PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen"

Transcriptie

1 PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. Please be advised that this information was generated on and may be subject to change.

2 ZAKENDOEN IN DE GROENE ECONOMIE incl 12 relevante cases De 7 succesfactoren voor duurzaam ondernemen

3 DIT BOEK IS MEDE TOT STAND GEKOMEN DANKZIJ 4D Architecten Enter Ahrend Inrichten BV AKD advocaten & notarissen Albron BV Alliander Amazone Duurzaam Verkoop & Advies Antropia, Cultuur en Congrescentrum APG Aquafox ASN Bank AT Osborne Athlon Car Lease BECO Better World Plastics BV Between Us BioMCN BV BMD Advies Centraal Brandwijk Kerstpakketten BV Carbon Stars CE Delft CEO Media BV Chiesi Pharmaceuticals BV Climate Neutral Group Compete automatisering bv Connection BV Coram International Creative Beards De Baak De Groene Prikkel BV De Jonge Milieuadvies De Legitimiteit Groep De Stroomplantage Deal Circle Deerns Desso DHV Dijkstra Agrimarketing Down to Earth Draaijer + partners Dröge & Van Drimmelen Dutch DWA installatie- en energieadvies Eclectic Ecofys EECT BV Emissierechten.nl Eneco Enviu Eosta Etopia Experience Island Fleet Support ZAKENDOEN IN DE GROENE ECONOMIE De 7 succesfactoren voor duurzaam ondernemen Geelen Counterflow GEN Group Good Company Green-Consultant Greenes Nederland GreenGrafitti Groenbalans Groene Golf Groene IT Hanze Development Harting-Bank B.V. HarvestaGG (Green Goods) B.V. I AM creative Imago bouwers IMSA InterfaceFlor Nederland Jan Paul van Soest - Advies voor Duurzaamheid Kennedy Van der Laan Kies Groen Licht Klostermann Koffiebranderij Peeze Kruideniergroep BV Martini ziekenhuis Mauritsgroen MGMC Menzis Moeiteloosleven.nu MultiCopy Nederland BV Nationale Postcode Loterij Noordhoff Uitgevers BV Nyenrode Business Universiteit Omniversum BV Online accountants MKB Organiq OVG Projectontwikkeling bv OVVIA Paulussen Advocaten NV PGGM Postfossil PostNL Holding BV Primum Priva Qurrent RAU Rebel Group Advisory BV RIMETAAL B.V. Roggebotstaete Landgoed B.V Schaap & Partners Scope Bouwmanagement BV Search Ingenieursbureau BV Sidcon Squarewise Strukton Groep NV Tendris Tocardo International Topell Energy turntoo Triodos Bank Unica Van Gansewinkel Groep BV Van Houtum BV Van Nelle Ontwerpfabriek Exploitatie BV Van Wijhe Verf BV VAR Vidox, Floorcare & Maintenance Vredenburg Installatietechniek We beat the Mountain Weleda Benelux SE Wij zijn koel / Cool Endavour Winnen & Co Yellow&Blue Investment Management B.V.

4 TER INTRODUCTIE DE REGELS VAN HET SPEL 7

5 Maatschappelijke en economische veranderingen voltrekken zich vaak voor een belangrijk deel onder de oppervlakte, ontrokken aan het oog van de oppervlakkige waarnemer. Dat geldt ook voor economische verduurzaming. Voor velen en dan in het bijzonder niet-ondernemers is verduurzaming nauwelijks tastbaar en heeft het woord vooral negatieve connotaties: verlies van welvaart, verlies van inkomsten, verlies van posities, verlies van zekerheden Alsof het alleen maar minder kan worden. Als directeur van De Groene Zaak respectievelijk hoogleraar Duurzaam Ondernemen hebben wij het bijzondere voorrecht dagelijks geconfronteerd te worden met nieuwe initiatieven en ideeën op het gebied van verduurzaming. Voor ons is verduurzaming dus niet alleen zichtbaar en tastbaar, maar ook een wenkend perspectief: het wordt allemaal veel beter, slimmer, efficiënter en bovenal houdbaar op de lange termijn. Kortom, voor wie gelooft in innovatie en de enorme kansen die de integratie van maatschappelijk en economisch rendement biedt is deze nieuwe manier van zakendoen buitengewoon inspirerend. Een inspiratie die veel verder en dieper gaat dan wat er sporadisch in de media over verduurzaming wordt gepubliceerd: het raakt ons in hoofd en hart en maakt dat onze handen jeuken. In dit boekje hebben we daarom een groot aantal goede voorbeelden van die nieuwe manier van zakendoen gebundeld. Geïnterpreteerd, geanalyseerd en vertaald naar eenvoudige managementtaal. Niet omdat het allemaal zo eenvoudig is, dat nieuwe zakendoen. Maar wel omdat we het vaak te ingewikkeld maken, terwijl het vaak gewoon een kwestie van gezond verstand is. Het gaat in deze uitgave dus om de kracht van wat 9

