelzorg

Hoofdstuk 31. Mantelzorg Hoofdstuk 31. Mantelzorg Samenvatting Mantelzorg is zorg aan een bekende uit de eigen omgeving, die voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is en kan bestaan uit het huishouden doen, wassen

Nadere informatie

Ondersteuning van allochtone mantelzorgers. Een handreiking voor organisaties voor mantelzorgondersteuning en vrijwilligerszorg

Ondersteuning van allochtone mantelzorgers. Een handreiking voor organisaties voor mantelzorgondersteuning en vrijwilligerszorg Ondersteuning van allochtone mantelzorgers Een handreiking voor organisaties voor mantelzorgondersteuning en vrijwilligerszorg Voorwoord Heeft u moeite met het bereiken van allochtone mantelzorgers? Wilt

Nadere informatie

Samen werken aan het verminderen van overbelasting

Samen werken aan het verminderen van overbelasting Samen werken aan het verminderen van overbelasting Doelgroep Wij zijn begonnen met 3 bij ons bekende Marokkaanse mantelzorgers, die alledrie balanceerde op het randje van afknappen. Zij hadden dezelfde

Nadere informatie

Wegwijzer voor mensen die zorgen voor een familielid, buur, partner of vriend(in) met een ziekte of handicap.

Wegwijzer voor mensen die zorgen voor een familielid, buur, partner of vriend(in) met een ziekte of handicap. Mantelzorgwijzer Arnhem Wegwijzer voor mensen die zorgen voor een familielid, buur, partner of vriend(in) met een ziekte of handicap. Waarom een mantelzorgwijzer? Voor veel mensen is het verzorgen van

Nadere informatie

Vraag 1: In 2017 wordt een pilot gestart voor gezinsondersteuning vanuit het sociaal team. Graag willen wij uitleg hoe de pilot eruit ziet?

Vraag 1: In 2017 wordt een pilot gestart voor gezinsondersteuning vanuit het sociaal team. Graag willen wij uitleg hoe de pilot eruit ziet? Datum : 13 februari 2017 Van : Het college Bijlagen : Onderwerp : Raadsvoorstel Beleidsplan Wmo en Jeugd 2017-2020 Zaak- / Docnummer : 17-22420/ 20012 Op grond van artikel 34b Reglement van Orde stelt

Nadere informatie

Inhoud masterclass. Achtergrond. Zorgbeleid. Gevolgen voor omgeving. Gevolgen dementie in dagelijks leven. EMGO Institute - Common Mental Disorders 1

Inhoud masterclass. Achtergrond. Zorgbeleid. Gevolgen voor omgeving. Gevolgen dementie in dagelijks leven. EMGO Institute - Common Mental Disorders 1 Ontmoetingscentra voor mensen met dementie en Inhoud masterclass Franka Meiland fj.meiland@vumc.nl Brabantse dementiedag 5 november 2015 Quality of Care EMGO Institute for Health and Care Research Onderzoekslijn

Nadere informatie

Evaluatie AVEM project 2018

Evaluatie AVEM project 2018 Evaluatie AVEM project 2018 Hengelo, 12 februari 2019 Aanleiding Enige jaren terug heeft Gemeente Hengelo in het kader van transformatie besloten om de zorg anders in te richten. Daarbij zag men kansen

Nadere informatie

Participatie van niet-westerse migranten in Wmo-adviesraden

Participatie van niet-westerse migranten in Wmo-adviesraden Participatie van niet-westerse migranten in Wmo-adviesraden september 2010 - W. van der Heide, L.M. Sluys Tympaan Instituut Inhoud Inhoud blz 1 Inleiding 1 1.1 Aanleiding 1 1.2 Vraagstelling 1 1.3 Werkwijze

Nadere informatie

ergeten meer dan Meer dan Vergeten

ergeten meer dan Meer dan Vergeten meer dan Meer dan V een programma over dementie en oudere migranten ontwikkeld door Unie KBO en NOOM (Netwerk van Organisaties van Oudere Migranten) in samenwerking met bureau Kleurrijk Advies Achtergrond

Nadere informatie

Wmo-loket. In gesprek over wat u nodig heeft aan ondersteuning

Wmo-loket. In gesprek over wat u nodig heeft aan ondersteuning Wmo-loket In gesprek over wat u nodig heeft aan ondersteuning sopgave 1. Wet maatschappelijke ondersteuning... 5 De gemeente... 5 Het Wmo loket... 5 Het gesprek... 6 2. Het gesprek voorbereiden... 7 Woonsituatie...