6 we wél weten. En het gaat om de kracht van gedeelde visies, overtuigingen en beelden. Het gaat erom dat we allen een nieuw referentiekader delen waarin al die nieuwe variabelen een rol spelen. Waarbij we met dezelfde kennis acteren en hetzelfde perspectief voor ogen hebben. Dat motiveert, dat inspireert en brengt ons gezamenlijk verder. samenwerkingsverbanden, van wel of geen doorbraken op het gebied van hernieuwbare energie. Maar dat lokaal en mondiaal in een geheel nieuwe verhouding tot elkaar komen te staan, daarvan zijn we overtuigd. Vandaar dat wij ook niet geremd worden door ja, maar, maar eerder kiezen voor ja, en dan. Kern van deze publicatie zijn de zeven succesfactoren voor groen ondernemen die naar wij hopen een samenhangend beeld schetsen over die nieuwe manier van zakendoen. Hoe doe je het, welke mogelijkheden zijn er, en bovenal: waarom het logisch is dat we onze oude economische spelregels moeten opbergen bij het oude spel - in de kast, bij andere spellen die we niet meer spelen. Omdat we nu een ander spel spelen, met andere spelregels. Duurzame, wel te verstaan. Het mag geen verbazing wekken dat tijdens het schrijfproces er ook bij meelezers iets van ongeloof en scepsis merkbaar was alsof de Groene Economie te mooi is om waar te zijn. Het kost velen merkbaar moeite een educated guess te doen naar onze toekomstige economische realiteit. Dat is ook niet verwonderlijk, want de vele variabelen en interacties maken dat de exacte ontwikkelingen zich maar beperkt laten voorspellen. Nieuwe dilemma s doemen op, de snelheid van ontwikkelingen bepaalt de uiteindelijke inkleuring. Zo gaan wij ervan uit dat ondernemen in de Groene Economie een meer lokaal karakter krijgt zonder dat dit overigens het absolute einde betekent van mondiale ontwikkelings- en productieprocessen. De vraag in welke verhouding lokale en mondiale economie uiteindelijk tot elkaar komen te staan kan niet beantwoord worden: dat is onder meer afhankelijk van de snelheid van de verduurzaming van onze mobiliteit, van de mate van opschaling van decentrale Voor deze publicatie is waardevolle input geleverd door tal van partners van De Groene Zaak en een aantal duurzame denkers waarmee wij al langere tijd met veel plezier samenwerken. De door hen aangedragen voorbeelden, inzichten en praktijkkennis hebben mede geleid tot het definiëren van de zeven succeskenmerken. Onze oprechte dank daarvoor. De economie van de toekomst is duurzaam. Dat is geen wishful thinking op een groene wolk, het is domweg realiteit. Dit boekje opent voor de lezer een deur die toegang biedt tot een nieuwe wereld. Welkom in de Groene Economie, welkom in een wereld waarin ondernemen spannender en uitdagender is dan ooit tevoren. Marga Hoek Jan Jonker Juni

7 Ter Introductie... 7 Hoofdstuk 1. De Groene Economie is dichterbij dan u denkt Hoofdstuk 2. De 7 succesfactoren voor duurzaam ondernemen Hoofdstuk 3. Eerste succesfactor. Op zoek naar partners binnen het industriële ecosysteem Hoofdstuk 4. Tweede succesfactor. Ontwikkeling en productie: lokaal waar mogelijk, mondiaal waar nodig Hoofdstuk 5. Derde succesfactor. Circulair ontwerpen Hoofdstuk 6. Vierde succesfactor. Collectief innoveren in de Groene Economie Hoofdstuk 7. Vijfde succesfactor. Van product naar dienst Hoofdstuk 8. Zesde succesfactor. Lengte maal breedte: iedere businesscase is maatwerk Hoofdstuk 9. Zevende succesfactor. Meerlagig financieren Hoofdstuk 10. De overheid en de spelregels voor vergroening van de economie Hoofdstuk 11. Epiloog. Over boormachines, artisjokken en gezond verstand

8 HOOFDSTUK 3. EERSTE SUCCESFACTOR. OP ZOEK NAAR PARTNERS BINNEN HET INDUSTRIËLE ECOSYSTEEM 33

9 In de gemeente Westland verrijst een woonwijk die straks volledig wordt verwarmd door de restwarmte uit de naastgelegen tuinbouwkassen. De basis van het circulaire denken ligt opgesloten in een eenvoudig credo: afval is grondstof. Ondernemers in de Groene Economie maken daarom slim gebruik van de sociale, industriële en economische omgeving waarbinnen zij opereren. In plaats van reststromen simpelweg als afval te lozen, te verbranden of te storten, zoeken zij naar mogelijkheden om die reststromen economisch te herwaarderen. Veel meer dan nu is de Groene Economie dus een geheel van samenhangende deelsystemen waarin ondernemingen bewuste keuzes maken om zo tot een optimale businesscase te komen. Dat denken wordt ook wel organisatie-ecologie genoemd 11. Er bestaan complexe, industrieel-organisatorische ecosystemen waarin ondernemingen elkaar helpen om restproducten nuttig en economisch rendabel in te zetten. Ze doen dit door (rest)stromen als afvalwater, warmte, biogas, elektriciteit en slib uit te wisselen binnen gesloten kringlopen, zonder ze af te wentelen op andere gebieden. Dat betekent dat bedrijven elkaar bewust steunen om duurzaam te zijn, in de keten en in het netwerk. In de eerste plaats zijn er economische voordelen. Immers, afval kan verkocht worden. Daarnaast zijn er organisatorische voordelen: duurzaamheid zit niet alleen het eigen 11 Jonker, J., Reinhoudt, J. en te Riele, H. (2011). Transities naar Duurzaamheid, te downloaden via bit.ly/l8zgft 35

10 CASE 2 bedrijf, maar in de gehele keten en het netwerk. Tenslotte zijn er ook schaalvoordelen, want samen organiseren is aantrekkelijker dan alleen. DRAAIJER+PARTNERS DIERENPARK EMMEN: THE NEXT LEVEL De duurzame stad Voorbeelden van succesvolle (industriële) ecosystemen zijn er al met name enkele duurzame stadsontwikkelingen in Duitsland en Scandinavië. Steden als Hamburg, Kopenhagen en Stockholm lopen voorop in het onderling verbinden van eco-relevante processen, het invoeren van kringlopen en het focussen op schone, duurzame technologie. Zij onderscheiden zich door een holistische kijk op duurzaamheid waarin hernieuwbare energie, duurzaam bouwen en leven, recycling en afvalmanagement en duurzame mobiliteit hand in hand gaan. In ons land geldt adviesbureau Hanze Development als ambassadeur van deze vorm van duurzame stadsontwikkeling. Een voorzichtig begin is er: ingenieursbureau Priva maakt in de gemeente Westland de eerste grote nieuwbouwwijk mogelijk die wordt verwarmd met restwarmte uit naastgelegen tuinbouwkassen. Jaarlijks betekent dat een besparing van 1,2 miljoen kubieke meter aardgas en een reductie van de uitstoot van CO2 met ton per jaar (770 kilo per huishouden, ofwel 40 procent minder dan nieuwbouwwoningen met een traditionele energievoorziening op aardgas). Een ander bekend voorbeeld is dat van de Haven Rotterdam, van waaruit CO2 uit rookgassen wordt getransporteerd naar de kassen van het Westland waar het de groei van planten versnelt. Het bekende dierenpark in Emmen wordt verplaatst en herontwikkeld. In dit project worden de investeringen door verschillende partijen gekoppeld aan hoge prestatie-eisen ten aanzien van duurzaamheid. Zo moet het park in de exploitatiefase CO2-neutraal zijn, gebruik maken van volledig hernieuwbare energiebronnen en met betrekking tot duurzaam bouwen een GPR-score van minimaal 8 behalen. Projectleider draaijer+partners zet in op zoveel mogelijk synergie tussen functies en op innovatieve oplossingen op het gebied van dierenwelzijn, warmte/koude-uitwisseling, waterkringlopen en afvalstoffenvergisting met biogasopwekking. Bovendien wordt zoveel mogelijk gewerkt op basis van (exploitatiegerichte) contracten waarbij diensten worden afgenomen, in plaats van installaties te kopen. Zo ontstaat een ecosysteem op verschillende niveaus; een duurzaam en circulair functionerend gebied met een lange termijnverbinding tussen partijen en een sterke lokale verankering

11 Het gezamenlijk belang overstijgt het individuele belang De essentie van industrieel-organisatorische ecosystemen is dat het gezamenlijk belang bij een succesvolle samenwerking het individuele organisatorische belang overstijgt. Een vergelijkbaar model zien we in Silicon Valley, California. Wat bezielt hightech ondernemingen, die elkaar soms rechtstreeks beconcurreren, om zo dicht bij elkaar te gaan zitten? Het antwoord is te vinden in een kleine wijk aan het begin van Sand Hill Road in Menlo Park, waar een groot aantal venture capitalists kantoor houdt. Of op de campus van Stanford University in Palo Alto, waar talentvolle studenten van over de hele wereld rondlopen en wetenschappers en technologiebedrijven nauw met elkaar samenwerken. Het geheim van Silicon Valley is geen geheim: ondernemingen vechten er om marktaandeel en om de beste techneuten, maar tegelijkertijd staat juist de concentratie van hoogtechnologische industrie borg voor beschikbaarheid van een oneindige hoeveelheid durfkapitaal, ondernemerszin, hoogopgeleide professionals en s werelds meest talentvolle studenten. Bedrijven inspireren elkaar en maken optimaal gebruik van elkaars expertise. Ook hier overstijgt hun gezamenlijk belang bij een succesvolle Valley het individuele organisatorische belang. In Nederland is de High Tech Campus in Eindhoven een pakkend voorbeeld: Philips en ASML hebben een aanzuigende werking voor high tech toeleveranciers en bieden carrièremogelijkheden voor gespecialiseerde technici. Faciliteiten, waaronder kantines en vergaderruimten, maar ook specialistische laboratoria, worden gedeeld. Niet alleen om kosten te besparen, maar vooral om samenwerking en (ongeplande) kruisbestuiving te stimuleren. HOOFDSTUK 4. TWEEDE SUCCESFACTOR. ONTWIKKELING EN PRODUCTIE: LOKAAL WAAR MOGELIJK, MONDIAAL WAAR NODIG 38 39

12 Papierproducent Van Houtum vond een lokale partner die op basis van overtollig inktresidu hoogwaardig verpakkingsmateriaal wist te ontwikkelen tegen beduidend lagere kosten. Het overgrote deel van de huidige businessmodellen is gebaseerd op schaalvoordelen. Zij functioneren bij de gratie van het feit dat er sprake is van een ogenschijnlijk oneindige aanvoer van primaire grondstoffen en van goedkope brandstoffen die mondiale outsourcing mogelijk maken. In de Groene Economie hebben deze businessmodellen afgedaan: zij zijn eenvoudigweg niet duurzaam. Grondstoffen zijn niet oneindig en energie is niet (bijna) gratis. Ondernemers kiezen in dat perspectief zoveel mogelijk voor lokale productieprocessen dichtbij de afnemer en bij de bron als dat aan de orde is. Hierdoor kunnen ze optimaal inspelen op lokale verschillen in behoefte en betere mogelijkheden voor recycling en hergebruik creëren. Door te lokaliseren realiseren ze bewust ecologische en economische voordelen: minder transport, minder afval. Daar waar mondiale schaalgrootte noodzakelijk is (bijvoorbeeld met het oog op hoge ontwikkelingskosten of risicobeheersing) geldt het adagium: lokaal waar het kan, mondiaal waar het moet. Een goed voorbeeld van de combinatie van internationale ontwikkeling en productie en tegelijkertijd lokale inzet en meerwaarde, is de ontwikkeling en productie van zonnepanelen. Na bijna dertig jaar ontwikkeling in Europa en de VS is de Chinese industrie erin geslaagd om deze groot- 41