Nadere informatie

Oudere migranten in Nederland. Jeroen Ooijevaar NVD-seminar oudere migranten, 6 oktober 2017

Oudere migranten in Nederland. Jeroen Ooijevaar NVD-seminar oudere migranten, 6 oktober 2017 Oudere migranten in Nederland Jeroen Ooijevaar NVD-seminar oudere migranten, 6 oktober 2017 Inhoud Over het CBS Historie Stand Prognose Emigratie Verder onderzoek 2 Over het CBS 3 Even kennismaken 4 Het

Nadere informatie

Zorgloket Bergeijk. De wegwijzer op het gebied van welzijn & zorg!

Zorgloket Bergeijk. De wegwijzer op het gebied van welzijn & zorg! Zorgloket Bergeijk De wegwijzer op het gebied van welzijn & zorg! 2 Zorgloket Bergeijk De Wet maatschappelijke ondersteuning zorgt ervoor dat iedereen kan meedoen in de maatschappij en zo lang mogelijk

Nadere informatie

Ik heb hulp en ondersteuning thuis. Wat verandert er in 2015?

Ik heb hulp en ondersteuning thuis. Wat verandert er in 2015? Ik heb hulp en ondersteuning thuis Wat verandert er in 2015? Meestal kunt u met hulp van familie of buren uw leven prima organiseren. Maar soms heeft u hulp nodig. Voor ondersteuning in de huishouding.

Nadere informatie

Tevredenheids- en ervaringsonderzoek Wmo over 2011

Tevredenheids- en ervaringsonderzoek Wmo over 2011 Tevredenheids- en ervaringsonderzoek Wmo over 2011 Onderzoek onder alle Wmo doelgroepen, waaronder klanten Wmo-loket, gebruikers hulp bij het huishouden, mantelzorgondersteuning en andere individuele voorzieningen

Nadere informatie

Levensbeschouwelijke organisaties en de Wmo in Den Haag

Levensbeschouwelijke organisaties en de Wmo in Den Haag Levensbeschouwelijke organisaties en de Wmo in Den Haag EEN INVENTARISATIE ONDER LEVENSBESCHOUWELIJKE ORGANISATIES EN GEMEENTELIJKE VERTEGENWOORDIGERS NAAR KANSEN VOOR SAMENWERKING Jessica van den Toorn

Nadere informatie

Wij ondersteunen, stimuleren en begeleiden het Vlaamse integratie- en inburgeringsbeleid

Wij ondersteunen, stimuleren en begeleiden het Vlaamse integratie- en inburgeringsbeleid Wij ondersteunen, stimuleren en begeleiden het Vlaamse integratie- en inburgeringsbeleid INBURGERINGSPROGRAMMA Trajectbegeleider: TB Nederlands als Tweede Taal: NT2 Maatschappelijke Oriëntatie: MO Toekomstplannen

Nadere informatie

Zelfredzaamheid, eigen kracht en de rol van kerken: Kansen & grenzen Verslag bijeenkomst maandag 16 november 2015

Zelfredzaamheid, eigen kracht en de rol van kerken: Kansen & grenzen Verslag bijeenkomst maandag 16 november 2015 Who Cares! Zelfredzaamheid, eigen kracht en de rol van kerken: Kansen & grenzen Verslag bijeenkomst maandag 16 november 2015 Op deze bijeenkomst gingen we in gesprek over de kansen en de grenzen ten aanzien

Nadere informatie

Projectplan Meet en Connect

Projectplan Meet en Connect Projectplan Meet en Connect Aanleiding Via de media worden we regelmatig geconfronteerd met de onveilige situatie in delen van de wereld. Met als gevolg een toename van het aantal vluchtelingen in Europa.

Nadere informatie

Themabijeenkomst Kleurrijke en toegankelijke dementiezorg

Themabijeenkomst Kleurrijke en toegankelijke dementiezorg Themabijeenkomst Kleurrijke en toegankelijke dementiezorg Marjan Mensinga trainer en adviseur bij Pharos en med. antropoloog/spv/poh GGZ Jennifer van den Broeke senior projectleider en adviseur bij Pharos

Nadere informatie