13 CASE 3 schalig te produceren en inmiddels ook verder te ontwikkelen. Deze goedkope panelen zijn de basis voor tal van lokale energie-initiatieven die als geheel zo groot worden dat de bestaande energiebedrijven ze zeer serieus beginnen te nemen. VAN HOUTUM DE KRINGLOOP SLUITEN Oud papier is uitstekend recyclebaar, maar moet wel eerst worden ontinkt voordat het opnieuw kan worden ingezet. Van Houtum, een duurzame producent van hygiënepapier in het Noord-Limburgse Swalmen ontdekte dat met het resterende ontinkingsresidu hoogwaardig golfkarton kon worden vervaardigd tegen beduidend lagere energiekosten dan gebruikelijk. Reden voor toenmalig CEO Henk van Houtum om op zoek te gaan naar een lokale partner in de golfkartonindustrie, om samen een nieuwe businesscase uit te werken. Smurfit Kappa Roermond Papier, een eveneens duurzaam werkende producent bleek in staat de volledige jaarproductie van 25 kiloton residu terug te brengen in de technologische kringloop door er hoogwaardig verpakkingsmateriaal van te maken. Henk van Houtum: Bij al onze investeringsbeslissingen zijn er twee cruciale vragen. Eén: Hoe kunnen we reststoffen die we niet meer gebruiken, verwerken tot waardevolle grondstoffen? En twee: hoe bereiken we een zo hoog mogelijke energie-efficiency? Het lokaal sluiten van de kringloop zonder kwaliteitsverlies, daar draait het om

14 Over de auteurs: Marga Hoek Marga Hoek is directeur van De Groene Zaak, een innovatief ondernemersplatform met meer dan 125 aangesloten ondernemingen die zich inzetten voor een versnelling van de verduurzaming van de economie. Als directeur en een van de initiatiefnemers van De Groene Zaak behartigt Hoek de belangen van duurzaam ondernemend Nederland bij met name de landelijke overheid en politiek. Hoek kenmerkt zich als een ondernemende bestuurder en besturende ondernemer die steeds opnieuw maatschappelijk en economisch rendement weet te verbinden en te integreren. Ze schreef de afgelopen jaren vele publicaties in dagbladen en tijdschriften en staat bekend om haar authentieke wijze van verwoorden van actuele maatschappelijke, politieke en bedrijfsmatige vraagstukken. Marga Hoek vervult tevens diverse bestuurlijke functies en is lid van diverse Raden van Toezicht en Advies en publieke besturen, onder meer in de financiële en corporatiesector. Contact Jan Jonker Co-auteur Jan Jonker is hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Nijmegen School of Management (NSM) van de Radboud Universiteit Nijmegen. Centraal in zijn werk staan onderwijs en onderzoek op het terrein van verantwoord- en duurzaam ondernemen, in het bijzonder rond strategie en strategievorming en meestal in een internationaal vergelijkend perspectief. Hij is visiting professor aan de universiteiten van o.a. Toulouse en Barcelona en initiator van crowdsourcingsproject OCF 2.0 ( en de groene bestseller Duurzaam Denken Doen (2011) die daarvan het resultaat was. Ook is hij de initiator van het platform duurzaamorganiserendoen.nl en werkt hij vanuit een creative-commons-gedachte aan databases met voorbeelden van hoe duurzaamheid in alle mogelijke situaties georganiseerd kan worden. Jonker is lid van de Raad van Advies van De Groene Zaak. Contact ISBN juni 2012, all rights reserved De Groene Zaak

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/64333

Nadere informatie

De Groene Zaak zet duurzaamheid op de politieke agenda Bedrijven willen Nederlandse economie sneller duurzaam maken

De Groene Zaak zet duurzaamheid op de politieke agenda Bedrijven willen Nederlandse economie sneller duurzaam maken ondernemers voor een duurzame economie De Groene Zaak zet duurzaamheid op de politieke agenda Bedrijven willen Nederlandse economie sneller duurzaam maken Den Haag, 11 februari 2010 Vandaag gaat De Groene

Nadere informatie

7 succesfactoren voor duurzaam ondernemen

7 succesfactoren voor duurzaam ondernemen ZAKENDOEN IN DE GROENE ECONOMIE 7 succesfactoren voor duurzaam ondernemen Marga Hoek Naar verwachting groeit de wereldbevolking tot circa 9 miljard mensen in 2050. Hierdoor zal, ook als het huidige welvaartspeil

Nadere informatie

Deze brief is een gezamenlijk initiatief van wetenschappers, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.

Deze brief is een gezamenlijk initiatief van wetenschappers, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Deze brief is een gezamenlijk initiatief van wetenschappers, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Tweede Kamer der Staten-Generaal De heer M. Rutte De heer D.M. Samsom Binnenhof 4 2513 AA Den

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a preprint version which may differ from the publisher's version. For additional information about this

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/167522

Nadere informatie

Connecting the energy

Connecting the energy Connecting the energy Zonne-energie gratis laten gebruiken Energie besparen Softs concept. Een uniek idee Al jaren wordt er gesproken over verduurzaming. Maar woorden omzetten in daden is waar veel initiatieven

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a postprint version which may differ from the publisher's version. For additional information about this

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/36969

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/111997

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/124083

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/85575

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/43233

Nadere informatie

Fiches van Private financieringsbronnen IPO-project Slim financieren

Fiches van Private financieringsbronnen IPO-project Slim financieren Fiches van Private financieringsbronnen IPO-project Slim financieren Private equity/investeringsfonds Ampere Equity Fonds Aandeelhouders zijn APG, PGGM, Delta Lloyd and Rabobank. Focus op productie duurzame

Nadere informatie

Groene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming

Groene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming Groene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming 26-06-2018 Wouter Schouwenberg Lieuwe Leijstra DE HISTORIE VAN ENNATUURLIJK Essent Local Energy Solutions (ELES); Een business

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/90770

Nadere informatie

voor de kennisdeelsessie circulaire economie voor accountants en financials

voor de kennisdeelsessie circulaire economie voor accountants en financials Welkom bij de NBA voor de kennisdeelsessie circulaire economie voor accountants en financials als onderdeel van de Week van de Circulaire Economie i.s.m. RVO 17 januari 2017 Wat we vandaag willen doen:

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/123348

Nadere informatie

Subsidie voor innovatieve projecten. Informatie over het Innovatief Actieprogramma Groningen. provincie groningen

Subsidie voor innovatieve projecten. Informatie over het Innovatief Actieprogramma Groningen. provincie groningen Subsidie voor innovatieve projecten Informatie over het Innovatief Actieprogramma Groningen provincie groningen Subsidie voor innovatieve projecten INFORMATIE OVER HET INNOVATIEF ACTIEPROGRAMMA GRONINGEN

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/95028

Nadere informatie

Startbijeenkomst keten innovatieprogramma. Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur

Startbijeenkomst keten innovatieprogramma. Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur Startbijeenkomst keten innovatieprogramma Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur Utrecht, 21 oktober 2015 Inhoud Introductie 3 Zij waren er bij! 4 Circulaire economie 5 RACE programma 6 Sectoranalyse

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/196298

Nadere informatie

Startbijeenkomst keten innovatieprogramma Klimaat voor Verandering

Startbijeenkomst keten innovatieprogramma Klimaat voor Verandering Startbijeenkomst keten innovatieprogramma Klimaat voor Verandering Amsterdam, 26 januari 2016 1 Inhoud Introductie 3 Zij waren er bij! 4 Circulaire economie 5 Waarom circulair? 6 Nederland Circulair! 7

Nadere informatie

Helmonds Energieconvenant

Helmonds Energieconvenant Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende

Nadere informatie

PERSOONLIJK Aan de Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie De heer drs. M.J.M. Verhagen Postbus 20101 2500 EC DEN HAAG

PERSOONLIJK Aan de Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie De heer drs. M.J.M. Verhagen Postbus 20101 2500 EC DEN HAAG PERSOONLIJK Aan de Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie De heer drs. M.J.M. Verhagen Postbus 20101 2500 EC DEN HAAG Utrecht, 2 februari 2011 Betreft: vier Green Deals Onze referentie:

Nadere informatie

Raadsakkoord energietransitie. Februari 2019

Raadsakkoord energietransitie. Februari 2019 Raadsakkoord energietransitie Februari 2019 De energietransitie in Rotterdam Een klimaatneutraal en duurzaam Rotterdam. Dat is waar we naar toe willen. Een groene en gezonde stad met schone lucht, waarin

Nadere informatie

Duurzame innovatie met de natuur als mentor - de circulaire economie in de praktijk - Rijks Innovatie Lab 2013

Duurzame innovatie met de natuur als mentor - de circulaire economie in de praktijk - Rijks Innovatie Lab 2013 Duurzame innovatie met de natuur als mentor - de circulaire economie in de praktijk - Rijks Innovatie Lab 2013 Introductie van het bedrijf Uitvinder van de Heuga tapijttegel Omzet $ 1 miljard 3500 medewerkers

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/132818

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/37114

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/14506

Nadere informatie

Manifest Circulair Onderwijs

Manifest Circulair Onderwijs Manifest Circulair Onderwijs de rol van onderwijs in verantwoord innoveren 2 Waarom urgentie De jeugd heeft de toekomst. Wij maken de toekomst. Wij brengen kinderen en jong volwassenen het gedachtengoed

Nadere informatie

Energie Transitie: traagheid en versnelling

Energie Transitie: traagheid en versnelling twitter.com/janrotmans Energie Transitie: traagheid en versnelling Den Haag, 26 Juni 2014 In welke fase zit energietransitie? Transitie naar Duurzame Energie Pre-development stage Through development stage

Nadere informatie

Samen vooruit. in de circulaire economie. CIRCLES inspireert en ondersteunt u met tools en praktische kennis. Re-creating (y)our environment

Samen vooruit. in de circulaire economie. CIRCLES inspireert en ondersteunt u met tools en praktische kennis. Re-creating (y)our environment Samen vooruit in de circulaire economie Re-creating (y)our environment CIRCLES inspireert en ondersteunt u met tools en praktische kennis Circulaire economie wat moet ik ermee? Circulaire economie: u hoort

Nadere informatie

Energie van ons allemaal

Energie van ons allemaal VNO-NCW Themabijeenkomst Energietransitie Michael Fraats Trianel Energie B.V. 28 November 2011 1 Energie van ons allemaal 30-11-2011 2 Energie van ons allemaal is de essentie van Trianel Energie: Gericht

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/42365

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/37090

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/85351

Nadere informatie

Raadsakkoord energietransitie. April 2019

Raadsakkoord energietransitie. April 2019 Raadsakkoord energietransitie April 2019 Inhoudsopgave De energietransitie in Rotterdam 1 De energietransitie als kans 1 Tegengaan energiearmoede 1 Klimaatakkoord van Parijs 2 Rotterdamse klimaatambitie

Nadere informatie

SAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN. De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen

SAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN. De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen SAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen Duopresentatie Hennie Roorda en Tanja Klip 1. Ambities en resultaten waterschappen

Nadere informatie

Manifest Circulair Onderwijs

Manifest Circulair Onderwijs Manifest Circulair Onderwijs de rol van onderwijs in verantwoord innoveren 2 Waarom urgentie De jeugd heeft de toekomst. Wij maken de toekomst. Wij brengen kinderen en jong volwassenen het gedachtengoed

Nadere informatie

UITDAGING CREATING SUSTAINABLE FIBRE SOLUTIONS. Papier en karton altijd en overal 13-6-2016

UITDAGING CREATING SUSTAINABLE FIBRE SOLUTIONS. Papier en karton altijd en overal 13-6-2016 Koninklijke Vereniging van Nederlandse Papier-en kartonfabrieken CREATING SUSTAINABLE FIBRE SOLUTIONS Papier en karton altijd en overal UITDAGING De belangrijkste uitdaging is het gevaloriseerd en geïmplementeerd

Nadere informatie

Gas geven voor duurzame energie

Gas geven voor duurzame energie Gas geven voor duurzame energie Programma Programma Thema Thema Workshops Workshops Lokatie Lokatie Gelders Gelders netwerk netwerk voor voor duurzame duurzame energie energie Uitnodiging Netwerkbijeenkomst

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/111785

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/67374

Nadere informatie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!

Nadere informatie

Van een lineaire naar een circulaire economie: Kansen en Bedreigingen Prof. dr. Jacqueline Cramer, directeur

Van een lineaire naar een circulaire economie: Kansen en Bedreigingen Prof. dr. Jacqueline Cramer, directeur Van een lineaire naar een circulaire economie: Kansen en Bedreigingen Prof. dr. Jacqueline Cramer, directeur Aanpak van het USI Vraaggericht expertise mobiliseren om kennis te valoriseren ( integrating

Nadere informatie

feiten& weetjes energiecentrale REC Alles wat je zou moeten weten... Hoe Hoe eigenlijk? zit het eigenlijk? De REC maakt van uw afval duurzame energie

feiten& weetjes energiecentrale REC Alles wat je zou moeten weten... Hoe Hoe eigenlijk? zit het eigenlijk? De REC maakt van uw afval duurzame energie Alles wat je zou moeten weten... feiten& weetjes zit het energiecentrale REC De REC maakt van uw afval duurzame energie Omrin is koploper in het scheiden van huishoudelijk afval. Ons doel? Zo veel mogelijk

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/36902

Nadere informatie

WESTHOEK BUSINESS DISTRICT. een regionaal contactpunt voor bedrijven d.m.v. een officieel samenwerkingsverband

WESTHOEK BUSINESS DISTRICT. een regionaal contactpunt voor bedrijven d.m.v. een officieel samenwerkingsverband WESTHOEK BUSINESS DISTRICT een regionaal contactpunt voor bedrijven d.m.v. een officieel samenwerkingsverband AGENDA 1. Missie, doelstellingen en taakstellingen van Westhoek Business District 2. Inspirerende

Nadere informatie

"Maatschappelijke positionering van de industrie verbeteren"

Maatschappelijke positionering van de industrie verbeteren "Maatschappelijke positionering van de industrie verbeteren" Evert-Jan Velzing Docent-onderzoeker Hogeschool Utrecht We zien dat er meer positieve aandacht is voor de industrie, maar het belang van de

Nadere informatie

DWSI Trendalert S E P T E D

DWSI Trendalert S E P T E D Dutch Water Sector Intelligence Vier Scenario's voor de Circulaire Economie DWSI Trendalert Vier Scenario's voor de Circulaire Economie Inleiding Het KIDV is op 1 januari 2013 opgericht naar aanleiding

Nadere informatie

Duik eens in uw afval en ontdek de grond stoffen van de toekomst

Duik eens in uw afval en ontdek de grond stoffen van de toekomst Duik eens in uw afval en ontdek de grond stoffen van de toekomst Bedrijfsafval: een waardevolle grondstof Onze natuurlijke bronnen worden schaarser en duurder. Gelukkig groeit het besef dat we zuiniger

Nadere informatie

Rotie: Cleaning & Services Amsterdam: Tankstorage Amsterdam: Orgaworld: Biodiesel Amsterdam:

Rotie: Cleaning & Services Amsterdam: Tankstorage Amsterdam: Orgaworld: Biodiesel Amsterdam: Rotie maakt onderdeel uit van de Simadan Groep. De Simadan Groep is een wereldwijd uniek industrieel ecosysteem waarin bij het verwerken van organische reststromen en frituurvet geen bruikbare energie

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/94829

Nadere informatie

RESPONSIVE TO A CHANGING WORLD. Yolk Henny van Egmond Congres over het nieuwe werken 2014

RESPONSIVE TO A CHANGING WORLD. Yolk Henny van Egmond Congres over het nieuwe werken 2014 RESPONSIVE TO A CHANGING WORLD Yolk Henny van Egmond Congres over het nieuwe werken 2014 Ontwikkeling en groei van binnenuit We leven niet in een tijdperk van veranderingen, maar in een verandering van

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/37810

Nadere informatie

Samen, duurzaam doen!

Samen, duurzaam doen! Samen, duurzaam doen! Een online platform voor duurzaamheid in de Kromme Rijn en Utrechtse Heuvelrug Transitie: We leven niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Jan

Nadere informatie

VERKENNING van de BioBased Economy

VERKENNING van de BioBased Economy VERKENNING van de BioBased Economy Biobased of Biowaste? Vereniging van Ver(s)kenners Martijn Wagener 28-nov-2013 Indeling Introductie Virida! Wat is de Biobased Economy?! Principes: cascadering en raffinage!

Nadere informatie

STARTDOCUMENT. 1. De kracht van samenwerking. 2. Waarom een NWP

STARTDOCUMENT. 1. De kracht van samenwerking. 2. Waarom een NWP STARTDOCUMENT 1. De kracht van samenwerking Deltalinqs Energy Forum, Havenbedrijf Rotterdam, Havenbedrijf Amsterdam, Havenbedrijf Eemsmond, Energy Valley, Stichting Zero Emissie Busvervoer, RAI Platform

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/104582

Nadere informatie

MEDEZEGGENSCHAP EN SUCCESFACTOREN. Ruysdael onderzoek 2015

MEDEZEGGENSCHAP EN SUCCESFACTOREN. Ruysdael onderzoek 2015 MEDEZEGGENSCHAP EN SUCCESFACTOREN Ruysdael onderzoek 2015 Succes maak je samen Ruysdael is gespecialiseerd in innovatie van mens en organisatie. Vanuit de overtuiging dat je samen duurzame meerwaarde creëert.

Nadere informatie

Na aardgas komt zonneschijn

Na aardgas komt zonneschijn Economisch Bureau Na aardgas komt zonneschijn Hans van Cleef, sr. sectoreconoom energie 17 november 2016 @hansvancleef De uitdagende overgang naar een duurzame energievoorziening Mondiaal Europees Nederland

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/159488

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/73976

Nadere informatie

Winst met Waarde. In 3 stappen de unieke waarde van je bedrijf vergroten

Winst met Waarde. In 3 stappen de unieke waarde van je bedrijf vergroten Winst met Waarde In 3 stappen de unieke waarde van je bedrijf vergroten Erwin Meijboom Je hebt de stap genomen om deze e-paper te downloaden! Ben je startend ondernemer, wil je je startup gaan ontwikkelen,

Nadere informatie

Feeding the world with solar power.

Feeding the world with solar power. Feeding the world with solar power. inteqnion-solar.com Zonne-energie. Duurzame energiebron van de toekomst. De markt voor energievoorziening is volop in beweging. Fossiele brandstoffen als gas en olie

Nadere informatie

STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA

STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA UPDATE 2016 SAMENVATTING STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA Opdrachtgever Gemeente Breda Afdeling Mobiliteit en Milieu Opdrachtnemer Evert

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/85454

Nadere informatie

Duurzame Industrie. De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt

Duurzame Industrie. De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt Duurzame Industrie De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De verduurzaming van Nederland en van de industrie vraagt onder andere

Nadere informatie

Bio Base Europe Innovation & Training for the bio-based economy

Bio Base Europe Innovation & Training for the bio-based economy Biopark Terneuzen Duurzame havens Bio Base Europe Innovation & Training for the bio-based economy Terneuzen Diepgang 12,50 meter Oppervlakte circa 2100 ha Ports of Vlissingen and Terneuzen Vlissingen Diepgang

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/111753

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/20965

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/120056

Nadere informatie

Ketensamenwerking: Bedrieglijk simpel & onverwacht krachtig

Ketensamenwerking: Bedrieglijk simpel & onverwacht krachtig Ketensamenwerking: Bedrieglijk simpel & onverwacht krachtig Prof.dr. Jack AA van der Veen evofenedex Leerstoel Supply Chain Management Nyenrode Business Universiteit Platform WCM Zuid Brightlands Campus,

Nadere informatie

STAND VAN ZAKEN INZAMELING EN RECYCLING DRANKENKARTONS

STAND VAN ZAKEN INZAMELING EN RECYCLING DRANKENKARTONS STAND VAN ZAKEN INZAMELING EN RECYCLING DRANKENKARTONS STICHTING HERGEBRUIK KARTONNEN DRANKVERPAKKINGEN Stichting HEDRA is de Nederlandse brancheorganisatie van drankenkartonproducenten. Wij werken voortdurend

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/104310

Nadere informatie

Synergie energie hergebruik overheden, agrarische sector en industrie

Synergie energie hergebruik overheden, agrarische sector en industrie Synergie energie hergebruik overheden, agrarische sector en industrie Doelstelling thema bijeenkomst: Inzicht in ontwikkelingen bij overheid, industrie en agrarische sector Inzicht in kansen voor synergie

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/142381

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/74646

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/175382

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is an author's version which may differ from the publisher's version. For additional information about this

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/37202

Nadere informatie

Klimaatbestendige steden

Klimaatbestendige steden Klimaatbestendige steden Klimaatbeleid en praktijk in Nederland Inspiratie voor Amersfoort Michaël Meijer Introductie Michaël Meijer Tuin- en Landschapsinrichting @ IAH Larenstein Planologie @ Radboud

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/121509

Nadere informatie

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers Een nieuwe kijk op kunststof en rubber Feiten & cijfers PRODUCTIE & PROCES -40% Economie NL 2014 bedrijven werknemers jaaromzet Innovaties en optimalisaties van de productieprocessen, hebben er in de afgelopen

Nadere informatie

SMART COOPERATION IN INDUSTRIAL 3D PRINTING WWW.3DMAKERSZONE.COM

SMART COOPERATION IN INDUSTRIAL 3D PRINTING WWW.3DMAKERSZONE.COM AMSTERDAM METROPOLITAN AREA SMART COOPERATION IN INDUSTRIAL 3D PRINTING WWW.3DMAKERSZONE.COM WELKOM. BIJ DE 3D MAKERS ZONE METROPOOLREGIO AMSTERDAM: 1 plek alle Additive Manufacturing / 3D-Printing mogelijkheden

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/98571

Nadere informatie

Wat verwachten werkgevers van het onderwijs als het gaat om duurzaamheid?

Wat verwachten werkgevers van het onderwijs als het gaat om duurzaamheid? Wat verwachten werkgevers van het onderwijs als het gaat om duurzaamheid? Een onderzoek onder werkgevers in de topsectoren en de overheid. Onderzoeksrapport Samenvatting 24-10-2013 1 7 Inleiding. Eind

Nadere informatie

Regionale Samenwerking in de Zorg Van idee tot innovatie

Regionale Samenwerking in de Zorg Van idee tot innovatie Regionale Samenwerking in de Zorg Van idee tot innovatie Voorwoord Meer dan tien jaar geleden is in Nederland de discussie over het opzetten van een landelijk elektronisch patiëntdossier gestart. Sindsdien

Nadere informatie

Wat verwachten werkgevers van het onderwijs als het gaat om duurzaamheid?

Wat verwachten werkgevers van het onderwijs als het gaat om duurzaamheid? Wat verwachten werkgevers van het onderwijs als het gaat om duurzaamheid? Een onderzoek onder werkgevers in de topsectoren en de overheid. Onderzoeksrapport Samenvatting 1-11-2013 1 7 Facts & figures.

Nadere informatie

De ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt?

De ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? De ONBEKENDE KANT van PLASTIC Waarom worden zoveel producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? PLASTIC IS WAARDEVOL Tijdens de productie en gebruik EEN

Nadere informatie

Zaaien om te oogsten Inspiratiebijeenkomst duurzaamheid. Innorail, 8 maart 2018

Zaaien om te oogsten Inspiratiebijeenkomst duurzaamheid. Innorail, 8 maart 2018 Zaaien om te oogsten Inspiratiebijeenkomst duurzaamheid Innorail, 8 maart 2018 Ontwikkeling InnoRail Het netwerk voor spoor assetmanagement innovatie. Doel van InnoRail (why) Het voortdurend verbeteren

Nadere informatie

Welkom. bij de Kennisdeelsessie circulaire economie

Welkom. bij de Kennisdeelsessie circulaire economie Welkom bij de Kennisdeelsessie circulaire economie Introductie door projectleider Lucas Geusebroek, NBA Inleiding: wat is circulaire economie? Hoe en waarom houden we ons als NBA hiermee bezig? De opzet

Nadere informatie

CIRCULAIRE ENERGY BOOSTER

CIRCULAIRE ENERGY BOOSTER CIRCULAIRE ENERGY BOOSTER Sander Hakkennes Creatieve project inrichter Realiseren van duurzame en inspirerende werkomgevingen. CIRCULAIR INRICHTEN REDEFINE YOUR OFFICE KANTOOR IN DE BUITENLUCHT BUROOTJE

Nadere informatie

Circulaire Economie. Jacqueline Cramer Member Amsterdam Economic Board, oud minister van VROM en hoogleraar duurzaamheid

Circulaire Economie. Jacqueline Cramer Member Amsterdam Economic Board, oud minister van VROM en hoogleraar duurzaamheid Circulaire Economie Jacqueline Cramer Member Amsterdam Economic Board, oud minister van VROM en hoogleraar duurzaamheid John Nederstigt Inleider Hoe maken we de MRA Circulair? Jacqueline Cramer Ambassadeur

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is an author's version which may differ from the publisher's version. For additional information about this

Nadere informatie

De praktijk van vergroenen van belastingen. Milieunetwerk GroenLinks, 16 september

De praktijk van vergroenen van belastingen. Milieunetwerk GroenLinks, 16 september De praktijk van vergroenen van belastingen Milieunetwerk GroenLinks, 16 september CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige

Nadere informatie

Duurzaam ondernemen in Vlaanderen. Warmtenetten in Vlaanderen: welke business cases bieden potentieel?

Duurzaam ondernemen in Vlaanderen. Warmtenetten in Vlaanderen: welke business cases bieden potentieel? Duurzaam ondernemen in Vlaanderen Studienamiddag Roeselare Warmtenetten in Vlaanderen: welke business cases bieden potentieel? 18 juni Michel Davidts warmteontwikkelingen Kader Restwarmtegebruik maakt

Nadere informatie

De wereld verandert. En in die transitie liggen kansen. Wij maken bedrijven blijvend beter.

De wereld verandert. En in die transitie liggen kansen. Wij maken bedrijven blijvend beter. De wereld verandert. En in die transitie liggen kansen. Wij maken bedrijven blijvend beter. building better// De filosofie die bepalend is voor het denken en doen van dutch. Met een prikkelende kijk op

Nadere informatie

De Cleantech Regio Stedendriehoek 1 daagt uit!

De Cleantech Regio Stedendriehoek 1 daagt uit! Stedendriehoek 1 daagt uit! Eo Wijers-prijsvraag 2014-2015 1 Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Lochem, Voorst en Zutphen eo wijers-stichting voor ruimtelijke kwaliteit in de regio Stedendriehoek daagt

Nadere informatie